Tíminn - 04.06.1932, Blaðsíða 2

88
TlMINN
Framsóknarmennirnir
í ríkisstjórninni
Ásgeir Ásgeirsson.
Þorsteinn Briem.
nauðsjmlegustu mál, svo framar-
lega sem kjördæmamálið yrði
ekki afgreitt á þessu þingi.
En þetta hefir farið á annan
veg.
íhaldsflokkurinn á Alþingi hef-
ir séð sig um hönd.
Ihaldsflokkurinn á Alþingi hef-
ir fallið frá þeirri kröfu, að kjör-
dæmamálinu verði ráðið til lykta
að þessu sinni.
fhaldsflokkurinn hefir gefizt
upp við það upphaflega áform
sitt, að greiða atkvæði móti fjár-
lögunum, tekjulöggjöfinni og
sparnaðarfrumvarpinu.
Og íhaldsflokkurinn á Alþingi
hefir óskað eftir því og fengið
þeirri ósk framgengt, að Magn-
ús Guðmundsson verði dóms-
málaráðherra í ráðuneyti Ás-
geirs Ásgeirssonar.
Endanleg lausn kjördæma-
málsins.
Tíminn telur það að sj álfsögðu
mjög vel farið, að íhaldsflokkur-
inn skuli hafa séð sér fært að
falla frá sínum fyrri kröfum um
lausn kjördæmamálsins, samfara
i nýjum kosningum, og að hann
skuli hafa horfið frá þeirri for-
dæmalausu fásinnu, að neita lög-
lega kosnum þingmeirahluta um
fyrirskipaða afgreiðslu á fjár-
málurn þjóðarbúsins.
Frá sjónarmiði þjóðarheildar-
innar er það út af fyrir sig
heppilegt, að íhaldsflokkurinn á
Alþingi, eða a. m. k. nokkur
hiuti hans, skuli hafa séð sig
um hönd í þessu efni.
En í sambandi við þetta mál
telur Tíminn þörf á að einu at-
riði sé þegar yfir lýst, svo að
engum misskilningi geti valdið.
1 Morgunblaðinu í gær er birt
svohljóðandi yfirlýsing frá
„þingflokki Sjálfstæðismanna“:
„Eftir áskorun þingflokks Sjálf-
stæðismanna hefir Magnús Guð-
mundsson alþingismaður gefið kost
á þvi að taka sæti í samsteypu-
ráðuneyti undir forsæti Ásgeirs Ás-
geirssonar. þessa ákvörðun tók
Sjáifstæðisflokkurinn eítir að allar
tilraunir til þess að fá kjördæma-
málið afgreitt á viðunandi hátt á
þessu þingi höfðu reynst árangurs-
lausar, og telur flokkurinn að í
höndum þessarar samsteypustjórnar
fáist viðunandi úrlausn kjördæma-
málsins á næsta þingi“.
Mbl. bætir því við frá eigin
brjósti, að samkvæmt yfirlýsing-
unni „verður ekki annað séð(!)
en flokkurinn hafi einmitt haft
kjördæmamálið í huga, er hann
ákvað þátttöku í samsteypu-
stjórninni",
Það skal að vísu ekki dregið í
efa, að þingmenn íhaldsflokksins
/kunni að hafa „haft kjördæma-
rnálið í huga“ (fyr mætti nú
vera, ef þeir væru alveg búnir að
gleyma því!), þegar þeir ákváðu
að útnefna Magnús Guðmunds-
son sem dómsmálaráðherra.
En það vill Tíminn taka fram
í eitt skipti fyrir öll, að frá
hálfu Framsóknarflokksins, hafa
engir samningar um lausn kjör-
dæmamálsins verið gjörðir í sam-
bandi við þessa stjómarmyndun
og engin loforð eða fyrirheit
verið gefin um nýja afstöðu frá
hálfu flokksins í því máli á næsta
þingi, enda myndi það hafa
verið algjörlega óheimilt þing-
Vorsamkoma fyrír Suðurland
verðup haldin að Laugarvafni sunnudaginn 12. iúní n. k. Samkoman hefsi kl. 1 e. h.
Til skemmfunap vepðup: Ræður, söngup, Ieikfimi, sund, dans o. fl.
Fjölbpeyffap veifingap. Við innganginn að skemmfisvæðinu vepða seld mepki
sem kosfa tvæp kpón,up.
mönnum flokksins að gefa slík
loforð, án þess að hafa ráðfært
sig við kjósendur flokksins víðs-
vegar um landið.
Ásgeir Ásgeirsson forsætisráð-
herra hefir ekki fyrir hönd
Framsóknarflokksins gefið neina
yfirlýsingu um það, á hvern hátt
eða hvernig Framsóknarflokkur-
inn ætli sér að ráða kjördæma-
málinu til lykta. Um það efni
liggur ekkert annað fyrir en til-
lögur flokksins eins og þær voru
bornar fram á Alþingi í vetur.
Nýja stjórnin.
Þeirri spurningu hefir verið
varpað fram af mörgum, síðan
kunn urðu tíðindi hinna síðustu
daga, hver myndi verða afstaða
Tímans til hinnar nýju ríkis-
stjórnar í heild.
Stjórnarmyndun, eins og sú,
sem hér er um að ræða, með
mönnum úr tveim andstæðum
stj ómmálaf lokkum, er óvenju-
legur atburður hér á landi. Hún
er pólitísk neyðarráðstöfun gagn-
vart misbeitingu neitunarvalds-
ins á Alþingi.
Almenningur í landinu verður
vitanlega að mynda sér skoðun
um það, hvort hafi verið affara-
sælla, að hlíta þeirri lausn mál-
anna, sem fyrir hendi var eða
rjúfa þingið og leggja málin á
,ný undir dóm þjóðarinnar.
En það vill Tíminn taka fram,
að hann væntir ekki og hefir
aldrei vænst neinnar varanlegrar
samvinnu um þjóðmálin af hálfu
Framsóknarflokksins við íhalds-
flokkinn og myndi ekki kæra sig
um slíka samvinnu eins og inn-
i*æti íhaldsflokksins hefir verið
og virðist enn vera í garð al-
mennra umbótamála og þeirra,
sem lítils mega sín í þjóðfélag-
inu, þann stj ómmálaflokk, sem
ekkert tækifæri hefir látið ónot-
að til þess í blöðum sínum, nú í
seinni tíð, að láta fram koma
fjandskap og óvirðingu í garð
bændastéttarinnar í landinu,
þann flokk, sem sí og æ, og einn-
ig nú fyrir og eftir stjórnar-
skiptin, hefir gjört sitt til að
svívirða beztu menn Framsókn-
arflokksins á hinn mest óvið-
eiganda hátt. Úr þeirri átt hefir
Tíminn aldrei neins góðs vænt
og mun ekki gjöra.
Itvernig þau vinnubrögð gef-
ast, sem fram koma við þá sam-
setningu ráðuneytis, sem hér er
um að ræða, er reynslunnar að
dæma, og Framsóknarflokksins
um land allt og blaða hans að
tak'a afstöðu til á sínum tíma.
Álit Tímans á þeim manni,
sem íhaldsflokkurinn hefir kosið
að bera ábyrgð á í hinni nýju
stjórn, mun vera flestum kunn-
ugt. Um smekkvísi íhaldsflokks-
ins, að gjöra Magnús Guðmunds-
son að dómsmálaráðhera, eins og
nú er háttað högum hans, þarf
ekki að fjölyrða. Hitt var auð-
vitað ekki fjarri lagi, úr því að
íhaldsmennirnir fremur kusu að
eiga fulltrúa í ríkisstjórninni, en
að Framsóknarflokkurinn mynd-
aði hana einn, að þeir þá sjálfir
réðu valinu á fulltrúa sínum.
Og þó að Tíminn af eðlilegum
orsökum hafi hina mestu ótrú á
Magnúsi Guðmundssyni í ráð-
herrasæti, þá er hitt að sjálf-
sögðu ósannað mál enn, að meira
ógagn leiði af veru hans í ráðu-
neytinu en orðið hefði, ef íhalds-
flokkurinn, með ofbeldisverkum
sínum, hefði komið fram þeirri
stjórnarfarslegu og fjárhagslegu
upplausn, sem í hótunum hans
fólst, á þeim afar erfiðu tímum,
sem nú standa yfir.
Af Framsóknarmönnunum í
ríkisstjórninni vildi Tíminn mega
vænta þess, að þeir beri gæfu til
að leysa þau vandamál, sem fyrir
koma, þrátt fyrir erfiðleikana og
þá sambúð, sem atvikin hafa
lagt þeim á herðar.
----o----
Munið íundinn í Framsóknarfélagi
Reykjavíkur á þriðjudaginn kemur.
Síðan Framsóknarflokkurinn
hóf starf sitt 1916 hefir hann
jafnan haft Mbl..-flokkinn sem
aðalandstæðing. Fyrstu árin, frá
1916—1928, var þó oft að ein-
hverj u leyti nauðungar-samvinna
í þingi og stjórn með fulltrúum
þessara flokka. Þannig vann Sig.
Jónsson í Yztafelli í þrjú ár fyr-
ir Framsóknarflokkinn með Jóni
Magnússyni, fulltrúa Mbl.-stefn-
unnar. Síðar vann Klemenz Jóns-
son með Sig. Eggerz í sömu að-
stöðu í tvö ár. Eftir það skildu
leiðir. íhaldip hafði einskonar
meirahluta frá 1924—1927 og
Framsókn var þá í andófi. Síð-
an var Framsókn í meirahluta-
aðstöðu frá 1927—1932 og íhald-
ið í harðri andstöðu.
Nú, árið 1932, er byrjað á
vinnubrögðum í þinginu, sem
benda á bernskuár flokksins. Ný
stjórn tekur við umboði þingsins
í dag. í henni er að vísu Fram-
sóknarmeirihluti. En íhaldið
hefir fengið leyfi til að velja
einn fulltrúa í stjómina, og þeir
hafa að því leyti fylgt fordæmi
skaparans eftir því sem ritning-
in hermir um sköpun hins fyrsta
manns á jörðunni. fhaldið bjó til
hinn nýja ráðherra þannig, að
hann yrði lifandi eftirmynd
flokksins sem setti hann í ráð-
herrastöðu.
Það mun mála sannast að á-
nægja Framsóknarkjósenda bæði
hér í bænum og út um land sé
ekki ýkja mikil með þessa ráða-
breytni.
Síðan 1924 hafa flokksmenn
vanizt við að líta á vígorð
Tryggva Þórhallssonar: „allt er
betra en íhaldið“, eins og bók-
staflegan sannleika. Og þessi
skoðun hefir með hverju ári orð-
ið rótgrónari við það, að Fram-
sóknarmenn hafa séð verk í-
Kynbætnr
saudfjar
---- Nl.
Fjáreigendur, sem vilja lcynbæta
íé sitt, ættu að byrja á að velja
beztu kindurnar úr fénu og yfir þær
þurfa þeir svo að færa nákvæmar
ættartölubækur. Lakari hluta fjár-
ins geta þeir vitanlega átt, en þeir
verða að gæta þess, að halda úr-
valskindunum sérskildum. Miklu
skiptir að féð, sem á að kynbæta,
sé gott, því að þeir eiginleikar, sem
kynfesta á, þurfa að vera til stað- ;
ar, annaðhvort víkjandi eða ríkjandi
hjá einhverjum þeim einstakling,
sem nota á til kynbótastarfseminnar.
Fjárrræktarmaðurinn þarf svo að
vinna að því, að sámeina hina æski-
legu eiginleika hjá einstökum kind-
um, en útrýma hinsvegar þeirn, sem
eru miður hentugir. Hann þarf enn-
fremur að vinna að því, að kyn-
festa fjárins verði sem mest, svo að
það verði líkt að útliti og eiginleik-
um og afkvæmin verði sem líkust
foreldrunum. þetta verður hann að
gera með stöðugu úrvali og meiri
eða minni skyldleikarækt. Hinir
helztu eiginleikar koma helzt í ljós
með því að láta skylda einstaklinga
eiga afkvæmi saman, og sá sem stöð-
ugt er að blanda aðfengnum og ó-
skyldum kindum saman við fé sitt,
fær aldrei kynhreinan fjárstofn.
Ég teldi æskilegt að 2—3 bændur
í hverju héraði reyndu að hrein-
rækta fé sitt. Árangurinn af starfi
þeirra mundi að sjálfsögðu verða
mjög misjafn, því að hæfileikar ein-
staklinganna til fjárræktar eru eðli-
lega mjög mismunandi og einnig
hlyti féð, *sem þeir byrjuðu á að
kynbæta, að verða mjög misjafnt.
Að fela einstökum mönnum að
rækta fjárkyn og styrkja þá með
opinberu fé i þeim tilgangi, er ekki
líklegt til að bera sérstakan árang-
ur, því að tiltölulega litlar líkur eru
til þess, að hæfustu mennirnir fengju
þann styrk, en hæfileikar til fjár-
ræktar verða ekki keyptir fyrir pen-
inga. þeir, sem sköruðu fram úr í
fjárræktarstarfseminni, hlytu auk
þess verðskulduð laun fyrir störf sín,
því að fé þeirra mundi verða meira
virði. Öðru máli er að gegna þó að
einstakir menn verði styrktir til
þess að lireinrækta fé á fjárræktar.
búum, eftir að svo mikil kynfesta
er komin í féð, að það geti talizt
sérstakt fjárkyn, gegn því að þeir
selji bændum hrúta fyrir lítið verð.
Sennilegt er að einum til tveimur
mönnum takizt bezt að kynbæta fé
sitt og hafi fé þeirra svo mikla kyn-
festu og góða eiginleika, að arðvæn-
legt reynist að það nái mikilli út-
breiðslu, þá er stærsta sporið stigið
til umbóta íslenzkri sauðfjárrækt.
Eg teldi mjög hentugt, að hér á
landi væru tvö innlend fjárkyn. í
héruðum, sem mikil vetrarbeit er,
þýrftu ærnar að vera af íjárkyni,
sem væri holdgott, harðgert, vel
byggt og þurftarlítið. Ennfremur
yrðu æmar að mjólka vel. Hitt fjár-
kynið þyrfti ekki að. vera eins harð-
gert og þurftarlítið, ef það væri bráð-
þroska og safnaði miklum holdum.
Hentugt gæti verið að nota hrúta
af slíku fjárkyni handa ám, sem
farga á lömbum undan.
Hvort sem hér verður eitt fjár-
kyn eða fleiri í framtíðinni, þarf
að hreinrækta þau á fjárræktarbú-
um af hæfum mönnum, því að stöð-
ugt þarf að halda áfram að auka
kynfestu og bæta eiginleika fjár-
ins. þaðan ættu bændurnir svo að
geta fengið kynhreina hrúta. Ærn-
ar þyrftu fjáreigendumir hinsvegar
að ala upp sjálfir. Nokkur hluti
þeirra mætti vera kynblendingar, ef
reynzlan sýndi, að það væri hent-
ugt. En sá hluti ánna, sem ala á
gimbrar upp undan, þarf a. m. k.
að vera kynhreinn. Annars getur
reynzlan ein skorið úr því, hvernig
arðvænlegast muni verða að blanda
fjárkynjum saman í hverjum lands-
hluta.
Líklegt er, að þess verði skammt
að bíða, að bændur eigi kost á því
að nota hrúta af útlendum kynjum.
þar fyrir er með öllu óvíst hvernig
lömb undan þeim muni reynast eða
af hvaða fjárkyni hentast muni að
hafa þá. I fyrstu var talað um að
lögákveða, að fé af Oxford og Leich-
ester-kyni yrði aðeins flutt til lands-
ins, en úr því varð samt ekki. Um
Oxford fjárkynið er það að segja, að
hrútar af því vega í góðum holdum
250—350 pund. Lömb undan slíkum
hrútum eru því stór og þurfa mjög
mikið til þess að verða vel feit.
Engar líkur eru til að íslenzku ærn-
ar inuni mjólka nægilega vel til þess
Ennfremur er kjöt at Oxford fénu
frekar stórgeil og eg hygg að kom-
ið gæti til mála. að ær okkar eigi
erfitt með að fæða af sér lömb und-
an Oxfordhrútum. Af þessum ástæð-
um tel eg að litlar likur séu til að
vel gefist að flytja fé af þessu kyni
til landsins.
þau fjárkyn, sem líklegt er að
hentugast sé að flytja til landsins,
er annaðhvort Border-Leichester eða
Phropshire fjárkynið. Skozku íjár-
kynin — Black-face og Cheviot —
mundu sennilega þrífast hér bezt og
kjötið af þeim er sérlega gott, en það
fó er of lítið og seinþroska til þess,
að hrútar af þeim fjárkynjum séu
hentugir lianda ám, sem farga á
lömbum undan. Border-Leichester féð
er harðgerðara, þrífst betur á gras-
lendi og þolir misjafna veðráttu bet-
ur en English-Leichester féð, svo að
miklar líkur eru til þess, að það
muni reynast betur liér á landi. Lei-
chester féð er heldur þyngra en ís-
lenzka féð, en stærðannunurinn
kæmi tæplega að sök. Stropshire fjár
kynið er eitt af beztu kjötfjárkynj-
um Englendinga. það er harðgerðast
og fitnar bezt á graslendi af öllum
Downkynjunum, en þau fjárkyn
þurfa yfirleitt góð skilyrði til að
fitna vel. Ef lömbum undan Strops-
hire-hrútum færi vel að hér á landi,
býst ég við að þeir yrðu hentugir
til einblöndunar, því að kjötið af
Stropshire lömbum i góðum holdum
er betra en kjöt af Leichester lömb-
um.
það hefir komið í ljós á undan-
förnum árum, að þeim mun betra
sem íslenzka kjötið er, þess meira
vei'ð fæst fyrir það, borið saman við
kjöt frá öðrum löndum á sarna tíma.
þar sem söluliorfur á saltkjöti eru
mjög slæmar, ætti fjáreigendum, sem
kost eiga á þvi að frysta kjöt sitt,
að vera það ljóst, hve áríðandi er
fyrir þá að kjöt þeirra sé frystihæft
og það sé sem bezt. Eg hefi áður
bent á ýmislegt í sambandi við með-
ferð fjárins, sem haft geti áhrif á
þetta og fer því ekki frekar út í
það hér. Ennfremur hefi eg skýrt
frá því, að kjöt af geldingum væri
betra en kjöt af hrútlömbum og í
öðrum sauðfjárræktarlöndum væru
hrútlömbin ávalt gelt, svo framar-
lega sem ekki ætti að slátra þeim
því yngri. Nokkrir fjáreigendur hafa
gelt hrútlömb sín undanfarin tvö
vor. Rúmsins vegna get eg ekki birt
álit þeirra ítarlega, en reynzla þeirra
bendir til þess, að geldingarnir séu
að mun feitari, betur vaxnir og hafi
jafnvel meiri kjötþyngd en hrút-
lömbin. Lömbin virðast- taka lítið
að sér við geldinguna og eg veit
ekki til þess að nokkurt iamb hafi
drepist af geldingu. Eg hygg að það
skifti litlu hvenær lömbin eru gelt,
frá því þau eru 1—4 vikna gömul,
og fjáreigendur geta gelt þau óhik-
að þó að þeir hafi engar girðingar
fyrir æmar. Fyr á tímum gátu bænd-
ur a. m. k. ekki haft ær sínar í girð-
ingum þegar búið var að gelda lömb
in og eg veit til þess að lömb hafa
orðið fyrir ónæði og þvælingi nýgelt
og hefir elcki komið að sök.
það er ekki nema eðlilegt, að fjár-
eigendui' hafi verið dálítið hikandi
við að gelda lömbin. Tiltölulega fáir
eru því vanir og margir liafa senni-
lega verið, og eru e. t. v. enn, í vafa
um hve miklu það skifti vegna kjöts-
ins. Bændum þykir þetta fyrirhöfn
og tala um að það sé sárt fyrir
lömbin, en um slíkt er einungis tal-
að af því þau hafa ekki verið gelt
undanfarin ár. Ef fjáreigendur væru
t. d. óvanir því að marka lömbin og
ættu að fara að gera það, mundu
þeir fjasa mikið yfir hve mikil vinna
væri við slíkt og hve sárt það væri
fyrir þau. Vitanlega væri betra að
þurfa ekki að marka lömbin, en það
er óhjákvæmilegt og bændur gera
það því umtalslaust. það er einnig
óhjákvæmilegt fyrir fjáreigendur
annara landa að gelda lömbin og
stýfa af þeim rófuna. þess vegna
framkvæma þeir það orðalaust og