Tíminn - 14.11.1931, Qupperneq 1

JRfgzeitteía
Ilmans ec f €ccfjargötu 6 a.
©pin öaijlega- fl. 9—6
Sími 2353
©faíbferi
09 afgrci6sluma&ur (Timans «f
Hannoeig J>orsteins6óttir#
Ccrfjargötu 6 a. ■Htytjaaií.
XV. árg.
Enn um innflutningshöftin
70. blaft.
Frú Salbjörg' Ásg-eirsdóttir
irá^Ásgarði
(Sungið við útför hennar)
Orðstí sæmdar æfi
engum tekst að farga,
— augu hvarfla yfir
áratugi marga.
— Fylling dýrra dáða
dagur sérhver léði,
— gjörfugleiki og gifta
garði þessum réði.
Heiðurskona háttprúð -
heil í starfi góðu,
— þreytti ei með þysi
þá er nærri stóðu
— fálát mjög í fasi,
fjarlæg allri kynning;
stilling hennar stendur
styrk í hverri minning.
Andstæðingablöð ríkisstjómar-
innar hafa þyrlað upp miklu
moldviðri út af innflutningshöft-
unum og með því reynt að draga
þau inn í pólitískar erjur. En það
sem fært hefir verið sem ástæður
gegn höftunum, eru venjulega
aðeins fullyrðingar án nokkurra
raka.
I Mbl. 1. þ. m. stendur þessi
klausa: „Það sem raunverulega
er hægt að hefta innflutning á
.... getur í hæsta lagi numið
nokkrum miljónum*), og það að-
allega þær vörur, sem erfitt ár-
ferði af sjálfu sér dregur úr“*).
Og síðar í sömu grein: „Höftin
koma sem voðalegt lamandi afl
inn í atvinnurekstur margra“*).
Og enn síðar í sömu grein er f jöl-
yrt um tekjumissi ríkissjóðs
vegna haftanna. Og margsinnis
hefir það verið endurtekið í Mbl.
að höftin valdi tekjumissi fyrir
bæjarsjóð og atvinnumissi fyrir
verzlunarfólk. Hér „rekur sig eitt
á annars horn“, því hvemig get-
ur það samrýmst, að af höftun-
um leiði atvinnumissi fyrir lands-
menn og tekjumissi fyrir ríkis-
sjóð og bæjarsjóð, ef hið erfiða
árferði gerir það að verkum, að
innflutningur þessara vara tepp-
ist eða úr honum dragi, svo
höftin sé óþörf?
Andstæðingar innflutningshaft-
anna halda því stöðugt fram svo
sem hér er tilgreint, að höftin sé
óþörf af því að hið erfiða árferði
hefti innflutning lítt þarfra og
óþarfra vara. En þetta er byggt
á misskilningi. Þó ekki sé hægt
að fá peningalán erlendis og erf-
itt sé um greiðslufrest á nauð-
synjavörum, þá er jafnan hægt
að fá greiðslufrest á óþarfanum
og hann venjulega langan. En
það kemur þó um síðir að skulda-
dögunum, og þá geta bankarnir
ekki komizt hjá að láta af hendi
erlendan gjaldeyri til greiðslu
þessa óþarfa vamings. Þessvegna
meðal annars em innflutnings-
höftin nauðsynleg, jafnvel í aug-
um margra þeirra manna, sem
annars eru andvígir höftunum.
Þó andstæðingum innflutnings-
haftanna finnist ekki mikið til
um það, að þau spari þjóðinni
„nokkrar miljónir" á ári í er-
lendum gjaldeyri, þá verð ég að
telja það mikilsvirði. Og ég hugsa
að atvinnurekendum landsins
kunni að þykja það skifta tals-
verðu máli, hvort hægt er að
verja „nokkrum miljónum“ til
reksturslána til handa framleiðsl-
unni í landinu, eða þessum sömu
miljónum sé varið til að kaupa
fyrir óþarfar og lítt þarfar vör-
ur frá útlöndum.
Þá er enn ein mótbáran gegn
höftunum, að þau spilli láns-
trausti okkar erlendis. Þetta er
margendurtekið í Mbl. og meðal
annars í áðurnefndri grein 1. þ.
m. Engin tilraun hefir verið gerð
til að sanna eða rökstyðja þessa
fullyrðingu um lánstraustsspjöll-
in, enda er það ekki hægt, því að
miklu sterkari líkur má færa fyr-
ir því, að innflutningshöftin
styrki lánstraust okkar erlendis.
Lánardrottnar okkar sjá, að við
erum að reyna að vera skilamenn
*) Leturbr. mín.
og viljum eitthvað á okkur leggja
til þess. Ég hefi líka fyllstu á-
stæðu til að ætla, að traust við-
skiftabanka okkar erlendis hafi
aukizt við ráðstafanir stjómar-
innar í gjaldeyrismálinu.
Ég vil ekkert um það fullyrða,
hvaða áhrif höftin hafa á láns-
traust einstaklinga. En mér virð-
ist líkurnar benda til að það muni
engan hnekki bíða við þau, held-
ur þvert á móti.
Andstæðingar innflutningshaft-
anna halda því fram, að draga
rnundi úr innflutningi bannvar-
anna án hafta og þá sjálfsagt af
því að innflytjendur gætu ekki
greitt vörurnar. Þegar svo væri
komið, fæ ég ekki betur séð, en
að lánstrausti innflytjenda væri
hætta búin. Nú er innflutningur
bannaður áður en veruleg brögð
eru að því að menn geti ekki
staðið í skilum. Af þessu banni
getur því tæplega leitt lánstrausts
spjöll, enda mun það koma á dag-
inn, að ef við komumst slysa-
lítið gegnum kreppuna, þá muni
lánstraust innflytjenda vera ó-
breytt þegar höftunum verður
létt af.
Það er eins og andstæðingar
innflutningshaftanna viti ekki að
nein vandræði séu hér á ferðum,
og þá heldur ekki það, að ná-
grannaþjóðir okkar, sem eru fjár-
hagslega miklu betur stæðar,
hafa komið á hjá sér innflutn-
ingsbönnum með tilstyrk bank-
anna, eða með beinum lagafyrir-
mælum. 1 Frakklandi eru inn-
flutningshömlur, sömuleiðis í
Þýzkalandi. í Finanstidende,
merkasta fjármálariti Dana, er
komist svo að orði í ritstjórnar-
grein 28. okt.:*)
„Der foreligger ,et Par Ministerud-
talelser om den ökonomiske Situ-
ation, som fortjener Opmærksomhed.
Handelsminister Hauge har saaledes
udtalt at Danmark for Tiden ikke
kan opnaa Laan i Udlandet, og at
det derfor maa sætte Tæring efter
Næring mere end normalt. Om for-
nödent maatte man gribe til en
Begrænsning af Importen11.**)
Síðar í greininni er þess getið
að aðalbankastjóri ríkisbankans
norska hafi bent á samskonar
ráðstafanir í Noregi, og að Finn-
land hafi lengi haft strangar inn-
flutningshömlur.
Af þessum ummælum er það
ljóst, að við íslendingar erum
engin undantekning, þó við reyn-
um að bæta viðskiftajöfnuð okk-
ar við útlönd með innflutnings-
hömlum. Þetta gera flestar þjóð-
ir nú. Og ég hefi séð ummæli
allmargra erlendra blaða um ráð-
stafanir íslenzku ríkisstjórnar-
innar 0g hvergi hafa ummælin
verið óvingjarnleg í okkar garð
*) Á íslenzku: „Sumir ráðherrarnir
hafa látið sér um munn fara mjög
eftirtektarverð ummæli viðvíkjandi
núveranda fjárhagsástandi. Hauge
verzlunarráðherra segir, að Danmörk
geti, eins og á stendur, ekki fengið
lán í útlöndum, svo að meiri áherzlu
verði að leggja á það nú að búa að
sínu, en venjulegt er, og ef í nauð-
irnar reki, verði að grlpa til inn-
flutningshafta“.
**) Leturbr. blaðsina.
Reykjavík, 14. nóvbr. 1931.
né bent í þá átt, að þær á nokk-
urn hátt spilltu áliti okkar eða
lánstrausti erlendis.
Magnús Jónsson guðfræðipró-
fessor er með ónot út af því að
ég hafði eftir honum ummæli
nokkur, sem hann lét falla á
bankaráðsfundi nýlega. Mér
finnst þessi umvöndun koma úr
hörðustu átt. Sjálfur hljóp hann
í blöðin fyrstur allra með frá-
sögn af þessum bankaráðsfundi
án liokkurs tilefnis. Og hann læt-
ur ekki staðar numið við það,
heldur birtir í Mbl. 4. þ. m. á-
lyktun, sem gerð var á banka-
ráðsfundi tveimur dögum áður.
Ég veit ekki hvar hann lætur
staðar numið með söguburð af
bankaráðsfundum.
M. J. er enn að berjast við
skuggann sinn og reyna að af-
sanna það, sem aldrei hefir verið
haldið fram. Hann segir í Mbl. 4.
þ. ffi.: „ætti þá með þessu að
vera skorið úr því, hvort það sé
rétt að það sé „í samráði við“
bankaráð Landsbankans" o. s.
frv. Ég veit ekki til, að neinn
hafi haldið því fram, að innflutn-
ingshöftin séu sett í samráði við
„bankaráð Landsbankans". Hér í
blaðinu hefir verið, að gefnu til-
efni frá M. J., skýrt frá því, að
samþykkt um innflutningshöftin
var gerð á sameiginlegum fundi
bankaráðsmanna og bankastjóra
og þess jafnframt getið, hvernig
atkvæði féllu, en það var á þá
leið, að 4 greiddu atkv. með til-
lögu um innflutningshöftin (2
bankaráðsmenn og 2 bankastjór-
ar), en 3 bankaráðsmenn á móti,
einn bankastjórinn greiddi ekki
atkvæði. Ályktun sú, sem M. J.
birti í Mbl. 4. þ. m. og samþykkt
var á bankaráðsfundi 2. þ. m.,
var því með öllu tilgangslaus En
Mbl. notar þessa ályktun M. J.
til að bera mig ósönnum sökum.
í grein, sem kölluð er Reykjavík-
urbréf og birtist í Mbl. 8. þ. m.,
er sagt frá því að ég hafi skýrt
ríkisstjórninni frá samþykkt
bankastjórnarinnar í haftamálinu
og bætir svo við: „Hann (þ. e.
J. Á.) lét minna uppi um það,
hvernig samþykkt Landsbankans
var tilkomin“. Er hér fyllilega
gefið í skyn, að ég hafi falsað
frásögn mína um samþykkt
bankastjómarinnar. Læt ég mér
nægja að lýsa þessar dylgjur
blaðsins tilhæfulaus ósannindi.
M. J. er að reyna að sanna
það, að tillagan um innflutnings-
höftin hafi ekki verið „lögleg á-
lyktun frá bankans hálfu“. Til-
greinir hann sem ástæðu, að
eftir 43. gr. Landsbankalaganna
sé það aðeins tvö atriði, sem
bera skuli undir úrskurð banka-
stjórnarinnar (bankaráðs og
bankastjómar), sem sé, að á-
kveða vexti og skifting starfs-
fjár milli atvinnuveganna. „Þessi
upptalning er tæmandi“, segir M.
J. Ég held honum gangi illa að
standa við þessa staðhæfingu. I
lögunum er hvergi bannað, að
leggja mál undir álit bankaráðs
og bankastjóra. Og þó í áminnstri
grein Landsbankalaganna séu
nefnd tvö mál, sem bera skuli
undir úrskurð bankastjórnarinn-
ar, þá er það ekki tæmanda, eins
og M. J. segir, því í sömu laga-
grein er enn eitt mál nefnt, sem
samþykki bankastjóranna þarf
Upp frá goðans ami
eldar stöðugt brunnu,
— garðsins rausn og góðvild
grannar allir kunnu,
— dáður er um Dali
drengskaparþegninn mesti
— heiður Ásgarðs-hjóna
héraðssóminn bezti.
í garðinn flokkar fara
fyrri daga minnast
— húsfreyjunni horfnu
heilar þakkir innast.
— Lyftir hönd í ljósið
lífsins dýra arði,
— hreinum skildi heldur
húsfreyjan úr garði.
Ásgarð vissu allir
æðsta héraðsstaðinn,
— vandi er þó að vera
virðing slíkri hlaðinn.
— Átti kona önnur
erfiðleika meiri?
— Enginn svanga saddi
sínu brauði fleiri.
Bærinn miklu mestur
margir þangað sóttu.
— Ásgarð gista allir
eins á miðri nóttu.
Hlið að goðans garði
gesti opin standa
— matur, hús og heyin
heimilt vegfaranda.
Aldrei heyrðist æðra
yfir neinu tapi,
ýms var stundin örðug,
aldrei brugðið skapi.
Húsfreyjunnar heiður
hefja kostir góðir,
— framar öllu öðru
eiginkona og móðir.
til, eigi það að fá löglega af-
greiðslu.
I ályktun þeirri, sem M. J.
lagði fram á bankaráðsfundi 2.
þ. m., er komizt svo að orði um
innflutningshöftin, „að þau geta
ekki náð þeim tilgangi, sem þeim
var í upphafi ætlað, að hafa á-
hrif á greiðslujöfnuð um næstu
áramót“........ Þetta er villanda.
I greinargerð sem fylgdi tillög-
unni um innflutningshöftin, er
meðal annars komist svo að orði:
„Hér er aðeins gerð áætlun um
afkomuna fram að áramótum, en
það verður að líta lengra fram
í tímann. Strax eftir áramót
verður að hafa til handbært fé
til reksturs sjávarútveginum, ef
hann á ekki að stöðvast..........
Ég hélt því einnig fram! í
greinargerðinni, að höftin myndu
hafa áhrif á greiðslujöfnuðinn
strax á þessu ári, og ég efast
ekki um að svo muni reynast,
verði fyrirmælum reglugerðar-
Garðinn kunna gistu
gestir í stórum lestum,
— vakti’ hún þá og vermdi
vosklæðin af gestum;
— svefninn er þó sætur
seytján bama móður.
... Þjáning, fóm og þreyta
— þetta er lífsins óður.
Lýsir æfi-auðna
yfir dauðans myrkur
lífið allt til enda
öðrum traust og styrkur. —
Fús til líknar ferða
framar hverjum manni
— sólargeisli sannur
sængurkonu ranni.
Farsælt lán 0g friður
fylgdu dánu vífi.
Móðurhöndur mjúkar
mættu bama lífi
— lyfti hún þehn í ljósið
létti þjáning sára;
hóf þau fyrst að faðmi
fjóra tugi ára.
*
* *
Ennþá vakir auðna
yfir þessu setri
— arfi skilar enginn
auði þínum betri,
annan hlutann áttu —
orðstí sæmdar nægan
— góðverka er gjörðu
garðinn þjóðu frægan.
Andlát kyrt, sem æfin
— enginn fegurr breytti
— enginn starf og auðlegð
öðrum glaðar veitti;
eftir þína æfi'
eigum minning sæla.
— Guðsþökk fyrir greiðann
gestir þínir mæla.
Stefán frá Hvítadal.
innar stranglega fylgt, sem ég
hefi enga ástæðu til að efast um.
Jón Áraaaon.
Nýmæli
það hefir veriö tekið upp í bamm-
skóla Reykjavíkur, aö skóltibömin
geta nú fengið ádýra mjólk keypta
þar. Hefir Sigurður Thorlacíus skóla-
stjóri við nýja bamaskólann samið
við Mjólkurfélagasambandið um
þessa sölu. Mjólkurfélagið flytur ger-
ilsneydda mjólk í skólann á ákveðn-
um tíma fyrir og eftir hádegi og legg-
ur hverju barni til glas að drekka úr.
Verður potturinn seldur í skólanum á
40 aura, og er það 9 aúrum ódýrara
en hægt er að fá gerilsneydda mjólk
íyrir annarsstaðar. Er öll meðferð og
afhending mjólkurinnar frá heilsu-
fræðilegu sjónarmiði sniðin eftir full-
komnustu erlendu fyrirmyndum, þvi
þar hefir víða verið tekin upp slík
mjólkursala i skólum. Er vonandi að