Alþýðublaðið - 24.05.1927, Blaðsíða 2

2
ALt»\TÐUBLAöíÐ
< kemur út á hverjum virkum degi.
< Afgreiðsla í Alpýðuhúsinu við
j Hverfisgötu 8 opin irá kl. 9 árd. •
] til kl. 7 síðd.
J Skriistoia á sama stað opin kl. •
J ÐVa-10 Va árd. og ki. 8—9 síðd. :
! Simar: 988 (afgreiöslan) og 1294 •
I(skrifstofan). :
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á •
mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15 :
J hver mm. eindáilia. ;
j Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan :
J (i sama húsi, sömu símar). ;
4 ________
Út af laginu.
Pað hefir heldur en ekki skol-
ast í aðstoðarloddumm íhaldsins,
stuðningsblöðum ihaldsstjórnar-
ánnar, hlutverk peirra í skrípa-
ieiknum með stjórnarskrána til
þ.ess að færa kjördaginn á tima,
óhentugan alþýðu. Þingflokkur
stjórnarinnar hefir sungið þann
sóng, að kösningarnar fari fram
vegna stjórnarskrárbreytingarinn-
ar, og þá ættu þær vitanlega að
„snúast um j>að, hvort þjóðin vilji,
að stjómarskránni sé breytt á
þann hátt, sem íhaldið þykist
vilja, eða annan. En stjórnarblöð-
in hafa farið alveg út af laginu,
er að þeim kom að taka undir,
hvort sem það er af því, að þau
hafi verið illa æfð, eða fögnuði
þeirra yfir því, að tekist hafi að
véla af nokkrum hluta alþýðu
Téttindi hennar. Pau gala um það,
að kosningarnar snúist um, hvort
ihaldsstjórnin eigi að vera við
völd næstu „fjögur ár“ eða ekki.
Par með láta þau í ljós, að þing-
rofið hafi ekki verið vegna stjórn-
arskrárbreytingarinnar, því að ef
þjóðin æskir nýrra breytinga,
verða kosningai' að fara fram aft-
ur. Ef um stjórnarskrána er kos-
ið, er kosið til aukaþings, til einn-
ar þingsetu. Aðstoðarloddararnir
hafa þannig gert stjórninni grikk
af klaufaskap, komið því upp, að
flókkur hennar ætli sér að leika
með vilja þjóðarinnar um stjórn-
nrskrána, stinga breytingum á
henni undir stói og sitja næstu
fjögur ár, ef bragðið með kjör-
dagsfærslunni tekst.
Pó að meining stjómarinnar
haíi bersýnilega verið að halda
spurningunni um það, hvort í-
haldsstjórn ætti að vera við völd
eða ekki, fyri'r utan kosningarn-
ar, úr því að hún áræddi ekki að
rjúfa þingið út af ályktuninni um,
að hún værí bráðabirgðastjórn, þá
má gjarnan snúa kosningabarátt-
unni á þá leið, sem fylgiblöð
* stjórnarinnar hafa klaufast til að
benda á. Þá er spurningin: Á að
þola íhaldsstjórn lengur í þessu
landi? En svarið getur ekld orðið
nema á einn veg, ef þjóðin þekldr
sinn vitjunartíraa. Það hlýtur að
verða einróma:
Nei.
Alþýðnfólkí
Sjáið stétt ykkar forráð og
vinnið af alefli gegn íhaldinu.
Gerið háar kröfur!
(Fih.)
Maður gæti ef til vill af þessu
ályktað þannig: Eftir því eigum
vér allir að vera sameignarsinn-
ar, „rauðari“ en alt, sem rautt
er; — já, í þeim skilningi, að vér
berjumst gegn einkaeignar-réttin-
um á framleiðslutækjunum og
einokun einstakra manna, en ekki
þannig, að vér játmnst undir yf-
irráð ráðstjórnarinnar.
Hvers vegna? Það hefir þegar
verið drepið á hið úrelta í fari
rússnesku byltingarinnar. Hér i
Vestur-Evrópu eru tímarnir fyrir
löngu langt á undan slíkri stjórn-
málastefnu. 1 Danmörku eru liðin
136 ár frá því lögin um bólfestu-
haftið og skiftingu sveitaþorps-
jarðeignanna voru afnumin, 75 ár
frá lögleiðslu frelsis í stjórnmála-
skoðunum og 50 ár frá fyrsta
kosningasigri jafnaðarmanna.
Það er þvi eins með okkur og
aÖrar þjóðir í Vestur-Evrópu, þar
sem einveldisins er að leita
mannsaldra aftur í tímann. Vér
erum „bólusettir“. Á tímum mik-
ils byltingásigurs í Þýzkalandi og
í Austurríki, með strætavirkisbar-
Öögum á eftir í París (en við því
þarf ekki að búast lengur) hefði
Danmörk einnig getað sýkst.
Hvaða augum, sem menn að
öðru leyti vilja líta á stjórnmála-
baráttu verkalýðsins frá því um
1870, eitt hlýtur maður að dá-
sama: hina stórfengilegu framför
dansks þjóðræðis bæði fjárhags-
lega, þjóðfélagslega, menningar-
lega og stjórnmálalega, sem ér
sama og framför í velmegun, í
persónulegu, stéttaivituðu sjálf-
stæði, í smekkvísi, venjum og
mentun og samkvæmni 'og aga
í stjórnmálum.
Alþýðustéttin, sem áður var
kyrkingsleg, er fyrir sólarbirtu og
gott viðurværi orðin að hdlbrigðri
menningarstétt í dönsku þjóðfé-
félagi og talar einbeittum rómi
fyrir munn fulltrúa sinna, iðkar
iþróttir, sækir leikhús og fjöl-
leikahús, á sér skemtigarða utan
borgar, notar víðvarp og alls
konar nýtízku-þægindi.
Að boða Dönum byltmgu í úrr
eltum skilningi nú er og verður
dauft gaman.
. Menn hefja sannarlega ekki
byltingu til þess eins að fá garð-
inn sinn eyðiiagðan. Á Rússlandi
voru bændurnir, 80% af lands-
lýðnum, bylíingarsinnaðir til þess
að öðlast eignarrétt á jörðunum.
Hvað ætla menn um okkar bænd-
ur?
Pað þjóðræði, er vér höfum,
verðum vér aö taka með í reikn-
mginn, eins og það er, eins og
Bernstein líka sagði, en af þeim
ástæðu ber ekki að faHra markið
niður. Þetta markmið er hið „stað-
lausa" markmið: Arðurinn til
peirra, sem pinna. Það þýðir: Burt
með þá, sem lifa á vinmi annara!
Taumhialdið á auðmagninu,
pannig, að ríkið taki að sér fram-
leiðskitœkin, er útrýming þeirr-
ar fjármálaspeki, sem þykist
stjórna safnfé þjóðfélagsins, en
brallar þv íí raun og veru burt
og' sýnir svo þjóðinni reikning-
inn til greiðslu.
Jöfn byrjunarskilgrði fyrir alla.
Hróplegasta ranglætið við hina
svo nefndu frjálsu samkeppni er
eigi svo mjög þær ófarir, sem ein-
staklingurinn bíður og jafnvel á-
stæður geta legið til (ef til vill
hafði hann tækifæri, lagði ef til
Vill í tvísýnu), heldur er það sú
staðreynd, að börn hinna illa
stæðu efnalega bera sjálf frá byrj-
un menjar ófaranna. Þetta er at-
riði, sem Georggessinnar og rétt-
arfræðingar hafa alls eigi opin
augu fyrir.
Friður milli pjóðanna og af-
vopmm — það er útrýming
þeirra þjöðræknisstefna, sem vilja
veita einni þjóð fremur en annari
örlítið meira af metorðum, þessa
heims gæðum eða stjórnmálalegri
aðstöðu.
Þessi markmið eru „staðleysu“-
maTkmið og framkvæmd þeirra
er reist á þeirri atorku og „hug-
sýni“, sem verkalýðsstéttin berst
með, aftur á móti ekki á neinni
vísindalegri tryggingu og ekki
heldur á einberri hagsmunabar-
áttu, sem ávalt mun reynast jafn-
gróðafíkin og umburðarlaus, jafn-
þjóðrembingslega sinnuð og sér-
hver stétta-yfirdrottnan áður. En
fyrir einu verður maður að gæta
sín vel: ósveigjánlegri fylgisemi
við þingræðið. Með hinu ríkjandi
hlutfallskosningafyrirkomulagi er
þingræðið gert óhæft til að
mynda stjórn, sem geti rekið
sanna stjórnmálastarfsemi. Víst er
þetta leitt, en það er satt, en
ekkert það er í þessu, sem raun-
hyggnir atorkumenn munu eigi
geta sigrað. Engin hreyfing getur
fyrir fram einskorðað sig í vali
hjálparmeðala sinna. Þá væri
meðalið sett ofar en markmiðið,
og þá myndi markmiðið ekki
lengur vera neitt markmið.
En hví að bincja von sína fyrir
„staðlausar" hugsanir eingöngu
við verkalýðinn? mætti spyrja.
Hver og einn mannfélagsflokkur
annar en einmitt verkamennirn-
ir gæti auðvitað einnig haldið
fram hinum sömu hugsjónum.
Að sú er ekki reyndin á, felst
fyrst og fremst í því, að stund-
arhagsmunir hinna annara mann-
félagsflokka beinast ekki i sam-
eignaráttina. En það ástand gæti
eigi að síður breyzt, þegar augu
manna opnuðust fyrir hinu raun-
ygrulega ástandi. Hvað eiga
bændurnh' í raun og veru af landi
sínu? Notkunarréttinn, söluréttinn
og áhættuna; hitt eiga lánsstofn-
anirnar. Hvað á hin svo nefnda
mentaða millistétt? Húsgögn, mál-
verk, bækur og glingur, — ekki
einu sinni húsið sitt, ef tii vdll
lítils háttar af skuldabréfum og
sparisjóðsinnstæðu (ef hún þá fær
hana!) ___________ (Frh.)
Frá útlöndum.
(Kaupmannahafnarbréf.)
Vinnutími i Buenos Aires.
Eftir opinberum skýrslum eru
í Buenos Aires yfir 400 000 dag-
launamenn. Skýrslur þær, sem ný-
lega eru birtar af verkamannaráð-
herranum um meðalvinnutíma —
þar með talin eftirvinna — ná
yfir 109 000 verkamenn og hjálp-
armenn í 21 iðn. Eftir þessum
skýrslum, sem samdar eru af
hálfu hins opinbera, er safnað hef-
ir til þeirra, unnu karlmenn að
jafnaði 7,58 tíma, kvenmenn 7,56
tíma á dag, hjálparmenn (karl-
menn) 7,31 og kvenmenn 7,52 á.
dag. Unglingar undir 18 ára mega
eftir lögum að eins vinna 6 tíma
á dag. Eftir skýrslum þessum er
vinnutíminn í öðrum iðngreinum
frá 8,3 til 8,37 tímar á dag. Kven-
fólk vinnur þó aldrei yfir 8 tíma
á dag.
Verkamannablöðin í Argentínu
leiða þó athygli að því, að skýrsl-
um þessum sé ábótavant, einkum
þurfi samvinnu við verkamanna-
félögin.
Verkamannabankar í Ameriku.
1. janúar var innieign verka-
mannabanka í Ameríku 111 000 000
dollarar. Það eru 6 ár, síðan hinn
fyrsti verkamannabanki var stofn-
aður í Ameríku.
\ ,
Vinnutími á Þýzkalandi.
Þýzka stjórnin hefir lagt fyrir
rikisráðið frumvarp til breytínga.
um núgildandi vinnutíma verka-
manna tíl að bæta úr kvörtunum
þeim, sem fram hafa komið yf-
ir of löngum vinnutíma. Frum-
varpið ákveður, að eftir að-
þriggja mánaða samningur er út-
runninn, megi vinniutíminn þó ekki
vera lengri en ákveðið var í
isamningi þeim, er út rennur. Fyr-
ir eftirvinnu skal greiða hæfilega
sanngjarna borgun.
'r Lenging vinnutíma fram úr 10
timum á dag má ekki eiga sér
stað, hve nauðsynlegt sem það
annars er talið með tilliti tíl þjóð-
arhags, nerna með sérstöku leyfi;
stjórnarinnar. Mikilvægasta bftyt-
ingin er þó talin það, að hegning
gcgn ólöglegri, en sjálfviljugri eft-
irvinnu fellur niður, þar sem það
þykir hafa haft ill áhrif á regl-
urnar um vinnutíma.
Porf. Kr..
Merldleg bók.
,Jiaoeís Rigdomme og deres-
Udnyttelse“, samið hefir Matthías
Þói'ðarson. Bókin er 352 blaðsíður
í stóru broti með um 150 mynd-
tun og korti af Vesturströnd
Grænlands. I bók þessari er mik-
ill fróðleikur um fiskveiðar og
meðferð á fiskafla. Hún segir frá
hvalveiði og selveiði. Þar er lýst
ýmsum veiðiáhöldum og vélum,
sem notaðar eru við flatning á
fiski og fiskverkun o. m. fl. Bók-
in er ómissandi fyrir alla, sem.