Tíminn - 07.11.1931, Blaðsíða 3

TIMINN
Seyðisfirði, öðru sætinu í Norður-
Múlasýslu, Skagafirði öllum, Vestur-
Húnvatnssýslu, Ströndum, Vestur-ísa-
fjarðarsýslu, Barðaströnd, Dölum,
Rangárvallasýslu allri og Vestur-
Skaftafellssýslu. pá veittu þeir aðal-
ritstjóra sínum þungar ákúrur fyrir,
að deila á kjördæmaskipunina. En
þegar málstaður flokksins gerðist svo
hraklegur að vígi hans í sveitum
landsins féllu eitt af öðru, þá ærðust
forsprakkarnir og allur þeirra ringl-
aði her.
íhaldsmennina íslenzku vantar ekki
kjördæmi, til þess að vinna kosning-
ar. pá vantar málstað. Og engin
höfðatala réttlætir illan málstau.
V.
Finnst þér ekki von, að nokkur
dapurleiki grípi jafnaðarmannafor-
sprakkana íslenzku yfir kosningafrétt-
unum frá Bretlandi? þar sjá þeir í
stækkuðum dráttum, ímynd síns cig-
in ráðleysis og sviksemi við málstað
alþýðunnar í landinu. þegar for-
sprakkarnir skriðu upp í flatsængina
til höfuðfjenda verkamanna síðastlið-
inn vetur, hlutu þeir hið mesta ámæli
og málstaður þeirra meiri hnekki i
kosningunum, en dæmi séu til áður
um málstað nokkurs ílokks á landi
hér. Nú fóru forsprakkar brezka
verkamannaflokksins eins að síðastl.
sumar. þeir gerðu bandalag við and-
stæðinga sína, enda er ósigur flokks-
ins svo greipilegur, að hann stendur
nú í sömu sporum og fyrir 20 ár-
um síðan.
Eru ekki þjóðirnar að missa trú á
jafnaðarmennskunni? Hún virðist.
hvorki vera fugl né fiskur fremur en
nýja guðfræðin. Jafnaðarmanna-
stjórnir hafa setið við völd í sumum
nágrannalöndunum. En livergi sést
þess neinn staður. Allt er í sömu
óreiðunni um atvinnumál og við
skipti, fjandskapurinn sá sami innan
þjóðfélaga og þjóða á milli. Hér á
landi hefir jafnaðarmennskan ekkert
vei’ið annað en glamur um kaup-
gjaldsmál. Einu tilraunirnar, sem
gerðar hafa verið, til þess að leysa
hinn eiginlega vanda málanna, liafa
orðið á leiðum samvinnunnar. Um
alllangt skeið hefir hún leitast við
að tryggja mönnum sannvirði í við-
skiptum. Nú eru að hefjast. merki-
legar tilraunir að finna réttlát hluta-
skipti i útgerð. Heldurðu að hávaða-
seggirnir í farafbroddi jafnaðar-
mannaflóttans fagni slíkum tilraun-
um. Við bíðum og sjáum.
VI.
Mér þykir nýbreytni sú, sem orðin
er á útgerð togaranna Andra og
Vers eitt hið merkasta, sem nú er
uppi á baugi. Frá ómunatið hafa
hlutaskifti ráðið í atvinnuvegum ís-
lendinga. Hjúin, sem tóku kaup-
gjald sitt í kindafóðrum, voru ekki
annað en hluthafar í búum bænd-
anna og sjómennirnir, sem báru
að lífskjör þess, eru eigi slík, að
þau réttlæti þar greiðslur, sem
þeim er gert að skyldu að inna af
hendi til opinberra þarfa af þurft-
artekjum sínum. Ennfremur er
þess að gæta, að eigi taka allir
þeir laun sín hjá öðrum, sem
nauðsynjatolla þurfa að gjalda
af vanefnum. Eigi geta bændur
eða sjómenn þeir, er framleiða
fyrir eigin reikning, heimtað
hærra verð fyrir kjöt sitt eða
fisk þótt á þá séu lagðir tollar,
og er geta þessara manna til
greiðslu opinberra gjalda oft sízt
betri en þeirra, er laun taka fyr-
ir vinnu sína.
Nauðsynjavörutollar auka á fá-
tækt þeirra, er sízt mega við
efnalegum hnekki, og vinna því í
þveröfuga átt við það, sem á að
vera eitt af höfuðhlutverkum þess
opinbera, þ. e. að jafna kjör þegn-
anna og sjá um að þeir eigi líði
slcort.
Tollar þessir hljóta að skoðast
óheppilegastir allra tolla, og er
það hið fyrsta verkefni umbóta-
manna í skattamálum að fá þá af-
numda með öllu. Iilýtur það að
verða sameiginlegt áhugamál
allra þeirra, er hafa 'við erfið
kjör að búa, og þeirra, er réttlæti
vilja skapa í þessum efnum.
Tollar á innfluttar vörur til
framleiðslu og útfluttar vörur
eiga að því leyti sammerkt við
nauðsynjatollana, að þeir eru
hver sinn rétta hlut frá borði í ver-
tíðarlok, voru réttir hluthafar í
sjávarútgerðinni, sem áttu hag sinn
kominn undir atorku og trúmennsku
skipshafnanna. pannig ríkti full
samúð milli starfs og stjórnar, hús-
bænda og hjúa, háseta og formanns.
— En þegar útgerðin tók á sig stór-
iðjubrag, slitnaði verkalýður lands-
ins ekki einungis úr sambandi við
hina gróandi jörð, heldur og úr
tengslum við atvinnuvegina. í stað
samúðar og bróðurlegra skifta reis
fjandskapur og illvigar deilur. Verka-
lýðurinn leit á atvinnurekendur eins
og andstæðinga og gerðist hirðulít-
ill um hag atvinnufyrirtækjanna.
Atvinnurekendurnir fylltust ofmetn-
aði, litu niður á verkalýðinn og
liugsuðu mest um það að safna fé í
eigin sjóði og til óhófseyðslu, að
hverju sem kynni að reka fyrir at-
vinnuvegunum. Nú hefir þetta öfga-
skipulag borið upp á sker og virðist
neyðin ætla að verða drjúgur kenn-
ari í atvinnumálum, er hún fylkir
mönnum að nýju saman til bróður-
legra hlutaskifta, þar sem allir að-
ilar láta sér jafnannt um velfarnað
atvinnurekstursins.
Um leið og atvinnubyltingin við
sjóinn færði þjóðinni nýjan arð og
ný úrræði og atorkú, færði hún henni
nýjar öfgar og óíarnað. Eitt liið versta
1 fari nýrra hátta er trú svonefndra
jafnaðarmannaforingja og byltinga-
hrópenda á öreigamennskunni. Láta
margir þeirra svo, sem velfarnaður
þjóðarinnar sé þá bezt tryggður, ef
landið væri fullt af mönnum, sem
ættu ekki neitt, væru úrræðalausir
um eigin lífsframfærslu og atvinnu,
liæni enga ábyrgð á neinu, en gerðu
aðeins nógu háværar kröfur til ann-
ara. petta er vitanlega skaðlegasta
falskenningin, sem nú er uppi á at-
vinnumálum þjóðarinnar. Djúpið, sem
nú gín milli atvinnurekenda og
verkalýðs þarf að hverfa þannig, að
allur verkalýður verði atvinnurekend-
ur, verði sjálfbjarga og fullábyrgur
aðili i atvinnulífi þjóðarinnar.
pessi nýi fyrirburður um útgerð
Andra og Vers er þvi eitt hið gleði-
legasta tákn tímans. Hann er spor i
áttina til þess að útrýma öreiga-
mennskunni og fylkja verkalýðnum
til sjálfsbjargar og samstarfs góðra
drengja og atorkusamra.
VII.
Kokvídd Morgunblaðsins mun vera
ekki lítið undrunarefni öllum þeim,
sem veita athygli misfellunum í fari
blaðsins. Fyrir nokkru siðan birti það
ómengaða lýgi um skipti jfórðar Ey-
jólfssonar lögfræðings á þrotabúi
þórðar Flygenrings og varð að
kyngja henni óbreyttri niður aftur
og jafnframt birta ótvíræð gögn, er
sönnuðu, að það liefði farið með vís-
vitandi óhróður um þórð Eyjólfsson.
Nokkru síðar fór það með óhróður
lagðir á framleiðslufyrirtæki al-
veg án tillits til afkomu þeirra, og
eru að því leyti óréttlátir. Hins-
vegar má segja þeim til réttlæt-
ingar, að margar af hinum stærri
framkvæmdum hins opinbera eru
sérstaklega miðaðar við þarfir
framleiðenda og þeim til hags-
bóta, og verður því að telja þessa
tolla að nokkru leyti sem endur-
gjald fyrir þau verk, og greiðslu
fyrir bætta aðstöðu. Því verður
þó ekki neitað, að tollar þessir
hafa mjög lamandi áhrif á frain-
leiðsluna, þegar þeir eru orðnir
háir, og eru að því leyti mjög
óheppilegir. En það sem fyrst
hlýtur að stinga í augun ef athug-
að er um þessi mál, er sú stað-
reynd, að þar sem jafnmikill hluti
teknanna er tekinn með tollum á
nauðsynjum og tollum, sem beint
koma niður á framleiðslunni án
tillits til afkomu hennar og gert
er hér á landi eru það milliliðirnir
í landinu, sem léttast sleppa við
greiðslur til hins opinbera, og auð-
veldast eiga með að velta af sér
tollunum. Framleiðslufyrirtækin
greiða eignar- og tekjuskatt af
eignum sínum og nettótekjum til
jafns við verzlunar- og önnur
fyrirtæki, sem milliliðastarfsemi
stunda, og að auki þær álögur, er
þau hljóta af tollunum og að
framan er lýst. Er því ljóst hvor
betur standa að vígi í þessum
efnum. Á síðustu tímum hefir það
um Hermann Jónasson lögreglustjóra
og rendi honum jafnharðan niður,
þegar lögreglustjórinn heimtaði, að
það stæði við hann fyrir rétti. —
það er í sjálfu sér engin nýlunda að
blaðið nærist þannig á eigin spýju
sinni. Hitt vekur undrun, hversu jafn-
vel hin fyrirferðarmesta lýgi rennur
hindrunarlaust niður um kok blaðs-
ins. Er þar enn ein sönnun fyrir þró-
unarkenningu Darwins. Líffærin laga
sig eftir skilyrðunum, sem þeim eru
búin.
Snarfari.
----o----
Fréttir
—...“O—-' ■
Málverkasýningu hefir Guðmundur
Einarsson frá Miðdal opna í List-
vinafélagshúsinu um þessar mundir.
Er þar margt nýrra málverka frá
sumrinu. Guðmundur ferðaðist þrjá
mánuði um öræfi íslands siðastliðið
sumar í fylgd meö jöklafræðingi
þýzkum, Emst Hermann að nafni
og þýzkum fuglafræðingi, Lamby
að nafni. Gengu þeir víða á jökla.
Myndir Guðmundar hinar nýju eru
frá Torfajökli, Merkurjökli, þórs-
mörk, Fiskivötnum eystri, Hofsjökli,
Snæfellsnesi og víðar að. Eru sum-
ar myndirnar forkunnarfagrar eins
og til dæmis að taka Hrímþoka á
fjöllum, Laugar við Torfajökul, Fiski-
vötn eystri, Ljósufjöll, Nótt á fjöllum,
Við Krossáraura o. fl. List Guð-
mundar er frumleg og stcrk. Gefur
að líta marga lirikalega fjallasýn,
þar sem jöklar brotna um úfnar
gnýpur og bergeitla. Hljóður og
þungur nætursvipur liggur yfir
sumum myndum Guðmundar. Og
víða birtast fjöllin í óveðraliam og
upprofum. Enginn málari ber nátt-.
úru íslands trúlegar vitni en Guð-
mundur, enda er hann náttúrubarn
mikið, fjallgöngumaður í röskvasta
lagi og ágætur listamaður.
Hreinn Pálsson söngvari frá Hrís-
ey söng nýlega hér í bænum fyrir
fullu húsi. Var honum tekið jafn-
vel sem ávalt fyrri. Hreinn er á
leið til útlanda. Ætlar liann að
syngja á grammofónplötur hjá Col-
umbiafélaginu í London.
Síra Magnús Bl. Jónsson, fyrrum
prestur í Vallanesi, varð sjötugur j.
þ. m. Hann þjónaði próstakalli í
Vallanesi og bjó þar um 30 ára skeið
og lét mjög til sín taka liéraðsmál
öll og framkvæmdir manna alla þá
tíð, er hann dvaldi þar. þegar hann
kom að Vallanesi var allur ílutning-
ur frá sjó fluttur á klöklium uin
langa og torsótta fjallvegi og hérað-
ið einangrað. En stuttu eftir að
hann kom austur, gerði hann sér
ferð niður Fagradal, til þess að at-
huga vegai’stæði og átti síðan frum-
kvæði að þvi, að Fagradalsbi'autin
einnig reynst svo, að vænlegasta
leiðin til góðrar efnalegrar af-
komu hér á landi hefir verið
verzlun en eigi framleiðslustarf-
semi. Hygg ég, að fyrirkomulag
skattamála okkar eigi stóran þátt
í því að skapa þá erfiðleika, sem
framleiðslan á nú við að stríða,
og jafnframt í því að gefa milli-
liðum færi á að auðga sig á
hennar kostnað og alls almenn-
ings.
Niðurstaða þessa verður því
sú, að mínu viti, að fyrst og
fremst beri að afnema tolla af
nauðsynjavörum til neyzlu og því
næst lækka tolla á framleiðslu-
vörum og útflutningsgjald.
Það má að vísu ætíð deila um
það hversu margháttuð verkefni
hið opinbera eigi að hafa með
höndum fyrir almenning og þar
af leiðanda, hve mikið fé ríkis-
sjóður eigi að taka af mönnum í
því skyni. Mun ég eigi fara inn
á þá hlið málsins hér, en aðeins
skjóta því fram, að þróun síð-
ustu ára bendir í þá átt, að ríkið
taki í sínar hendur æ fjölbreyttari
og fleiri störf, og fjárþörf ríkis-
sjóðs muni því eigi fara minnk-
andi. x4f þessu leiðir að eigi mun
þykja hlýða að leggja til, að
tekjustofnar ríkissjóðs verði
rýrðir, án þess að tillögur séu
settar fram um það hversu upp
skuli unninn sá tekjumissir, er
af því hlýtur r.ð h:ÍT;.
237
Jarðir til söln.
Tunga og Skeið í Fljótum í Skagafjarðarsýslu, hvorttveggja
kostajarðir, fást til kaups með mjög aðgengilegum greiðsluskilmál-
um, eða til ábúðar frá næstu fardögum.
Skrifstofa Siglufjarðar, 5. nóv. 1931.
G. HANNESSON.
Gullfallega B L Á R E FI, fyrsta flokks undaneldisdýr, á öðru og
þriðja ári, hraust og gæf, seljum við mjög sanngjörnu verði og með
aðgengilegum greiðsluskilmálum. Kaupendur mega sjálfir velja úr
hinum framboðnu dýrum. — Sölutilboð þetta gildir til ársloka. —
Ef kaupendur óska geta dýrin verið í okkar vörzlu til næsta sumars
gegn hóflegu gjaldi, og gæti komið til mála, að við ábyrgðumst kaup-
anda ákveðna tölu yrðlinga með hverju pari, eftir því sem um semst.
íslenzka refaræktarfélagið h.f.
var löggð. En sú braut hefir átt hvað
mestan þátt í stórstígum framförum
Héraðsbúa liin síðari ár. þá var síra
Magnús, ásamt síra Einari þórðar-
syni, hvatamaður að stofnun Búnað-
arsambands Austurlands og formað-
ur þess um nær 20 ár. Félag þetta
hefir komið mörgum og miklum um-
bótum til leiðar, og var síra Magn-
ús jafnan hvað athafnamestur um
byggingar- og jarðabætur. þá átti
síra Magnús drjúgan þátt í endur-
reisn Eiðaskóla og stofnun Eimskipa-
félags íslands. Ilann var einn af að-
al hvatamönnum þess og mun hafa
safnað meiru hlutafé en nokkur
annar einstakur maður liér á landi.
Sira Magnús lie.fir dvalið hér í
Reykjavík síðustu árin, síðan hann
lét af prestsskap og jafnan látið
fjármál og útgerðarmál til sín taka.
Hann hefir mikið ritað bæði fyr og
síðar um hlutaskifti meðal sjómanna
að fornum sið, sem liina einu skyn-'
samlegu lausn á vandamálum út-
gerðarinnar. Tveir togarar, Andri og
Ver, hafa nú verið gerðir út af sjó-
mönnum sjálfum, og fara vel af
stað, og munu tillögur síra Magnús-
ar hafa átt sinn þátt í nýbreytni
þessari.
Atvinnulausir menn í Reykjavík
voru skrásettir nú í vikunni. Alls
voru skrásettir 730 menn, þar af i7
konur. Atvinnubætur hafa verið
ræddar en ekki komið neitt til fram-
kvæda.
Dánardægur. Nýlega er látinn síra
Stefán Jónsson fyrrum prestur á
Staðarhrauni, 71 árs að aldri.
Illviðri mikið gekk yfir Snæfells-
nes fyrra föstudag, og fennti þá fé á
sumum stöðum og hrakti fram af
klettum. í Neshreppi utan Ennis,
voru fundnar er síðast fréttist, 19
kindur dauðar, en víða vantaði fé,
og bjuggust menn við að það lægi
í fönn dautt eða lifandi. Allmikið
tjón varð á bátum í sama veðri og
símalínur slitnuðu og lögðust niður
á allstóru svæði.
Til þess að vega upp á móti
afnámi eða lækkun tolla þeirra,
er að framan eru nefndir hygg
ég vænlegast að hækka tekju-
og eignarskatt og fasteignaskatt
og leggja undir ríkissjóð verzlun
með ýmsar vörur, er mikirm
verzlunarhagnað gefa.
Tekju- og eignarskatturinn er
af fjölmörgum og reyndar flest-
um, sem með sanngirni líta á
þessi mál, álitinn réttlátastur allra
skatta. Tekjuskatturinn er miðað-
ur við tekjur manna, að frádregn-
um kostnaði við að afla þeirra, og
vissri upphæð fyrir hvern þann,
er skattgreiðanda er skylt að
framfæra. Að vísu er upphæð sú,
sem nú er ætluð til frádráttar
vegna framfærslu of lág miðað við
framfærslukostnað, en því atriði
þyrfti að breyta, og gera lögin um
þetta efni þannig úr garði, að
menn þyrftu eigi að greiða tekj u-
skatt fyr en brýnustu þörfum
væri fullnægt. Stærsti kostur
þessa skatts er sá, að hann greiða
þeir, sem getuna hafa ef rétt er
gengið frá því atriði, er að ofan
getur. Jafnframt því, sem þessi
skattur er réttlátur og sjálfsagð-
ur tekjustofn fyrir ríkið, hefir
hann mikla þj óðfélagslega þýð-
ingu með því að hamla upp á
móti auðsöfnun einstaklinga og
dreifa efnunum til almennings
fyrir atbeina hins opinbera. Það
er vænlegra til afkomu og menn-
Brynjálfur Björnsson
tannlæknir,
Hverfisgötu 14, Sími 270.
Móttökutími 10-6. (Aðrar stund-
ir eftir pöntun). — öii tannlælcn-
isverk framkvæmd.
Lægst verð. Mest vandvirkni.
FERÐAMENN
sem koma til Rvíkur, fá her-
bergi og rúm með lækkuðu
verði á Hverfisgötu 82.
Tapast hefir brán hryssa,
mark heilrifað hægra.
Finnandi vinsamlega beðinn að
gera aðvart í síma 57 i Hafnarfirði
Landhelgisgæzlan.
í Morgunblaðinu, 30. okt. þ. á. er
smágrein um landhelgisgæzlu og í
lienni slúður um eítirlit íslenzku
varðskipaforingjanna, endurprentað
athugasemdalaust, eftir eða upp úr
ensku útvegsbændablaði, „TheFishing
News“, dags. 3. okt. þ. á.
þar segir: „Togaraeigendur eru ekki
að sakast um þótt yfirtroðslum sé
refsað réttlátlega (Hvílíkt umburðar-
lyndi við íslendinga!).-------Einn
af merkustu útgerðarmönnum í Hull
lýsti yfir þvi-------að á islenzku
strandvarnaskipunum væri ekki sjó-
liðsmenn---------væru lögreglumenn
og kvaðst ætla að laun sín fengi þeir
af sektarfé togara".
pað er svo sem óhætt að endur-
prenta þetta athugasemdalaust, og
saklaust þótt skýrt sé frá því að lög-
reglumennirnir í Hull eru ekki bein-
línis prófessorar í lögum — ekki allirl
Hinsvegar eru allir varðskipafor-
ingjar okkar sannkallaðir „prófess-
orar“ í lögum um landhelgisgæzlu.
Sig. Sigurðsson frá Arnarholti.
ingar fyrir hvert ríki, að íbúar
þess séu yfirleitt í bjargálnum, en
að margir séu öreigar og fáir auð-
menn. Það ber og að hafa í huga
sérstaklega í þessu sambandi, að
allir þeir, sem komast vel af eða
græða, njóta eigi aðeins dugnað-
ar síns, þótt oft sé nokkur, heldur
einnig, og oft eigi síður, aðstöðu
þeirrar, sem hið opinbera veitir
með sínum aðgjörðum. Fyrir
þetta verða menn því að gjalda
skatt af þeim tekjum, er þeir hafa
fram yfir kostnað við atvinnu
sína og framfærslu. Því er oft
haldið fram, sem aðalrökum gegn
hækkun tekjuskatts, að hann
dragi úr framkvæmdalöngun
manna ef hann sé hafður of hár.
Það er að vísu rétt, að þar sem
framleiðsla byggist svo að segja
öll á einkarekstri eins og á sér
stað með því þjóðskipulagd, er
ríkir, verður að leggja mikið upp,
úr því að mönnum verði eigi gert
of erfitt um framleiðsluna með
álögum af hálfu þess opinbera.
En hið einkennilegasta við þessi
rök er það, að þau koma venju-
lega frá þeim mönnum, sem taka
þá leið að afla ríkistekna með toll-
um á framleiðslu- og útflutnings-
vörum eða neyzluvörum almenn-
ings. Það er sameiginlegt um all-
ar þessar Ieiðir, að þær hlífa milli-
liðum við skattaálögum og koma
þyngst niður á framleiðendum og
fátækara hluta þjóðarinnar, og eru