Tíminn - 28.05.1932, Blaðsíða 3

TlMINN
85
Grasftæið
kemnr affcnr 5. fúni,
Samband ísl. samvinnufélaga.
sínu? Ef svo er, þá yröi hún sýkn-
uð.
íhaldsmenn látast verá hrœddir
við þessi mál. þó vita þeir, að
Hæstiréttur dæmir um þau að lok-
um, ef ihaldinu tekst ekki að kæfa
þau. íhaldið segir, að Hæstiréttur
sé „heilög" stofnun. Dómstóll, sem
hefir þann sjaldgæfa jarðneska eig-
inleika, mun væntanlega aldrei
dómfella saklausa menn, og þá
heldur ekki þá, sem eiga of stór
mæliker til að vega í síld eða lána
miljónir út til að tapast.
Baráttan um slík mál, livort þau
eiga að vera rannsökuð og dæmd
eða kæfð niður af dularfullum á-
stæðum, er miklu merkilegri en
sjálf málin. því að niðurstaðan aí á-
tökunum um þessi mál sýnir, hvort
við stöndum jafnfætis frændþjóðum
okkar um réttlæti, þroska og mann-
dóm, eða hvort við erum langt að
baki, við hlið Balkanríkjanna, sem
á lægstu stigi hafa þótt vera um
réttarfar áf ölium löndum álfunnar.
J. J.
----O----
Athyglisverð nýjung.
JJriðjudaginn 10. maí s.l., kl. 9 að
morgni, söfnuðust nokkrir drengir
saman við Nýja barnaskólann í
Reykjavík. þeir voru i ferðafötum
með nesti og nýja skó í töskum og
bakpokum. Stór bíll nam staðar við
skólann. Drengirnir þyrptust upp í
liann, bjuggu um farangur sinn og
fengu sér sæti. Auðséð var af svip
og hreyfingum drengjanna, að þeir
væntu mikils af förinni, sem þeir
voru að búast til. I hópnum var,
auk bilstjórans, einn fullorðinn mað-
ur. Ferðafélagar þessir vcru nem-.
endur 7. bekkjar D Nýja barnaskól-
ans og kennari þeirra, Aðalsteinn
Sigmundsson. Drengirnir voru 22 að
tölu, 8 drengir úr bekknum gátu
ekki farið með. þeir félagarnir höfðu
mikla ástæðu til þess að leggja glað-
ir af stað í þessa ferð, bæði vegna
þess á hvern hátt var til hennar
um Nýja Sjálands reynist hentug-
ast að hafa Bomney- og Lincoln-ær.
En kjöt af þeim fjárkynjum er eklci
jafn Ijúffengt. og af ensku down-
kynjunum. Bændurnir í Nýja Sjá-
landi nota því Shorpshire- og South-
down-hrúta handa ám, sem lóga á
lömbunum undan, ef skilyrðin eru
nægilega góð til þess að slík lömb
verði vel feit.
Fé af enskum kynjum þrífst yfir-
leitt ekki vel á meginlandi Astra-
líu. Næst ströndinni eru úrkom-
umar víða miklar, en lengra inni
í landinu er aðeins hægt að hafa
fé af Merino-kyni, því að þar er
svo þurviðrasamt. Kjöt af hrein-
kynja Merino-lömbum er mjög iítils
virði, svo að fjáreigendur nota hrúta
af enskum kynjum handa Merino-
ánum, ef þeir ætla að lóga lömb-
unum. Á þann hátt tekst þeim að
fá sæmilega holdgóð lömb, þó að
þau séu lakari, af því mæðurnar
eru af Merino-kyni. það á nokkum
þátt í því, hve algengt er að láta
óskyldar kindur eiga afkvæmi sam-
an, að kynblendingarnir virðast að
öðru jöfnu vera heilsubetri, bráð-
þroskaðri, frjósanmri og' duglegri í
fyrsta ættlið en afkvæmi náskyldra
einstaklinga. Séu einblendingarnir
hinsvegar látnir eiga afkvæmi sam-
an, koma yfirburðir þeirra ekki
fram á lömbunum, en kynfestuleys-
ið kemur i ljós. Með þvi að láta
gimbrar lifa undan kindum af ó-
likum fjárkynjum, fást því frjósam-
ar og duglegar ær, sem auk þess
eru oft hentugri vegna þeirra stað-
hátta, er þær eiga að lifa við, en
hreinkynja ær. Séu kynhreinir lirút-
ar notaðir handa slíkum ám, koma
oft ágæt sláturlömb undan þeim,
þrátt fyrir kynfestuleysi þeirra. Af
þessum ástæðum er mikið af kyn-
blendingsám í Ameríku og Ástralíu.
■ Ég hefi skýrt frá því, að kjöt af
Merino-fé væri lélegt, og til þess að
stofnað og svo vegna takmarksins,
sem framundan . var. Ferðinni var
f.vrst heitið að Laugarvatni. Skyldi
dvelja þar í 4 daga, en því næst,
fara gangandi til þingvalla og það-
an í bíl til Reykjavíkur. Tildrögin
að þvi, að bekkurinn gat iagt upp i
svona ianga og dýra ferð, voru þau,
að drengirnir gáfu út fjölritað blað i
vetur. Rituðu þeir það að öllu leyti.
Einnig birtust þar nokkrar góðar
teikningar, allar eftir þá sjálfa.
Mörgum, sem sáu biað þetta, þótti
það eigulegt og svo fór að lokum að
nettó ágóði af útgáfuni varð nærri
100 krónur. Aðalsteinn Sigmundsson,
sem er, eins og kunnugt er, vel rit-
fær og smekkvís á mál, stjórnaði
þessum ritstörfum. En það er ekki
hugsanablær eða stíll Aðalsteins á
blaði drengjanna. þeir koma þar
fram í eigin persónu með barnaleg-
ar, en stundum þróttmiklar hug-
myndir, sem látnar eru í ljós á eðli-
legu drengjamáli. Og það er einmitt
þessi þróttmikli og óþvingaði barna-
skapur, sem hefir aflað blaðinu vin-
sælda og jafnframt eflt þroska út-
gefendanna. Fyrir ágóðann af blaða-
útgáfunni fóru drengirnir áður-
nefnda för. Mun ferð þessi verða
þeim minnisstæð. Dagana, sem þeir
dvöldu á Laugarvatni var veður hið
bezta. Skiftist þar á hjá þeim sund
í lauginni, fjallgöngur, róður á vatn-
inu, eldhússtörf við hverina, gólfa-
þvottur o. s. frv. þeir höfðu 4 her-
bergi og hirtu þau og matbjuggu
fyrir sig sjálfir. það er efalítið, að
ferðir sem þessi, hafa ákaflega mik-
ið þroskagildi fyrir börn. það er t.
d. athyglisvert í þessu sambandi, að
margir beztu stílarnir um sjálfvalið
efni, sem börnin í Nýja barnaskólan-
um skrifuðu síðastliðinn vetur, eru
frásagnir um ferðalög eða dvalir í
sveit. Aðalsteinn Sigmundsson á
miklar þakkir skildar fyrir ferð
þessa og starfið, sem á bak við hana
liggur. þá vil ég og þakka þeim,
sem greiddu fyrir ferð drengjanna.
Má þar sérstaklega nefna skóla-
stjórann og ráðsmanninn á Laugar-
vatni og „Bifreiðastöð Kristins".
Sig. Torlacius.
bæta úr því, væru hrútar af ensk-
um kynjum notaðir handa ám af
Merino-kyni. Venjulega eru slíkar
ær ekki hreinkynja, heldur kyn-
blendingar. í ýmsum héruðum í
Ástralíu, er t. d. mikið gert að því
að nota lirúta af Dorset Horn fjár-
kyninu handa hreinkynja Merino-
ám. Einblendingsgimbrarnai' eru
svo látnar lifa, og hreinkynja Mer-
inohrútar notaðir handa þeim. þá
fæðast lömb, sem hafa 75% af Mer-
ino-blóði. Slík gimbrarlömb eru oft-
ast látin lifa og eru nefndar Kam-
baksær. þær hafa tæplega jafn góða
ull, og ær af Merino-kyni, en geta
lifað við allt að því eins slæm skil-
yrði. Hinsvegar mjólka þær betur
og eru frjósamari. Lömbum undan
Kambaks ám er ávalt lógað og eru
meira virði til förgunar en lömb
undan hreinkynja Merino-ám.
í Bandaríkjunum og Nýja Sjá-
landi eru aðallega ensk fjárkyn, og
sauðfjárræktun cr injög vel fyrir
komið í báðum þessum löndum.
80—90% af ám i Bandaríkjunum
,eru kynblendingar, en að eins 10—
20% lireinkynja. Árið 1929 voru sam-
kvæint hagskýrslum 15% miljón ær
mylkar í Nýja Sjálandi. Ættartölu-
bækur voru haldnar yfir 205,000
hreinkynja ær. 34/b miljón ær voru
af sérstökum fjárkynjum, og því
liægt að segja, að þær væru hrein-
kynja, en yfir þær voru ekki fæi'ð-
ar ættartölubækur. 11 % miljón ær
voru kynblendingar. Á þessu sést, að
ættartölubækur eru aðeins færðar
yfir þær ær, sem eru á fjárræktar-
búunum og ætlazt er til að verði
lífhrútamæður. Gimbrarlömb eru
liinsvegar oftast látin lifa undan
ám, sem hreinkynja eru, en lömb-
um undan ám, sem eru kynblend-
ingar, er aðallega fargað. þess ber
þó að geta, þó að mikill hluti ánna
í þessum löndum séu kynblending-
ar, að þá er hinum óliku fjárkynj-
Höfum til:
rg
el-harmonium
Sáðvélar fyrir hafra og grasfræ
Rófnasáðvélar.
Sáðtrog.
Fjölyrkja og allskonar
margar mismunandi gerðir, ný og notuð, hefi eg til sölu. Flest hljóð-
færin eru frá Miiller og Mannborg. Þau kosta frá kr. 175.00 og seljast
með einkar hagkvæmum greiðsluskilmálum.
Utanbæjamienn, sem þurfa að fá sér orgel, ættu að leita til mín
ekki síður en til annara. •
handverkfæri.
Samband ísl. samvinnufélaga
ELÍAS BJARNASON,
Sólvöllum 5 Reykjavík Talsími 1155
Ólafur Ketilsson hreppstjóri frá
Kalmanstjörn og kona hans Stein-
unn (dóttir Odds prests Gíslasonar)
eiga í dag 40 ára hjúskaparafmæli.
þennan dag fyrir 40 árum vai'ð
Ólafur hreppstjóri í Hafnahreppi.
Mörgum eru þau sæmdarhjón að
góðu kunn, og mun þeim víða sam-
fagnað á þessum heiðursdegi.
Skógræktardagur bama. Síðastlið-
inn sunnudag fóru 24 skólabörn og
3 kennarar frá Nýja barnaskólanum
í Rvík upp á þingvelli og unnu
þar að trjáplöntun um daginn. Voru
settar niðui' 800 plöntur, iiirki og
víði'r. Er til þess hugsað, að slíkar
skógræktarferðir verði ' farnar frá
skólanum árlega. Er þetta nýjung
hér á landi, en víða erlendis eru
skógræktardagar tíðkaðir í skólum.
Guðm. Davíðsson á þingvöllum á
frumkvæði þessa máls hér.
Ferðaskrifstofan (Vigfús Guð-
mundsson og Einar Magnússon)
hefir gefið út ferðamannaleiðarvísi
um ísland og sent ferðamanna-
skrifstofum og ýmsum öðrum stofn-
unum víðsvegar um álfuna. Útgáf-
urnar eru tvær, önnur á ensku og
hin á dönsku. Leiðarvísirinn er
greinilega saminn og læsilegur, með
myndum af íslenzku landslagi og
ýmsu öðru, sem athyglisvert er fyr-
ir útlendinga.
Esja strandaði við Höskuldsey á
Breiðafirði um kl. hálf fjögur í gær.
Fjara var, er slysið vildi til, og losn-
aði skipið út með flóðinu kl. að
ganga 11 um kvöldið, og er nú kom-
ið til Stykkishólms, en óvíst er,
hverjar skemmdir hafa orðið. Esja
var á norður leið, með um 150 far-
þega.
Kappreiðar Fáks. Fyrstu kappreið-
ar félagsins á þessu ári fóru fram
á annan dag hvítasunnu. — Veður
var hagstætt og völlurinn í bezta
lagi, ryklaus og þéttur. Innritaðir
til hlaupanna voru 32 hestar; 22
stökkhestar, 5 skeiðhestar og 5 folar
og gekk enginn þeirra úr leik. —
Stökkinu var skift í 300 og 350 metra
um órétt blandað saman eftir á-
kveðnum reglum, sem reynslan hef-
ir sýnt að bezt henta i sérhverjum
landshluta.
Af hálfu hins opinbera hér á
landi hefir mjög ljtið verið gert fyr-
ir sauðfjárræktina, þó að afurðir
sauðfjárins hafi verið helztu út-
flutningsvörur bænda öld eftir öld.
Einn af starfsmönnum Búnaðarfé-
lags íslands hefir raunar ferðast um
á haustin og haldið lirútasýningar.
Sennilega hafa þær gert n'okkurt
gagn, þó að þeim hafi að ýmsu
leyti verið mjög ábótavant. Ilrút-
arnii' liafa aðeins verið dæmdir eftir
ytra útliti og veitt verðiaun án þess
að trygging væri fyrir því, að þeir
liefðu nokkra verulega kynfestu.
Slíkt mundi ekki eiga sér stað í
nokkru laudi, sem framarlega stæði
í sauðfjárrækt, því að þar er fyrsta
skilyrðið til þess, að hrútar hljóti
verðlaun, að þeir séu kynhreinir.
Merino-féð og ensku fjárkynin hafa
verið flutt til allra helztu sauðfjár-
ræktarlanda í Ameríku, Ástralíu,
Evrópu og jafnvel Afríku, en til Is-
lands hefir ekkert fé mátt ílytja þar
til nú, að það hefir verið lögákveðið
fyrir atbeina Tryggva þórhallssonar
og fleiri góðra manna, að heimila
stjórninni að láta flytja sauðfé til
landsins. íslenzkir fjáreigendur liafa
fylgzt illa með sauðfjárrækt annara
landa. I-Ieilar bækur hafa verið
skrifaðar um ræktun blóma og
garðjurta, en um sauðíjárrækt hafa
engar bækur verið skrifaðar, þó að
fáir muni efa, að þess hafi verið
meiri þörf. Ástæðan er vafalaust sú,
að enginn íslenzkur maður hefir
verið fær um að skrifa slíka bók.
þeir, sem með völdin hafa farið,
liafa lítið gert til þess að nokkur
einstakur maður kynnti sér allt,
sem að sauðfjárrækt lýtur, svo vel,
að hann geti leiðbeint bændum
landsins rækilega á því sviði. Slíkur
P.WJacobsen&Sðn
Timburverzlun.
Símnefni: Granfuru. Carl Lundsgade
Stofnað 1824. Köbenhavn.
Afgreiðum frá Kaupmannahöfn bæði stórar og litlar pantanir og
heila skipsfarma frá Svíþjóð. Sís og umboðssalar annast pantanir.
:: :: :: EIK OG EFNI 1 ÞILFAR TIL SKIPA. :: :: ::
sprettfæri. — Úrslit urðu þessi:
Stökk 350 m.: 2. verðlaun Hrafn
28,2 sek., eigandi Helga Sveinsdóttir,
k'r. 100.00. 3. verðl. Grettir 28.4 sek.,
eigandi Hinrik þórðarson, kr. 50.00,
4. verðl. Gráni, eigandi Einar Ein-
arsson frá Flekkudal, 29 sek., kr.
25.00. Flokksverðlaun: Óðinn, eig-
andi Magnús Sigurðsson, Hruna, kr.
15.00, Léttfeti, eigandi Lúðvíg
Bjarnason, Rvík, kr. 15.00. Tilskilinn
hraði til fyrstu verðiauna í þessum
flokki náðist ekki. — Stökk 300 m.:
2. verðl. þytur, eigandi Jóhann
Hjörleifsson, Rvík, liraði 25 sek., kr.
50.00. 3. verðl. Logi, eigandi Sigfús
Bergmann, Norðurgröf, 25 sek., kr.
25.00. — Flokksverðlaun: Njáíl, eig-
andi Eiríkur Eiríksson, Rvík, kr.
15.00. Lágmarkshraði til verðlauna
náðist heidur ekki í þessu hlaupi.
— Folahlaup, 250 m.: 1. verðl. Njáll,
eigandi Eiríkur Eiríksson, Rvík;
hraði 20.1 sek., kr. 50.00, 2. verðl.
Glói, eigandi Ingi M. Magnússon,
Rvík, 21.6 sek„ kr. 30.00. 3. verðl.
Sörli, eigandi Einar Hallgrímsson,
Ilvík, 21.6 sek., kr. 20.00. — Engir
skeiðhestar náðu tilskyldum hraða
tii verðlauna.
maður þarí að vera hneigður fyrir
sauðfé að eðlisfari og hafa bóklega
þekkingu um búfræðileg efni. Hann
þarf ennfr. að hafa kynnt sér sauð-
fjárrækt ítarlega í öðrum sauðfjár-
ræktarlöndum, og hafa vel vit á að
meta mismunandi gæði afurðanna,
þvi að annars getur liann ekki
dæmt um mismun einstakra kinda.
Tii þess að geta t. d. dæmt réttilega
um mismunandi gæði uliar, þarf
mikla nákvæmni, og margra mán-
aða eða jafnvel missera æfingu við
að meta ull. Hér á landi fæst slík
þekking tæplega sökum þess, að
ullin er hér metin eítir verkun en
ekki eftir gæðum, því að það kunna
matsmennirnir ekki. Á hrútasýning-
unum ætti að vera liægt að leið-
beina bændum dálítið og sýna þeim
mismun á ull einstakra kinda, en
það hefir ekki verið gert að gagni,
svo að tæplega er hægt að vænta
þess, að hún hafi batnað að mun.
íslenzka féð er mjög ólíkt hvað
öðru og lcynfestulaust, sem von er,
þar sem ekkert hreinræktað fjárkyn
er til, og fjáreigendurnir nota hrúta,
sem þeir hafa sjálfir alið upp,
hversu lélegt sem fé þeirra er. því
ber þó eigi að neita að íslenzka
féð hefir ýmsa kosti. það er yfir-
leitt duglegt að bjarga sér, þolii’
rekstur vel, er frekar bráðþroska og
hæfilega stórt. þar sem sumárliagar
eru góðir, eru gimbrarnar oft vel
feitar á haustin, og væri kjötið yfir-
leitt eins og það bezta er nú, þá
væri það sæmilega. gott. Kjötið er á-
reiðanlega liægt að liasta mikið með
því að fara skynsamlega með féð og
bæta það með kynbótum. Til þess
að sauðfjárrækt okkar sé í góðu
lagi, þurfa hér að vera eitt eða fleiri
fjárkyn, með góðum eiginleikum og
mikilli kynfestu, sem séu hrein-
ræktuð á fjárræktarbúum af hæf-
um mönnum. Frá fjárræktarbúun-
um eiga bændurnir svo að fá alla
& S/ ■>,
< \
“—J
OQ

CO
Reykjavík. Sími 249 (3 línur).
Símnefni: Sláturfélag.
Áskurður (á brauð) ávalt fyrir-
liggjandi:
Hangibjúgu (Spegep.) nr. I, gild
Do. — 2, —
Do. — 2, mjó
Sauða-Hungibjúgu, gild,
Do. mjó,
Soðnar Svína-rullupylsur,
Do. Káifa-nillupylsur,
Do. Sauða-rullupylsur,
Do. Nlosaikpylsur,
Do. Malacoffpylsur,
Do. Mortadelpylsur,
Do. Skinkupylsur,
Do. Hamborgarpylsur,
Do. Kjötpylsur,
Do. Lifrarpylsur,
Dn. I.yonpylsur,
Do. Cervelatpyisur.
Vörur þessar eru allar búnar
il á cigin vinnustofu, og stand-
st — að dómi neytenda - - sam-
anburð við samskonar erlendar.
Verðskrár sendar, og pantanir
afgreiddar um allt land.
þá hrúta, sem þeir þurfa. Með því
móti á að vera tryggt að hrútarnir
séu góðir, og ætti að vera hægt að
koma fjárræktarbúunum þannig
fyrir, að þeir fengjust fyrir lágt
verð. Ef til vill reynist hentugt að
nota útlenda hrúta handa þeim ám,
sem lóga á lömbum undan, en ég
efa ekki, að ær af innlendu kyni
muni gefast hér bezt. Við eigum þvi
að vinna að því aí alhug að kyn-
hæta íslenzka féð.
Nokkrir bændur eiga hetra fé en
almennt gerist og með meiri kyn-
íestu. Víða fer það saman, að féð sé
gott, og eigandinn hafi vel vit á því.
þessir fjáreigendur ættu að vinna að
því að kynbæta fé sitt, því að fyrst
og fremst þurfa fjárræktarmennirnir
að liafa vel vit á sauðfé og sauð-
fjái'rækt, til þess að liægt sé að
vænta' árangurs af starfi þeirra.
i þeim, sem vilja kynbæta fé sitt,
þarf að vera það ljóst í byrjun,
hvernig þeir vilja láta féð vera, og
livernig það þarf að vera, til þess
að gefa af sér sem mestar og' bezt-
ar áfurðir. Með sjálfstæði, ná-
kvæmni og festu, þurfa þeir svo að
vinna að því að bæta það, því að
slíkt er ekkert áhlaupaverk, og verð-
ur ekki gert eftir fyrirsögn annara
tnanna. Æskilegt er það vitanlega,
að þeir, sem við fjárrækt fást, hafi
sem bezta þekkingu á erfðalögmáli
og öllu því, sem að kynbótaaðferðum
lýtur, þó að reynzlan lia.fi sýnt, að
það er engan veginn ógerlegt fyrir
nienn að kynbæta fé sitt án slíkr-
ar þekkingar. Ekkert erfðalögmál
þekktist t. d. þegar fyrstu fjárrækt-
armenn Englendinga kynbættu bú-
pening slnn. (Meira).
B]6m Pálsson.