Tíminn - 17.11.1932, Blaðsíða 2

194
TlMINN
Frejrla
Aknreyri
framleiðir kaffihæti í stöngum og kaffi-
bætisduft, sem seit er í smápökkum. —
Kaffibætir þessi hefir náð ótrúlegum vin-
sældum og útbreiðsiu á þeim skamma
tírna, sem liðinn er síðan hann kom á
markaðinn, enda eingöngu búinn til úr
beztu hráefnum.
Fæst hjá öllum kaupfélögum landsins
og mörgum kaupmönnum.
Samband ísl. samvinnuíél.
♦8
Tryggið aðeins hjá islensku fjelagi.
3
m
&
Póathólf:
718
Sírnnefni:
Ineuranee
♦K
♦K
m
BHUNATRVGGINQAR
(húa, irmbú, vörur o.fl.). Sími 254
SJÓVATRYGGINGAR
(skip, vörur, annar flutningur o.fl.). Sími 542
FramkvæmdaBtjöri: Sími 309
Snúiö yður til
Sjóvátryggfngafjeiags Islands h.t
Eimskipafjei.agshúsitm, Reykjavík
Ný b6k.
Alríkisstefnan
eftir
Ingvar Sigurðsson
Fæst í bókaverzlunum
Xi-
„SJálfstæð isbóndi af
Snæfellsnesi“
„Sjálfstæðisbóndi af Snæ-
fellsnesi vill selja einhverjum
góðum flokksmönnum nokkr-
ar tunnur af 1. flokks spað-
söltuðu kjöti. A. S. í. vísar á“.
(Mbl. 20. okt. 1932).
Morgunblaðið minnist ekki oft á
Snæfellinga. Afrek íhaldsins og
Halldórs Steinssonar þar vestra eru
lika þau, að þeim er fyrir beztu að
um þau ríki sem mest þögn.
En nú nýlega vakti Morgunblaðið
athygli á Snæfellingum, á alveg al-
veg sérstakan hátt. það gaf óafvit-
andi eins og nokkurskonar innsýn í
huga þeirra manna, sem hafa vilja
forystu á hendi fyrir íhaldið á Snæ-
fellsnesi. það sýndi mjög glöggt,
hversvegna að til eru menn þar
vestra, sem telja það bezt fyrir sig,
að íhaldið fari með völd í landinu.
Um langt skeið hefir íhalds-
mennska verið ríkjandi ó Snæfells-
nesi. í verzluninni stóð einveldi
kaupmannanna um langt skeið. Álög-
ur þeirra á vörumar vom það gífur-
lega miklar, að almenningur gat með
naumindum haft til hnífs og skeið-
ar og hjá mörgum var það, sem ríkti
sárasta örhirgð. Allar framkvæmdir
voru í dauðadói. Er vert, að geta
þess, að hvergi eru jafnfáir sjálfs-
eignarbændur á öllu landinu, að til-
tölu, sem á Snæfellsnesi.
Ohagsýn og óreiðusöm stjórn
kaupmannanna kom þeim að lokum
fyrir kattamef. þeir höfðu ekki aö-
eins eytt því fé, sem þeir með okri
sínu höfðu haft af Snæfellingum,
heldur höfðu þeir Iíka eytt af fé bank-
anna svo tugum þúsunda skipti.
Nöfn eins og Sæmundur Halldórsson
og Proppébræður eru nægileg stað-
festing á þeim efnum.
Afleiðing af einveldi frjálsu sam-
lceppninnar á Snæfellsnesi er því þeg-
ar komin í ljós. Árangurinn af
langri þingmennsku Halldórs Steins-
sonar er líka þegar séður. Afleiðing
af því fyrra er nokkur hluti þeiira
miljónatapa, sem bankarnir hafa
orðið fyrir, og sú framkvæmdadeyfð
og örbirgð, sem hið áhagstæða verð-
lag kaupmannanna hefir orsakað á
Snæfellsnesi. Árangur þess seinna, er
mótspyrna gegn ölium þeim málum,
sem bætt geta lífskjör og aðhúð al-
mennings, og öruggui' stuðningur
þess, sem hagkvæmt getur talizt fyr-
ir þá, sem lifa vilja óhófslífi á verk-
um annara.
þetta hefjr mikill hluti Snæfellinga
séð. Hann hefir misst ti'úna á íhald-
ið og hoi-fið yfir til þess flokKs, er
mestan og einlægastan viija hefur
sýnt í því að ‘bæta lífskjör almenn-
ings. Hann hefir horfið yfir til Fram-
sóknarflokksins.
Á Snæfellsnesi eru þeir menn nú
orðið ekki ýkja margir, sem játa al-
veg ákveðið, að þeir aðhyllist ihalds-
stefnuna. Fylgi Halldórs Steinssonar
liefir aðallega verið þannig tilkomið,
að þessum mönnum hefir tekizt að
safna þeim liluta kjósendanna, sem
óþroskaðastir eru, að kjörborðinu og
fá þá til að greiða Halldóri atkvæði.
Raunverulegir íhaldsmenn á Snæ-
feilsnesi eru ekki nema sárafáir.
Og skýring Moi'gunblaðsins er
þessi: það eru ekki til íhaldsmenn
á Snæfellsnesi vegna þess, að þeii'
treysti íhaldinu, til að berjast fyrir
hagsmunamálum alþýðunnar, eða að
íbaldið hafi sýnt neinn áhuga fyrir
framgangi þeirra móla. Heidur eru
þeir íhaldsmenn af því, að þeir vita,
að flestir ríku mennirnir eru í
íhaldsflokknum, og vænta því þess,
að fá eirihver fríðindi fyrir það að
vera íhaldsmaður.
Og það var Snæfellingur, sem lýs-
inguna gaf. Hann var kominn til
Reykjavíkur með kjöt sitt og aug-
lýsti það til sölu. En hann auglýsti
það þannig, að hann væri Sjálfstæð-
isbóndi af Snæfellsnesi og vænti þess
að flokksbræður sínir létu sig njóta
þess. Hann vænti þess, að njóta
hlunninda fyrir íhaldsnafnið. Hann
vissi af eigin reynd, að það er sum-
um gróðavegur að vera nógu lítil-
þægur, auðsveipinn og smjaðrandi
við íhaldið.
Snæfellingar hafa lært það af hinni
löngu sambúð við íhaldið, að af því
getur aldrei stafað nema illt eitt. þeir
vita það, þó atkvæðasmölunum geti
verið það fengdrjúgt, að þjóna íhald-
inu, þá er það allur þorrinn, sem líð-
ur við það mikil óþægindi.
þessvegna mun meirihluti Snæfell-
inga sýna það, að þeir eru á annari
skoðun en kjötsalinn, sem er íhalds-
maður vegna þess eins, að hann
byggst að njóta fyrir það hlunninda
hjá íhaldinu.
En þökk sé honum og Morgunblað-
inu, sem á þennan hátt hafa opin-
berað stjómmálaþroska þeirra
manna á Snæfellsnesi, er kalla sig
íhaldsmenn. þær upplýsingar ættu
að geta oi'ðið þeim Snæfellingum
mikilsverðar, sem hafna vilja kyr-
stöðunni, að samsýslungar þeirra,
sem eru þeim andstæðir, eru það
ekki vegna áhuga á mólefninu,
heldur vegna matarástar á íhaldinu.
Jöklarl.
-----o----
Eftir
„Itlenskn vikuna“
Flestar þjóðir leggja árlega mjög
mikla vinnu og fé fram til þess að
kynna sig og land sitt öðrum þjóð-
um, og hafa þannig aukið viðskifti
sín við aðra og með því bætt hag
sinnar eigin þjóðai'. Hér ó íslandi
hefir lítið verið gert til þess að
kynna okkur öðrum.
Norræna félagið í Stokkhólmi hefir
með því að stofna til „íslenzku vik-
unnar“ gert meira en nokkuru sinni
áðui' hefir verið gert ti! þess að
lcynna land vort og þjóð í öðrum
löndum.
Norræna félagið í Stokkhólmi hefir
áður efnt til þessháttar „vikna"
þrisvar sinnum, sem verið hafa í
svipuðu sniði og sú íslenzka var.
„Vikumar" hafa allar verið þannig,
að þær gætu gefið sem bezt sýnis-
horn af menningu þess lands, sem
þær hafa átt að kynna. Bæði með
því að ílytja þar fyrirlestra um ýms
menningaratriði og sýna ýmsar hlið-
ar menningar þeirra. Hinir beztu
kraftar liafa því jafnan verið valdir.
þeir sem fluttu fyrirlestra á ísl.
vikunni voru Jieir Ásg. Ásgeirsson
forsætisráðlierra, Sigurður Norda
prófessor, Einar Arnórsson hæsta-
réttardómari og Guðm. Finnbogason
landsbókavörður. Lýstu þeir í fyrir-
iestrum sínum prýðisvel háttum og
högum á íslandi, lundarfari og
menningu þjóðarinnar. Rithöfund-
arnir Gunnar Gunnarsson, Davíð
Stefánsson, Halldór Kiljan Laxness
og Kristmann Guðmundsson gáfu
upplestri sínum ágæta mynd af nú-
tíma skáldskap á íslandi. Páll ís-
ólfsson, Haraldur Sigurðsson og frú
og María Markan sýndu með kunn-
áttu sinni og leikni hvað við hér á
íslandi eigum í tónlist. Anna Borg
Reumert las upp með þeirri sérstöku
snilld, sem henni er lagin. Leikfim-
isflokkui’ Ármanns sýndi leikfimi og
glímui' undir stjórn Jóns þorsteins-
sonar, með ágætum árangri og list-
málaramir sýndu úrval af málverk-
um sínum við góðan orðstír.
Móttökurnar í Svíþjóð voru hinar
prýðjdegustu og ekkert til sparað til
þess að gera vikuna sem myndarleg-
asta í alla staði, svo að hún gæti
borið ^gm beztan árangur. Og ekk-
ert var látið ógert til þess að gera
oss dvölina í Stokkhólmi ánægjulega
og minnisstæða. Enda mun þetta
hafa tekizt. íslenzka vikan verður
án efa ógleymanlegur atburður fyrir
alla þá er tóku þátt í henni. „Minn-
ingarnar frá „íslenzku vikunni" eru
svo bjartar, að þær munu geta iýst
oss i svartasta skammdeginu", sagði
prófessor Sigurður Noi'dal i þakkar-
ræðu sinni og svipað býst ég við að
við aðrir höfum hugsað.
Sviar eiga alveg sérstakar þakkir
skilið fyrir að hafa haldið þessa „ís-
lenzku viku“, sem í alla staði var
svo myndarleg. Og ekki megum við
láta John Nordin óþakkað, þeim
manni, sem með þvi að leggja fram
stórar upphæðir úr eigin vasa, gerði
„vikuna" mögulega.
það gagn, sem af þessari viku
verður er án efa mikið, en það sem
þegar er orðið, er, að frændur vorir
á * Norðurlöndum, sem áður vissu
ekkert um okkur hér úti á íslandi,
vita nú að hér er til nútíðamenning
er jafnast getur á við það sem til
er á Norðurlöndum. þeir, sem fylgst
hafa með „vikunni“ og séð og heyrt
það sem þar fór fram, hafa fengið
nokkuð alhliða mynd af íslenzkri
menningu.
En hvað er fengið með því að aðr-
ar þjóðir viti að hér á íslandi búa
ekki skrælingjar eða alómenntuð
þjóð? Jú, nágrannaþjóðirnar líta á
okkur sem mennitigarþjóð, sem hægt
sé að skipta við og vert sé að kynn-
ast.
Aukinni þekkingu og með réttum
hugmyndum um okkur fylgja aukin
viðskipti og meiri og innilegri sam-
vinna, sem getur orðið oss til varan-
legs gagns og gleði.
Gl. R.
----o----
Stjórn varaliðsins
Út af yfirlýsingu, sem höfð er eftir
Ólafi Thors dómsmálaráðherra í Mbl.
í dag hefir Tíminn snúið sér til Her-
rnanns Jónassonar lögreglustjóra og
spurt liann nánar um afskipti hans
af skipun Erlings Pálssonar, sem
fulltrúa til að annast stjórn varaliðs-
ins.
Við Ásgeir Árgeirsson forsætisráð-
herra áttum tal um skipun Erlings
Pálssonar — segir lögreglustjórinn —
áður en búið var að skipa Ólaf-Thors
í dómsmálaráðherrastöðuna og með-
an forsætisráðherra gegndi dóms-
málaráðherrastörfum, enda er hinn
nýi fulltrúi minn skipaður af hon-
um. Hvað forsætisráðherranum og
ráðherraefninu hafði farið á milli
um þetta efni, var mér ekki kunn-
ugt, en það gleður mig vitanlega, að
hinn nýi dómsmálaráðherra virðist
frá upphafi hafa verið ánægður með
þessa skipun. Hitt þarf naumast að
taka fram, að það er ekki hægt að
skipa til að starfa á mína ábyrgð
mann, sem ég ekki er fyllilega
ánægður með og myndi heldui' aldrei
verða gert.
Eftir þessu virðist skipun fulltrú-
anna liafa orðið með góðu samkomu-
lagi allra aðila, enda ekki óeðlilegt,
þar sem um svo vel þekktan mann
var að ræða sem Erling Pálsson.
----0----
Skóiasongvar
3. liefti, gefnir út að tilhlutun
íræðslumálastjómarinnar. Saí'nað
Iial'a og búið til prentunar: Aðal-
steimi Eiríksson, Friðrik Bjarnason,
Páll ísólfsson og þórður Kristleifs-
son.
jietta liefti er, sem 2 fyrri heftin,
með 50 lögum. í þessu verki, sem
er kerfisbundin heild, eru þá alls
150 lög útkomin. Auk þess verkinu
tilheyrandiý „Handbók söngkennara",
leiðbeiningai' um beitingu og með-
íerð raddarinnar o. s. frv.
jiessar söngbækur eru einkum ætl-
aðar skólunum og miðaðar við þörf
og getu nemenda á mismunandi
aidri og ýmsum þrepum á náms-
brautinni. þetta síðasta hefti er
langstærst og lögin þar hæði fjöi-
breytilegust og veigamest. Má svo
segja, að hvert lagið sé þar öðru
fegurra. Eru þau tví-, þrí- og fjór-
rödduð. Auk þess flokkasöngur
„Kanon“ og tvísöngvar.
það, sem einkennir þessa skóla-
söngva alveg sérstaklega, er það, að
aldrei liafa áður sézt í 'einni söng-
bók allir þjóðsöngvar Norðurlanda.
Aliir (6) eru þeii' í þessum skóia-
söngvum með sjálfum frumtextan-
um og þýðingu hans. Til þessa liöf-
um við sungið sjómannaljóð undir
norska þjóðsöngnum, o. s. frv. Ætli
það lirífi okkur ef Norðmenn tækju
sig til og kyrjuðu sjómannaljóð við
„Ó, guð vors iands“. -— þarna birt-
ast 3 erindi frumtexta Björnsons '
prýðilega þýdd af þorsteini ritstjóra :
Gíslasyni. Færeyski þjóðsöngurinn
hefir aldrei sézt hér fyrr. Birtist
liann með þýðingu eftir Freystein
Gunnarsson skólastjóra, sem lagt
hefir til fjöldann allan af gullfall-
egum þýðingum eða frumsömdum
textum í öll heftin og ekki livað
minnst í þetta síðasta. En eins og
kunnugt er, geta erlend lög ekki
fyrr orðið alþýðueign, hversu da-
samlega fögui' sem þau kunna að
vera, en við höfum fengið við þau
kvæði á okkar móðurmáli. Mörg
lög eru í bókinni, sem flestir kann-
ast við, sem fornvini, erlend lög og
innlend, með textum eftir Jónas
Hallgrímsson, Matthías Jochumsson,
Steingr. Thorsteinsson, þorstein Er-
lingsson, Hannes I-Iafstein, Einar
Benediktsson o. m. fl.
í þessu 3. hefti eru ennfremur
mjög mörg lög alveg spánný fyrir
okkur.
Jafn stórir eða vandaðir skóla-
söngvar liafa eklci sézt hér áður.
Ættu þeir í bili að geta bætt úr
þeim skorti, sem orðinn var á bók-
um á þessu sviði — og bætt þannig
stórkostlega aðstöðu bæði nemenda
og kennara. Slík bók sem þessi á
einnig erindi á rvert heimili á land-
inu, þar sem söngurinn er ekki tal-
inn vágestur.
Söngvinur.
------0-----
Setudómari
til að rannsaka og dæma mál út
af óeirðunum 9. þ. m. hefir verið
skipaður Kristján Kristjánsson full-
trúi lögmannsins í Reykjavik.
í nótt
var brotizt inn í verzlunarhús Jó-
lianns Ólafssonar & Co. hér í bænum
í því skyni að ná þaðan skotvopnum.
Lögreglan var nærstödd og handsam-
aði manninn samstundis. Eins og
áðui' er frá skýrt hér í blaðinu, lét
lögreglustjóri þegar eftir bæjarstjórn-
arfundinn gera öll skotfæri og skot-
færabirgðir í verzlunum upptækar til
írekari varúðar.
Leiðrétting. Misliermi var það hér
í blaðinu, að Einar heitinn Jónsson
Framkvæntda-
stjórastaðan
við Kaupfélag Reykj avíkur er
laus, væntanleg-a frá 1. febrúar
n. k.
Umsóknir, ásamt meðmælum,
kaupkröfu og öðrum upplýsing-
um, sendist stjórn félagsins í Box
24, Reykjavík, fyrir 1. des. n. k.
Félagsstjórnin.
á Geldingalæk hafi verið jai'ðaður að
Odda á Rangárvöllum. Tíminn
spurðist fyrir um þetta á skrifstofu
Mbl., þar sem jarðarförin hafði verið
auglýst, og fékk þar upplýsingar,
sem virðast hafa verið á misskiln-
ingi byggðar. Jarðarförin fór fram
A Kéldum.
Ritstjóri: Gísli GnBmmnðsson.
Mímisveg 8. Simi 1245.
PrentsmiSjan Acta.