Tíminn - 07.11.1931, Blaðsíða 1

C i m a n s er í £œf jargötu 6 a.
©pin öaglega- fl. 9—6
Simi 2353
©jaíbíeri
09 afi3reiöslumaí>ur Cimans tt
Kannueig þorsteins&óttir,
Ccefjargötu 6 a. iieyfjamf.
XV. árg.
Reykjavík, 7. nóveihber 1931.
Tveir dómar
í áfengísmálum.
Dómarnir.
Síðastl. þriðjudag, 3. þ. m.,
kvað lögreglurétturinn í Reykja-
vík upp dóm í tveim áfengismál-
um, sem talsverða athygli hafa
vakið hér í bænum, en það eru
mál forstöðumannanna á gisti-
húsunum Hótel Borg og Hótel
Skjaldbreið, sem hvorirtveggj u
voru sakaðir um óleyfilega með-
ferð áfengis. Niðurstöður dóm-
anna eru svohljóðandi:
Dómurinn í Borgar-málinu.
„Kærður, Jóhannes Jósefsson, sæti
5000 króna sekt er renni í ríkissjóð
og komi einfalt fangelsi í stað sekt-
arinnar í 4 mánuði ef hún verður
ekki greidd innan 30 daga frá löghirt-
ingu dóms þessa. Hann skal og
sviftur gistihúss- og veitingaleyfi í
G mánuði frá lögbirtingu dóms þessa
að telja.
Kærð, frú Karólína Jósefsson, sæti
1500 króna sekt, er renni í ríkissjóð,
og komi einfalt fangelsi í 50 daga í
stað sektarinnar, ef hún verður ekki
greidd innan 30 daga frá lögbirtingu
dóms þessa.
Kærður, Jóhannes, greiði allan
kostnað sakarinnar.
Dómi þessum ber að fullnægja
að viðlagðri aðför að lögum“.
Dómurinn í Skjaldbreiðar-málinu.
„Iíærður, Erik Bernhard Andree
Olsen, sæti 2000 króna sekt til ríkis-
sjóðs og komi einfalt fangelsi í 35
daga í stað sektarinnar, sé hún ekki
greidd innan mánaðar frá lögbirt-
ingu dóms þessa. Hann skal sviftur
gistihúss- og veitingaleyfi sínu í 4
mánuði frá lögbirtingu dóms þessa.
Loks greiði hann allan kostnað
sakarinnar.
Dómi þessum skal fullnægja með
aðför að lögum“.
Ákærðu lýstu yfir því þegar í
stað, að af þeirra hálfu yrði dóm-
unum eigi áfrýjað. Dómsmála-
ráðuneytið ákvað sama dag að
áfrýja ekki fyrir sitt leyti. Að
fengnum þessum yfirlýsingum,
gaf lögreglustjóri þegar í stað
skipun um, að þessum tveim
gistihúsum yrði lokað. Fram-
kvæmdi lögreglan lokunina seinna
hluta sama dags, á þriðjudag. Er
Jóhannes Jósefsson, svo sem
greint er frá hér að framan,
sviftur veitingaleyfi næstu 6
mánuði og E. B. A. Olsen næstu
4 mánuði.
V ínveitingaleyf ið.
Veitingamaðurinn á Skjaldbreið
hafði ekki leyfi til vínveitinga.
Allar vínveitingar, sem farið hafa
fram á þeim stað eru þessvegna ó-
löglegar. Veitingamaðurinn skýrði
frá því í réttinum, að hann hefði
aðallega selt Spánarvín, og hefði
hann hellt víninu í flöskur, sem
venjulega eru notaðar undir óá-
fengt öl, og látið bera það þann-
ig fyrir gestina. Hótel Borg
hafði hinsvegar vínveitingaleyfi
á ákveðnum tímum dags, um
matmálstíma um miðjan daginn
og’ á kvöldin kl. 6V2 til 9. í
haust var þó vínveitingatímanum
breytt, styttur tímixm um miðj-
an daginn, en kvöldtíminn færð-
ur til, þannig, að hann bæði
byrjaði og endaði síðar en áður
var. Lögbrot þau sem framin
hafa verið á Hótel Borg, eru því
aðallega í því fólgin, að vín hefir
verið selt eða látið standa á borð-
um eftir að hinn lögákveðni tími
var liðinn.
Þegar Spánarsamningarnir voru
gjörðir 1921, var ákveðið, að
vínveitingar skyldu leyfðar á
einu gistihúsi í Reykjavík. Lengst
af hafði Hótel ísland þetta leyfi,
enda var það þá aðal gisti- 0g
veitingahús bæjarins. En um það
leyti sem farið var að hefjast
handa um undirbúning Alþingis-
hátíðarinnar, varð mönnum það
ljóst, að gististaðir þeir, er þá
voru í bænum, hlytu að verða
ófullnægjandi meðan á hátíðinni
stæði og að þjóðin myndi naumast
geta veitt gestum sínum viðun-
anlegar móttökur eins og á stóð.
Varð það þá að ráði, að ríkið og
Rvíkurbær í sameiningu styrktu
Jóhs. Jós., með ábyrgð, (þannig
að bærinn þó ber hina endanlegu
ábyrgð) til að koma upp nýtízku
gistihúsi, sem á allan hátt væri
í samræmi við annan viðbúnað
vegna hátíðarinnar. Þótti þá
sjálfsagt, að vínveitingaleyfið
væri fengið því gistihúsi, sem
þannig var að nokkru leyti á
vegum ríkis og bæjar, og láta
það njóta þess hagnaðar, sem
gjöra mátti ráð fyrir, að yrði af
vínsölunni. En daglegur leyfis-
tími var þó látinn standa ó-
breyttur eins og hann hafði áður
verið.
Dómur lögregluréttarins í
Borgarmálinu er byggður á játn-
ingu Jóhannesar Jósefssonar
sjálfs og konu hans. Höfðu fjór-
ir þjónar á hótelinu fyrir milli-
göngu Felix Guðmundssonar sent
lögreglustjóra skýrslu um vínveit-
ingarnar, og játuðu þau hana í
aðalatriðum rétta. Tók Jóhann-
es fyrir réttinum á sig fulla
ábyrgð á þeim ólöglegu vínveit-
ingum, sem fram hefðu farið.
Gegn þjónunum, sem selt höfðu
áfengi, var ekki höfðað mál, og
gengu þeir inn á sektir fyrir
sína þátttöku í hinum ólöglegu
vínveitingum.
Skýrsla lögreglustjórans.
Um það leyti, sem kunnugc
varð, að rannsókn hefði verið
hafin út af vínveitingum á Hótel
Borg, fóru að berast út um bæ-
inn ýmsar ýktar eða tilhæfu-
lausar sögusagnir um málið. Var
því haldið fram í Mbl., að eftir-
liti og rannsóknum hefði eigi
verið fylgt fram, svo sem vera
bæri. Lögreglustjórinn stefndi þá
þegar ritstjórum Mbl., Jóni
Kjartanssyni og Valtý Stefáns-
syni, til ábyrgðar fyrir dylgjur
í hans garð í því sambandi. Tóku
ritstjórarnir dylgjur sínar afturá
sáttafundi. Jafnframt birti lög-
reglustjórinn ýtarlega skýrslu
um málið eins og því var þá
komið, og kom skýrslan út í dag-
blaðinu Vísi dagana 23.—26. okt.
sl. — í frásögn þeirri, er hér fer
næst á eftir, er stuðst við þessa
skýrslu lögreglustjórans.
Eftirlit lögreglunnar.
Sumarið 1930 var yfirþjónninn
á Hótel Borg sektaður fyrir að
hafa selt vín eftir lögákveðinn
tíma, en fyrir rétti bar hann það
fram, að hann einn ætti sök á
þessari sölu, en húsbændur sínir
ættu þar engan hlut að máli.
f fyrravetur voru 3 menn sekt-
aðir fyrir að hafa setið að ólög-
legri víndrykkju á hótelinu, „en
þessir menn báru það allir, að
þeir hefðu komið með áfengið
með sér inn í hótelið en ekki
keypt það þar“.
Þá skýrir lögreglustjórinn frá
því, að uppi hafi verið orðrómur
um ólöglega sölu á hótelinu, en
sannanir hafi skort, þegar til átti
að taka. Segist hann hafa reynt
að fá menn „snemma á síðast-
liðnum vetri .... til að afla
sannana um vínsölu hótelsins, en
menn vildu ekki gefa sig í það“,
og „ísland á enga leynilögreglu".
Afskifti templara.
„Þegar ekki var hægt að afla
sannana um vínsölu hótelsins",
segir í skýrslunni, leitaði lög-
reglustjóri til Péturs Zophonías-
sonar þáveranda stórtemplars.
„Sagði ég honum“, segir lögreglu-
stjórinn, „hvernig málið stæði og
spurðist fyrir um það hjá honum,
hvort hann ekki treysti sér til
að útvega einhverja áhugamenn í
áfengismálinu til þess að afla
sannana um hótelið; hann lofaði
að athuga það, en úr aðgerðum
varð ekki. Þá átti ég tvívegis tal
við Felix Guðmundsson og bað
hann — sem ég vissi að oft hafði
fengist við þessi mál áður með
dugnaði — að útvega áhuga-
menn, til þess að rannsaka fram-
ferði hótelsins. Þetta bar heldur
engan árangur. Það var að vísu
rætt um þessi mál á stúkufund-
um, menn voru ekki á eitt sátt-
ir, ýmsir góðtemplarar vildu láta
það duga, að gefa Jóhannesi á-
minningu. — í þessu sambandi
vil ég láta þess getið, að Felix
hefir síðan sagt mér, að hann
hafi ekki séð sér það fært, að
standa í því að útvega sannanir
um framferðið á Hótel Borg,
meðan hann sjálfur stóð fyrir
Iðnó*), því það mundi hafa verið
lagt illa út ....“.
í skýrslunni segir lögreglu-
stjórinn ennfremur:
„pað sem ég varð mest af öllu
var við er reynt var að afla sann-
ana um vínveitingarnar í hótelinu
var áhugaleysið. Menn virtust yfir-
leitt vilja að þetta gengi sinn gang.
En þegar góðtemplarar vildu ekki
sinna því að afla sannana um vin-
veitingar hótelsins, sneri ég mér til
dómsmálaráðuneytisins og bað það
að fá Friðrik Björnsson góðtemplara,
sem hafði verið löggœzlumaður hér
fyrir ofan bæinn — til þess að koma
á kveldin við annan mann á hótel-
ið og vita hvers hann yrði vís. Frið-
rik gerði þetta, en ekki bar þetta
verk lians neinn árangur. — Hann
ritaði mér um þetta hréf, segir að
óleyfileg vínsaia muni fara fram i
hótelinu, en treysti sér ekki til að
sanna nein sérstök tilfelli".
Fleiri menn sektaðir.
Þá skýrir lögreglustjóri svo
frá, að „tekizt hafi að fá menn
til að gista .... á hótelinu og
afla sannana um vínveitingamar“.
Árangur þeirra eftirgrennslana
var sá, að skrifstofustjóri hótels-
ins var sektaður um 1000 kr., en
hann neitaði ákveðið að eigendur
*) Iðnó, samkomuhús Alþýðu-
flokksins í Rvik, er notað til dans-
skemmtana, leiksýninga o. fl. þess-
háttar, og var Felix umsjónarmaður
þess um þessar mundir.
hótelsins hefðu verið í vitorði
með sér.
Seint á sumri 1981 átti lög-
reglustjóri tal um málið við
dómsmálaráðherra. Kvað ráð-
herrann „sjálfsagt að reyna að
afla sannana um meðferð hótels-
ins á vínveitingaleyfinu, en lagði
þó aðaláherzluna á það, að hann
teldi sýnt, að vínveitingar hó-
telsins myndu ekki komast í
sæmilegt horf, fyr en vínveiting-
artímanum yrði breytt og gæzlu-
maður settur yfir vínin“.
Ósamhljóða framburður
þjónanna.
Þá bendir lögreglustjórinn á
það, að rannsókn málsins hafi
verið sérstaklega erfið vegna
þess, að starfsmenn hótelsins,
sem hafi verið yfirheyrðir í rétti,
hafi þrásinnis borið það fram, að
Jóhannes Jósefsson og kona hans
vissu ekkert um hina óleyfilegu
áfengissölu. En undir lok rann-
sóknarinnar báru þeir hið gagn-
stæða. Þessu til sönnunar hefir
verið birtur framburður Ölafs
Jónssonar fyrv. yfirþjóns í rétti
25. sept., og þvínæst framburður
sama manns í rétti nokkrum dög-.
um síðar. Framburðurinn 25. sept.
er svohljóðandi, orðréttur úr
réttarbókinni:
„Yfirþjónn á hótelinu kveðst yfir-
heyrður haía verið síðustu 8 mán-
uðina, sem hann var þar. þennan
tíma sem yfirheyrður var þjónn á
Hótel Borg kveðst hann aldrei hafa
orðið var við það, að þjónar hótels-
ins seldu vín á óleyfilegum tíma.
Hann kveðst heldur aldrei hafa vit-
að til, að Jóhannes hóteleigandi eða
kona hans, Karólína, hafi sjálf selt
vín á ólöglegum tima, hann kveðst
heldur ekki hafa vitað til þess, að
Jóhannes hafi hvatt þjónana eða
eggjað þá að selja vín ólöglega. Yf-
irh. kveðst ekkert vita um ólöglega
áfengissölu á Ilótel Borg, en held-
ur því fram, cins og í greininni')
stendur, að ef ólögleg áfengissala
eigi sér þar stað, þá geti hún ekki
farið fram án vitundar húsbænd-
anna, því að engir afgreiði vín i
hendur þjónanna nema þau............
Yfirlieyrður kveður þau hóteleigend-
urna hafa verið mjög ströng með
það að láta ekki vín úr kjallaranum
eftir kl. 9 á kveldin, meðan yfirh.
var þjónn á Hótel Borg. Kveður
yfirh. það oft hafa komið fyi'ir, aö
þjónarnir hafi sent vínmiða niður
nokkrar mínútur yfir kl. 9 og feng-
ið miðann upp aftur með áletrun
frúarinnar um það, að komið væri
yfir tímann og vín fengist ekki.....
Yfirh. kveðst engar upplýsingar
geta gefið um ólöglega áfengissölu
á Hótel Borg, livorki af hálfu þjóna
né hóteleiganda.
Yfirli. kveðst ekki geta bent á
neinn, sem geti gefið upplýsingar
um áfengissölu af hálfu hóteleig-
andanna nema helzt Guðjón Einars-
son, ef liann geti skýrt frá hvernig
hann hafi fengið vín það, sem liann
hefir verið sektaður fyrir að selja.
Yfirh. kveður að hann hafi heldur
aldrei vitað til að vín væri veitt á
Hótel Borg eftir vínveitingatíma
fyrri hluta dagsins".
Nokkrum dögum síðar er svo
sami maður aftur í yfirheyrslu.
Um þá yfirheyrslu er bókað á
þessa leið í réttinum:
„Dómarinn bendir yfirh. á að
hann hafi tvisvar mætt hér fyrir
rétti áður vegna vínsölu á Hótel
Borg, fyrra skiftið 15. apríl 1930, er
hann gekkst inn á sekt fyrir að
*) Grein, sem yfirheyrður hafði
skrifað í Mbl. og varð tilefni til þess,
að hann var kallaður fyrir rétt.
'ln -------- ---
69. blað.
—~ ...................CT,- , ,
hafa veitt eina flösku eftir löglegan
vínveitingatima, hafi hann ekk-
ert blandað Jóhannesi við það
mál. þar til svarar yfirh. því, að
Jóhannes hafi ekkert vitað um söl-
una á þeirri flösku. Dómarinn bend-
ir yfirh. þá á að í réttarhaldi 25.
sept. s.l. hafi hann alveg þvertekið
fyrir að Jóhannes Jósefsson eða kona
hans seldu vín á óleyfilegum tima,
og ekki heldur getað bent á neina
er fært gætu sönnur á það mál. Yf-
irh. segist ekki hafa þorað að segja
annað en þetta þá, vegna þess að
hann óttaðist að þjónaniir á Borg
mundu allir snúast á móti sér, og
standa með Jóhannesi, en hann
standa einn uppi með framburð sinn
og ekki geta fært sönnur á hann“.
Þannig hefir fyrv. yfirþjónn,
sem jafnframt er einn af þeim
fjórum þjónum, sem skýrsluna
gefa um áfengissöluna, sjálfur
orðið tvísaga í réttinum. Gefur
þetta nokkra hugmynd um,
hversu erfitt muni hafa verið að
afla sannana í málinu, og hversu
erfið viðfangs rannsóknin yfir-
leitt hefir verið.
Það mun hafa vakið talsverða
athygli meðal almennings í Rvík,
hversu dómar þeir, sem lögreglu-
rétturinn hefir kveðið upp yfir
veitingamönnunum, eru strangir.
Virðist refsingin hafa verið
ákveðin sú þyngsta, sem log gjöra
ráð fyrir í slíkum tilfellum.
Sjálfsagt vekur það almenna
ánægju, hversu röggsamlega hef-
ir verið unnið að rannsóknum
þessara mála, og að lögunum
skuli vera framfylgt til hins ítr-
asta.
En hitt er á vitorði alls þorra
almennings í Reykjavík — og ein-
mitt þessvegna vekja úrslit þess-
ara mála sérstaka athygli —, að
svipuð eða e. t. v. samskonar brot
hafa verið framin fyr á árum, án
þess að viðkomandi menn þá væru
látnir sæta ábyrgð fyrir — á þeim
tírnum, þegar aðrir menn en nú
höfðu yfirstjórn löggæzlunnar og
dómsmálaima með höndum.
Árásir Mbl. á lögreglustjórann
og dómsmálastjómina, meðan
rannsókn málsins stóð yfir, bera
það ótvírætt með sér, að aðstand-
endur þess blaðs hafa búizt við,
að mál þetta yrði látið sofna þeim
langa svefni, sem hliðstæð mál
jafnaðarlega enduðu í, á þeim
tímum, þegar samherjar þess
blaðs áttu lögum að ráða í land-
inu.
Það er heldur enginn vafi á því,
að allur þorrinn af þeim „fínu
mönnum“, sem að Mbl. standa,
eru í hjarta sínu sárgramir yfir
því að Hótel Borg skuh hafa verið
lokað, og að þeir hafa ekki bú-
izt við, að svo myndi verða, en
hinsvegar ætlað sér að nota
linkind þá, sem þeir sjálfir óskuðu
eftir, að sýnd yrði í þessu máli,
til árása á póhtíska andstæðinga.
Almenning í Reykjavík, sem
ekki á nema fyrir brýnustu lífs-
nauðsynjum, og varla það, skiptir
það ekki miklu máli persónulega,
þó dýrasta veitingahús bæjarins
sé lokað um stundarsakir. Verka-
menn og sjómenn í Reykjavík
sakna ekki „úrvalskvöldanna" á
Hótel Borg, sem stofnað hefir ver-
ið til af „betri borgurum“ bæj-
arins. En í hinu sællega Mbl.-hði
er grátur og gnístran tanna. Það
vita allir. Þeim, sem svo er ástatt
um, mætti vera það til nokkurr-
ar huggunar, að hagsmunir lands-
ins og bæjarins, fára í þessu til-
felh að nokkru leyti saman við