Tíminn - 03.09.1932, Blaðsíða 3

TlMINN
145
klíku hér í Reykjavík, með Jón por-
láksson og Eggert Claessen í broddi
fylkingar. Sýnist sanni nær, að
bændastétt landsins, sem upphaflega
lagði fram mikið hlutafé af litlum
efnum, og í mörg ár hefir haldið fé-
laginu uppi með viðskiptum kaup-
félaganna, væri ekki alveg fyrir borð
borin af reykvískum bröskurum,
sem láta blöð sín flytja skrumaug-
lýsingar um erlend útgerðarfélög,
sem Eimskipafélagið og ríkisútgerðin
eiga í höggi við.
Árásir Mbl. á Einar skipstjóra,
Síðan Ægir var smíðaður og Einar
Einarsson tók við skipstjóm, hefir
tvennt gerst. Einar hefir orðið vin-
sæll af sjómannastétt landsins og
bátaeigendum fyrir framúrskarandi
árvelcni við björgun og landhelgis-
gæzlu. Hefir það verið mál manna.
að tæplega væri togari í landhelgi í
þeim landsfjórðungi, þar sem Einar
væri úti fyrir með Ægi. Á hinn bóg-
inn hafa sumir af ísl. veiðiþjófunum
ofsót.t Einar í Mbl. — Hafa þeir
talið, að hann gerði þeim óhægt
fyrir að koma í landhelgina. Einna
mestur styr hefir staðið um töku
ísl. togarans Belgaum við Snæfells-
nes. Ægir tók hann að veiðum og
skipið var dæmt í undirrétti í fulla
sekt. Almennur fögnuður var hjá
bátaeigendum vestaniands, er skip
þetta var telcið, því að það þótti
grunsamt um veiðar. Skipstjórinn
hafði áður verið fundinn sekur í
landhelgi árið 1924, og má sjá um
það í Bláu bókinni. En íhaldsstjórn-
in virðist þá hafa fallið frá ákæru,
þó að sökin væri sönnuð. íhaldið
hefir enn slegið skjaldborg um
þennan skipstjóra, og maður gengið
undir mannshönd að eyða málinu.
Er full þörf á að skýra nánar frá
öllum þeim tilraunum og mun meir
Dýr íhaldsmaður.
Jakob Möller er landinu dýr. í-
haldið bjó til handa honnm embætt.i
með 16 þús. kr. launum. Hann átti
að rannsaka banka og sparisjóði. En
á hvorugu hefir hann snert árum
saman, nema þegar hann „virti“ ís-
landsbanka á einni nóttu. Fyrir
þrem árum kom J. M. í bankana og
tók ferðapeninga. En þá fór hann til
utlanda! Nú er hann að taka sum-
arfrí á kostnað ríkissjóðs og fer
austur á land. því skorar Mbl. ekki
á Alþingi að leggja niður embættið
og spara þúsundirnar?
Kjördæmaskipunin í pýzkalandi.
Rétt eftir að þýzku kosningunum
lauk á dögunum, hélt innanríkis-
ráðherranp þar, v. Gavl, eftirtektar-
verða ræðu um stjórnskipulagið og
sérstaklega kosningafyrirkomulagið í
þýzkalandi. En þar gilda hlutfalls-
kosningar með flokkslistum og er
einn þingmaður fyrir hverja 30 þús.
kjósendur, sem þátt taka í kosning-
unum. þingmannatalan er því mis-
jöfn, eftir því hve mikil þátttakan
er og nálgast að því leyti færikvía-
regiu Jóns þoriákssonar. Ráðherr-
ann sagði, að þetta fyrirkomulag
væri að leiða þjóðina út i algjört
ábyrgðar- og stjórnleysi. Iíosninga-
lögunum verður að breyta, sagði
hann. Við verðum að hætta að
kjósa „númer“, en kjósa í stað
þeirra ákveðna menn, sem geta per-
sónulega borið ábyrgð verka sinna.
Núverandi kosningafyrirkomulag
hefir nú borið þann árangur, að
sinnulausir öfgaflokkar, Fascistar og
Kommúnistar, ráða nú yfir meira-
hluta þingsæta, og nú er hervalds-
stjórn í landinu. þannig hefir „rétt-
lætið" lagt lýðræðið í rústir í landi,
sem talið var, að hefði frjálslegasta
stjórnarskrá í álfunni. — Eftirtektar-
Við stjórnarskiptin voru þau mál á
leið til dóms. Síðan hafa komið tvö
hliðstæð mál, nauðungarflutningur
Hannibals úr Bolungarvík og Sveins
af Siglufirði. En hvorugt það mál er
«annsakað. íhaldið var sekt í öðru
málinu, en huglaust í hinu. Ein
syndin býður annari heim. Ef sá
flokkur sem á að framkvæma rétt-
arfarið, veit alstaðar um veika bietti
á sér og sínum mönnum, þá verða
þeir að loka augunum, jafnvel fyrir
eins hættulegum brotum og þeim,
sem hér ræðir um.
Borgari.
Vaxtalækkun.
Mörgum bónda verður þungt í
skapi er þeir hugsa til afurðaverðs-
ins og háu skuldagreiðslanna í
haust. Eru vextirnir hin þyngsta
byrði. Eiga bankamir að vísu um
sárt að binda eftir hin miklu töp
á ýmsum svokölluðum fésýslumönn-
um, og dýr lán. En nú þrengir svo
að hinum minni atvinnurekendum,
að engar líkur eru til að þeir geti
staðið í skilum svo sem þeir vilja
og rétt við sinn efnahag, nema tak-
ist að lækka vaxtabyrðina. Er þvi
skotið til bankanna, livort þeir vilji
ekkj þá kreppuráðstöfun að lækka
vextina, bæði innlánsvexti og eink-
um útlánsvexti, og það svo að um
muni. Gömlu töpin verða að koma
á lengri tima. Skilamenn landsins
geta ekki á stuttum tíma borgað
upp töp glæframannanna. Jafnframt
ættu bankarnir að hugsa meiia um
nú en áður að lána ekki einstökum
kaupsýslumönnum jafn ógætilega og
áður.
----Q-----
Skó1asöngvar
heii' bóksalai' og' kennarar, sern óska að fá Skólasöng'va (útg. af fræðslumála-
stjórninni) til útsölu á komandi vetri, eru vinsamlega beðnir að senda paníanir sin-
ar til undirritaðs, sem hefir á hendi aðalútsölu bókanna, hið fyrsta.
1. hefti sem hefir verið uppselt nokkurn tima, kemur út á ný snemma í haust,
af 2. liefti er nóg til, og sömuleiðis af 3. liefti, sem prentað var siðastliðinn vetur’
en ekki nógu snemma til þess að það kærni að notum i skólum siðasta skólaár.
Jafnframt eru þeir, sem eltki hafa gert skil fyrir þvi sem þeir iiafa selt á siðasi
l'ðnu ári vinsamlega beðnir að senda skilagrein ogandvirði seldrabókatilminhið fyrsta.
frá því sagt síðar. En ofsóknir Mbi.
á hendur Einari skipstjóra nú, að
órannsökuðu máli, byggðar á slúður
sögum, sem fáir vita hvað hæft er
í, mælast illa fyrir. T. d. kom mað-
ur úr Vestmannaevjum fyrir nokkr-
um dögum til ritstjóra Tímans, til
þess sérstaklega, að biðja þess getið
í blaðinu, að fjöldi sjómanna í Eyi-
um væri mjög gramur út af árás-
unum á Einar og teldi honum illa
launað vel unnið starf í þágu sjó-
mannastéttai'innar þar. Er það og í
alla staði ósæmilegt af Mbl., að hafa
í frammi slík brigsl um Einar og
landhelgisgæzluna, meðan ekki er
lokið rannsókn á því, hvort nokkuð
er satt af því, sem honum er borið
á brýn, eftir vafasömum heimildum.
Alþýðufræðsla íhaldsins.
Mbl. virðist vera þeirrar skoðunar,
að forstjórastaða Pálma Loftssonar
við ríkisútgerðina hafi verið pólitísk-
ur „bitlingur". Áður en Pálmi var
ráðinn til útgerðarstjórnar var hann
skipstjóri á Esju. en skipstjóramir á
strandferðaskipum og skipum Eim-
skipafélagsins hafa 12 þús. kr. árs-
laun. Fyrir útgerðarstjórnina hafði
Pálmi á s. 1. ári, eftir því sem Mbl.
sjálft segir, 9600 kr. og hefir nú sama
og skipstjórarnir á varðskipunum eða
tæpl. 8800 kr. En Valtýr er samur við
sig. Hann er búinn að bíta sig i það,
að launalækkun Pálma só og verði
„bitlingur" og sannfæring Mbl.-rit-
stjóranna leyfir þeim ekki að skipta
um skoðun nema fyrir rétti!
Nýja byggðin í sveitiuram.
Greinin: „Hvað á að verða um
unga fólkið í sveitunum", sem birt-
ist hér í blaðinu 27. f. m. hefir vak-
ið mikla athygli eins og vænta mátti
um svo merkilegt mál, sem þar er
um að ræða. Margir bændur eru að
vísu andvígir því, sem nefnt hefir
verið „samfærsla byggðanna" og er
það eðlilegt, þegar gætt er að því,
hversu geisileg verðmæti í ræktun
og byggingum myndu fara forgörð-
um, ef leggja ætti niður allan þorra
núverandi býla. Slíkt getur af þeim
ástæðum og fleiri alls ekki komið
til mála. En jafnsjálfsagt er hitt,
sem um er talað í greininni, að sú
nýja byggð, sem óhjákvæmilega þarf
að mynda í sveitunum, til að koma
í veg fyrir flótta ungu kynslóðar-
innar, verður að vera skipulögð eins
og í öðrum löndum, til þess að gjöra
mönnum kleift á sem ódýrastan
liátt að njóta þess hagræðis í sam-
göngum vélanotkun og öðrum slík-
um umbótum, sem almenningur
gjörir kröfu til nú á tímum. þetta
mál verðui' eitt stærsta og merkileg-
asta viðfangsefni allra framfara-
manna og vina landbúnaðarins á
næstu árum.
vert er það, að dagblöðin hér í
Reykjavík hafa alveg þagað um
þessar fregnir frá þeirri þjóð, sem
oftast hefir verið vitnað til í bar-
áttunni fyrir „réttlætiskröfunni“.
Tveir Sigurðar.
Magnús Guðmundsson hefir nú
valið Einai' Arnórsson í Hæstarétt.
þarf að kjósa þingmann í hans stað
í Rvík. Eru víðsjár miklar með
mönnum í ihaldinu. Vilja sumir
hinir yngri menn koma að Sigurði
Kristjánssyni ritstjóra, þeim sem
ritaði moð- og mosagreinina í Mhl.
forðum, en Möller og Ólafur Thors
koma Sig. Eggerz á framfæri. Er
bai'izt um þetta með mikilli grimmd
og get.ur farið svo að báðir verði í
kjöri. Heyrst heíir að sósíalistar
muni ætla að bjóða fram doktor sinn
frá Greifswald, Guðbrand Jónsson.
Ábúðarlöggjöfin.
Fyrir Alþingi hefir nú í 4 ár legið
frv. um nýja ábúðarlöggjöf, en ekki
náð fram að ganga. Helmingur af
jörðum landsins er i leiguábúð. það
er stórmál að gera leigukjör og að-
stöðu þessara rnörgu manna svo að
við verði unað. Nýja ábúðarlöggjöf-
in yerður að vera verndarlöggjöf
fyrir leiguliðana. Ríkisjarðir ættu að
vera á erfðafestu eins og P. Z. hefir
ritað vel um, en þó yrði að mega
skifta þeim eftir því sem ræktun
vex. þetta mál ætti að geta gengið
fram í vetur, þó að kreppa sé í
landinu. Muu það rækilega tekið til
yfirvegunar hér í blaðinu nú á næst-
unni.
Réttaríar íhaldsins.
Vel sést nú live heppilegt er fyrir
þjóðina að hafa við forstöðu réttar-
farsmálanna manninn, sem skrií'stofa
Péturs Magnússonar og Guðm. Ólafs-
sonai' kærði fyrir atferli, sem þeir
telja stórkostlega vítavert, svo ekki
sé meira sagt. Um ofsókn á hendur
M. G. frá þessum tveim æðstu íhalds-
lögfræðingum getur ekki verið að
tala. þeir myndu vai'la bera á hann
þær sakir, sem þeir hafa gert, ef
þeim þætti ekki framkoma hans hafa
verið svo slæm, að ekki yrði um
þagað. — Og M. G. er heldur ekki
djarfmannlegur í starfinu. Hann læt-
ur beita allmikilli hörku við óróa-
seggi kommúnista, setja í fangelsi
menn, sem ekki vildu svara o. s.
frv. En eftii' fáa daga leggur M. G
á flótta, sleppir piltunum, án þess
að þeir hafi svarað, og siðan heyr-
ist ekki meira af því máli. <Óróa-
seggir með óafsakanlegan málstað,
liafa kúgað Magnús. Sama hugleysið
kemur fram i mannránsmálunum.
Fyrverandi stjórn lét rannsaka í
Reykjavík og Hafnarfirði allar hliðar
á ofbeldismálum Keflvíkinga og
sósíalista í Reykjavik gagnvai-t þeim.
Bergur Jónsson alþm. dvelur hér í
bænum nú um stundarsakir.
Sumargistihúsinu á Laugarvatni
verður lokað 12. þ. m.
Héraðsskólinn á Núpi tekur til
starfa 1. vetrardag. IJann er i tveim
deildum og er kennt þar auk al-
mennra námsgreina: sund, íþróttir
og handavinna. Skólavistin var mjög
ódýr síðastliðinn vetur.
Bagaleg misprentun hefir orðið í
síðasta tbl. á einum stað í ræðu
þorst. Briem ráðherra við víxlu þver-
árbrúarinnar. Á bls. 141, 2. d., 21.—
22. línu er talað um „það þrekvirki
að beizla sjálfa þjórsá o. s. frv.“ Á
að vera ,það þrekvirki að beizla
sjálfa pverá o. s. frv.“.
Lauge Koch, hinn danski land-
könnuður og lögreglustjóri í Austur-
Grænlandi kom hingað í flugvél 26.
þ. m. og lenti við Akranes, Hann
dvelur nú í Reykjavík.
Lárusi Rist íþróttakennara á Akur-
eyri, hefir • til minningar uin sund-
afrek hans, sem getið var um í næst-
síðasta blaði, verið afhentui' áletrað-
ur silfurskjöldur frá íþróttasam-
bandi íslands. Sömuleiðis hefir U.
M. F. I. látið móta andlitsmvnd af
Lárusi í minningu þessa atburðar.
Ríkarður Jónsson listamaður hefir
gjört myndina.
Július Sigurjónsson cand. med. frú
Dalvik hefir lokið prófi í gerla-
iræði við Lundúnaháskóla.
Friðrik Hjartarson hefir verið sett-
ur skólastjóri við barnaskólann á
Siglufirði
Sr. Sigurjón Guðjónsson hefir, að
undangenginni lögmætri kosningu
verið skipaður sóknarprestur að
Saurhæ á Hvalfjarðarströnd.
Van Rossum kardináli, sem hingað
kom sumarið 1929 ,og vígði katólsku
kirkjuna í Reykjavík er nýlátinn, 78
ára að aldri. Hann lézt á leið til
Hollands af fundi katólskra manna
i Kaupmannahöfn.
Dómur í gjaldþrotamáli. Út af
gjaldþroti Gíla Jolmsens kaupmanns
í Vestmannaeyjum var af fyrv. stjórn,
fyrirskipuð sakamálsrannsókn. Und-
irréttardómur er nú fallinn. Gísli
Johnsen er dæmdur í 45 daga venju-
legt fangelsi fyrir athugavert bók-
liald og ívilnanir handa einum lán-
ardrottna sinna. Mancher endurskoð-
andi var dæmdur í 15 daga fangelsi,
skilorðsbundið.
Slys. Frú Anna Egertsdótir, kona
Sigumiundar Sigurðssonar lælcnis í
Flatey, hvarf af Brúarfossi, er þau
hjónin voru á leið héðan vestur á
land fyrir hálfum mánuði síðan.Gekk
hún að kvöldlagi upp á þiljur, og
kom ekki aftur. Eftir árangurslausa
leit, kom það í ljós, að hún hlaut að
hafa fallið fyrir borð, en skipið var
á ferð. Frú Anna var bróðurdóttir
Matthíasar skálds Jochumssonar, gáf- :
uð kona og væn, svo sem hún átti I
ætt til.
BæjarfógetaembættiS á ísafirði og |
sýslumannsembættið í Húnavatns- I
sýslu hafa verið auglýst til umsökn-
ar. Umsóknarfrestur til 25. sept.
Nýi kirkjugarðurinn í Reykjavík
var vigður í gær. Tvö lík voru jarð-
sungin þann dag, Gunar heitinn Hin-
riksson vcfari og 7 ára drengur, sem
lézt fyrir nokkrum dögum af bif-
reiðarslysi í Öskjuhlíðinni við
Reykjavík.
Nýja kirkjan á Siglufirði var vigð
af biskupi 28. f. m. — í kirkjunni
eru sæti fyrir 600 manns. Áætlað er
að hún muni kosta um 100 þús. kr.
Mótorbátur úr Vestmannaeyjum
fann 27. þ. m. 75 feta langan rcyðar-
hval á reki úti á miðum og dró
hann til Eyja. Hvalurinn var
óskemmdui'.
Akureyrarkaupstaður 70 ára. Á
þriðjudaginn var, voru liðin 70 ár
síðan Akureyri fékk kaupstaðarrétt-
indi, en þau fékk hún með konung-
legri reglugerð 29. ágúst 1862. Fyrsta
bæjarstjórn var kosin 31. marz vor-
ið eftir og var liún skipuð 5 mönn-
um, auk bæjarfógeta. Fimm verzlan-
ir voru á Akureyri fyrir 70 árum
og allar danskar, tvær veitingastof-
ur og nýbyggð kirkja, sú sama, sem
nú stendur, en engan spítala og eng-
an barnaskóla átti bærinn þá Prent-
smiðja var á staðnum og eitt blað
var gefið út og var ritstjóri þess
Björn Jónsson hinn eldri. Lyfjabúð
var héi' og danskur lyfsali. Embættis-
menn voru: Sýslumaður og bæjar-
fógeti Stefán Thorarensen, héraðs-
læknir Jón Finsen, sóknarprestur
Daníel Halldórsson, en hann var-bú-
settur á Hrafnagili. Amtmaðúrinn,
Pétur Hafstein, sat á Möðruvöllum.
íbúar Akureyrar voru þá 286, en eru
nú fjórum þ úsundum fleiri. Tekjur
fyrsta fjárhagsárið voru 644 ríkis-
dalir og 30 skildingar eða um 1330
krónur. Árið 1931 námu þær 654
þúsundum.
150 jurtaréttir heitir ný bók eftir
Helgu Sigurðardóttur matreiðslu-
konu. Eru það uppskriftir af ýmsum
réttum, scm búa irrá til úr þeim
nytjajurtum, sem vaxa Jiér, og eru
ræktaðar í görðum og vermireitum
Er þess sannarlega þörf að kenna
mönnum að neyta jurtafæðu, sem að
dómi allra er lioll til manneldis og
auk þess mjög ljúffeng. þyrftu menn
að notfæra sér allar fáanlegar leið-
lieiningar um ræktun grænmetis og
notkun þess, því það hefir næringar-
efni, sem aldrei eru fáanleg i keti
eða mjólkurmat og er sérstaklega
E. P. BSIEM
Bókaverzlun. Austurstræti. 1, Reykjavlk
SAUMAVÉEAR
Beztu tegundir, sem til
landsins flytjast höfum við
ávalt fyrirliggjandi, bæði
handsnúnar og stignar, í
miklu úrvali.
Fimm ára ábvrgð á hverri
vél.
Verð m jög lágt.
Ennfremur „DUNLOP“
gummilím, hið bezta til skó-
viðgerða.
Sent um allt land gegn
eftirkröfu.
FÁLKINN, l'.augaveg24,
Reykjavík.
Tapast hefir frá Króki í ölfusi stein-
grá hryssa 8—9 v. gömul, vetrarafrökuð
og forn járnuð. Ekkert yfinnark, en bit
eða stig' á vinstra eyra Finnandi geri
aðvart að Árnarbæli i ölfusi.
auðugt af bætiefnuin. Héfir Helga
unnið þarft verk með útgáfu þessar-
ar bókar, og eru líkindi til að hún
nái sömu vinsældum og fyrri bók
hennar: Bökun í heimahúsum, sem
nú er næstum uppseld.
Kosning þingmanns í Rvík, í stað
'Einars Arnórssohar, er ákveðin 22.
okt. n. k.
Tvær hollenzkar flugvélar eru
komnar hingað til lands og hafa
bækistöð sína i Rvík. Verða þær hér
næstu tvö ár við vísindalegar athug-
anir í lofti.
Aldursforseti hins nýkosna þýzka
ríkisþings, er kona, sem heitir Klara
Zetkin og er kommúnisti, stundum
nefnd „móðir stjórnarbyltingarinnai'".
Við setningu þingsins hélt hún ræðu
og fór hörðum orðum um framkomu
llindenbui'gs forseta og kvað hann
hafa brotið ákvæði stjórnarskrárinn-
ar. Ríkisþinginu var frestað um
óákveðinn tíma, en Göring forseta
sem er Facisti, var veitt heimild til
þess að boða til þingfunda og gerir
hann það sennilega þ. 8.—9. sept.,
en þá gera menn ráð fvrir, að við-
ræðum þeim, sem nú fara fram miili
Hindenburgs og rílcisstjórnarinnar,
verði lokið.
Innflutningshöft í JJýzkalandi. Ný-
komin fregn frá útlöndum hermir,
að sendiherra Bandaríkjanna í Ber-
lín hefir sent verzlunarráðuneytinu i
Washington loftskeyti þess efnis, að í
ráði sé að auka að miklurn mun
innflutningstolla, á vörum þeim, sem
Bandaríkjamenn seija til Jiýzka-
lands.