Tíminn - 10.10.1931, Blaðsíða 3

TIMINN
221
ráðstjórninni til mánaðardvalar ó-
keypis í Rússlandi, til að kynnast 5-
ára áætluninni og öðrum tíðindum
þar. Hefir kommúnistaflokkurinn
hór haft milligöngu um utanför
þessa, en meðal Rússlandsfaranna
munu vera menn af öilum flokkum.
Verðrannsóknarnefníl. Fjármála-
ráðherra hefir skipað þriggja manna
nefnd til þess að rannsaka og safna
upplýsingum um verðlagsbreytingar
á vörum og hlutföH milli verðlags-
breytinga í hoildsölu og smásölu. Er
nefndarskipunin gjörð til þess að fá
vitneskju um, ef óréttmæt verð-
hækkun á sér stað í skjóli gengis-
breytinganna, svo að hægt sé að
gjöra ráðstafanir til þess að hindra
slíka verðhækkun. I nefndinni eru
Eysteinn Jónsson skattstjóri, Sigurð-
ur Jónasson forstjóri og þorsteinn
þorsteinsson hagstofustjóri (formað-
ur).
Landhelgisgæzlan. í utanför dóms-
málaráðherra liefir samizt um þá
breytingu, að varðskipið Fylla hætt-
ir hér strandgæzlu en „I-Ividbjörn-
en“ kemur í hennar stað. Er það
skip á ýmsan hátt hentugra til land-
tiolgisgæzlunnar.
Skólamir í Reykjavík voru flestir
settir um síðustu mánaðamót, há-
skólinn þó eigi fyr en 3. olct. Nem-
endafjöldi mun verða nálægt því,
sem hér segir: I menntaskólanum
170, í Gagnfræðaskóla Reykjavíkur
170—180, í Gagnfræðaskóla Reykvík-
inga 140—150, í Samvinnuskólanum
60, í Kennaraskólanum 60—70, í
Iðnskólanum 250, í Vélstjóraskólan-
um 40, í Verzlunarskólanum 200 (þar
af 40 í kvölddeild). í Austurbæjar-
i'arnaskólanum verða í vetur um
1320 börn og í Miðbæjarskólanum
1240. Kennarar 80 alls við báða skól-
ana. — í háskólanum munu vera inn-
ritaðir um 150 stúdentar, og er það
svipað og undanfarin ár.
í menntaskólanum á Akureyri
verða í vetur um 180 nemendur.
Héraðsskólinn á Laugarvatni var
settur 1. okt., og er fullskipaður eins
og áður. Hinir héraðsskólamir verða
settir um veturnætur. —- í gagn-
fræðaskólanum í Neslcaupstað eru 25
nemendur. Skólastjóri þar er sr.
.Takob .Tónsson. þetta er fyrsta starfs-
ár skólans í Neskaupstað.
Enska þingiö var rofið 7. þ. m.
Kosningar eru ákveðnar 28. þ. m.
Sextugur varð í gær Guðmundur
Sveinbjörnsson skrifstofustjóri í
dómsmálaráðuneytinu.
Karl Finnbogason skóiastjóri á
Seyðisfirði var meðal farþega héðan
með íslandi austur sl. miðvikudag.
Embætti fræðslumálastjóra gegna
nú fyrst um sinn Freysteinn Gunn-
arsson skólastjóri og Helgi Elíasson
kennari, sem undanfarið hefir verið
starfsmaður á fræðslumálaskrifstof-
unni. Hefir Freysteinn umsjón með
æðri skólunum en Heigi með barna-
fræðslunni.
Björn Jakobssou fimleikakennari
ekki sagt að við séum óbundnari
af verðlagi og rás viðburðanna í
viðskiptalöndunum en aðrar þjóð-
ir, sem búið hafa við gullinn-
lausn. Þegar gullinnlausn sleppir
er það verðlagið innanlands og
verðlag útfluttra afurða, sem
verður að ráða um gengisskrán-
ingu, ef hún á að geta staðizt til
lengdar.
Hér á landi er þjóðbankinn ein-
ráðari um gjaldeyrisverzlunina
en tíðkast annarsstaðar, og má
telja það til kosta, enda er oft
kvartað um illar afleiðingar þess,
að gjaldeyrisverzlun sé mjög
dreifð og aðhald þjóðbankanna
ófullnægjandi.
Skráning íslenzkrar krónu fer
aðeins fram á einum stað. Á
venjulegum tímum annast þjóð-
bankastjórnin daglega skráningu.
En þegar örlagaríkar ákvarðanir
þarf að taka um gengið og stærri
breytingar eru yfirvofandi, kem-
ur til kasta gengisneíndar. Er
svo fyrir lagt af þinginu, og er
það raunar sjálfsagt að fulltrúar
atvinnuvega, banka og ríkis-
stjórnar gangi saman til þeirra
ákvarðana um gengi, sem hafa
stórfellda þýðingu fyrir at-
vinnulíf og þjóðarbúskap. I öðr-
um löndum fer fram sjálfstæð
skráning flestra annara mynta
en íslenzku krónunnar í kauphöll-
og námsmeyjar hans héldu tvær
fimleikasýningar hér i bænum fyrir
skemmstu, rétt áður en Björrt flutt-
Félag ungra Framsóknarmsnna
ist að Laugarvatni. Vakti flokkur
Björns mikla athygli nú sem fyr.
Útvarpiö er flutt í nýja landsíma-
húsið við AusturvöR.
Ný stjóm og einræöi í þýzkalandi.
þýzka stjórnin sagði af sér 7. þ. m.
Samstundis fól Hindenburg Brúning
ríkiskanzlara að mynda stjóm á ný.
Forsetinn liefir jafnframt gefið út
boðskap um stofnun strangs einræð-
is. Yms réttindi, sem mönnum eru
tryggð í stjómarskránni, hafa verið
afnumin um stundarsakir, svo sem
viðvíkjandi friðhelgi heimilanna og
ýms persónuréttindi. T. d. eru mjög
takmörkuð réttindi manna til þess
að láta i ljós skoðanir á stjórnmál-
um o. s. frv. bréflega og á prenti, til
fundahalda og félagsskapar.
Fascistar í Austurríki gjörðu
stjómbyltingartilraun 14. sept., en
tilraunin misheppnaðist. Annar aðal-
foringi Fascista, dr. Pfrimer, komst
á flótta til Italíu en hinn, Stahren-
berg fvrsti, var tekinn höndum.
Norska verkfallinu lauk 11. f. m.
Hafði þá staðið 5% mánuð.
Brezki rithöfundurinn Hall Caine
er látinn.
Kaupdeila kom upp á Hvamms-
tanga, fyrir nokkrum dögum út af
vinnu við Brúarfoss. Vildi stjórn
verlcamannafélagsins fá 10 aura
kauphækkun á klst. og forgangsrétt
fyrir félagsmenn að upp- og fram-
skipunarvinnu hjá kaupfélaginu. En
nú undanfarið liafa bændur sjálfir
unnið að þessu eftir megni, enda
ekki þótt af veita í því verðhruni,
scm framleiðsla bænda hefir orðið
að sæta. Stjórn verkamannafélagsins
á Hvammstanga sneri sér til verka-
málaráðsins í Reykjavík, og lagði
það afgreiðslubann á Brúarfoss, þar
eð hann hefði tekið vörur á
Hvammstanga. Jafnframt tilkynnti
verkamálaráðið ríkisútgerðinni, að
afgreiðslubann yrði lagt á strand-
ferðaskipin, ef þau settu vörur í land
eða tækju vörur á Ilvammstanga.
Bæði ríkisútgerðin og Eimskipafélag-
ið litu svo á, að þeim væri kaup-
deila þessi óviðkomandi. þegar Brú-
arfoss kom til Akureyrar, var hann
afgreiddur, og reyndu engir þar til
að hindra það. í fyrradag var Súðin á
Hvammstanga og skyldi m. a. flytja
þaðan frosið kjöt til Reykjavíkur.
, Um það leyti, sem afgreiðsla skips-
ins var að byrja, fengu hásetarnir á
Súðinni skeyti frá stjórn Sjómanna-
félags Ileykjavíkur um að hætta
vinnu við afgreiðsluna, og urðu
þeir við þeirri áskorun, enda cru
þeir í Sjómannafélaginu. Hélt þá
skipið áfram til Borðeyrar. En í
morgun komust sættir á í vinnudeil-
unni, og er Súðin afgreidd á
Hvammstanga í dag.
Skrifstofa Framsóknarflokksins er
á Amtmannsstíg 4 (niðri). Sími
1121.
og sterlingspundsins, sem hag-
stæðust var fyrir atvinnulíf þjóð-
arinnar. Gengi atvinnuveganna
ræður gengi krónunnar. Hags-
munir útgerðar og landbúnaðar,
en það eru hagsmunir framleið-
enda og verkamanna, kröfðust
þess að fylgt væri sterlingspund-
inu. Til hvers annars átti svo sem
tillit að taka? Hvaðan annarsstað-
ar frá kemur svo sem sá erlendi
gjaldeyrir, sem nauðsynlegur er
til að hægt sé að halda skráningu,
j en fyrir útflutningsafurðir ? Og
; hvaðan annarsstaðar kemur okkur
: hinn innlendi gjaldeyrir til launa-
; greiðslna handa launamönnum en
j frá atvinnuvegunum? Nei, kjörið
j var ekki örðugt milli atvinnuveg-
j anna og hins eldra gullgildis. Það
| er afkoma þjóðarinnar og líðan,
sem gjaldeyririnn á að þjóna en
ekki öfugt.
Nú skal ekkert fullyrt um það,
að fljótlega verði teljandi verð-
hækkun á íslenzkum afurðum frá
því sem áður var vegna gengis-
hreyfinganna. En hvað hefði orð-
ið, ef haldið hefði verið fast við
hið eldra gullgildi? Þá hefði 20%
lægra verð í íslenzkum krónum
fengist fyrir ull, kjöt og fisk. Þá
hefði líka tap atvinnuveganna
orðið svo gífurlegt á þessu ári, að
vonlaust hefði orðið um; áfram-
haldandi rekstur margra fyrir-
Kosningar og kynsjúkdómar.
Mbl. segir núna í vikunni, að
kynsjúkdómarnir í Reykjavík
hafi verið eitt af aðal kosninga-
málum Framsóknarflokksins í
vor. Timanum er ekki kunnugt
um, að nein kynsjúkdómapólitík
hafi verið rekin í þessum kosn-
ingum, nema ef vera skyldi það,
að íhaldið gjörði Magga Magnús,
sem er „sérfræðingur“ í þessum
efnum, að frambjóðanda sínum
norður á Ströndum. Kynsjúk-
dóma-sérfræðingur íhaldsins
gafst þó elcki betur en svo norð-
ur þar, að á einum fjölmenn-
asta fundinum, gengu velflestir
áheyrendur, þ. á m. bróðir fram-
bjóðandans, út undir ræðu hans.
Hafði svo saurugur munnsöfnuð-
ur aldrei heyrst fyr á Ströndum.
Reyndist íhaldinu lítil stoð í „sér-
fræðinni“ þá eins og endranær.
Valtýr á „rústunum“.
Valtýr Stefánsson hefir nú
undanfarið legið á því lúalagi,
að láta blaðsnepil sinn birta ill-
kvitnislegan og uppspunninn
þvætting um Jónas Þorbergsson
útvarpsstjóra. J. Þ. og V. St.
gengdu til skamms tíma sams-
konar ábyrgðarstöðum, hvor hjá
sínum stjórnmálaflokki. En mjög
hefir skipt í tvö horn um afrek
þessara manna. í ritstjórnartíð
J, Þ. fór flokkur hans stöðugt
vaxandi og um það er J. Þ. lét
af starfi sínu, voru samherjar
hans búnir að taka við æðstu
völdum í landinu. J. Þ. hefir í
flokki sínum notið því meira
trausts, sem hann hefir starfað
lengur, og á nú sæti á löggjafar-
þingi þjóðarinnar. Auk þess
gegnir hann nú einu af ábyrgð-
armestu og vandasömustu em-
bættum landsins, og hefir leyst
það af hendi svo prýðilega, að
jafnvel römmustu pólitískir and-
stæðingar hafa þar ekki getað
með rökum að fundið. — En
íyrir V. St. hefir allt gengið
niður á við. Síðan hann kom að
Mbl. hafa áhrif íhaldsins þorrið
með ári hverju. Aldrei hefir V.
St. verið neinn sómi sýndur
hvorki af samherjum sínum né
öðrum — og þó jafnan hafður til
hinna verstu verka. Er slíkt
þungt hlutskipti, þó ekki sé um
stórbrotnara mann að ræða en
V. St. „Enginn ámælir“ þessum
pólitíska lítilmagna, þó að hon-
um sé órótt á „rústunum" og
tækja á næsta ári. Þá hefði fyrir-
sjáanlega dregið svo úr fram-
leiðslu og útflutningi á næsta ári,
að vonlaust hefði verið um nægi-
legan erlendan gjaldeyri til að
svara brýnustu þörfum ok tök-
in þá missts á því að varðveita
nokkura fasta gengisskráningu.
Þá hefði atvinnuleysi aukist stór-
lega frá því sem nú er og at-
vinnuleysið aukið enn á byrðar
lamaðra atvinnuvega. Þá hefði
enginn lengur getað lokað augun-
um fyrir því, að gullkálfurinn var
ekki þess verður að falla fram og
tilbiðja hann. En þá var það og
orðið of seint að beita honum íyr-
ir vagninn. Töp, atvinnuleysi og
auknir skattar, afborganir og
rentur hefðu lagt íslenzka krónu
í gröf þeirra gjaldaura, sem farn-
ir eru veg allrar veraldar.
Á tímum sem þessum hefir al-
menningur ríkari skyldur gagn-
vart gengi og gjaldeyrisverzlun en
í annan tíma. Þær skyldur eru
hluti af skyldum góðs þegns gagn-
vart þjóð sinni. Þjóðarbúið er
samnefnari hinna mörgu heimila.
Ráðstafanir heimilanna og hvers
einstaklings safnast saman og
styðja eða fella gengið. Á þess-
um tímum er skylt að forðast
óþarfan innflutning. Aukin neyzla
og nautnir eiga sinn þátt í krepp-
unni. Iburður um föt og fæði
heldur fund í Sambandshúsinu miðvikudaginn 14. þ. m. kl. 8Vz
síðd.
Dagskrá: Félagsmál.
Þeir, sem inntöku óska í félagið, eru beðnir að gefa sig fram
á skrifstofu Tímans. Félagsstjórnin
Vil kaupa hrein og ógölluð
eintök af
SKINFAXA
frá upphafi, þar til hann breytt-
ist í tímarit. — Tilboð óskast.
Afgreiðsla Skinfaxa,
Pósthólf 406, Reykjavík.
endrum og sinnum hælbíti sína
gömlu keppinauta, sem meiri
frama hafa hlotið!
Jakob Möller
segir í Vísi, að Reykvíkingar
kaupi kjöt til að hjálpa bændum
á Suðurláglendinu. Væntanlega
kaupa þeir þá kaffi til að hjálpa
Brazilíumönnum, sement til að
hjálpa Dönum, kol til að hjálpa
Englendingum og hveiti til að
hjálpa Bandaríkjunum. Vill J. M.
ekki kynna sér, hvort fólkið í
þessum löndum er eins vanþakk-
látt við Reykjavík og bændumir
á Suðurláglendinu!
Vitlausustu greinina
sem skrifuð hefir verið um dýr-
tíðina, birtir Jakob Möller í Vísi
í gær. „Vönduðu húsin hafa
engri dýrtíð valdið“ segir J. M.
Þ. e. dýrtíðin er alveg jafn mik-
il, hvort sem fólkið býr í dýrum
íbúðum eða ódýrum! Verðlækkun
á fiski og fatnaði hefir heldur
engin áhrif á dýrtíðina að dómi
J. M. Jakob virðist yfirleitt ekki
skilja, að neitt sé hægt að gjöra
til að minnka dýrtíðina, og sjálf-
sagt ekki það heldur, að þjóð-
inni myndi vera talsverður hag-
ur í því, að hætta að borga hon-
um 18—20 þúsundir á ári fyrir
að gjöra ekki neitt.
„Sveitamaður“.
Dagblöðin í Reykjavík eru nú
almennt farin að nota orðið
„sveitamaður“ sem skammar-
yrði. Ætli frambjóðendur íhalds-
ins og jafnaðarmanna gjöri það
líka í næstu kjördæmakosning-
um?
-----o----
Frá Noregi. A ríkisráðsfundi 19.
f. m. neitaði ríkisstjórnin að fallast
á fjárhagsáætlun Oslo-borgar. Krefst
ríkisstjómin þess, að útgjöldin verði
minnkuð um 3 miljónir króna.
skapar óhagstæðan viðskiptajöfn-
un. Minnkandi kaupgeta vinnur
nokkuð að því að hefta óþarfan
innflutning. En þeim sem meiri
hafa efnin er og skylt að haga
ráðstöfunum sínum eftir þörf tön-
anna. öllum almenningi er skylt
að draga úr kaupum á erlendum
varningi og auka kaup sín á inn-
lendri framleiðslu. Tnnlend mat-
vara og fatnaður á heimtingu á
þeim markaði, sem hægt er að
skapa innanlands. Erfiðir tímar
mildast, ef það lærist, að búa sem
mest að sínu. Kreppan flytur
þann boðskap öllum landslýð hárri
raustu, að hann hefir ríkar skyld-
ur gagnvart innlendri framleiðslu.
Það er gengisnefnd, sem skráir
gengið og þjóðbankinn, sem ann-
ast gjaldeyrisverzlunina að mestu,
en bæði gengisnefnd og þjóðbanki
er bundið af afleiðingum þeirra
ráðstafana sem almenningur gerir
á kaupgetu sinni. Það verður ekki
nógsamlega brýnt fyrir mönnum,
að nú má ekki bregðast að þeir
ræki skyldur sínar gagnvart þjóð-
arheildinni. Ásgeir Ásgeirsson.
----------------o-----
Námskeið í rómönskum málum.
þórhallur þorgilsson málfræðingur
heldur í vetur námsskeið í frönsku,
spönsku og ítölsku. Kennslubók, sem
þórhallur hefir samið í spönsku, er
nú í prentun og kemur út í vetur.
Þeim, sem eru organistar við
kirkjur eða ráðnir til að verða
það, enda hafi yfirlýsingu við-
komandi sóknarnefndar um það,
veiti ég ókeypis kennslu — meðan
rúm leyfir — í orgelspili og öðru
því er að kirkjusöng lýtur. Nem-
endur geta valið um að koma þeg-
an kennslan byrjar, 1. nóv. næstk.
eða 15. febrúar næsta ár og sjá
þeir sjer sjálfir fyrir verustað o.
s. frv., svo og hljóðfæri til æf-
inga. Nauðsynlegt er að væntan-
legir þátttakendur láti mig vita
sem fyrst hvenær þeir koma.
Barnakennarar njóta sömu hlunn-
inda.
Reykjavík, 7. sept. 1931.
Páll ísólfsson.
Þórhalls Þorgilssonar
(3. ár)
Sérgrein: rómönsku málin (franska,
spænska, ítalska).
Nákvæmur framburður. Málaplöt-
ur hafðar við kensluna. Samtöl á
erlenda málinu. Leskaflar valdir
úr ritum nýustu höfunda, blöð-
um og tímaritum, auk þess sem
lesið er í kenslubókinni. Skrifleg-
ar æfingar á málfræðinni og samn-
ing almennra bréfa og verzlunar-
bréfa. Á 20—50 tímum hafa menn
lært að tala, skilja og akrifa venju-
legt mál. (
Nánari upplýsingar gefur Þórhall-
ur Þorgilsson, Bergstaðastræti 56,
heima daglega kl. 4—7 e. h.
Auglýsing
Ingibjörg Jónsdóttir
huglæknir er flutt á Rán-
argötu 10.
Afllfgan dýra.
Við aflífgan sauðfjár og annara
húsdýra hafa verið notaðar ómann-
úðlegar aðferðir, sem ekki eru sam-
boðnar siðferðislega þroskuðum
mönnum. Hefir það þó nokkuð
breytzt til batnaðar A síðari árum,
enda hafa verið gefin út lög um af-
lífgan húsdýra, sem ákveða að þau
skuli deydd með skotvopni. Nú
mætti ætla að hverjum einum væri
það metnaðarmál að framfylgja
þessum lögum. En á því mun þó
vera allmikil vöntun.
í tilefni af þessu leyfir Dýravemd-
unarfélag íslands sér að skora á alla
þá, sem á einhvern hátt hafa af-
skifti af aflífgan húsdýra, að stuðla
að því, að lögunum sé stranglega fylgt
í þessu efni. Ennfremur skorar það
á hlutaðeigandi yfirvöld, að láta þá
sæta refsingu, sem gera sig seka í
þvi að óhlýðnast álcvæðum greindra
laga.
það hefir verið kvartað undan því,
að skotvopn (byssur) sem fengizt
hafa, hafi reynst misjafnlega vel.
Stjórn Dýraverndunarfélags Islands
hefir því biðið Samúel Ólafsson
i söðlasmið, Laugaveg 53 B í Reykja-
| vík, að annast innlcaup á skotvopn-
um, og hefir hann nægar birgðir af
þeim.
Vil ég geta þess til athugunar fyr-
ir þá, sem það vildu nota sér, að sú
tegund af byssum, sem hann hefir,
hefir reynst örugg við sauðfé og alla
stórgripi.
þorleifur Gunnarsson
p. t. formaður
Dýraverndunarfélags fslands.
-----O-----