Tíminn - 20.08.1932, Blaðsíða 4

188
TÍMINN
Landsspítalinn
og Reykjahælið í ölfusi.
Skothund
sem sækir bæði í vatn og á landi vantar mig.
Jóh. Jósefsson
Hótel Borg
prítugasta og þriðja athugasemd
yfirskoðunarmanna LR. er um það
að færðar séu til gjalda vegna bygg-
ingar Landsspítalans kr. 967.432,80,
en í þessari upphæð séu innifaldar
nálega 50 þús. kr., sem gengið hafi
til Reykja í Ölfusi.
Svar stjómarinnar er á þessa leið:
„þegar tók að líða að því, að
Landsspítalinn sjálfur yrði fullger,
var talið af tilvonandi forstöðumönn-
um spítalans, að þar yrði strax að
bæta við tveimur stórum byggingum:
þvottahúsi og starfsmannabústað.
Hvorttveggja voru stórar og dýrar
byggingar. Eigi varð komizt hjá að
reisa þvottahúsið, með því líka að
erfitt var orðið að nota þvottahúsin
á Kleppi og Vífilstöðum, og þótti til-
tækilegast að þvo frá báðum þeim
sjúkrahúsum í húsi Landsspítalans.
Starfsmannahúsið hefði sennilega
orðið að rúma meira en 60 menn, ef
sjá átti fyrir öllu starfsfólkinu,
hjúkrunar- og yfirsetukvennanemum.
Slík bygging hefði orðið geysidýr,
ekki sízt þegar litið er á þær kröfur,
sem aðstandendur sjúkrahúsa gera
til húsakynna, er lúta að starfi
þeirra.
Heilbrigðisstjómin tók þaö ráð, að
spara fyrst um sinn þessa byggingu,
og koma starfsfólkinu aðallega fyrir
á þriðju hæð spítalans, þar sem ann-
ars var gert ráð fyrir, að berkla-
sjúklingar myndu liggja. Vom þannig
fyrst um sinn spömð stórlega útgjöld
við þennan húsauka við spitalann.
Tveir af spítölum landsins hjá
Reykjavík, Vífilstaðir og Kleppur,
reka bú, og spara með því útgjöld
við daglega eyðslu. Sú varð raunin
á, að Laugarnesspítali sparaði í fyrra
1000 kr. á mjólkurkaupum einum
saman, við að fá mjólk til heimilis-
þarfa frá landsbúinu á Kleppi, í stað
þess að kaupa mjólkina á v.enjuleg-
um markaði.
Landsspítalinn gat aldrei haft bú-
rekstur við Reykjavík. Og þó var
þörfin mest fyrir þennan hinn
stærsta og dýrasta af spítölum lands-
ins. þessvegna þótti heppilegra, að
koma Landsspítalanum upp búi þeg-
ar í stað á hinni nýju ríkiseign i
Ölfusi. Var þar komið upp nokkru
kúabúi, eftir þvi sem töðufengur
leyfði. Hefir Landsspítalinn sparað
fé svo þúsundum skiptir á mjólkinni
einni saman. Auk þess hefir verið
komið upp nokkrum gróðurhusum
við hverina, og er“þar ræktað garð-
meti margskonar fyrir sjúkrahús
landsins öll, þau sem eru i Reykja-
vík og í nánd við bæinn, en afgang-
urinn seldur bæði í Reykjavik og út
um land. Eftir þeirri reynslu, sem
fengin er, má fullyrða, að þessi fram-
leiðsludeild Landsspítalans að R.eykj-
um í Ölfusi muni verða því sjúkra-
húsi bæði til fjárhagslegs sparnaðar,
og mikillar óbeinnar gagnsemi".
Svar stjómarinnar er mjög ítar-
iegt og gerir fulla grein fyrir því,
hversvegna umrædd upphæö hef-
ir verið færð með kostnaði við
byggingu Landsspítalans. Stjómin
hefir sparað að byggja starfsmanna-
hús við spítalann, sem hefði kostað
mörg hundmð þúsund krónur, en af
því hefir leitt að flýta hefir orðið
byggingu berklahælisins á Reykjum,
svo þar væri hægt að fá rúm fyrir
nokkuð af þeim berklasjúklingum,
sem Landspítalinn hefði getað tekið
á móti, ef hið dýra starfsmannahús
hefði verið byggt. Með byggingu
Reykjahælisins var ennfremur byrj-
að á merkilegri tilraun til þess að
reyna að draga úr berklakostnaðin-
um með því að hæli þetta á að taka
á móti þeim berklasjúklingum, sem
hafa fengið þann bata, að þeir ekki
þarfnast sjúkrahúsvistar, en pola þó
ekki vinnu. Margir þessara sjúklinga
eiga það erfið kjör, að þegar sjúkra-
húsvistinni sleppir verða þeir að
fara að vinnu, en þola þá oft ekki
erfiðið og sýkjast þessvegna von
bráðar aftur. í framtíðinni á Reykja-
hælið að vera hressingarstaður fyrir
þessa sjúklinga og ennfremur er
vonast eftir að þar verði hægt að
skapa þeim skilyrði til þess að vinna
að nokkm eða öllu fyrir sér. Slik
hæli hafa verið sett á stofn allviða
erlendis og þótt gefast mjög vel.
En Mbl. og flokk þess var frá upp-
hafi mjög illa við kaupin á Reykja-
torfunni eins og kunnugt er og
ihaldið taldi þessi kaup oít sem
fjórðu höfuðfj ármálasynd Framsókn-
arflokksins, á eftir Litla-Hrauni, Am-
arhvol og rikisprentsmiðjunni. Mbl.
grípur því feginshendi þessa mein-*
lausu athugasemd endurskoðunar-
mannanna, sem aðallega er bók-
færslulegs eðlis, og skrifar um hana
tíunda kaflann í langlokunni um LR.
og segir þar meðal annars: „Annars
er augljóst, hver tilgangur stjórnar-
innar er með þessari færslu. Hann
er sá að fela fyrir almenningi um-
fram-eyðslurnar“.
þessi ályktun blaðsins er í mesta
máta merkileg. í sambandi við
byggingu Landspítalans er einmitt
langsamlega stærsta umframgreiðsl-
^an til nokkurs einstaks fyrirtækis á
' landinu árið 1930. það mætti heita
undarlegt, ef stjórnin hefði álitið, að
þessi stærsta umframgreiðsla, sem að
sjálfsögðu hlaut að verða alveg sér-
staklgga athuguð, myndi vera sér-
staklega gott fylgsni fyrir upphæðir,
sem enginn mætti vita um! þannig
er fjármálarökfærsla Mbl.
----O----
Smásaga
um „framtak einstaklinflsins“.
(Lauslega þýtt úr „Readers Digest“).
„Ef þú skrifar betri bók, heldur
betri ræðu, eða býrð til betri músa-.
gildu en aðrir menn, liggur þjóðveg-
ur að dyrum þínum, þó þú búir úti
í óbyggðum". þessi orð eru höfð eft-
ir R. W. Emerson, forstjóra R. W. E.
músagildruverksmiðjunnar, þó má
vera að það sé ekki rétt með farið. —
Einn af starfsmönnum R. W. Cmer-
son Mousetrap Co. hét J. W. Long.
Hann var duglegur og laginn verk-
maður, framgjarn og hugmyndarík-
ur. Hann hefir sjálfsagt fundið, að
sem starsmaður hjá R. W. E. & Co.
mundu kraftar hans og hæfileikar
aldrei fá að njóta sín til fulls; hann
sagði þvi upp vinnunni og byrjaði á
einkafyrirtæki. Fyrsta tilraunin fór
út um þúfur. Bankinn tók allar eign-
ir upp i skuldir, en J. W. Long skrif-
aði kurteist afsökunarbréf til vina
sinna, lánardrottnanna.
í eitt eða tvö ár var mönnum ekki
kunnugt hvar Mr. Long hafðist við,
en að þeim tíma loknum kemur
hann aftur í dagsljósið, sem forstjóri
J. W. Long Mousetrap Corporation.
Stofnfé virðist hafa fengizt nægilegt
með sölu hlutabréfa, er samlagt
hljóðaði upp á eina miljón dollara.
í þetta skipti gekk allt prýðilega.
Pantanir í músagildrur streymdu
bráðlega að langt fram yfir alla
framleiðslumöguleika. það þurfti þvi
að reisa fleiri verksmiðjur og gefa
út fleiri hlutabréf. Mr. Long hélt
fund með nokkrum bankastjórum og
siðan voru prentsmiðjurnar settar í
gang. Nafnverð nýju hlutabréfanna
hljóðaði upp á 10.000.000 dollara.
Mr. J. W. Long græddi nú á tá
og fingri, en hann vildi græða meira.
Hann lét því athuga nákvæmlega
hvert atriði, stórt og smátt, viðvikj-
andi verksmiðjurekstrinum, ef ske
kynni, að einhvernsstaðar mætti
finna hagkvæmari ráð. Rannsóknin
leiddi tvennt i ljós. Hár innflutn-
ingstollur var á málmblendingi þeim,
sem nauðsynlegur var til framleiðslu
gildranna, en hann var frá Suðui--
Ameriku. þá var það hitt, að mjög
mikið var flutt inn í landiö af músa-
gildrum frá þýzkalandi íg x-eyndust
þær alvarlegur keppinautur.
Um þær mundir fór Mr. Long að
taka mikinn þátt í hinu pólitíska
lííi, og það þótti fullvíst, að hann
hefði greitt 100.000 dollara í sjóð
bins ráðanda flokks. Eitt af verkum
næsta þings var það að lækka lítils-i
háttar innflutningstoll á vissum
málmblendingi frá Suður-Ameríku.
Aftur á móti hækkaði tollurinn um
eitt cent á öllum innfluttum músa-
gildrum. — Og J. W. Long Mouse-
trap Corporation varð æ auðugri og
voldugri með ári hverju; sama var
að segja um Mr. Long. Hann var
forstjóri og aðaleigandi stórs trjá-
viðarfélags, en þaðan keypti J. W.
Long Mousetrap Corp. ailt sitt timb-
Með hinni gömlu, viðurkenndu
og ágætu gæðavöru,
Herkules þakpappa
sem framleidd er á verksmiðju
vorri „Dorthetsminde" frá því
1846 — þ. e. rúm 80 ár — hafa
nú verið þaktar í Danmörku
og íslandi
margar milj. fermetra þaka.
Hlutafélagið
}m íiési FÉitter
Fæst alstaðar á Islandi.
Kalvebodsbrygge 2.
Köbenhavn V.
ur. Einnig var hann forstjóri raf-
magnsfélagsins, sem seldi músa-
gildruverksmiðjunum allt rafmagn til
iðjunnar.
Árið 1926 hafði Mr. Long næstum
náð því stóra takmarki að öll heims-
verzlunin með músagildrui- kæmist í
hans hendur. Með aðstoð bankanna,
sem Mr. Long virtist nú hafa i hendi
sér, voru allar músagildruverksmiðj-
ur i Bandaríkjunum sameinaðar und-
ir stjórn hans, og kallaðist nú fyrir-
tækið „General Mousetrap Corpora-
tion of America" (Ameríski músa-
gildruhringurinn). 30 miljón hluta-
bréf á 25 dollara hvert, útgefin af
hinni nýju samsteypu, voru boðin
almenningi til kaups — og almenn-
ingur keypti. Að skömmum tíma
liðnum höfðu hin nýju hlutabréf
hækkað upp i 380 dollara hvert.
Mr. Long var nú einn af auðug-
ustu mönnum heimsins. Beinar tekj-
ur hans voru áætlaðar um 2 milj.
dollara á ári, en hvað hann græddi
á kaupum og sölum hlutabréfa vissi
enginn maður. Nafn hans vakti livai'-
vetna djúpa lotningu og nokkur orð
frá honum voru nægileg til þess að
hækka eða lækka viss hlutabréf á
kauphöllunum um billion dollara á
einum degi.
En þó allt gengi að óskum með
hlutabréfin frá G. M. A. á kauphöllun-
um var dálítið öðru máli að gegna
með hinn raunverulega arð. Hann
hafði aldrei verið greiddur. Mr. Long
fann að þetta var ekki gott, og enn
á ný safnaði hann að sér sérfræð-
ingum í hverskonar kaupsýslu- og
80 8Br til solu
Um 80 ær, ágætar lífsær, veturgamlar og tvævetrar (nær helm-
ingur af hvorum) tilheyrandi dánarbúi hér í sýslunni, sem var gott
fjárbú, eru til sölu. Ættu búhöldar að tryggja sér kaup á þessum fjár-
stofni, eða aðrir, sem mætur hafa á sauðfé.
Tilboða er óskað í ær þessar, allar í einu lagi eða mikinn hluta
þeirra, og sé komið til undirritaðs skiftaráðanda fyrir 20. september
n. k. Greiðsla fari fram við afhending í haust, er verður annað-
hvort austur á Síðu eða í Vík í Mýrdal (með sérstöku samkomulagi
gæti afhending jafnvel orðið úti í Fljótshlíð).
Skrifstofu Skaftafellssýslu, 20. júlí 1932.
Grísli Syeinsson
P.W.Jacobsen&Sön
imburverzlun.
Símnefni: Granfuru.
Stofnað 1824.
Carl Lundsgade
Köbenhavn.
Afgreiðum frá Kaupmannahöfn bæði stórar og litlar pantanir og
heila skipsfarma frá Svíþjóð. Sís og umboðssalar annast pantanir.
:: :: :: EIK OG EFNI I ÞILFAR TIL SKIPA. :: :: ::
Prentsm. A C T A
er flutt á Laugaveg 1 (“zf Ví8i)
Æ A s%
Reykjavík. Sími 249 (3 línur).
Símnefni: Sláturfélag.
Áskurður (á brauð) ávalt íyrir-
liggjandi:
Hangibjúgu (Spegep.) nr. 1, gild
Do. — 2, —
Do. — 2, mjó
Sauða-Hangibjúgu, gild,
Do. mjó,
Soðnar Svína-rullupylsur,
Do. Kálfa-rullupylsur,
Do. Sauða-rullupylsur,
Do. Mosaikpylsur,
Do. Malacoffpylsur,
Do. Mortadelpylsur,
Do. Skinkupylsur,
Do. Hamborgarpylsur,
Do. Kjötpylsur,
Do. Lifrarpylsur,
Do. Lyonpylsur,
Do. Cervelatpylsur.
Vörur þessar eru allar búnar
til á eigin vinnustofu, og stand-
ast — að dómi neytenda — sam-
anburð við samskonar erlendar.
Verðskrár sendar, og pantanir
afgreiddar um allt land.
framleiðsluvísindum. þeir komust að
þeirri niðurstöðu, að allir þeir, sem
á annað borð gátu lceypt músagildr-
ur, höfðu þcgar gert það. þeir ráð-
lögðu því að mönnum yrði fram-
vegis gefinn kostur á að kaupa gildr-
ur með vægum afborgunarskilmál-
um. Ýmsir hagfræðingar, prófessorar
og stjórnmálamenn, sem Mr. Long
hafði kalláð saman á ráðstefnu voru
þessu einnig mjög fylgjandi. Auglýs-
ingafræðingur nokkur, sem Long
hafði i þjónustu sinni, kvað sérstaka
óstæðu til þess að brýna fyrir þjóð-
inni þá alvarlegu hættu, sem stafað
gæti af músum, og með aðstoð nokk-
urra vel þekktra lækna, fékk al-
menningur vitnesku um það, að
hræðilegur sjúkdómur, er nefndist
„Muscipola" lá í leynum fyrir hverj-
um þeim, sem var hirðulaus i þess-
um eínum. „Tvær músagildrur í
hvert herbergi", var slagorð, sem
ílaug um þvert og endilangt landið.
Og gildruframleiðsla „General Mouse-
trap Corp. of America" fór aftur dag-
vaxandi.
En svo var það seint á árinu 1929
að kreppan fór að gera vart við sig.
þúsundir manna af öllum stéttum
þjóðfélagsins töpuðu aleigunni. Verk-
smiðjur og stórfyrirtæki hrundu um
Sjáífs er httndin
hollust
Kaupið innlenda framleiðslu
þegar hún er jöfn erlendri og
ekld dýrari.
framleiðir:
Kristalsápu, grænsápu, stanga-
sápu, handsápu, raksápu, þvotta-
efni (Hreins hvítt), kerti alls-
konar, skósvertu, skógulu, leður-
feiti, gólfáburð, vagnáburð, fægi-
lög og kreólins-baðlög.
Kaupið HREINS vörur, þær
eru löngu þjóðkunnar og fást í
flestum verzlunum landsins.
Hi. Hreinn
Skúlagötu. Reykjavík.
Sími 1325.
FERÐAMENN
sem koma til Rvfkur, fá her-
bergi og rúm meö lækkuðu
verði á Hverfisgötu 32.
SKRIFSTOFA
FR AMSÓKN ARFLOKKSIN S
er á Amtmannsstíg 4 (niðri).
koll i tugatali, og hlutabréfin í G. M.
A. leituðu hröðum skrefum niður
brekkuna. Mr. Long spyrntist á móti,
en árið 1931, þegar hlutabréfin voru
komin niður í 1% fór J. W. Long
á höfuðið.
Nú reika 60 þúsundir fyrverandi
starfsmanna General Mousetrap
Corporation of America um götur
stórborganna í leit að atvinnu.
Ritetjóri: Gísli Guðmundsson
Mímisveg 8. Sími 1245.
Prentsmiðjan Acta.