Tíminn - 04.06.1932, Blaðsíða 2

92
TlMINN
T. W. Bnch
(liitasmiðta Bnchs)
Tietgensgade 64. Köbenhavn B.
LITIR TIL HEIMALITUNAR.
Demantssorti, hrafnsvart, kastorsorti, Parisarsorti og
allir litir, fallegir og sterkir.
Mælum með Nuralin-lit, á ull og baðmuil og silki.
TIL HEIMANOTKUNAR:
Gerduft „Fermenta“og „Evolin“ aggjaduft, áfengis-
lausir ávaxtadropar, soya, matarlitir, „Sun“-skósvert-
an, „ökonom“ skósvertan, sjálfvinnandi þvottaefnið
„Persil", „Henko“-blæsódixm, „Dixin“-sápuduftið,
„Ata“-skúriduftið, kryddvörur, blámi, skilvinduolía
o. fl.
Brúnspónn.
LITVÖRUR:
Anilinlittr, Catechu, blásteinn, brúnspónslitir.
GLJÁLAKK:
„Unicum“ á gólf og húsgögn. Þomar vel. Ágæt tegund.
HOLLENSKT EXPORT KAFFI-SURROGAT:
Bezta tegund, hreint kaffibragð og ilmur.
Fæst alstaðar á íslandi.
HAVNEM0LLEN
KAUPMANNAHOFN
maplir með sínu alviðurkennda RÚGMJÖLI og HVEITI.
Meirí vörugœði ófáanleg
S.X.S. slciftir ©ixAg-öxxg-LA viö oicksxxx
Seljum og mörgum öðrum íslenzkum verzlunum.
Árið 1930 voru , íhaldsmenn
enn í meirahluta í njn. og var
þá jafnað niður eftir sömu regl-
um og árið 1929. Útsvör 1930
voru þó nokkru hærri en 1929
vegna þess að 1929 fékkst svo
há upphæð við fyrstu umferð
niðurjöfnunar, að hægt var að
lækka útsvörin nokkuð frá því,
sem ákveðið var í upphafi sam-
kvæmt reglum þeim, er hér hafa
verið birtar.
Niðurjöfnunin 1931.
Árið 1931 höfðu íhaldsmenn
ekki lengur meirahlutaaðstöðu í
njn. Undirritaður var þá tekinn
við skattstjórastarfinu af H. B.
og Ingimar Jónsson skólastjóri
hafði komið í nefndina, sem full-
trúi Alþfl. I nefndinni voru því 2
sjálfstæðismenn (áður íhalds-
menn), 2 jafnaðarmenn og undir-
ritaður. Það leiðir því af sjálfu
sér, að ég hlýt að hafa haft mikil
áhrif á grundvallarstefnu nefnd-
arinnar þetta ár, þar sem ég
hafði úrslitaatkvæði milli tveggja
andstöðuflokka. Mun ég nú gera
grein fyrir niðurjöfnuninni þetta
ár.
Jafna bar niður hærri upphæð
en nokkru sinni fyr. Upphæðm,
sem jafnað var niður, var um
43% hærri en 1928 (síðasta ein-
valdsár íhaldsflokksins í nefnd-
inni) eða um 37 % hærri en
1929. Hér við bættist, að árið sem
við var miðað, 1930, var ekki
hagstætt útgerð og ýmsum öðr-
um mikilsverðum rekstri, þótt
gott væri fyrir almenning. Enda
þótt útsvörin í heild hækkuðu svo
mjög, var niðurjöfnuninni komið
svo fyrir, að jafnað var niður
á lágtekjumenn eftir því nær
sömu reglurri og 1929. Var hægt
að koma þessu í kring með því
að hækka útsvör þau, er miðuð
voru við eignir manna. Birti ég
hér með eignaútsvarsstiga þann,
er notaður var það ár. Lætur
nærri að miða við eignir þær,
er reyndust vera til í árslok 1930
og við var miðað 1931, hafi út-
svarsstigi þessi gefið um 420
þús. kr. eða svörunum. liðlega 18 % af
Eignastiginn 1931.
Eign. Útsvar
5 þús. 10 kr.
7,5 - 15 —
10 — 25 —
15 — 37,5 —
20 — 50 —
25 — 75 —
30 — 100 —
35 — 125 —
40 — 150 —
45 — 175 —
50 — 200 —
55 — 250 —
60 — 300 —
65 — 350 —
70 — 400 —
75 — 450 —
80 — 500 —
85 550 —
90 — 600 —
95 — 650 —
100 — * 700 —
110 — 850 —
120 — 1000 —
130 — 1150 —
140 — . 1300 —
150 — 1450 —
160 — 1600 —
170 — 1750 —
180 — 1900 —
190 — 2050 —
200 — 2200 —
225 — 2700 —
25G — 3200 —
275 — 3700
300 — 4200 —
350 — 5200 —
400 — 6200 —
450 — 7200 —
500 — 8200 —
600 — 10200 —
700 — 12200 —
800 — 14200 —
900 — 16200 —
1000 — 18200 —
á það, sem er yfir miljón 2%.
Þetta ár var notaður því nær
sami tekjuútsvarsstigi fyrir ein-
lileypa og fjölskyldumenn með
meðaltekjur og undir, en sú stór-
fellda breyting var gerð, að fjöl-
skyldufrádráttur var leiðréttur
þannig, að hátekjumenn gátu
aldrei fengið meira en 50 kr. frá-
drátt í útsvari fyrir hvert bam
í stað allt að 400 kr. áður..
Var þetta gert með því að veita
jafn háan frádrátt frá útsvarinu
fyrir hvern ómaga hjá þeim. sem
höfðu yfir 8 þús. í nettótekjur
og gert var við 8 þús. Álít ég
óþarft að birta stigann fyrir það
ár þar sem þessi var svo að segja
eina breytingin á stiganum frá
1929, sem birtur er hér með.
Afstaða sjálfstæðismanna í
nefndinni þetta ár var töluvert
einkennileg. Þeir gerðu vart til-
raun til þess að verja sínar
gömlu aðferðir um persónufrá-
dráttinn, sem að framan er lýst,
og greiddu atkvæði með því að
breyta reglunum um það efni í
þá átt, er gert var, enda þótt
þeir vildu ekki ganga eins langt
og aðrir nefndarmenn. Meðan
þeir höfðu yfirhöndina, var ekki
nærri því komandi að þetta ó-
hæfilega ranglæti yrði leiðrétt.
Annar nefndannaður þeirra, Ein-
ar Arnórsson, greiddi og atkvæði
með því að ca. fjórfalda eignaút-
svörin þetta ár, frá því sem áð-
ur var. Að vísu gerði hann það
með þeim fyrirvara, að ástæðan
væri íllt árferði og að íllt mundi
að ná útsvörunum með öðru hent
ugra móti. Það var einna líkast
því, sem íulltrúar sjálfstæðis-
manna fengju sig vart til þess
að streitast mjög á móti leið-
réttingum í réttlætisátt, enda
þótt þær hlytu vegna undanfar-
innar hlutdrægni þeirra að ganga
út yfir þeirra umbjóðendur, þar
sem þær yrðu hvort sem er fram
kvæmdar á annara ábyrgð, og
auðvelt að „kenna öðrum um“ ef
um væri kvartað frá hálfu um-
bjóðendanna.
Niðurstaðan af niðurjöínuninni
1931 er að mínu áliti stærsta
sporið, sem stigið hefir varið til
leiðréttingar því órettlæti, sem
lágtekjumenn og efnalausir höfðu
átt við að búa í þessu efni. Það
ár er jafnað niður um 37%
hærri upphæð en 1929, án þess
að útsvör lágtekju- og meðaltekju
manna séu teljandi hækkuð. Öll
hækkunin kemur á þá, sem bet-
ur mega. Ef borið er saman við
síðasta einveldisár íhaldsmanna
1928, verður útkoman stórlega
eftirtektarverð. Útsvörin 1931
um 43% hærri en 1929, en útsvör
lágtekju- og meðaltekjumanna
miklu lægri.
Árið 1931 var gengið eftir því
af Skattstofunni harðar en áður
að bankainnstæður væru taldar
fram og upplýsingar fengnar frá
bönkunum í því skyni.Er varlega
talið að nærfellt 4 miljónir eigna
hafi það ár komið í framtöl, er
áður höfðu undan fallið. Hjálp-
aði það vel til þess að halda
hinni auknu útsvarsbyrði í heild
frá þeim, sem litlu höfðu úr að
spila, eins og nánar hefir verið
lýst hér að framan.
Niðurjöfnunin í ár.
I ár var niðurjöfnunarnefnd
eins skipuð og 1931, en G. V.
starfaði sem varamaður Einars
Arnórssonar. Upphæð sú, er jafn-
að var niður, var um 6%% lægri
en í fyrra. Þrátt fyrir það var
nefndinni þegar í stað ljóst, að
gjaldstofnar þeir, sem við er mið-
uð útsvarsgreiðsla manna, og þá
einkum tekjur, höfðu rýrnað svo
mjög árið 1931 (viðmiðunarárið)
frá því sem áður var, að útsvör-
in mundu verða hlutfallslega mikl
um mun hærri en áður og það
enda þótt bæzt hefðu við æði
margir gjaldendur við samein-
ingu Skildinganesþorps við Reyk-
javík. Sjálfstæðismenn 1 nefnd-
inni vildu hækka eingöngu tekju-
útsvör og láta eignaútsvör standa
óbreytt eins og þau voru í fyrra.
Jafnaðarmenn vildu stórhækka
eignaútsvör og hækka nokkuð út-
svör á einhleypu fólki.
Eftir að hafa athugað tillögur
manna, tók ég þá ákvörðun að
fylgja því fram í nefndinni, að
hækkuð yrðu til muna tekjuút-
svör allra einhleypra manna og
fjölskyldumanna, sem höfðu yf-
ir meðaltekjur (hækkunin byrjar
á 7000 króna tekjum ef miðað
er við 5 manna fjölskyldu, konu
og 3 böm), ennfremur að útsvör
þau, sem miðuð eru við eignir
skyldu hækkuð og nemur sú
hækkun um 31% á heildarupp-
hæð frá því í fyrra. Var tillaga
mín um tekjuútsvör samþykkt af
öllum nefndarmönnum, en á móti
tillögu minni um eignarútsvör
greiddu atkvæði fulltrúar sjálf-
stæðismanna.
Ég get ekki stillt mig um að
geta þess hér, að í sambandi við
atkvæðagreiðsluna tók annar full-
trúi sjálfstæðismanna. Sierurbjörn
Þorkelsson, kaupm., það fram og
óskaði bókað, að hann væri á
móti því að leggja útsvar á eign-
ir í venjulegu árferði, þar sem
eignaútsvar geti orsakað fjár-
flótta. Væri rétt að menn bæru
þessa skoðun S. Þ. saman við
ákvæði laga um niðurjöfnun út-
svara (lög nr. 35 frá 1926). Eins
og áður hefir verið skýrt, mun
heldur eigi miklu muna að þessi
skoðun S. Þ., um eignarútsvörin,
hafi verið útfærð í verki njn. á
meðan íhaldsmenn réðu einir öllu
í nefndinni..
Ástæðyr fyrir þeirri stefnu, er
ég tók upp í nefndinni nú í ár,
og getið hefir verið, voru þessar
helztar:
Það var með öllu ljóst, að
ekki varð hjá því komizt að
hækka útsvör yfirleitt, og þá einn
ig af tekjum. Tók ég þá þann
kostinn, að beina aðalhækkun
tekjuútsvarsins á tekjur ein-
hleypra manna. Undanfarin 3 ár
(síðan 1929), höfðu útsvör þeirra
verið mjög lág samanborið við
það, sem tíðkast annarsstaðar
hér á landi og í nál. löndum.
Eins og að framan er frá skýrt,
voru eignaútsvörin 1931 liðlega
18% af öllum útsvörunum.Fannst
mér eigi geta komið til mála, að
miða ekki meira við eignir í því
árferði sem nú er. Tekjuútsvörin
hefðu með því móti hækkað stór-
lega frá því sem nú er og í
mörgum dæmum orðið alveg óinn-
heimtanleg, þegar tillit er tekið
til þess, að þau eru miðuð við
tekjur manna árið 1931, en ýms-
ir, sem þá höfðu töluverðar tekj-
ur, hafa mjög litlar eða engar
tekjur nú í ár. Hygg ég að næg
vandræði hljótist af þessu þótt
ekki væri á þau aukið með því
að fylgja tillögum sjálfstæðis-
manna um að láta alla útsvars-
hækkunina koma niður á tekjum.
Miðað við eignir í ársbyrjun 1931
(nýrri skýrslur ekki upp gerðar),
ættu útsvör lögð á miðað við eign
ir að nema um 560 þús. kr. (ea.
1% af öllum skattskyldum eign-
im í Rvík) eða um 26% af allri
útsvarsupphæðinni.
Niðurstaðan af útsvarsálagn-
ingunni í ár er því þessi: Enda
þótt útsvörin séu um 33V3%
'hærri en 1928 (síðasta einvalds-
ár íhaldsmanna í nefndinni) eru
útsvör einhleypra manna eigna-
lausra nokkuð lægri en þá, og
útsvör f jölskyldumanna með
meðaltekjur og þar undir miklu
lægri en þá. Öll útsvarslækkunin
og það sem af þessum mönnum
hefir verið létt, hefir verið lagt
þeim á herðar, er betur mega.
Álít ég, að í þessu efni hafi ver-
ið unnið mikið og réttlátt leið-
réttingarstarf. Ég þykist þess
alveg fullviss, að margir lág-
tekjumenn muna enn eftir því,
hvaða útsvar þeir höfðu 1928 og
hver breyting varð á því 1929.
Til þessara manna vil ég aðeins
skjóta þessu: Hvaða útsvarhalda
þeir, að þeir hefðu haft 1931
og 1932, ef á þá hefði verið
lagt eftir sama hlutfalli við aðra
gjaldendur og gert var 1928 (sbr.
hækkun heildarútsvaranna 1931
og 1932)?
Ef menn gera sér grein fyrir
þessu, þá sést glöggt hvert
stefndi í útsvarsmálum bæjarins
á meðan þeir réðu, sem álitu
eignir „teoretiskt óréttmætan
gjaldstofn" og „í sjálfu sér ekki
neitt sjálfstætt fyrirbæri“ (sbr.
grein G. V.).
Niðurlagsorð.
Mér er þ'ið ljóst, að það er
mikið vandamál að jafna niður
útsvörum og að erfitt er að finna
mælikvarða, sem fullnægir öllu
réttlæti til hlítar.
Nú hafa öll gögn verið lögð
fram, sem fyrir finnast, til skýr-
ingar niðurjöfnun útsvara hér í
Rvík síðustu árin. Lít ég svo á,
að á meðan því nær ekkert og
jafnvel alls ekkert tillit var tek-
ið til eigna manna við álagningu
útsvara, hafi verið framið óverj-
andi óréttlæti og vænti ég þess,
að menn taki dæmi úr gögnum
þeim, sem fyrir liggja um á-
lagninguna fyr og nú og myndi
sér skoðun eftir því. Legg ég ó-
hræddur mínar gerðir undir dóm
allra óhlutdrægra manna, s at-
huguðum málavöxtum.
FERÐAMENN
sem koma til Rvíkur, fá her-
tergi og rúm með lækkuðu
verði á Hverfisgötu 82.
SKRIFSTOFA
FR AMSÓKN ARFLOKKSIN S
er á Amtmannsstíg 4 (niðri).
Sími 1121.
Þegar ég lít yfir mælikvarða
þá, er ég hefi lagt til, að not-
aðir yrðu við niðurjöfnun út-
svara, finn ég það glöggt, að ég
er óánægðastur með það, hve
útsvörin á lágtekjurnar eru há
ennþá, þrátt fyrir allt það, sem
gert hefir verið, og vænti ég, að
ástæður leyfi lagfæringar á því
atriði, er stundir líða.
Vel má vera, að . töluverð
blaðaskrif muni vei’ða um þetta
mál. Mun ég lítt taka þátt í þeim
þar sem ég nú þykist hafa gert
grein fyrir afstöðu minni. En
veita mun ég hverri skynsam-
legri tillögu athygli, er fram
kann að koma í þessu máli.
Eysteinn Jónsson.
Ritstjóri: Gísli Guðmundsson
Mímisveg 8. Sími 1245.
Prentsmiðjan Acta.