Tíminn - 24.11.1932, Qupperneq 1

©faíbfeti
09 afgrci&sluinaður 2T i m a n 5 et
Santtueig þorsteinsöótlir,
CÆfjargötu 6 a. KcYfjaoíf.
-Afcjtcibsía
i’ í :t! a 1: s er í Ccefjanjötu 6 a.
(Dptn öagieja fl. 9—6
Stmi 2353
XVI. árg.
Reykjavík, 24. nóvember 1932.
54. blað.
Afstaða bænda til beinna sk&tta
og bréf Sigurðar á Veðraméti til Morgunbl.
Sig. Á. Björnsson bóndi á
Veðramóti hefir skrifað Mbl.
bréf, sem birt er í blaðinu þ. 20.
þ. m.
I bréfinu er sagt m. a. að Fram-
sókarfl. og jafnaðarmenn elti
uppi með „bandvitlausum álögum
þá, er standa eitthvað upp úr
svaðinu" og að þetta lýsi sér
meðal annars í því frumvarpi,
sem flutt hafi verið um skattauka
,,á bændurna" „og svo frá síðasta
þingi 25% skattviðaukann, sem
nú er verið að skrúfa okkur
bændurna til að borga“.
Með þessu hyggst Sigurður að
sannfæra bændastéttina um það,
að hættulegasta og óréttlátasta
skattamálastefnan fyrir bændur
sé álagning beinna skatta, t. d.
tekju- og eignarskatts, og að
með hækkun þeirra sé verið að
skattleggja bændur yfirleitt.
Þetta hlýtur Sigurður á Veðra-
móti að gera á móti betri vitund.
Munu menn sannfærast um það
með því að athuga eftirfarandi
staðreyndir. Verður eigi annað
sagt en að Sigurður sé í þessu
máli „einfaldur í sinni þjónustu"
við flokksbræður sína í kaupstöð-
unum, hálaunamenn og kaupmenn
og aðra, sem tekju- og eignar-
skattsviðbótin hittir.
Frumvarp það, sem Sigurður
nefnir „frumvarpið um skattauk-
ann á bændurna" er sýnilega
frumvarp um viðbótar tekju- og
eignarskatt, sem flutt var af 2
Framsóknarmönnum á sumar-
þingi 1931. Sarnkv. því frumvarpi
átti enginn gjaldandi að greiða
skatt, sem hafði undir 4700 kr.
hreinar tekjur eða undir 30 þús.
kr. eign skuldlausa. Og ef um
mann með meðalfjölskyldu var að
ræða (3 börn og konu) þá bar
að greiða af minnst 6900 kr.
tekjum.
Hvað heldur Sigurður, að
margir bændur hefðu þurft að
greiða skatt samkvæmt þessu
frumvarpi, sem hann kallar „um
skattaukann á bændurna"?
Það mun vandfundinn sá bóndi,
sem hefir af búskap einum haft
jlíkar tekjur. Aðeins nokkrir efn-
uðustu bændurnir hefðu þurft að
greiða fáar krónur í viðbótar-
eignaskatt samkv. frumvarpinu. .
Allir, sem þekkja til um af-
komu bænda vita það, að þeir
hafa langflestir svo litlar hrein-
ar tekjur haft árið 1931 að þeir
greiða engan tekjuskatt fyrir það
•ár hvað þá heldur aukaskatt sam-
kv. lögunum frá síðasta þingi.
Samkv. skattskrá Skarðshrepps
fyrir 1931, sem legið hefir frammi
almenningi til sýnis, og hefir því
eigi inni að halda nein leyndar-
mál fremur en aðrar skattskrár,
er Sig. á Veðramóti eini maðurinn
í þeim hreppi, sem greiða á við-
bótarskattinn í ár og það nokkrar
krónur. Sést bezt á því hver hæfa
er í tali Sigurðar um að bændur
séu almennt „skrúfaðir“ til að
greiða skattaukann.
En hverjir eru það þá, sem
greiða eiga viðbótarskattinn að-
allega? Það eru hálauna 0g há-
tekjumennirnir. Einn kaupmaður
í Reykjavík á að greiða í viðbót-
arskatt rétt um 3500 kr. af gróða
sínum, og ýmsir hálaunamenn í
Reykjavík um 500—1000 kr.
hver, menn, sem hafa yfir 20 þús.
kr. í tekjur á ári. Þetta eru menn-
irnir, sem „standa upp úr svað-
inu“, og greiða skatt þann, sem
Sigurður á Veðramóti er að reyna
að telja bændum trú um að á þá
sé lagður.
Ummælum Sigurðar á Veðra-
móti um skattamálin og bændur
og tilraunum hans til þess að
slá ryki í augu bænda í þeim efn-
um, hefði ég eigi svarað ef þau
hefðu eigi verið einkennandi fyr-
ir málflutning þeirra manna, sem
halda því fram, að bændur eigi
samleið með íhaldsflokknum í
skattamálum og öðrum fjárhags-
málum.
Það er vitanlegt, að aðstaða
stétta til þjóðmála fer og á að
fara mjög eftir efnahagsaðstöðu
þeirra í þjóðfélaginu. Ef raunin
er eigi sú, þá kemur það oftast
af því, að mönnum hefir verið
villt sýn. Sigurður á Veðramóti j
er að reyna að villa bændunum
sýn. En það mun eigi takast.
Bændur vita það, að þeir eru yfir-
leitt með allra tekjulægstu mönn-
um þessa lands, og að þeir mega
allra sízt við því, að þeir tekju-
aukar, sem nauðsynlegir eru rík-
issjóði séu lagðir á sem tollar á
nauðsynjavörur. Bændum er það
einnig kunnugt, að í landinu eru
æði margir menn, sem háfa tí- og
þrítugfaldar tekjur, og þar yfir,
á við meðal bændur, og að þessa
menn snertir kreppan ekki neitt,
„þeir standa upp úr svaðinu“.
Þeir halda uppi eyðslulífi í land-
inu. Af þessari vitneskju bænd-
anna um ósamræmið í tekjum
manna í landinu og kjörum hljóta
að spretta kröfur frá þeim um
það, að auknum þörfum ríkissjóðs
ins á þessum tíma sé fullnægt
með því að jafna þetta ósamræmi
þ. e. með ríflegum viðbótar tekju-
og eignaskatti á hærri tekjur og
eignir og með því að skattleggja
þá eyðslu, sem á sér stað í land-
inu umfram eðlilegar þarfir.
Bændum mun það einnig ljóst,
að vegna þess að íhaldsflokkur-
inn er fyrst og fremst flokkur
þeirra, sem betri hafa efnahags-
aðstöðuna í landinu, þá mun hann
standa fast á móti öllum kröf-
um þeirra um verulega álagningu
skatta á hærri tekjur og eignir.
En bændur verða að krefjast þess
af fulltrjum sínum á Alþingi, að
þeir láti slíka andstöðu ekkert á
sig bíta og komi málinu fram.
Eysteinn Jónsson.
-----o----
„það, sem voíir yfir“.
Mbl. segir í gær (í grein, sem sýni-
lega er eftir M. G.), að „þó að honum
(þ. e. lögreglustjóranum í Reykja-
vik) yrði vikið úr embætti, þá er það
ekki annað en það, sem vofir yfir
hverjum embættismanni"*) (!). Æski-
legt væri vegna embættismanna !
landsins yfirleitt, að greinarhöf. Mbl.
gefi frekari skýringu á því, hvað i
þessum ummælum á að felast. Á að
skilja þotta svo, að allir embættis-
menn landsins' hafi unnið til brott-
rekstrar? Eða á kannske að skilja
j þetta sym bendingu um stjórnar-
stefnu hins nýja dómsmálaráðherra
gagnvart starfsmönnum landsins, el
þeir verða honum ekki þóknanlegir?
Tmsar hugleiðingar um dóminn
Dómur almennings.
Erlendir kvíðdómar
I.
það fyrirkomulag á dómstólum er
kviðdómur nefnist, er nú notað um
næstum alla Evrópu nema hér á ís-
landi.
Valdir eru úr hópi alls almennings
12 menn (verkamenn, bændur, sjó-
menn, kaupmenn, smiðir o. s. frv.),
og hlusta þeir á vitnaleiðslu í mál-
unum, síðan er lesin upp fyrir þess-
um dómehduin lagagreinin, sem sak-
borningúrinn er kærður fyrir brot
gegn, en og síðan víkja dómenurnir
úr réttinum og bera saman ráð . sitt
um stund. Koma svo í réttinn aftur og
segir þá formaður þessara dómenda
hvort sakborningurinn sé sýkn eða
sekur. —
Ef kviðdómurinn dæmir sakborning
sekan, þá tiltekur lögfræðislegur dóm
stóll live mikil refsingin eigi að vera
— annað eklci.
II.
Hversvegna hefir þetta verið gert?
Hversvegna nota nú ílcstar þjóðir
kviðdóm í stærri refsimálum líkt
og Englendingar bafa gert um ald-
ii' og við gerðum í fornöld? það er
vegna þess, að þjóðirnar eru þeirrar
skoðunar, að bezta réttarfarið sé
það, sem er í samræmi við réttlætis-
tilfinningar fólksins sjáifs. þess-
vegna eru valdir fulltrúar frá al-
menningi sjálfum til þess að segja
um hver sé saklaus og hver sé sek-
ur. í kviðdóminum eiga að koma
fram raddir almenningsálitsins. .. í
þessum dómum er talið meira ör-
\ggi en í dómum stofulærðu „júr-
istanna", sem túlki lögin meira eða
rninna í ósamræmi við lífió sjálft.
Mál M. G. héfir nú verið lagt fvr-
ir almenning í þessu iandi með ó
venjulega ítarlegum og skýrum dóms-
forsendum og birtingu lagagreinanna
sjálfra. Hver einstaklingur sem les
aóminn og lagagreinarnar hefir því
sömu aðstöðu og kviðdómandi meðal
almennings erlendis.
M. G. hefir svo sem landskunnugt
er lýst því yfir, að hann eigi vísan
sýknudóm í I-Iæstarétti og hinu sama
hefir Mbl. lýst yfir. — það er ekki
undarlegt þótt þessi yfirlýsing veki
rnikla athygli um allt landið, þess-
vegna er eins og á stendur mikil ástæða
fyrir allan almenning i landinu að
fylgjast. með þessu máli og dæma í
því sjálfur, eins og almenningur
raunverulega gerir í kviðdómunum
erlendis.
þcgar almenningur dæmir í þessu
rnáli, verður hann að hafa hugfast
hvaða verðmæti og hagsmuni verið
er að vernda með ákvæðum 263. gr.
hegningarlaganna. Greinin segir að
refsað skuli fyrir það með fangelsi
ef skuldari sem hlýtur að sjá gjald-
þrot sitt yfirvofandi, mismunar
skuldheimtumönnum sínum, þannig
að hann notar það sem liann hefir
undir höndum til þess að greiða
sumum skuldheimtumönnum sínum
fremur en öðrum. — þetta er gert
vegna almennrar tiltrúar i þjóðfé-
laginu, þar sem fjöldi manna fer
með lánsfé frá öðrum. — það er
gert til þess að bankar, stofnanir og
einstaklingar, sem lána fé, vörur eða
önnur verðmæti, geti treyst þvi að
skuldarinn, eftir að hann sér að hann
á ekki fyrir skuldum og hlýtur að
verða gjaldþrota, geti ekki á laun
greitt sumum skuldheimtumönnum
allt eða næstum allt, en skilið sum-
um eftir sama og ekkert upp í skuldir
þeirra. — Et' slík mismunun væri
ekki refsiverð, væri líka tiltrúin í
þjóðfélaginu veikt og öil lánsviðskifti
sem þjóðfélagið hvílir nú á að miklu
leyti gerð torveld eða næsta ómögu-
leg. Með ákvæðum 263. gr. hegning-
arlaganna er þjóðfélagið því að
vernda eitt af fjöreggjum sinum.
IV.
Lesandinn setji sig nú í spor þeirra
sem áttu hjá C. Behrens. Málið ligg-
ur þannig fyrir, að einn af skuld-
heiintumönnum C. Behrens hefir
endurskoðanda til þess að fylgjast
með gjaldgetu lians. — þessi endur-
skoðandi aðvarar skuldareigandann,
li.f. C. Hoepfner. Hann sendir hrað- j
lioða hingað, H. Tofte, til að tryggja j
skuldina. C. Belirens spyr M. G.
hvort þetta sé,sér óhætt. M. G. ráð-
leggur það og hjálpar til þess að
þessi eini skuldheimtumaður fær
á laun mestan hluta eignanna —
og hann sér um frestun á gjaldþroti
C. Behrens þangað til ekki er hægt
að rifta ei'gnayfirfærzlunni og C.
Behrens á eina ritvél handa öllum
(iðrum skuldheimtumönnum sinum.
Mundi þér, lesari góður, hafa fund-
ist þetta heiðarleg aðferð gagnvart
þér ef þú liefðir átt nokkur þúsund
lijá C. Behrens? — Ef 263. gr. hegn-
ingariaganna nær ekki til svona at-
hæl'is, til hvaða gagns er hún þá?
Tíf sýkna á þá sem þetta gera,
hverja á þá að dæma fyrir brot á
263. gri?
Hver einasti maður ætti með al-
úð aö hugsa urn þotta mál og gefa
gaum.
V.
jiað er fróðlegt að sjá hvernig
Hæstiréttur hefir lringað til skilið
og dærnt eftir 263. gr. þegar í hlut
liiií'a átt minniháttar menn. Um þetta
hefir birzt í Tímanum 12. þ. m. dóm-
ur I-Iæstaréttar sjálfs frá 5. febrúar
þ. a. i gjaldþrotamáli smákaupmanns
ins N. N.
þar stendur, eftir því sem upplýst
oi í l'orsendum undirréttar og Hæstn
réttardóms, þannig á:
1. Um áramótin 1929, segir í dómn-
um, að samkvæmt efnahagsreikningí
hafi „skuldir umfram eignir verið
orðnar krónur 2664,85“.
2. þar segir ennfremur að þessum
smákaupmanni hafi mátt vera það
ljóst, að gjaldþrot var yfirvofandi,
„sérstaklega með það fyrir augum,
að aðaleignir hans auk vörubirgða,
voru útistándandi skuldir, er ákærð-
ur mátti vita, að voru ótryggar og
vafasamar".
3. þessi smákaupinaður er svo
dæmdur í fangelsi samkvæmt 263.
gr. hegningarlaganna fyrir að greiða
sumum skuldheimtumönnum sínum
ú úrinu, þar á meðal einum kr. 7000,
með því að selja vörur lágu verði.
jiessi maður fekk tveggja mán-
aða fangelsi og hefir þegar úttekið
þá refsingu.
1. í máli C. Behrens og M. G.
eru skuldir umfram eignir kr.
25.768.61,
2. þar eru og „aðaleignir hans
auk vörubirgða útistandandi skuld-
ir, er ákærður (þ. e. í þessu máli
C. B. og M. G.) mátti vita að voru
ótryggar og vafasamar".
3. Ákærðir C. B. og M. G. greiða
einum manni um 50 þús. kr. en
fresta svo gjaldþrotinu unz aðrir fá
eina ritvél.
Er hugsanlegt, að nokkur dómstóll
geti dæmt N. N. í tveggja mánaða
fangelsi, en sýknað Behrens og M. G.?
Viðskiptaöryggið.
Sjaldan hefir hér á landi verið
dæmdur dómur, sem vakið hefir
jafn mikla eftirtekt og dómurinn um
Behrens og- M. G.
íhaldsmenn hafa g-ert allt sitt til
að eyða málinu. Dóinarinn hafði
ekki starfsfrið við meðferð málsins né
eftir á. Hann hefir gert skyldu sína,
túlkað lögin alveg eins þó að ráð-
herra ætti í hlut eins og hinn um-
komulausi Behrens, sem öllum i-
lialdsmönnum er sama um.
Ihaldið hefir ofsótt dómarann
meira en dæmi eru til í siðuðu landi,
neina þar sem uuðhringir Banda-
ríkjanna eða glæpafélög á Balkan
eru að verja kappa sína. það er
vitað, að reynt var fyrirfram að
ógna dómaranum af mönnum, sem
fylgja málstað íhaldsins. Magnús
sjálfur ritaði hótunargrein í Mbl. og
réðist þar með ósvífnum dylgjum á
dómarann, og lét eins og hann hefði
þá þegar einhverja tryggingu frá
Hæstarétti, löngu áður en málið kom
þangað og löngu áður en nokkur
dómaranna vissi um málavöxtu,
nema frá þeim ákærðu sjáífum. Fyr-
irframloforð M. G. og íhaldslilaðanna
eru móðgun við Hæstarétt.
Mál Béhrens og M. Guðm, bregð-
ur ljósi yfir allt réttaröryggi í land-
inu. Áður er sýnt fram á hversu
hin sviksamlegu gjaldþrot koma nú
í stað sauðaþjóínaðai’málanna. Með
bættum efnahag og meiri menningu
er sauðaþjófnaður orðinn fremur
sjaldgæíur glæpur. En fjársvik i sanv
bandi við gjaldþrot og sviksemi um
lánsmál fer í vöxt
Fyr á öldum gat þjóðfélagið ekki
staðið nema sauðaþjófum væri hald-
ið í skefjum. Nú getur ekkert þjóð-
íélag staðizt, ef hin sviksamlegu
gjaldþrot eru lögleyfð, þó ekki væri
nema fyrir „beztu menn“ í einum
stjórnmálaflokki.
Og hér er ekki um að villast
málavextina. Behrens er gjaldþrota
er hann byrjar verzlunina. Hann tap-
ar á hverju ári. Einn lánardrottinn
hefir leynilegar njósnir um fjárhags-
vandræðin. þessi lánardrottinn sendir
tneð leynd skuldkröfumann og heimt-
ar að fá úr hinu óskifta, raunveru-
lega gjaldþrota búi allt sitt. Endur-
skoðandinn, sem þekkir málið bezt,
ræður frá því. Hann veit að slikt
verk varðar við lög — að liegningin
fyrir slíkt verk er fangelsi.
M. Guðm. fer aðra leið. Ilann lok-
ar augunum fyrir hættunni fyrir lög-
brotinu og fyrir lögboðinni hegningu.
Ef til vili treystir hann á vernd
fiokks síns, og það er raunar líklegt.
En aumt er það mannfélag, þar
sem slík mál eru gerð að flokks-
máli.
En liugsum okkur aðstöðu hinna
mannanna, sem áttu fé hjá Behrens.
Ef Tofte náði sínu úr óskiftu búi,
þá urðu hinir afskiftir. Er réttur
þeirra tryggður með ráðlagi M. G.?
Víst ekki. þeir fengu ekki neitt —
nema eina ritvél.
Ef slík yrði aðstaða mikils hluta
lánardrottna í landinu, að einn
hrifsaði til sín hlut allra, þá yrðu
hinir afskiftu lánardrottnar eins sett-
ir og bændur í hinum miklu þjófa-
sveitum voru áður fyr. þeir misstu
sauði sina til óhlutvandra manna.
Nú gætu menn tapað þúsundum og
tugum þúsunda við eitt sviksamlegt
gjaldþrot, eins og það sem hér ræð-
ir um.
M. G. ráðleggur manni, sem var
margfaldlega gjaldþrota, að láta einn
lánardrottinn draga með leynd sitt
fé úr þrotabúinu. En þessu mátti
rifta innan 6 mánaða, ef hinir lánar-
drottnarnir hefðu vitað hið sannu.
En M. G. hjálpar til að villa þeim