Tíminn - 26.09.1931, Blaðsíða 3

TlMINN
211
Hjúkrun arkona
óskast á Landsspítalann frá 1. nóv. næstk. Urasóknir með upp-
lýsingum um nám og starf, sendist skrifstofu spítalans fyrir 10.
október.
Fréttir

SamYinnuskólinn
Veítíngaleyfíð
á Hótel Borg.
Framkvæmdanefnd Stórstúkunnar
boðaði á mánudagskvöldið var til
tveggja „borgarafunda" til að ræða
um „vínveitingamar á Hótel Borg'* 1.
Voru fundimir haldnir í samkomu-
húsum templara við Bröttugötu og
Templarasund. Málshefjandi á öðrum
fundinum var Jakob Möller en á hin-
um Felix Guðmundsson.
Báru málshefjendur fram tvær til-
lögur, er báðar náðu samþykki. —
Fyrri tillagan var um að „mótmæla
fastlega þeirri ráðstöfun dómsmála-
ráðherrans, að leyfa vínveitingar og
vínsölu eftir kl. 9 síðdegis". í hinni
er farið fram á „að sömu reglur
gildi hér í bæ (þ. e. í Rvík) um sölu
og afhending áfengis og í öðrum
kaupstöðum landsins".
Davíð Ámason rafvirki flutti eft-
irfarandi tillögu:
„Fundurinn skorar á ríkisstjórnina
að afnema til fullnustu veitingaleyfi
á veitingahúsum nú þegar og segja
tafarlaust upp Spánarsamningun-
um .
Var tillaga Davíðs samþykkt ó-
breytt á öðrum fundinum en á hin-
um var henni skipt í tvennt, og var
seinnihlutinn, eftir tillögu frá Sigur-
birni Á. Gíslasyni, samþykktur svo
breyttur:
„Ennfremur skorar fundurinn á
ríkisstjórnina, að rannsaka, hvort
ekki sé unnt að fá Spánarsamning-
inn afnipninn".
Á fundinum i Bröttugötu kom
fram tillaga um afnám bannlaganna,
en fundarstjóri (Borgþór Jósefsson)
neitaði að bera hana undir atkvæði.
Á fundunum munu hafa mætt alls
400—500 manns. Á báðum stöðunum
komu fram óskir um að talin yrðu
atkvæði, er greidd voru um tillög-
urnar, en úr því varð eigi, og voru
þær taldar samþykktar með „öllum
þorra atkvæða".
Uppþoti því sem orðið hefir hér í
bænum út af breytingu veitingaleyf-
isins, er nú sennilega lokið. Jakob
Möller og samherjum hans mun hafa
skilizt það fyllilega á fundunum, að
tilfærsla sú og stytting á veitinga-
tímanum, sem gjörð hefir v.erið til
reynslu, af því að gamla fyrirkomu-
lagið reyndist illa, muni ekki til þess
fallin að gjöra hana að pólitísku
„númeri" fyrir íhaldsflokkinn. Af því
sem samþykkt var á fundunum, eru
tillögur Davíðs Árnasonar vitanlega
það eina, sem nokkru verulegu máli
skiptir. En þeim var tekið með
furðanlegu fálæti, að þeim, sem fyr-
um bæjum í Mosfellssveit og
vonanda víðar.
Heysnúmingsvél mái nota al-
staðar á þurlendi þar, sem .hægt
er að slá með sláttuvél. Fyrir
henni gengur einn hestur. Svo
auðveld er hún við vinnu, að ung-
lingur 12 ára getur eins auðveld-
lega stjórnað henni eins og full-
orðinn karlmaður.
Ég gæti nefnt marga staði í
Árnessýslu. þar sem naumast ætti
að þurfa að taka á hrífu nema við
hirðingar. Má þar til nefna öll
þau tún s em fullraka má með
vél. Allar sléttar engjar, sem eru
svo þurrar, að heyið blotni ekki
þó ekið sé um það. Það má ekki
dragast lengi úr þessu, að þau
lönd, sem eru slétt frá náttúr-
unnar hendi, verði ræst svo fram
að unnt sé að nota allar hey-
vinnuvélar hvernig sem viðrar.
Ef htið er til baka, sézt að
aflað hefir verið heyja með orfi
og hrífu frá því að landið byggð-
ist. Ennþá er að miklu leyti
sama heyöflunaraðferðin í þrem-
ur góðum héruðum sunnanlands.
Eða af hverjum 100 bændum
nota 72,4 eingöngu orf og 97,5
eingöngu hrífu. Það er sannast
að segja, að menn horfa ekki í
smámunina við ræktunina nú
orðið. Ég er líka viss um að
menn verða ótrauðir til að breyta
um heyvinnuverkfærin, þegar
þeir eru búnir að átta sig á
möguleikunum.
Víða hljóta nú að vera komnir
áhtlegir nýræktarblettir véltæk-
ir fundunum stóðu, þó samþykki
næðu að lokum. Á fundinum í
Bröttugötu var þess farið á leit, að
D. Á. tæki seinna hluta tillögunnar
(um Spánarsamninginn) aftur, og
eigi fékkst hún samþykkt óbreytt.
— Mætti það og þykja tíðindum
sæta, ef Jakob Möller og aðrir því-
líkir gjörðust höfuðfrömuðir reglu-
seminnar á fslandi!
----o----
Þakltir og kveðja
til Hallgríms Jónassonar kennara.
Við burtför hans héðan vilj-
um við þakka honum fyrir mik-
ið og vel unnið starf um tug ára
hér í Vestmannaeyjum.
Eftirsjá er að jafn góðum
dreng, er vinnur sér traust og
virðingu allra góðra manna, sem
honum kynnast.
Eftirsjá er að jafn góðum
kennara, sem öll böm unna og
virða sökum hæfileika og mann-
kosta.
Eftirsjá er, ekki sízt svo af-
skekktu byggðarlagi, að jafn á-
gætum ræðumanni, sem Hallgrím-
ur er. — Og eftirsjá er að hon-
um frá því menningarstarfi, er
hann hefir unnið, sem bókavörð-
ur kaupstaðarins. Hann beitti sér
fyrir þvi á sínum tíma, að Eyja-
búar legðu rækt við bókasafn
sitt, sem þá var látið ónotað.
Hann hefir síðan verið bóka-
vörður kaupstaðarins, og sýnt í
því starfi mikla alúð og víðsýni.
Lán er það hverri menntastofn-
un, sem fær að njóta starfs-
krafta hans og hæfileika.
Skarð hans er vandfyllt.
Með beztu óskum og kveðju
til hans og fjölskyldunnar.
Vestm.eyjum 5. sept.
Nokkrir vinir.
-----o----
Dánardægur. Vigfús Guðmundsson,
bóndi á Bjargi og kona hans, Sig-
rún Stefánsdóttir, hafa orðið fyrir
þeim harmi nú í vikunni, að missa
dóttur sína Ásdísi, 4 ára að aldri.
Var hún einkabarn þeirra, mjög efni-
leg. Kemur þessi sorgarfregn mjög
á óvart vinum þeirra hjóna, er þess
höfðu vænst, að Ásdís litla á Bjargi
myndi bera hið fagra nafn um langa
æfi.
-----0----
Bátaútvegurinn og vélarnar.
I engu landi mun vera tiltölu-
lega eins mikið af vélbátum og
á íslandi, enda er vélbátaútveg-
urinn önnur aðalgrein íslenzka
sjávarútvegsins, og e. t. v. á
margan hátt sú farsælasta. En
skipulagið í innkaupum véla er
að verða eitt af aðalmeinum
þessa atvinnuvegar. í verstöðv-
um, þar sem margt er um báta,
t. d. í Vestmannaeyjum hefir ver-
ið lagt óheppilega mikið kapp á
að auka hraða vélbátanna, og er
það vegna keppni þeirrar sem er
í flestum verstöðvum um að kom-
ast á undan öðrum á miðin. —
Keppni þessi hefir haft alvarlegar
afleiðingar á þann hátt, að óþarf-
lega oft hefir verið skift um vél-
ar í bátum, eingöngu til að auka
hraðann, og mikið verðmæti farið
á þann hátt til ónýtis. Auk þess
eru oft og tíðum settar í báta
vélar, sem eru svo aflmiklar, að
þær bera bátinn ofurliði, er til
lengdar lætur, svo að hann end-
ist skemmra tíma en ella. Alt
þetta er mikill kostnaðarauki fyr-
ir útgerðina. Annað, sem leitt hef-
ir af keppni þessari, samfara
skipulagsleysi, er hinn miklifjöldi
vélategunda, svo að segja má, að
í sumum verstöðvum fyrirfinnist
naumast tveir bátar með sams-
konar vél. Af þessu leiðir þrá-
sinnis vöntun varahluta, af því
að hver vélategund þarf sér-
staka varahluta og getur ekki
gengið með varahlutum úr
annari vélategund. — Sam-
vinnufélag Isfirðinga er eina
útgerðarfyrirtækið, sem fyllilega
hefir skilið nauðsynina á að vél-
ar á sama stað séu sömu tegund-
ar, því að það hefir samskonar
vélar í öllum skipum sínum. —
Hér er um mikið nauðsynjamál að
ræða. Sumir hafa stungið upp á
að ríkið tæki einkasölu á báta-
vélum til þess að koma á skipulag
í þessu efni. Hugsanlegt er að
ríkissmiðjan gæti þá tekið að sér
smíði vélanna að meira eða minna
leyti og að því hefir stjórn smiðj-
unnar vikið í skýrslu þeirri, sem
getið var um í síðasta blaði. En
hér er stórfé í húfi, því að vélarn-
ar, sem íslenzka bátaútgerðin
notar, eru margra miljóna virði.
Og á einhvern hátt verður að
firra hana því fjártjóni sem hlýzt
af núveranda ástandi.
ForsætisráSherra er væntanlegur
úr utanför á morgun.
Látinn er á Borgareyri í Mjóafirði
öldungurinn Benedikt Sveinsson
póstafgreiðslumaður þar. Tíminn
minnist með þakklæti langs og far-
sæls samstarfs við þennan mæta
mann, sem var einn af elztu og á-
hugasömustu útsölumönnum blaðs-
ins.
Óöld í Ijármálum. þau óvæntu tíð-
indi bárust bingað í símskeytum síð-
astliðinn mánudag 21. þ. m., að
Englandsbanki hefði hækkað for-
vexti úr 4%% upp í 6% og gullinn-
lausn seðla væri afnumin i Eng-
landi. Reyndust þær fregnir sannar.
Brezka stjórnin lagði þá þegar
íyrir parlamentið frumvarp um af-
nám gullinnlausnar og gekk það í
gegnum þingið þann sama dag. Or-
sök stórtíðinda þessara er hið alvar-
lega fjárhagsástand ríkis og atvinnu-
vega í Bretlandi. Vöktu þau þegar í
stað ókyrð í fjármálum um gjörvall-
an heim. Var flestum kauphöllum
Norðurálfunnar lokað 1—2 næstu
daga, til þess að forðast breytingar
á gildi peninga og verðbréfa, meðan
tími ynnist til íhugunar. Nú hafa
flestar kauphallirnar verið opnaðar
aftur. En eins og við var búizt hef-
ir sá fjárhagslegi vanmáttur, sem
nú kemur fram hjá Englendingum,
haft alvarlegar afleiðingar, þó eigi
sé víst, hversu lengi standa. Sterl-
ingspundið er fallið niður úr gull-
gildi, og hefir a. m. k. í bráð dreg-
ið dönsku krónuna með sér, hvað
sem verða kann um gengi á pening-
um annara þjóða. — í næsta blaði
verður gjör sagt frá þessum tiðind-
um öllum og þeim er þá kunna að
hafa við bæzt. — Hér á landi hefir
gengisskráningu verið frestað þessa
daga og beðið átekta.
„Minnisbók ferðamanna'1, samin af
Sigurði Skúlasyni, gefin út af Ósk-
ari Gunnarssyni, Reykjavik, hefir
Tímanum borizt. Kver þetta er rúm-
lega 70 bls. að stærð, auk auglýs-
inga, í hæfilegu broti til að bera í
vasa, og kostar eina krónu. Efni m.a.:
Reykjavík, ýmsar leiðir frá Reykja-
vík, Akureyri og leiðir þaðan, Frá
Borgarnesi um Snæfellsnes til Stykk-
ishólms, Fljótsdalshérað, Helztu fjall-
vegir, Flugferðir, Útilega, Hjálp í
væri, með því að margir keyptu
1 einu.
Eitt þýðingarmikið atriði við
notkun heyvinnuvéla er, að hafa
duglega, stillta og vel tamda
hesta. Sömuleiðis þurfa menn að
læra að fara með verkfærin á
réttan hátt. Það hefir komið
fyrir, að verkfæri hafa verið tal-
in óviðeigandi af því að ekki var
beitt hinni réttu aðferð. Ekki
ætti að spenna tvo óvana hesta
fyrir sláttuvél, af því getur hlot-
izt slys. Bezt að geta æft -mann
og hesta á léttslægu landi, mýri
eða sáðsléttu. Gömlu túnin eru
þyngri undir og því vandunnari.
Hver er afkastamunur hey-
vinnuvélanna og handaflsins, og
hvað kosta þær?
Eftirfarandi athuganir hefir
hr. Björn Konráðsson ráðsmaður
á Vífilsstöðum góðfúslega gefið
mér:
„Sláttuvél 31/2—4 feta, slær á
móti 5—7 mönnum á sléttu,
ræktuðu landi. — Einkum má
mæla með Herkules, MC. Cor-
mick og Deering. Verð á hinum
ýmsu sláttuvélum er mér ekki
kunnugt um, þó má ég fullyrða
að verð á 4 feta Herkules er nú
kr. 360,00.
Rakstrarvél rakar á við 4—8
stúlkur eftir staðháttum (að-
eins þurt hey). Einnig blautt
hey raka þær furðanlega vel ef
farið er 2—3var yfir sama blett-
inn. Einkum má mæla með Deer-.
ing 8 feta, sem hefir reynst mér
mjög vel og kostar kr. 220,00.
verður settur fimmtudaginn 1. okt.
kl. 1«/,.
Skólastjórinu.
Nýbýllð
Bjarg við Borgarfjörð vil ég lána
góðu fólki nú strax. Nokkur at-
vinna getur fylgt.
Uppl. gefur Eggert Jónsson
Óðinsgötu 30 Rvík og eigandinn.
Einnig er til leigu eða sölu
veitingaskálinn á Brákarey í
Borgarnesi.
Vigfús Guðmundsson.
viðlögum, Ljósmyndun á ferðalögum,
Nokkrar veiðiár og veiðivötn, Nokkr-
ar vegalengdir (yfirlit), Hœð nokk-
urra fjalla og jökla, Nokkur ártöl
úr sögu íslands. Rit þetta er, eins
og efnið bendir til, ætlað til leiðbein-
ingar ferðamönnum og var brýn þörf
á slíkum leiðarvísi fyrir þá, er um
ókunnug héröð fara og óska að vita
skil á því, er fyrir augu ber. Tveir
uppdrættir fylgja: Kort af fslandi og
uppdráttur, er sýnir helztu akvegi
landsins.
Reykhoit. Skólinn þar hefst fyrsta
vetrardag. Ráðið er að reisa leik-
fimishús við skólann nú í haust og
er þegar byrjað á byggingu þess.
Verður leikfimissalurinn 9X18 m. að
stærð og verður því rúmbezti leik-
fimissalur á landinu. Sundlaugin er
nú fullgerð og verður vatninu hleypt
í hana innan skamms. Vatnsdýpið
verður mest 2% og frá vatnsyfirborði
upp að lofti er 3% m. Er því auð-
velt að koma fyrir dýfingarpalli og
verða því kenndar dýfingar samhliða
sundkennslunni. — Útiíþróttir verða
stundaðar hvenær sem veður leyfir
og er góður leikvöllur skammt frá
skólanum.íþróttakennari verður hinn
góðkunni íþróttamaður, þorgils Guð-
mundsson, sem áður var íþrótta-
kennari á Hvanneyri. Gert hefir ver-
ið ráð fyrir að skólinn tæki um 60
nemendur, en sökum þess að skóla-
stjóri notar ekki alla íbúð sína, verð-
ur hægt að taka allt að 70 nemendur
að þessu sinni. Er því enn hægt að
bæta við nokkrum nemöndum.
Mc. Cormick ogHerkules góðar
vélar.
Heysnúningsvél snýr á móti
4—6 mönnum.
Þýzk vél, sem heitir „Luna“,
kom fyrst hingað til lands í
sumar (á vegum S. I. S.) og
virðist taka þeim eldri fram.
Snúningsvélar hafa kostað um
kr. 325,00 og þessi þýzka mun
kosta eitthvað svipað, eða ef til
vill heldur minna“.
Af þessu vona ég að menn sjái
að hér er ekki um, neitt hégóma-
mál að ræða, eða skýjaborgir.
Nú er svo komið hér á Vífils-
stöðum, að hrífa er ekki snert,
nema þegar sætt er upp eða hirt.
Engin ljá eða dreif rökuð með
hrífu. Ekki snúið flekk með
hrífu. Það eru myndarleg vinnu-
brögð góðan þerridag, þegar í
gangi eru 2 snúningsvélar, 3
rakstrarvélar, 1 heyíta 2 hey-
vagnar og 1 bíll, allt á sama
tíma. Mér verður að hugsa til
•einyrkjans með 2—3 hrífur í
gangi. Þvílíkur munur. Ekkert
búnaðarfélag á landinu má þola
slíkan mismun, án þess að hefj-
ast handa. Það mætti gera marg-
víslegan samanburð um ýmislegt
eins og hér hefir verið leitast
við, en hér skal staðar numið,
og ef einhverjum sýndist að
taka þetta til frekari athugunar
og bæta um það, sem vanhugsað
kann að vera, .er tilganginum
náð.
I ágúst 1931.
Kristinn ögmimdsson.
ir. Það er vissulega verkefni fyr-
ir hreppabúnaðarfélögin, að láta
athuga, hvert hjá sér, hversu
mikið er af véltækum túnum í
félaginu og svo jafnframt, að
gera gangskör að umbótum eftir
þörfum. Nú, þegar dráttarvélar
eru komnar í margar sveitir og
fjölgar sjálfsagt ört hér eftir,
ætti ekki að taka mjög langan
tíma að tæta gömlu túnin. Enda
held ég að það sé mest aðkall-
andi nú, svo að allir geti fylgst
að. Hversu mikið skuli tekið fyr-
ir í einu, er undir ýmsu komið.
En ef verulegt skrið ætti að
komast á þetta, þá ætti að vera
óhætt að taka fyrir V3 af tún-
inu á ári. Það þarf enginn upp-
skeruhnekkir að verða við það.
Hafragrasið er eins gott og taða,
og spretta þeirra bregst sjaldan.
Þá ætti að láta fasta húsdýraá-
burðinn ganga í flögin, en lagar-
áburðinn og útlendan á graslend-
ið. Með því getur nýræktin feng-
ið eins mikið og hún þarf. Þá
mundu líka gömlu túnin, sem eru
í alda gamalli rækt á sína vísu,
fljótlega endurgjalda kostnaðinn.
Ef menn snúa sér að þessu í
krafti ætti sláttuvél, rakstrarvél,
heysnúningsvél og heyíta að
vera orðin aðal heyvinnuverk-
færin eftir næstu fimm ár á
hverju einasta býli í Búnaðar-
isambandi Suðurlands og helzt
um allt land. Þá fyrst fara jarð-
ræktarlögin að ná tilgangi sín-
um, enda einn höfuðtilgangur
þeirra.
Slátturinn hefir jafnan verið
talinn bjargræðistími sveitabónd-
ans. Undir honum er komin að
langmestu leyti, líðan fólksins,
annan tíma ársins. Það hefir víst
aldrei komið fyrir að þann bónda,
sem hafði gnægð heyja, vantaði
björg handa sér og sínum. Hey-
skortur hefir oft kveðið efnalít-
inn bónda svo í kútinn, að hann
hefir gugnað. Þó að bjargráð séu
nú betri en áður var, er mikill
heyfengur samt, frumskilyrðið
fyrir góðri afkomu. Kjarnfóðrið
er nauðsynlegt með í mörgum til-
-fellum. En að verða að spara
heyin og auka fóðurbætinn, þegar
langvarandi harðindi steðja að,
hefir stundum haft svo alvarleg
eftirköst, að raunalegt er að
rifja það upp. En til þess eru
vond dæmi að varast þau.
Ég vil því beina máii mínu til
hreppabúnaðarfélaganna með, að
þau láti athuga hvert hjá sér,
hvað mikið muni véltækt af tún-
um. Þegar á næsta vori sé aðal-
áherzlan lögð á að tæta þau
tún sem óslétt eru. Að hafa sam-
tök um kaup á heyvinnuvélum.
Safna pöntunum, sem svo væru
sendar búnaðarsamböndunum,
sem þau samræmdu og sendu í
einni heild Búnaðarfélagi Islands
og ætti það að láta verkfæraráðu-
naut sinn annast kaupin. Með
því ætti að vera tryggt að þau
ein verkfæri væru keypt, sem
hentuðu okkar staðháttum og
innkaupsverð eins lágt og hægt