Tíminn - 22.10.1932, Blaðsíða 3
TlMrNN
175
Hérmeð tilkynnist vinum og ættingjum að konan mín
elskuleg Ingibjörg Sigurðardóttir Hafstað, sem andaðist að
heimili sínu Vík I Skagafirði hinn 4. okt. s. I., verður jarð-
sett að Reynistað laugardaginn 22. okt. kl. 2 síðdegis.
Árni J. Hafstað.
'vevg-lampinn ódýri
er ekki sá, sem fæsi fyrir líiið verð, heldur sá, sem
er ódýrasiur i noikun, en það er: ber mesta birtu
með minsiri siraumnoikun og þolir mestan hristing.
dvergur
standa öllum lömpum fremra.
Bréf tollsfjórans íReykjavík
Frásögn Tímans staðfest.
Um bifreiðanotkun
forstöðumanna rikisstofnana.
Skömmu eftir að Morgunblaðið var
borið út um bæinn síðastl. sunnu-
dag með kröfu ritstjóranna um það,
að ég yrði rekinn frá útvarpsstjóra-
starfinu fyrir það, að hafa að litlu
leyti notið þeirra hlunninda, sem
forstöðumenn sambærilegra ríkis-
stofnana hafa notið i mjög ríkum
mæli, vildi svo til, að ég mætti vega-
málastjóranum akandi i bifreið
landsins með fjölskyldu sinni. J>essi
viðburður var að vísu hvorki fá-
tieyrilegur né frásagnarverður nema
í sambandi við ólæti og óviturlegt
hjal Mbl. í minn garð. Ef bifreiða-
notkun mín,sem mun tæplega skipta
hundruðum króna, hversu stranglega
sem reiknað væri, ætti að varða
stöðumissi, hversu ströng refsing
myndi þá eiga að tildæmast vega-
málastjóranum, sem kunnugt er um
að hefir svo árum skiptir notað bif-
reiðir landsins til eigin þarfa, til þess
að aka með skyldulið sitt innan- og
utanbæjar, án þess að gera landinu
skil þeirra nota.
Til þess að almenningi. megi veit-
ast glögg sýn um innihald og eðli
þess máls, sem hefir verið aðalefni í
pólitískum stympingum Mbl. nú
nokkuð á annan mánuð, skal hér
tekin saman greinargerð um bif-
reiðanotkun nokkurra opinberra
stofnana. \7ið yfirlit um það mál
verður ljóst, hversu Morgunblaðið
metur í fari pólitískra gæðinga
sinna það atriði, er það vill meta
inér til stöðumissis.
Árið 1929 keypti Gísli heitinn Ól-
afsson landsímastjóri litla fólksflutn-
ingsbifreið fyrir fé landsímans og
mun hafa fengið tii þess leyfi ráð-
herra. Sú bifreið var skamma stund
í eigu simans. Keypti þá Gísli aðra
bifreið stærri, sem var einkum gerð
til fjölskyldunota. þessi bifreið var
síðan notuð mjög mikið sem einka-
bifreið landsímastjórans, að vísu til
nokkurra ferða út um land, en þó
einkum til daglegra einkaferða land-
símastjóra og fjölskyldu hans innan-
og utanbæjar.
Gisli heitinn var í mesta lagi
handgenginn íhaldsflokknum. þessi
not bifreiðarinnar voru Mbl. vitan-
lega veí kunn. Hversvegna hefir
blaðið þagað um svo stórfellda einka-
notkun þessarar bifreiðar símans?*)
Geir Zoega vegamálastjóri hefir
um mörg ár hai't fólksflutningsbif-
reiðir til eigin nota jafnframt því að
nota þær til ferða um landið í þágu
vegamálanna. Hann hefir, auk þess
að láta landið leggja sér til ókeypis
sumarbústað á pingvöllum, notað
bifreiðir iandsins til milliferðanna og
til skemmtiferða með sig og fjöl-
skyldu sína.
Hversvegna hefir Mbl., sem er vel
kunnugt um allt þetta, ekki vandað
um ráðabrevtni vegamálastjórans?
Sigurður Briem póstmálastjóri
lceypti í heimildarleysi fólksflutn-
ingsbifreið fyrir póstfé árið 1930. Sú
bifreið mun hafa verið á vegum
póstsjóðs um nærfellt tveggja ára
slceið. Bifreið þessi var nær eingöngu
notuð í einkaþágu póstmálastjóra og
skylduliðs hans. Er það sérstaklega
skemmtilegt atriði til athugunar í
þessu sambandi, að Jón Kjartansson
hefir sjálfur sést aka í bifreið póst-
sjóðs i náðarsamlegu skjóli tengda-
föður sínsl Svo fastheldinn var póst-
málastjórinn á bifreið þessari, að er
hennar var eitt sinn óskað til ferðar
norður í land, til þess að sækja einn
af starfsmönnum póstsins, fékkst
hún ekki fyr en ríkisstjórnin gelck í
málið.
Nú liggja fyrir i þessu máli eftir-
greindar staðreyndir:
1. Að þrír af mestu gæðingum Mbl.,
þar á meðal tengdafaðir þess manns,
sem staðið hefir fyrir öllum þessum
moldaustri blaðsins, hafa svo árnm
skiptir notað bifreiðir landsins í
*) pessi bifreið hefir nú um skeið
verið notuð til eftirlits á vegunum.
J. p.
einkaþágu og það til mjög verulegra
drátta.
2. Að þeir hafa talið sér þetta
lieimilt og ekki gert landinu nein
skil þessara einkanota.
3. Að ritstjórum Mbl. hefir verið
vel kunnugt um þessa notkun bif-
reiðanna, án þess að gera hana að
umtals- né aðfinnsluefni í hendur
umræddum mönnum.
4. Að Jón Kjartansson hefir sjálfur
orðið feginn að skríða upp í bifreið
póstsjóðs til tengdaföður síns, til
þess að viðra moðhöfuð sitt í
skemmtiakstri á kostnað landsins.
Mun tæplega unnt að hugsa sér
skoplegri siðbótarmann en Jón Kjart-
ansson. Hversvegna heimtar hann
ekki tengdaföður sinn rekinn úr em-
bætti og rannsókn á embættisfærslu
lians, þar sem eitt sakarefnið yrði
það, að hafa ekið jafn þungheimsk-
um manni eins og Jóni Kjartanssyni,
um nágrenni Reykjavíkur? Hvere-
konai' furðuleg örlög geta ráðið slíkri
heimsku og ósvífni í fari þessara
blaðamanna, að rita að minnsta
kosti 10 leiðara í Mbl. um þau lítil-
fjörlegu hlunnindi, sem ég he.fi notið
í þessu efni og gera slíkar kröfur á
hendur mér, en þegja vendilega um
hin stærri hlunnindi i embættum
fylgismanna sinna?
Ritstjórar Mbl. eru orðnir að gjalti
í þessu máli. Sakarefni það, er þeir
þóttust hafa á hendur mér, hefir
ekki veitt þeim minnstu handfestu.
Hinsvegar eru þeir berir að hinni
mestu hlutdrægni. Frumhlaup þeirra
’nefir komið í hámæli embættishátt-
semi nokkurra aðsstandenda blaðs-
ins og gert að álitamáli það, sem
áður lá í þagnargildi, —'sem sé það,
hvort rétt sé að forstöðumenn ríkis-
stofnana skuli hér eftir átölulaust
nota bifreiðir landsins í einkaþágu,
án þess að gera landinu skil þeirra
nota. Sjálfum væri mér lítill missir
þeirra hlunninda. Aðrir myndu þar
eiga um sárara að binda eins og til
dæmis vegmálastjóri. — Hafi umtal
það, sem spunnist hefir af þeSsu
frumhlaupi Jóns Kjartanssonar vald-
ið sársauka og óþægindum hjá/
skylduliði hans, verður orsök þess að
teljast heimafengin og éiga rætur
sínar í einu af ömurlegum dæmum
þess, er andlegir aukvisar og lítil-
menni skjótast inn i merkar ættir,
þeim til vanvirðu og mannspillingar.
Jónas porbergsson.
-----O-----
Hvar eru 30 miljónirnar?
Enn skal Morgunbl. minnt á þessa
jótningu, sem það gerði 6. okt. sl.:
„í árslok 1928 voru allar erlendar
skuldir ríkis, bæja, banka, stofnana
og verzlunarfyrirtækja rúmar 40
miljónir króna. En þegar óreiðu-
stjórnin skilaði af sér, voru þessar
sömu skuldir orðnar um eða yfir
80 miljónir króna“. (Leturbr. Mbl.).
Nú hefir Mbl. verið minnt á að öll
skuldaaukning ríkissjóðs á þessu
tímabili hefir verið 12 milj. kr. og
að langsamlega mesti hlutinn af
þessu fé hefir gengið til bankanna
þriggja. Af skuldaaukningunni við
útlönd eru þá eftir 30 milj. og hverj-
ir hafa stofnað þær skuldir og eytt
því fé? í tveimur síðustu blöðum
Tímans hefir Mbl. verið spurt um
þetta. Loksins síðastliðinn sunnudag
Segir í „Reykjavíkurbréfi" blaðsins,
að Framsóknarflokkurinn hafi „i-
þyngt landsmönnum þcim, sem grejtt
liafi liina háu skatta og tolla". Hér
skal ]iað fullyrt, sem reyndar allir
vita, að skattar og tollar voru mun
lægri allan þann tíma sem róðuneyti
Tr. pórhallssonar sat að völdum
heldur en þeir voru árin 1924 og
1925, þegar íhaldið réði ríkjum.
Skýring Mbl. er staðleysa, en með
henni hefir þó blaðið játað, að
„máttarstólparnir", þeir sem borga
háu skattana og tollana, hafi safn-
að þessum skuldum.
----O-----
Auglýsing Páls ísólfssonar, sem er
í blaðinu í dag, hefir fyrir vangá
prentsmiðjunnar beðið birtingar.
1[Eftirfarandi greinargerð tollstjór-
ans í Reykjavík liefir Tímanum bor-
I izt frá fjórniálaráðheri’a].
TOLLSTJÓRINN í REYKJAVÍK
21. oktbr. 1932.
Samkvæmt tilmælum yðar, herra
fjánnólai'áðlierra, skal ég allravirð-
ingarfyllst láta 'yður í té ^eftirfarandi
skýrslu.
Hinn 19. f. m. þogar farmskráin
fi'á e/s. Dettifoss barst hingað á
skrifstofuna fyrirskipaði ég, starfs-
mönnum mínum og öðrum að óvör-
um, tollskoðun á öllum vörum, sem
kornu frá útlöndum með skipinu og
kæmu með öðrum skipum þá á
næstunni, þangað til ég gerði aðra
ráðstöfun. Slík allsherjar vörurann-
sókn, sem gerð hefir verið hér
nokkrum sinnum áður, á að leiða í
Ijós, hvorl hinni venjulegu tollunar-
og toligæzluaðferð, sem lögin gera
ráð fyrir, þótt þau einnig heimili
hina, sé ekki i einhverju ábóta-
vant, svo ástæða sé að breyta að
einhverju leyti til um hina venju-
legu aðferð. Ég hafði ætlað að láta
hana fara fram fyr ó árinu, en það
liafði farizt fyrir, enda var vöruinn-
flutningur óvenjulega fábreyttur
vegna innflutningshaftanna, en þeg-
ar rýmkað var nokkuð í bili um
innflutningsleyfi í ágústmánuði, af-
réð ég að láta hana fara fram þegar.
hinar nýju vörur kærnu hingað. Ég
hafði ekki borið þessa róðstöfun
mína undir ráðuneytið, enda hefi ég
fulla heimild að lögum til að láta
hana fara fram þegar mér þykir á-
stæða til eða tel æskilegt, og hefir
ráðuneytið engin afskifti haft, af
henni.
Skal nú samkvæmt beiðni yðar
gerð grein fyrir misfellum þeim, sem
komið hafa fram við allsherjarskoð-
un þessa, þó svo, að nöfn þeirra
firma er í hlut eiga verða ekki
néfnd, en að sjálfsögðu getið þér
fengið nöfn þeirra ef þér æskið þess.
Fyrsta rannsóknardaginn kom i
ljós, að er borið var saman hjá einu
íirma, vantaði nokkuð af innkaups-
reikningum. Var eigandi varanna
sjólfur staddur við rannsóknina og
annaðist hann þegar um að reikn-
ingar þessir kæmu þá samdægurs,
en einn var ekki kominn til lands-
ins, og var þeim vörum, er hann
tilgreindi, haldið eftir þangað til
hann kom. Vörunum bar saman við
alla reikningana.
Fyrstu dagana eftir að rannsóknin
byrjaði, virtist nokkuð kveða að því
meira en vanalega, að menn sæktu
og kæmu með á skrifstofuna inn-
kaupsreikninga til viðbótar þeim
sem afhentii' voru fyrst með farm-
slcírteinunum.
Akvæði löggjafarimiar um afhend-
ing á innkaupsreikningum gera ráð
fyrir því, að það komi fyrir, að all- *
ir innkaupsreiknipgar séu ekki í •
fyrstu afhentir með farmskírteinun-
um eða þeir afhentu séu ekki full-
nægjandi, svo að það út af fyrir
sig er ekki brot, sem kært verður
fyrir, að allir innkaupsreikningar
hafi ekki komið strax, það verður
fyrst brot, ef sannað verður, að að-
ili hafi með vilja leynt reikningun-
um, en það var ekki hægt að sanna
í umræddum tilfellum.
pá hefir það komið fyrir, að í
vefnaðarvörusendingar til tveggja
firma hefir verið paklcað lítilsháttar
af súkkulaði, tei, karamellum og
kexi. pessai' vörur voru þó á inn-
kóupsreikningum. þeim, sem afhent-
ir voru með farmskírteinum, svo að
ekki lágu fyrir tilraunir til að kom-
ast. undan tolli, en tvær af þeim
voru bannvörur, sem ekki hafði
verið fengið innflutningsleyfi fyrir.
pessum vörum var að sjólfsögðu
haldið eftir og viðtakendur sóttu um
ínnflutningsleyfi fyrir þeim en því
var neitað.
Voru þá vörur þessar endursendar
til sendanda undir innsigli tollgæzl-
unnar, en móttakendur þeirra látnir
borga toll af þeim, og þeim látið
fylgja skírteini, sem endursendast
skal með áritun hlutaðeigandi út-
lendrar tollgæzlu um að vörurnar
séu endurkomnar þ.ungað. pessi að-
ferð hefir verið liöfð, með samþykki
st jórnarráðs og innflutningsnefndar,
síðan höftin komust á í fyrrahaust,
er ræða hefii' verið um smávægileg-
ai' sendingar, er borizt hafa hingað
án þess að innflutningsleyfi væ|
fyrii' og ekki hefir fengizt eftir á.
]iá hefir það komið fram við skoð-
unina, að i sendingum hefir verið
smávegis af ýmsum hannvörum,
svo sem flaueli, barnabollum í leir-
\örum, ilmvötnum og lakkskóm,
sem efasamt þót.ti að innflutnings-
leyfin næðu yfir, en vörur þessat'
stóðu allar á afhentum innkaups-
reikningum. Hefir inhflutnings-
nefndin sumpart veitt. leyfi fyrir
þessu eftir á og sumpai't litið svo
á, að það félli ttndir þegar veitt
leyfi.
Loks hafa komið fram tveir inn-
kaupsreikningar, er tilgreina svo
lágt verð í samanburði við vöruna,
að rannsaka þarf hvemig í því iigg-
ur. Vct'ða þau tvö mál send til rélt-
arrannsóknar og verður sú rannsókn
að skera úr um það, livort hér er
um sök að ræða eða ekki.
petta ertt þá þær misfellur, sem
fram ltafa komið og orðrónntr sá
um tollsvikatilraunir, sent gengið
hefir hér í bænum og komist i nokk-
ur hlöð hér, sennilega er byggðut' á.
Jón Hermannsson.
Til fjórmálaráðherra.
ATHS.
Tíminn vill vekja athygli ó því,
sem fram kemur i bréfi tollstjórans,
að allt, sem skýrt var frá um þotta
mál hér í blaðinu, er rétt, og þar að
auki tvennt nýtt fram komið, nl. að
fleiri vörutegundir en nefndar voru
hér i blaðinu hafa verið grunsam-
lega „innpakkaðar" og að rangt verð
hefir verið tilgreint. Blaðið hefir
leyft sér að feitletra nokkur atriði i
bréfi tollstjórans, sem sjálfsagt verða
mörgum umhugsunarefni. Væri t. d.
æskilegt, ef tollstjórinn hefði birt
þau tvenn lagafyrirmæli, sem hann
getur um í bréfinu, og sömuleiðis
að hann skýrði frá, livaðan honum
kemur vald til að dæma um það,
hvað „ekki er hægt að sanna“ í
þessu máli.
Með því að bréfið er svo seint
’fram komið, er hvorki tími né rúm
til að ræða málið frekar nú. En það
má nú öllum Ijóst vera. að þvi hefir
ekki vcrið hreyft að nauðsynjalausu
liér í blaðinu.
JÖRÐ
2. árg. er nýkomin út. 240
bls. þar af um 10 bls.
myndir. Verð 5 kr. í áskrift,
6 kr. í lausasölu. Fæst hjá
bóksölum og afgreiðslunni,
Lækjargötu 6 A.
Ritstjóri: Gísli Guðmundsson.
Mimisveg 8. Simi 1245.
Prentsmiðjan Acta.
Viðtal við forsætisráðherra.
Frh. af 5 d. 2. síðu.
Hvernig horfir nú um útflutn-
ing á kjöti og fiski til Englands?
Ég dvaldi um vikutíma í Lund-
únum til að undirbúa væntanlega
samninga við England og reyna
að flýta fyrir að við kæmumst
að. Þar er nú mikill troðningur
af mörgum þjóðum um að kom-
ast fljótt að, því allt er í óvissu
um tolla og höft á Englandi, að
því undanteknu, sem birt hefir
verið af Ottawasamningunum.
Ég átti í Lundúnum tal við ýmsa
ráðmenn í stjórnardeildunum og
talaði meðal annars við Stanley
Baldwin um viðskipti Islands við
Breta. Var mér alstaðar vel tek-
ið og er nú ráðið, að samningar
muni hefjast bráðlega, sennilega
eftir miðjan nóvember.
Hverju spáið þér um þá samn-
inga ?
Mér er skylt að segja fátt á
þessu stigi málsins. En verzlun-
arjöfnuður okkar við England er
betri en flestra eða allra annara
ríkja, og samúð Englendinga höf-
um við í ríkum mæli. „Það renn-
ur sama blóð í æðum okkar“,
sagði Mr. Baldwin, „og við skul-
um vona að vinsamleg og hag-
kvæm viðskipti geti haldizt hér
eftir sem hingað til“.
Mér er þó skylt að geta þess,
að ýmsir erfiðleikar eru á þessari
braut, m. a. vegna þess, að Eng-
lendingar hafa yfirleitt beztu
kjarasamninga við aðrar þjóðir.
Og niðurstaðan af Ottawasamn-
ingunum, að því leyti sem þegar
er kunnugt, er allt annað en
glæsileg fyrir okkur og aðrar
Norðurlandaþjóðir. En út í það
skal ekki farið nánar að sinni.
Tolla- og haftastefnan er nú
í’íkari en nokkru sinni í enskum
blöðum. Það er krafizt stórlega
aukinnar verndar fyrir enskan
landbúnað og fiskveiðar. En
Englendingar hafa í fleiri hom
að líta. Þeir eru fyrst og fremst
verzlunar- og iðnaðarþjóð. Og ef
þeir takmarka mjög innflutning á
afurðum okkar, þá dregur að
sama skapi úr getu okkar til að
kaupa af þeim. Það er einfalt mál
að sýna fram á, að báðum er
fyrir beztu að viðskiptin geti
haldist og farið vaxandi.
Iivernig verður háttað samn-
ingum okkar við England?
Ég hefi útkljáð það við Munch
utanríkisráðherra, að Danmörk
og Island semji hvor fyrir sig.
Aðstaðan er svo ólík, að ekki
kemur til greina að hafa sömu
samninganefnd. Og svo er hver
sínum hnútum kunnugastur og
bezt að geta kennt eða þakkað
sjálfim sér það þegar úrslitin
koma. Englendingar taka á móti
sjálfstæðri sendinefnd frá okkur
og tilnefna sérstaka menn til
samninganna af sinni hálfu.
Er nokkuð frekar ákveðið um
sendinefndina?
Ilana munu sennilega skipa
þrír menn, Sveinn Bjbrnsson
sendiherra, sem þegar er farinn
af stað til Lundúna til að fylgjast
þar með í málum vorum og tveir
sérfróðir menn um landbúnað og
íiskveiðar. Mun stiérnin fara
þess á leit við Jón Ámason
framkv.stjóra og Ólaf Thors al-
þingismann, að þeir taki að sér
þetta erindi. Vona ég að það geti
orðið og vænti farsælla málaloka
fyrir þjóð okkar og atvixmuvegi.