Tíminn - 11.11.1932, Blaðsíða 2

186
TÍMINN
sömuleiðis var rifin upp önnur
hurðin að framanverðu, sem lokuð
hafði verið, og varð þá einnig mjög
greiður inngangur þeim megin.
Jakob Möller var þá fyrstur á
mælendaskrá. Hóf hann ræðu sína,
en er hann hafði talað nokkrar mín-
útur, gerðust svo mikil óp og há-
reisti meðal áheyrenda, að hann
varð að hætta ræðunni. Eftir ítrek-
aðar en árangurslausar tilraunir til
að þagga niður hávaðann, sleit
fundarstjórinn, Pétur Halldórsson,
fundinum. En þá óx háreistin um
allan helming. Kom þá í ljós, að
ýmsir af kommúnistunum, sem inn
komu, höfðu falið barefli undir yf-
irhöfnum sínum og veifuðu þeir
bareflunum og höfðu í hótunum
um að beita þeim á bæjarstjórnina,
ef ekki yrði látið þegar í stað að
kröfum þeirra.
Samtímis byrjuðu kommúnistar
að halda æsingaræður til mann-
fjöldans af steingarðinum úti fyrir
húsinu. Töluðu þar Stefán Péturs-
son og Hjalti Árnason og siðan Þor-
steinn Pétursson og Gunnar Bene-
diktsson fyrverandi prestur. Hvöttu
þeir kommúnista og aðra til að hef j-
ast handa gegn lögreglunni og
knýja bæjarstjórnina til hlýðni
með valdi. Bað Gunnar Benedikts-
son menn vera viðbúna að ráðast
inn í húsið frá báðum hliðum, ef á
þyrfti að halda. Einn kommúnist-
anna flutti þá fregn, að „kratarnir“
(þ. e. Alþýðuflokksmennrinir) væru
að svíkja“ og ganga til samkomu-
lags við íhaldið, og yrðu áheyrend-
ur nú að taka til sinna ráða. Magn-
aðist mjög ókyrrð víða í mannfjöld-
anum við ræðuhöld þessi.
Kom nú til talsverðra ryskinga
inni í húsinu milli lögreglunnar og
kommúnista, sem veita vildu bæj-
arstjórninni aðgöngu. í þeim svift-
ingum fékk einn lögregluþjónn
mikið höfuðhögg og varð að hverfa
frá. Hafði hann fengið tvö djúp sár
ofan á höfuðið.
Þegar hér var komið sögu og
fundi slitið, reyndu ýmsir bæjar-
fulltrúar að stilla til friðar með þvi
að koma á samkomulagi urn lausn
málsins til að firra frekari vand-
ræðum. Fékkst þá samkomulag um
það milli Hermanns Jónassonar,
fulltrúa Alþýðuflokksins og nokk-
urra manna úr íhaldsflokknum að
fylgja tillögu um það, að atvinnu-
bótavinnunni yrði haldlð áfram
með sama kaupi og verið hefir á
meðan ekki yrði öðruvísi ákveðið,
af bæjarstjórn. Töluðu þá Ólafur
Friðriksson og Héðinn Valdimars-
son til áheyrendanna og skoruðu á
þá að spilla eigi fundarfriði, svo að
aftur mætti setja fund aftur þá
þegar, ef vandræðum yrði afstýrt
á þann hátt.
En kommúnistarnir frammi í
salnum harðneituðu að verða við
þessum áskorunum Ó. F. og H. V.
Hafði Guðjón Benediktsson aðal-
lega orð fyrir þeim og kvað þá nú
hafa aðstöðu til að beita valdi við
bæjarstjórnina og myndu þeir eigi
láta þá aðstöðu ganga sér úr greíp-
um, þó að þessi tillaga yrði sam-
þykkt. Þustu þá kommúnistar inn
fyrir grindurnar með barefli sín og
bjuggust til að leggja hendur á bæj-
arfulltrúana. Tókst þó þá að stilla
til friðar um stund. Hurfu þá
nokkrir bæjarfulltrúar af fundi
niður í kjallarann og þar út. Urðu
þeir þá fyrir árásum útifyrir. Var
einn þeirra sleginn niður í götuna,
en var þó bjargað úr höndum árás-
armanna, án alvarlegra meiðsla.
Einn þessara bæjarfulltrúa treyst-
ist þó eigi til útgöngu úr kjallaran-
um vegna óeirðanna úti fyrir.
Heyrðust þá um það háværar
ráðagerðir frammi í salnum meðal
kommúnista að leita uppi aftur og
sækja þá bæjarfulltrúa, sem leitað
höfðu útgöngu og draga þá aftur
með valdi inn í fundarsalinn. Réðst
þá hópur manna skynilega inn
gegnum salinn, þar sem bæjarfull-
trúarnir sitja, upp á leiksviðið og
ætlaði að ryðjast niður í kjallarann
og sækja þann bæjaríulltrúann,
sem þar ^var. En lögregluþjónar
voru þar fyrir. Vörðust þeir þessu
áhlaupi með mótárás, hröktu árás-
armennina til baka, og varð úr
þessu bardagi um allt húsið. Beittu
þá kommúnistar bareflunum, sem
þeir höfðu haft með sér en rifu
jafnframt sundur bekki og stóla og
annað, sem lauslegt var og notuðu
til árása á lögregluna. En lögreglu-
þjónarnir neyttu kylfanna. Tókst
lögreglunni eftir stutta viðureign að
Framh. á 4. síöu.
„Samkvæmt verzlunarbókum C. Behrens kaupmanns skuldar hann í dag
hlutafélaginu Carl Hoepfner, Kaupmannahöfn, kr. 50805,69 — fimmtíu þúsund
átta hundruð og fimm krónur og 69 aurar — auk samþykktra víxla að upp-
hæð kr. 8349,72 danskar.
Um kröfu þessa hafa þeir H. Tofte bankastjóri, sem umboðsmaður skuld-
heimtumanns og skuldunautur í dag gjört með sér svofeldan
S A M N I N G.
1.
Ég, C. Behrens, afsala hérmeð hlutafélaginu Carl Hoepfner vörur fyrir
kr. 27836,33.
Vörur þessar skulu vera góðar, ósvilcnar verzlunarvörur og verðið skal
vera það, sem tilfært er í vörutalningunni frá 28. f. m. Vörurnar afhendist
í umbúðum og ábyrgist seljandi að vörumagn sé samkvæmt hinum afhentu
vörureikningum. Farmgjald og vátryggingu fyrir vörurnar til Akureyrar
greiðir seljandi.
2.
Ég, C. Behrens, framsel hlutafélaginu Carl Hoepfner útistandandi kröf-
ur að upphæð kr. 19100,00 (góðar, tryggar lcröfur, sem fallnar eru í gjald-
daga). Framseljandi ábyrgist að kröfur þessar séu réttar, sem og að af þeim
fáist, að minnsta kosti ltr. 15447,30, skuldheimtumanni að skaðlausu. Komi
það í ljós, að einhver skuldunautur sé ekki greiðslufær, er hr. Behrens strax
skylt að láta aðra góða kröfu í staðinn. Um kröfur þessar hefir verið gjörð
skrá, og hafa báðir aðiljar fengið afrit af henni, en frumritið er afhent
Magnúsi Guðmundssyni, hæstaréttarmálaflutningsmanni, en honum hefir ver-
ið falið að sjá um innheimtu á kröfum þessum fyrir reikning framseljanda.
3.
Fyrir afgangi skuldarinnar skal gefa út skuldabréf, og skal það ákveðið
hvemig sá afgangur greiðist og ávaxtist.
4.
þess skal getið, að upphæð kröfunnar er í samningi þessum tilfærð sam-
kvæmt bókum skuldunauts, en það er skýrt tekið fram, af hálfu umboðs-
manns skuldheimtumanns, að skuldunautur beri ábyrgð á því, sem hann
auk þess sannanlega kann að skulda.
5.
Áðurgreinda víxla lofar skuldunautur að greiða á gjalddaga.
6.
Aðiljar hafa komið sér saman um, að skuldheimtumaður skuli ekki verða
fyrir neinu gengistapi vegna skuldaskipta þessara, ef íslenzka krónan skyldi
falla.
Reykjavilc, 7. nóvember 1929."
Fyrir því, sem eftir stóð auk víxilskuldanna, gaf ákærður C.
Behrens út skuldabréf kr. 5500,00 til h.f. Carl Hoepfner, en síðar
reyndist skuldin að vera kr. 5000,00 of hátt reiknuð svo sem fyr
segir.
Um þær eignayfirfærslur, sem fram fóru samkvæmt þessum
samningi var öðrum viðskiptamönnum ekkert tilkynnt, og skuliar-
arnir, sem ákærður C. Behrens framseldi skuldir á, fengu heldur enga
tilkynningu nm það fyr en um áramótin.
Ákærður C. Behrens hélt nú verzlun sinni áfram og tók talsvert
af vörum að láni og stóð hann í skuld fyrir þessum vörum, að lang-
mestu leyti, er hann varð gjaldþrota.
Peningana, er ákærður fékk fyrir seldar vörur og með því að
innheimta sumt af eldri útistandandi skuldum, notaði hann til þess
að greiða ýmsar eldri skuldir sínar, þar á meðal greiddi hann h.f. Carl
Hoepfner vixilskuldimar að miklu leyti.
Um áramótin 1929 voru fallnar í gjalddaga ýmsar skuldir á
ákærðan C. Behrens, sem gengið var ríkt eftir og hann gat ekki greitt,
en hann kveðst hvergi hafa getað fengið lán. Kveðst hann þá þegar
hafa séð að ómögulegt var að halda verzluninni áfram og sagði því
upp starfsfólkinu. Fóru starfsmenn eða starfsmaðurinn úr vörubirgða-
húsi ákærðs C. Behrens þegar í janúar og var því þá lokað, en skrif-
stofufólkið fór í marzmánuði og afgreiddi meðan það starfaði á
skrifstofunni einnig lítilsháttar af þeim vöruleifum, sem eftir voru
i birgðahúsinu.
I janúarmánuði kveðst ákærður C. Behrens hafa afhent ákærðum
Magnúsi Guðmundssyni ýmsar kröfur í stað krafna, sem h.f. Carl
Hoepfner höfðu verið framseldar, en skuldararnir höfðu greitt ákærð-
um C. Behrens vegna þess að þeim hafði svo sem áður segir ekki
verið tilkynnt neitt um framsalið.
Þegar ákærður C. Behrens sá fram á, hve hart sumir skuld-
heimtumennimir eða umboðsmenn þeirra gengu að honum og hann
var alveg að verða gjaldþrota, sneri hann sér til ákærðs Magnúsar
Guðmundsson og skýrði honum frá, hvernig komið var. Heldur
ákærður C. Behrens, að þetta hafi verið í febrúar eða marzmánuði,
en ákærður Magnús Guðmundsson telur að það muni hafa verið í
marz. Bað nú ákærður C. Behrens ákærðan Magnús Guðmundsson að
leita fyrir sig samninga við skuldheimtumennina. Ákærður Magnús
Guðmundsson sneri sér þá til þeirra skuldheimtumanna, sem voru að
ganga að ákærðum C. Behrens, og óskaði þess að þeir biðu þeirra
samningaumleitana, sem væru í undirbúningi, og urðu skuldheimtu-
mennirnir við þessu. Efnahagur ákærðs C. Behrens var nú gerður á
ný og um mánaðamótin maí—júní ritar ákærður Magnús Guðmunds-
son skuldheimtumönnum ákærðs C. Behrens svolátandi bréf á dönsku
og er það þannig á íslenzkri þýðingu eftir löggiltan skjalaþýðanda:
„Magnús Guðmundsson
hæstaréttarmálaílutningsmaður
Reykjavík.
Hr. stórkaupmaður C. Behrens, hér í bænum, hefir snúið sér til mín
með beiðni um að vera honum hjálplegur með að komast að greiðslusamn-
ingum við skuldheimtumenn sína, þar eð hann sjái sér ekki fært að standa
í skilum.
Efnahagsreikningur hans pr. 21./5. þ. á., hefir verið saminn af N.
Manscher endurskoðanda, og er hann sem hér segir:
E i gn i r:
1. Húseignin Lindargata 14.
Fasteignamat kr. 28.800,00) Kaupverð................... kr. 60.000,00
2. Ýmsir skuldunautar....................................... — 10.454,56
3. Hluti í innlendum víxlum.................................. — 901,00
4. í sjóði (bankabók)....................................... — 118,60
5. Innstæða í Landmandsbanken d. kr. 14,80..................... — 18,04
6. Vörubirgðir................................................. — 2.088,80
7. Innanstokksmunir.............................................— 1.198,15
Reikningshalli höfuðstóls 1/1 1930 .......... kr. 29.173,28
Reksturstap 1/1—21/5 1930 .. ................ — 3.983,66
Eigin eyðsla 1/1—21/5 1930 .................. — 4.094,23
---------------- — 37.251,17
Kr. 112.030,32
S ku 1 d ir:
1. Veðskuldir á eigninni:
1. Landsbanki íslands................................ kr. 14.766,26
2. Mjólkurfélag Reykjavíkur........................... — 35.233,74
----------------- kr. 50.000,00
2. Skuldheimtumenn:
Ýmsir d. kr. 17.841,30 ............................ kr. 21.761,03
— £ 150:5:4 ..................................... — 3.328,40
— R.M. 1.009,25 ................................. — 1.098,97
— $ 220,12 ...................................... — 1.004,30
— ísl. krón-ur................................... — 6.971,24
------------------- — 34.163,94
3. Innlendir víxlar...................................................... — 4.825,00
4. Bruhn & Baastrup d. kr. 8.764,35 ................. kr. 10.689,88
5. Ivar Behrens d. kr. 4.000,00 ........................ — 4.878,80
6. Laura Behrens................................ . .. .. — 4.672,70
7. Ida Hedvig Behrens................................... — 2.800,00
------------------ — 23.041,38
Kr. 112.030,32
Við efnahagsreikning þenna vil ég leyfa mér að gera eftirfarandi athuga-
semdir:
a) Húseignin Lindargata 14, er tilfærð á 60 þús. krónur, en er veðsett
fyrir 50 þúsundum. Húseignin hefir verið auglýst til sölu, en ekkert við-
unarlegt tilboð hefir fengist. þetta mat, 60 þúsund, er því sennilega of hátt.
b) Ýmsir skulduheimtumenn kr. 10.454,56. Hr. Behrens álítur að elcki
muni fást meira en h. u. b. kr. 2000,00* úr þessum lið.
c) Vörubirgðir kr. 2088,80 eru skráðar af hr. Behrens, og hann álítur, að
þær séu svo lágt metnar, að þessi upphæð ætti að fást fyrir þær nettó.
d) Innanstokksmunir kr. 1.198,15 er samkvæmt afriti af veðbréfi sem hr*
Behrens segir að hafi verið þinglýst, veðsett bróður hans, Ivar Behrens,
sem trygging fyrir ábyrgð og láni.
það er augljóst, að eignir herra Behrens muni ekki lirökkva fyrir nema
liluta af þvi, sem hann skuldar. Ef til gjladþrota kæmi, myndi sala eigna
hans á uppboði að líkindum tæplega hrökkva fyrir mikið meiru en kostn-
aðinum við gjaldþrotið. En þar sém ágóðinn af frjálsri sölu myndi geta
orðið töluvert meiri og þar sem herra Behrens þar að auki helst vill forðast
gjaldþrot, hefi ég lofað að vera honum lijálpleg-ur með að reyna að kom-
ast að greiðslusamningum þannig, að hann greiði 25% af kröfunum gegn
fullnaðarkvittun. Herra Behrens segir að nokkrir vinir hans og ættingjar
muni hjálpa honum að greiða samningsupphæðina, ef eignirnar nægi ekki
fyrii' þeirri upphæð.
þar eð herra Behrens er mjög umhugað um að komast að greiðslusamn-
iugum svo fljótt sem verða má, helst með frjálsum samningum, en ella
nauðasamningi, þá vildi ég biðja yður að endursenda hjálagða yfirlýsingu,
undirritaða, við fyrsta þóknanlegt tækifæri.
Greiðsla samningsupphæðarinnar fer frám svo fljótt sem unnt er eftir
að allir skuldheimtumenn hafa gengið að samningunum, éða að nauða-
samningur hefir fengist.
Virð,ingarfyllst
(sign.) M. Guðmundsson.'1
Eins og' bréf þetta ber með sér telur ákærðúr Magnús Guðmunds-
son efnahag ákærðs C. Behrens mjög slæman. Efnahagurinn hefir þó
ekki versnað frá 28./10. 1929 nema um kr. 12000,00 og nokkuð af
því stafar af því að efnahagurinn versnaði, svo sem áður segir, nokk-
uð við eignayfirfærsluna 7. nóvember og vörur eru nú taldar nokkru
lægra verði en gert er í efnahagsreikningnum 28./10. —
Samkvæmt efnahagsreikningi ákærðs C. Behrens í bréfi þessu
á hann ca. 24% upp í skuldir aðrar en veðskuldir, og nú eru gefnar
þær skýringar á efnahagnum, að eignir ákærðs C. Behrens muni ef
hann verður gjaldþrota „að líkindum tæplega hrökkva fyrir mikið
meiru en kostnaðinum við gjaldþrotið“.
Með frjálsri sölu telur ákærður Magnús Guðmundsson að ákærð-
ur C. Behrens geti greitt 25% af skuldum, ef vinir og ættingjar
hlaupi undir bagga. — Ástæðurnar til þess eru þær, að húseignin nr.
14 við Lindargötu er nú ekki talin vera kr. 60.000,00 virði sem fyr,
enda seldi ákærður C. Behrens hana stuttu síðar með aðstoð ákærðs
Magnúsar Guðmundssonar fyrir kr. 53200,00.
Þá eru skuldir kr. 10454,56, nú aðeins taldar kr. 2000,00 virði,
en þessar skuldir eru næstum eingöngu hluti af þeim kr. 42261,52,
sem í efnahagsreikningnum 28./10. eru taldar í nafnverði.
Þá eru hinar svonefndu skyldmennaskuldir og skuldin við Bruhn
& Baastrup og taldar hér sem aðrar skuldir, án nokkurra athuga-
semda, og búið að veðsetja innanstokksmuni ákærðs þeim til trygg-
ingar.
Þess er vert að geta í þessu sambandi, að ef ákærður C. Behrens
hefði verið gjaldþrota í marzmánuði eins og til stóð, var samningur-
inn við h.f. Carl Hoepfner þegar riftanlegur og vörur allar og skuldir
er hann hafði framselt með þeim samningi, hefðu þá gengið inn í
þrotabúið og auðvitað skiptst jafnt milli skuldheimtumanna, því að
í 19. gr. gjaldþrotaskiptalaganna er sv*o ákveðið, að greiðslur þær
séu riftanlegar, sem fara fram í óvenjulegum gjaldeyri (vörum eða
skuldum) 6 mánuðum eða skemmri tíma áður en greiðandi verður
gjaldþrota. En með því að taka upp samninga fyrir ákærðan C.
Behrens og fresta því þannig að skuldheimtumenn eða umboðsmenn
þeirra gerðu ákærðan C. Behrens gjaldþrota, leið þessi frestur.
Eftir að þetta framangreinda bréf var sent skuldheimtumönnum
ákærðs C. Behrens, svöruðu sumir, að þeir vildu taka boðinu, aðrir
svöruðu alls ekki og nokkrir kváðust ekki vilja taka því.
Um sumarið seldi ákærður C. Behrens húseignina, nr. 14 við
Lindargötu með aðstoð Magnúsar Guðmundssonar, svo sem fyr segir
fyrir kr. 53200,00. Fékk ákærður Magnús Guðmundsson kr. 200,00
fyrir ómakið, en kr. 3000,00 var lagt inn í banka. Vörurnar fékkst
lítið fyrir, útistandandi skuldir innheimtust ekki og virðist ákærður
aldrei hafa haft neina möguleika til að standa við tilboð sitt um 25%