Tíminn - 03.12.1932, Blaðsíða 2

204
TÍMINN
Eiðaskóli starfar
Bréfkafli til Eiðanemenda.
Nokkrum þeirra sem nú starfa á
Eiðum mun kunnugt af eigin reynd
— og ennfremur nokkrum hinna
vegna afspurnar — að heldur hefði
ég kosið starf á Eiðum þennan vet-
ur og framvsgis en annarsstaðar.
peim kemur ekki á óvart þótt ég
hafi nokkurn hug til þessa skóla
og láti hann nú koma fram með
fáum orðum.
í Reykjavík eru menn úr öllum
áttum af íslandi. Hver sveit og
sýsla hvað þá heldur hver fjórðung-
ur landsins átti þess vegna að geta
átt þar formœlendur. Hitt er og al-
kunna, að til Reykjavíkur er að
eins ein átt í mæltu máli, hvaðan
sem stefnt er af öllu íslandi. Sú
átt er suður. Og það er ekki fjarri
sanni, að þeir sem setjast að í
Rvík verði með nokkrum hætti átta-
viltir þegar þangað er komið og
venjist smám saman af að horfa i
áttina til hins upprunalega heim-
kynnis bak við fjöll og dali. En fyr-
ir stöku manni tekur þetta nokkurn
tíma. Menn og málefni og staðir
yfirgefnu héraðanna gnæfa fyrsta
kastið yfir allt samslconar sem
Reykjavík hefir að bjóða nýkomna
skjólstæðingnum og birtast furðu oft
í fegurra skyggni en jafnvel sjálf
borgin hefir tök á að varpa yfir
sinn eigin veruleika.
Mér gafst kostur á að fá reynslu
um þetta síðastliðið sumar í sam-
bandi við mál, sem núverandi Eiða-
mönnum er mjög nákomið.
þá hitti ég naumast að máli nokk-
um mann af Austurlandi búsettan í
Reykjavík, að eigi kæmi til um-
ræðu milli mín og hans þessi spurn-
ing: Skyldi Eiðaskóli starfa næsta
vetur? Og því er ekki að neita, að
um skeið voru horfurnar allt annað
en góðar. Fólki í Reykjavík þótti
líka eðlilegt að brugðizt gæti til
beggja vona Skólinn á köldum og
rafmagnslausum stað í þeim lands-
hluta, sem á einna örðugasta aðstöðu
um samgöngur, markað og atvinnu-
líf.
pað þóttu því ekki lítil tíðindi
þeim, sem þekktu enn áttir til Aust-
urlands er sú fregn kom í blöðum og
útvarpi, að fleiri nemendur hyggðu
til starfa á Eiðum nú en síðastlið-
inn vetur. pessi fregn tók af tvímæl-
in og kvað upp dóminn: Eiðaskóli
starfar.
Nú sem stendur er mikið rætt um
dóma — dómsúrskurði yfir liðnum
tíma. Ef þær umræður skipta miklu
máli, hljóta hinar þó að skipta enn
meira máli, hvemig dómsúrskurðir
falla um, hvað gera skuli í nánustu
framtíð. Eiðanemendur núverandi og
þeirra nánustu á þessu sviði, hafa
kveðið upp dómsúrskurð, sem líklega
verður örlagaríkur fyrir Austurland
og þar með allt landið um langa
framtíð. Og svo heillarík hygg ég
þessi örlög, sem þið leggið nú drög
til með framkvæmd dómsins: „Eiða-
skóli starfar", að ef ég mætti velja
um sæti í nemendahóp milli allra
árganga Alþýðuskólans á Eiðum
fram á þennan dag, þá kysi ég mér
það í þessum.
Ykkur kann að finnast valið íjar-
stæða. Ef til vill sýnist ykkur sem
meiri ljómi hafi verið yfir Eiðum á
þeim dögum er hvert sæti og rúm
var skipað og skólinn átti blómlega
nýlendu uppi í Gróðrarstöð. Ef til
vill finnst ykkur í annan stað sem
valið hefði mátt færast lengra fram
til þess tíma er rafurlogi leikur um
Eiða og skrúðgarður og skógarteig-
ar umhverfis íþróttasvæði skólans
einkenna staðinn. — Fyrra tímabilið
hefi ég lifað og reynt, og á því
lærði ég að þekkja mikinn hluta
Austurlands og margt af þvi fólki
sem þar býr.
Vegna þeirrar reynslu allrar, jafnt
um gæði og fegurð landsins og mátt
loftslagsins sem um manngildi fólks-
ins mætti mjer vera hugstætt, að
Eiðar ættu hið síðara tímabil í
vændum ekki óglæsilegra en nú hef-
ir Órlítið verið bent til. Og ef það
skyldi nú vera í vændum, þá er það
og verður vegna þess eins að fólkið
í sveitunum umhverfis Eiða — Hér-
aðsbúar og jafnvel Fjarðamenn —
er einhuga um að skapa slíkt tíma-
bil með miklu samstarfi og stöðugri
baráttu við mikla örðugleika um
lengra eða skemmra tíma. En örðug-
leikunum valda staðhættir þeir, sem
ykkur era kunnir. Með sókn ykkar
til skólans í vetur hafið þið gengið
undir merki þessarar baráttu. pið
liafið sótt fram á þann orustuvöll,
sem hugsjón og skylda haslar, enda
þótt þið og ykkar hvetjendur og
stuðningsmenn hafið glögglega séð,
að önnur ráð voru hægari og meir
lokkandi. pví það er augljós bú-
hnykkur í öngþveiti yfirvofandi
tíma, minnsta lcosti fyrir yngri flokk
fátækra unglinga að sitja heima eða
sælcja fáanlega atvinnu 1—2 vetur,
sjá hverju fram vindur og safna
forða til skólavistar. Og fyrir þá,
sem meiri hafa ráðin, er fullt svo
glæsilegt að sækja heim heitu skól-
ana og komast í námunda við
Reykjavík. þið gerið hvorugt.
þess í stað tókuð þið ykkur fyrir
hendur að meitla þessa stuttu.setn-
ingu vegna Austurlands, vegna fs-
lands alls: Eiðaskóli starfar.
En því vildi ég átt hafa sæti meðal
ykkar nú að svo vildi ég breytt
hafa í ykkar sporum á ykkar aldri.
— En ef barátta er hafin og háð sem
einhver dáist að og vildi sjálfur hafa
átt í nokkurn þátt, þá er ekki fjarri
því, að vera skylda hans að leggja
þar orð til, er athöfn þrýtur.
þvi vildi ég ekki láta liggja í
þagnargildi þá góðu fregn, sem koma
ykkar í Eiða færði öllum nákomnum
vinum Austurlands.
Og það er hvorttveggja í senn spá
mín og ósk, að eins og þið nú í vetur
njótið skjóls og aðstöðu til mennt-
andi starfa innan veggja Eiðaskólans
og heilnæmrar útivistar á mjöll og
isum í landi hans, svo megi hann og
hans málefni um langan aldur fram
eiga vísan samhug ykkar og drengi-
legan stuðning.
Guðgeir Jóhauussou.
Á víðavangi.
Héðinn Valdimarsson
rís upp með þjósti nokkrum í Al-
þýðubl. núna í vikunni og heimtar,
að Tíminn gefi upp nöfn þeitra
manna, sem skýrt hafi blaðinu frá
hinum alkunnu orðum H. V.: Ekki
dugir að svíkja íhaldið! Tíminn hef-
ir því miður ekki rúm til að birta
nöfn allra þeirra, sem talað hafa um
þessi spámannlegu orð verkmanna-
foringjans. Auk þess vill Tíminn alls
ekki vera valdur að því, að mönnum
sé hent út af dansleikjum jafnaðar-
manna fyrir ln'ot á „flokksaganum".
Væri Héðinn og litlu bættari, þó að
hann gæti náð sér niði’i á hinum
fyx:stu heimildai'mönnum, þar sem
framangreind ummæli hans eru á
allra vitorði fyrir löngu síðan. Enda
er Iléðinn í raun og veru sízt ámælis-
verður fyrir það, þó að hann vildi
ekki „svíkja" íhaldið, úr því að
bandalagið var orðið til á annað
boi’ð!
Smjör í smjörlíki.
Út af ummælum i smágrein i síð-
asta tölublaði Tímans þar sem þess
er getið að elzta smjöi'líkisgerðin hér
á landi hafi nú komið með merki-
lega nýbreytni, sem sé að blanda
smjörlíki það, sem hún framleiðir,
með 5% af smjöri, hefir blaðið feng-
ið þær upþlýsingar, að þetta muni
ekki vei’a að öllu leyti nýjung. —
Smjörlíkisgerðin Svanui’, Lindargötu
14 í Reykjavík, hefir tjáð blaðinu, að
hún hafi síðan hún hóf stai’fsemi
sína um áramót 1930—31 keypt af
mjólkurbúum hér sunnanlands og úr
Borgarfirði í’jóma fyrir um 16 þús-
und krónui’. Rjómanum hafi verk-
smiðjan strokkað og blandað í smjör-
líkið og noti nú rjóma i það, sem
svai’ar 5% af smjöri. — Ættu hinar
smjörlikisverksmiðjumar sem fyrst
að fara að dæmi þessara tveggja.
Misskilningur
mun það vera, að blað Jóhanns
Jósefssonar í Vestmannaeyjum hafi
lieitið „Eyjablaðið". Mun blaðið
hafa heitið „Víðir“, en var prentað
í „Eyjaprentsmiðjunni", og bar
prentsmiðjan ábyrgð á blaðinu, af
því að enginn félckst ritstjórinn. —
Hinsvegar hefir Jóhann tjáð Tíman-
um, að blað, sem hét „Eyjablaðið",
hafi vcrið gefið út af kommúnistum.
Framsóknaríélögin
í Reykjavík héldu aðalfundi sína
si. mánudags- og þriðjudagskvöld.
í Félagi ungra Framsóknarmanna
voru kosnir í stjórn: Helgi Lárus-
son (formaður), Helgi þórarinSson, j
Guðjón Teitsson, Runólfur Sigurðs- ■
son og Páll Hallgrímsson. — í stjórn j
Framsóknarfélags Reykjavíkur voru
Vinsældir
BláaBorðans
aukasf með hverjum degi.
Austurstræti 1.
Símar 3102 og’ 4362. Reykjavík Pósthólf 114.
Ávalt fyrirliggjandi:
VEFNAÐAR- og FATNAÐARVÖRUR.
Sendum gegn póstkröfu um allt land.
Sérstaklega þekktar vörur eru:
Franska peysufataklæðið, Cheviot í Drengja- og Karlmannaföt
og Prjónagarnið landskunna.
Skrifið eða símið. Nákvæm afgreiðsla.
liái iiocíiíiíl I
Tl;
- jmjoViiL j
H.f.SmjöPlíkisgeFðin
Veghúsastíg 5
Reykjavik.
Ullarkambarnir
margeftirspurðu eru mi komnir
aftur í verzlunina
Hamborg
Laugaveg 45.
Sími 3332.
®tmtnn
kemur út í hverri viku og
fer inn á mörg þúsund
heimili í sveitum og kaup-
stöðum um land alt.
Blaðinu er sérstök ánægia
að greiða fijrir og auglýsa
íslenzkar vöruv. Ef við not-
um ]bað, sem við framleið-
um eða búum tilj nytsamt í
landinu, þá styðjum við Is-
lendingar hverjir aðra —
hvað, sem öllum skoðana-
mun líður, — aukum at-
vinnuna og hjálpum til að
draga úr kreppunni hjá
okkar eigin þjóð.
Niður með kreppuna!
Notið íslenzkar vörur!
Styðjið íslenzkan iðnað!
Flytjið allt með ísl. skipum!
endui’kosnir: Gísli Guðmundsson
(foi’maður), Eysteinn Jónsson (rit-
ari) og Hannes Jónsson (gjaldkeri),
og í varastjórn: Svafar Guðmunds-
son, Páll Zophoníasson og Guð-
brandur Magnússon, sömuleiðis end-
urkosnir. — Einnig var kosið í full-
trúaráð félaganna.
Vegna bókmenntasögunnar.
Skemmtilegt dæmi um hve Matt-
hías Jochumsson var orðheppinn hef-
ir rifjast upp nýlega og má ekki týn-
ast vegna bókmenntasögunnar. Laust
eftir aldamótin kom þjóðskáldið til
Khafnar. Stúdentar héldu honum
veizlu og beittu hinum andríku og
efnilegu heimspekinemendum Ágúst
ofe Guðm. Finnbogasyni í fylkingar-
brjósti. Flutti Ágúst þá hið mcrka
kvæði sitt sem alþekkt er og byrjar
svona:
„það mundi vera Matthías
svo mætavel hann kvað.
Ilans hróður jafnan hrærði oss
í hjartastað".
pá kom Guðm. Finnbogason með
skálaræðuna. Lýsti hann þá .fyrst
hinum gömlu fjósbaðstofum, þar sem
kýr voru undir palli til að ilja lík-
ama fólksins. Lýsti hann fagurlega
nauðayn þessarar hitunaraðferðar
Á aldarafmælí
norska skáldsins Björnstjerne Björnsons,
8. desember næstk. koma út að forlagi mínu þrjár bækur:
Minningarrit um skáldið,
er prófessor dr. Ágúst H. Bjarnason hefir samið.
Sigrún á Sunnuhvoli, ný útgáfa.
Ljóðmæli,
safn af kvæðum Björnssons, er þýdd hafa verið á íslenzku.
I tilefni af afmæli þessa merka manns, verða mikil hátíða-
höld um öll Norðurlönd. Tel ég víst að hinum mörgu aðdá-
endum Björnsons á landi hér verði ofangreindar bækui'
kærkomnar.
Gruðm. (xamalielsson.
írum ávalt birgir af
kolum
bæði til skipa og húsanotkunar.
Sendum kol hvert á land sem er gegn eftirkröfu.
Símnefni Kol. Talsími 1933.
Kolaverzl. Sigurðar Ólafssonar
Reykjavík.
íslenzk málverk fjölbreytf úrval
Sporðskjurammar af mörgum stærðum
Veggmyndir í stóru úrvali.
Mynda & RammaYerzlunin Freyjngötu 11 - Sími 2105
Sig Þorsteinsson.
Hiíklsltáilílexida.xi
Vá.ttairnes
í Fáskrúðsfjarðarhreppi er laus til ábúðar
í fardögum 1933. Semja má við
Svein Óíafsson
Mjóafirði
fyrir hið líkamlega líf. Heldur svo á-
fram og segir, að þetta sé ekki nóg.
Sálin þurfi líka að hitna. Og hún
fái sinn hita frá Matthíasi. þá greip
þjóöskáldið fram í og mælti: „Er ég
þá naut?“ Ileimspekingnum fipaðist
mælskulistin í biii, en náði brátt
þræðinum og lauk ræðunni fagur-
lcga. Er þetta atvik merkilegt, fyrst
vegna Matthíasar, en líka að því
leyti, að það sannar að um enga
breytingu er að ræða á dr. G. F.
Hann hefir strax á stúdentsárunum
verið búinn að ná þeim þroska í
smekk og andríki, sem væntanlega
mun endast honum alla æfi.
Bókavinur.
Fyrirspum til Felixar GuSmundss.
Hversvegna hlífist þér sem rit-
stjóri hinnar ríkiskostuðu „Sóknar“
við að hreyfa vínhneykslismálum,
sem koma við mönnum, sem eru
frrendmargir í Mbl.-flokknum?
Gestur Ingjaldsson. ..
Jakob Möller og Ámesingar.
Jak. Möller segir í blaði sínu að
J. J. sé að hugsa um að reyna að
verða þingmaður Árnesinga. Tíminn
hefir spurt þingmanninn um þetta,
og segist hann mörgum síður þurfa
Leví’s fötin farg bezt.
Frækinn margxir í þeim »ést.
Sýnishornasafn þar flest.
Sanngjarnt verð og gæði mest.
að hugsa um kjördæmi, þar sem enn
séu eftir nokkuð mörg ár af kjör-
tima hans, og auk þess engin vönt-
un á fulltrtúum úr sýslunni fyrir
Framsóknarflokkinn. En viðvíkjandi
Skeggjastaðafundinum skulu J. M.
hérmeð gefnar eftirfarandi upplýs-
ingar: Aðaltillögurnar um kreppu-
málin voru í fjórum liðum og bornar
fram af J. J. Hin fyrsta var um að
enginn maður mætti nú í kreppunni
fá hærri eyðslulaun en 8000 krónur.
Kúfurinn af háu tekjunum ætti að
fara til að létta kreppuvandræði
rnanna. Önnur tillaga var um að
lækka innlánsvexti ofan í 3%, og út-
lánsvexti að sama skapi. þríðja tii-
lagan var mótmæli gegn því að taka
ríkislán erlendis til að verða eyðslu-
eyri i kreppunni eins og lán M. G.
1921 varð þá. Og loks var hin fjórða
um að leggja fyrir*bankana að selja
ekki um næsta 5 ára skeið, jarðir
sem þeir yrðu að taka í bili vegna
greiðsluvandræða. Allar þessar tillög-