Tíminn - 15.01.1936, Blaðsíða 1

©jaíbbagi
6ia&«inc ec 1. Jiai
Axaaaavxlm tootax 1 tt»
©9 tnu&elmta á £<mgaoeg tO.
6iml 2353 — J>6atb6íj 061
XX. árg.
Reykjavík, 15. janúar 1936.
Siðan 1927
Magnús Þorláksson á Blika-
stöðum, sem nú er af tilviljun
formaður Búnaðarfélags Is-
lands, hefir nýlega flutt í út-
varpið ræðu, sem átti að vera
yfirlit um starfsemi Búnaðar-
félagsins á árinu 1935. Lét
Magnús sér sæma að nota þetta
tækifæri til hlutdrægra yfirlýs-
inga um ýms pólitísk deilumál
og árása á Framsóknarflokk-
inn. M. a. endurtók hann bleklt-
ingar íhaldsblaðanna um að
stjórn afurðasölumálanna væri
' ekki í höndum bænda, átaldi
gjaldeyrisnefndina fyrir tak-
mörkun á innflutningi skepnu-
fóðurs og réðst á afgreiðslu
fjárlaganna á síðasta Alþingi.
En M. .Þ. gaf í þessari ræðu
sinni mjög merkilega yfirlýs-
ingu, sem verður sérstaklega
eftirtektarverð þegar athugað-
ur er sá „tónn“, sem að öðru
leyti var í ræðunni.
Hann skýrði með tölum frá
hinum stórfelldu framförum,
sem orðið hefðu á ýmsum svið-
um landbúnaðarins nú á síð-
ustu árum. Og það var alveg
sérstaklega eftirtektarvert, að
langflestar samanburðartölur
sínar miðaði hann við árið
1927.
Síðan árið 1927, sagði M. Þ.,
hefir nautgriparæktarfélögun-
um fjölgað úr 23 upp í 95 og
meðalkýmyt aukizt um 240
lítra. Hrossaræktarfélögum
fjölgað úr 35 upp í 44. Fóður-
birgðafélögum úr 7 upp í 25.
Verkfærakaupasjóður verið
stofnaður og starfræktur og
vínnuvélar útbreiðst hraðfara i
sveitunum. Jarðabótadagsverk-
um hefir á sama tíma fjölgað
um þriðjung. 0g í fjöldamörg-
um öðrum atriðum hafa orðið
viðlíka hraðar framfarir í land-
búnaðinum á þessum árum, og
jafnvel meiri en tölumar benda
til, sagði M. Þ.
Það er engin tilviljun, að
Magnúsi verður það, alveg eðli-
legt, að miða við árið 1927,
þegar hann vill marka tímabil
hinna hraðstígu framfara í ís-
lenzkum landbúnaði.
En Magnús á Blikastöðum
gleymdi að geta um eitt í þessu
sambandi. Hann gleymdi að
geta þess, hversvegna það var,
að einmitt eftir árið 1927 hófst
hið mikla framfaratímabil
landbúnaðarins.
Hann gleymdi að geta um
það, að einmitt árið 1927
hætti íhaldið að fara með æðstu
völdin í landinu.
■ m\i t
DómsmálaráSherrann, Her-
mann Jónasson, helir i geer gef-
lð út bráðabirgSalttg nm „vam-
ir gegn þvi, að skipum sé ieið-
beint við ólttglegar fiskveiðar".
— t lttgunum er fyrirskipað
strangt eftirlit með loftskeytum
velðisklpa og refsing, sem nem-
ur allt að tveggja ára hegning-
arvinnu fyrir ieiðbeiningar tU
veiðiþjófa erlendra og inn-
lendra. LOgin em þegar geng-
in í gildi, og njósnarstarfsemi
landhelgisbrjótanna mun verða
upprætt með harðri hendi.
2. blað.

Viðskipiin
við úilönd
Innflutningur hefir lækk-
að um 7 miljónir, — og
verzlunarjöfnuðurinn
batnað um rúmar 6
milijónir á árinu 1935.
Bráðabirgðaskýrslur Hag-
stofunnar um innfluttar og út-
fluttar vörur á árinu 1935
liggja nú fyrir.
Verðmæti innfluttra vara
samtals á árinu er, samkvæmt
skýrslunum, 42 millj. 600 þús.
kr. En þar með er talinn hinn
óvenjulegi innflutningur til
ÍSogs virk j unarinnar, sem
greiddur er með láni Reykja-
víkurbæjar og nemur 703 þús.
kr. Er því hinn sambærilegi
innflutningur þessa árs raun-
verulega 41 millj. 897 þús. kr.
Innflutningur ársins 1934 —
einnig talinn samkvæmt
bráðabirgðaskýrslum þá —
var 48 millj. 482 þús. kr. Hef-
ir innflutningurinn því lækkað
frá árinu áður um 6 millj. 585
þús. kr.
Eins og áður er fram tekið,
er hér miðað við bráðabirgða-
skýrslur Hagstofunnar fyrir
bæði árin. En reynslan hefir
sýnt, að bæði inn- og útflutn-
ingur er venjulega, eftir því
sem síðar kemur í ljós, nokkru
hærri en þær skýrslur sýna. Og
þar sem innflutningurinn er
stórum minni nú, en ganga má
út frá hlutfallslegri hækkun
bráðabirgðatalnanna bæði árin,
má gera ráð fyrir, að þegar
verzlunarskýrslur verða full-
gerðar fyrir árið 1935, komi í
ljós, að innflutningur á sl. ári
hafi orðið ca. 7 millj. kr. lægri
eit árið 1934.
tJtflutningur íslenzkra af-
urða samtals árið 1935 nemur,
samkvæmt bráðabirgðaskýrsl-
unum, 43 millj. 881 þús. kr. En
útflutningur ársins 1934 —
einnig samkvæmt bráðabirgða-
skýrslum þá — nam 44 millj.
761 þús. kr. Er því verðmæti
útflutningsins samkvæmt þess-
um skýrslum — 880 þús. kr.
minna en 1934.
Verzlunarjöfnuðurinn er því,
samkvæmt bráðabirgðaskýrsl-
unum, hagstæður á sl. ári um
1 millj. 984 þús. kr. En árið
1934 var verzlunarjöfnuður-
ínn, samkv. sömu skýrslum,
óhagstæður um 3 millj. 721
þús. kr.
Er því verzlunarjöfnuðurinn
— þrátt fyrir minnkandi út-
flutning — (samkvæmt bráða-
birgðahagskýrslum beggja ár-
anna) 5 rnillj. 705 þús. kr. hag-
stæðari sl. ár — en hann var
næsta ár á undan — og sam-
kvæmt endanlegum hagskýrsl-
um reynist hann þá væntanlega
rúml. 6 millj. kr. hagstæðari
árið 1935 en hann reyndist
árið 1934.
Þessi er þá árangurinn af
hinum nýju gjaldeyrislögum,
sem gengu í gildi í ársbyrjun
1935, og starfi innflutnings- og
gjaldeyrisnefndar á þessu
fyrsta ári laganna. Og árangur-
inn er þó raunverulega meiri
en fram kemur í skýrslunum.
Markaðsverð erlendra vara hef-
ir í ýmsum tilfellum hækkað á
Frh. á 8. síðu.
A víðavangi
Landráðamál.
Stórkostlegt afbrotamál, sem
vekja mun alþjóðarathygli,
varð uppvíst í Reykjavík í
vikunni, sem leið. Fjórir menn
hér í bænum hafa fyrir lög-
reglurétti játað, að hafa sent
erlendum togurum loftskeyti á
dulmáli, til þess að láta þá vita
um ferðir varðskipanna og
hjálpa þeim til að veiða í land-
helgi. Hafa verið lagðir fram í
réttinum lyklar til þýðingar á
dulskeytum þessum, og hafa
nokkur verið þýdd í réttinum.
— Tildrög þessa máls eru þau,
að dómsmálaráðherrann, Her-
mann Jónasson, lét á sl. sumri
fram fara athugun á því, hvort
óeðlilega mikil brögð væru að
skeytasendingum úr landi til
togara. En að fengnum árangri
þeirrar athugunar, kvað hann
upp úrskurð um, að athuga og
aírita einstök skeyti, sem grun-
samleg máttu teljast. Eftir að
þessi leynilega rannsókn hafði
fram farið um hríð, fyrirskip-
aði svo ráðherrann opinbera
lögreglurannsókn, og hófust
yfirheyrslur í síðustu viku og
voru framkvæmdar af Jónatan
Hallvarðssyni fulltrúa lögreglu-
stjórans í Reykjavík. Voru
fimm menn yfirheyrðir, og
játuðu fjórir þeirra sekt sína
þegar við fyrstu yfirheyrslu,
en á fimmta manninn, sem að
vísu er umboðsmaður erlendra
togara, hefir ekki sannast neitt
ólöglegt. Hér er um mjög al-
varlegt afbrot að ræða, sem í
almenningsmeðvitund, áreiðan-
lega er talið til fullkominna
landráða, þar sem Islendingar
standa í þjónustu erlendra
veiðiþjófa og hjálpa þeim til að
ræna lögvernduð fiskimið ís-
lenzkra sjómanna. Enda hefir
framferði hinna ákærðu þegar
vakið geisilegan óhug og and-
úð hvarvetna, þar sem til hefir
frétzt. Jafnvel íhaldsblöðin í
Reykjavík hafa ekki þorað að
mæla þessu svívirðilega athæfi
bót, enda þótt flokksmenn
þeirra séu við það riðnir.
ömmu-frumvarpið.
En í sambandi við þessi stór-
tíðindi hefir vakizt upp gamallt
og heitt deilumál á Alþingi
frá dómsmálaráðherratíð Jón-
asar Jónssonar. Eins og menn
muna, flutti J. J. hvað eftir
annað í þinginu frumvarp um
eftirlit með loftskeytanotkun
veiðiskipa. Var þetta kallað
„ömmu“ frumvarp, vegna upp-
lýsinga þeirra, er fram komu í
umræðunum um einkennileg
skeyti, sem togarar höfðu feng-
ið frá útgerðarmönnum sínum:
„Amma er veik“, „Amma er að
byrja að verða lasin“ o. s. frv.,
sem tæplega þóttu geta verið
viðkomandi eðlilegri starfsemi
sldpanna á fiskimiðunum. —
Frumvarp þetta um eftirlit
með skeytunum náði þó aldrei
fram að ganga, og beittu Ól-
afur Thors og Jóhann í Eyjum
sér á móti málinu með hinu
mesta forsi, rétt eins og þeir
ættu lífið að leysa. Þá töldu
þeir að skeytasendendur væru
óréttilega sökum bomir, og
væri hér rógmælgi ein á ferð-
um. Dómsmálaráðherrann hef-
Eysíeinn jónsson, fjármálaráðherra og Skúli Guðmundsson,
formaður innflutnings- og gjaldeyrisnefndar
sem manna mest hafa unnið að þeim ráðstöfunum, sem nú
hafa orðið til þess að lækka innflutninginn um 7 milljónir
og bæta verzlunarjöfnuðinn um 6 milljónir á árinu 1935.
ir nú með lofsverðri röggsemi
leitt sannleikann í ljós. Og
héðan af munu talsmenn land-
helgisbrjótanna ekki koma
vörnum við í þessu máli.
Grunsamleg
verður nú, þegar sönnuð er
hin svívirðilega aðstoð við
landhelgisbrjótana, aðstaða í-
haldsflokksins á þingi í vetur,
þegar um það var að ræða, að ;
heimila ríkisstjóminni að selja
tvö af hinum stóru varðskip- '
um og taka í þess stað upp 1
gæzlu með nokkrum vopnuðum
bátum. Því að fulltrúar íhalds-
ins í fjárveitinganefnd, sem að
þessari tillögu stóðu, ásamt
Framsó.knarmönnum, fengu
ekkert fylgi í flokknum. Talaði
þó Pétur Ottesen vel fyrir mál-
inu, enda hefir hann talið
sig áhugasaman um land-
helgismálin. En fyrir þá, sem
þurfa að reka upplýsingastarf-
semi frá Reykjavík, eins og þá,
sem nú hefir orðið opinber, er
það náttúrlega stórum hag-
kvæmara, að gerð séu út 2—3
varðskip frá Reykjavík, en að
notaðir séu bátar hér og þar
við landið, sem erfitt er að
fylgjast með. Og hafi Ólafur
Thors og menn hans ekkert illt
meint með fjandskap sínum við
þessar umbótatillögur, þá er
það a. mrk. mikið óhapp fyrir
þá, að eiga þessa afstöðu skjal-
festa í þingtíðindunum, einmitt
um sama leyti og verið er að
afhjúpa svikastarfsemina.
Magnús á Blikastöðum,
harmaði það í útvarpsræðu
sinni, að gjaldeyrisnefnd skyldi
bafa takmarkað innflutning á
erlendu skepnufóðri. Innflutn-
ingur þessi hefir vaxið stór-
kostlega síðustu ár, og þá sér-
staklega af því, að í nágrenni
kaupstaðanna, einkum Reykja-
víkur, hafa ýmsir tekið upp
þá aðferð að reka mjólkur- 1
fvamleiðslu, sem fyrst og
fremst er byggð á þessu inn-
flutta fóðri, en ekki fóðri, sem
framleitt er á íslenzkri jörð.
Það er ekki ástæða til að á-
mæla einstökum mönnum fyrir
það, þó að þeir hafi tekið upp
slíka framleiðsluhætti. En fyrir
bændastétt, sem hefir þröngan
mjólkurmarkað og á fullt í
fangi með að gera vinnu sína
verðmæta, er þetta nýja bú-
skaparlag í kringum höfuð-
staðinn mjög svo varhugavert.
Nú er hindraður innflutningur
ó smjöri og ostum. Hví þá að
fylla markaðinn af hálfútlendri
mjólk? — Það má vel vera, að
eínhverjir nágrannar Magnús-
ar á Blikastöðum séu honum
þakklátir fyrir að hafa hreyft
þessu máli. En bændurnir úti
um sveitir landsins munu hins-
vegar kunna því misjafnlega,
að formaður Búnaðarfélags Is-
lands gerist talsmaður mjólkur-
framleiðslu á erlendu fóðri,
sem keppir við hina al-inn-
lendu framleiðslu sveitanna.
Framlagið til
Búnaðarfélagsins.
Þá sagði Magnús í ræðu
sínni, að hinn ráðandi „þing-
meirihluti“ á Alþingi hefði
lækkað styrk til Búnaðarfé-
lagsins, og taldi það ámælis-
verða ráðstöfun. Það er rétt,
að styrkurinn til Búnaðarfé-
lagsins var lækkaður. En
samskonar lækkun var gerð á
framlögum til ýmiskonar hlið-
stæðrar starfrækslu. Var fylgt
þeirri reglu, að lækka þá upp-
hæð, sem áður hafði verið, um
10%. Þannig var t. d. styrkur
til Búnaðarfél. lækkaður úr
200 þús. niður í 180 þús. og
styrkur til Fiskifélagsins úr
80 þús. niður í 72 þús. — En
Magnús gleymir að geta þess,
að með þessum lækkunum var
ekki einungis hinn „ráðandi
þingmeirihluti“. Flokksmenn
Magnúsar í fjárveitinganefnd,
þeir Magnús Guðmundsson, Jón
á Reynistað, Þorsteinn Þor-
steinsson og Pétur Ottesen,
samþykktu og skrifuðu undir
tillögurnar um þessar lækkan-
ir. Með þessum lækkunum og
mörgum fleiri, þar á meðal
spamaði á launum, tókst
nefndinni að færa útgjalda-
upphæð fjárlaganna niður um
eina milljón. E. t. v. er það
ekki mikið meira átak fyrir
„formann“ Búnaðarfél. að færa
starfrækslukostnað þess niður
um 20 þús. I því sambandi
mætti t. d. benda honum á, að
það sýnist vera óþarfi, að sum-
ir ráðunautar hafi hærri laun
en búnaðarmálastjórinn. Og
fleira mætti sjálfsagt finna.
V anskilakenning
Jóns í Stóradal.
I blaði því, sem Jón í Stóra-
dal gefur út fyrir íhaldið, held-
ur hann, eins og kunnugt er,
þeirri kenningu að bændum,
Utan úv heimi
Helztu fréttir vikunnar, sem
leið, eru hrakfarir ítala í A-
bessiníu. Hafa þeir beðið ó-
sigra bæði á norður- og suður-
\ ígstöðvunum og orðið að hörfa
burt af stórum landsvæðum.
Hefir um þessar mundir verið
mikið regn í Abessiníu og ó-
venjulegt á þessum tíma, en
það hefir gert landið mjög ó-
greiðfært yfirferðar, en þeir
erfiðleikar koma þyngra niður
á hev ítala en Abessiníumanna,
sem ýmsu eru vanir af þessu
tagi. Er um það talað í frétta-
skeytum síðustu daga, að Bret-
ar og Frakkar óttist nú, að It-
alir kunni að bíða ósigur svo
herfilegan, að hnekkt geti til-
finnanlega áliti hins hvíta kyn-
stofns meðal hinna blökku
þjóða í Suðurálfu. Ugga þá öll
nýlenduveldin mjög um sinn
hag suður þar. Er í því sam-
bandi um það talað, að ný til-
raun muni gerð til að koma á
friði áður en til frekari úrslita
dregur.
Að öðru leyti er nú í erlend-
um blöðum mest rætt um hinn
hraðvaxandi vígbúnað Þýzka-
lands og hina gífurlegu ágengni
Japana í löndum Kínaveldis.
Flotamálaráðstefna, ein enn,
stendur yfir í London, og mæta
á henni fulltrúar Bretlands,
Bandaríkjanna, Frakklands, It-
alíu og Japan. Stendur þar
mikill styr við Japana, sem
nú vilja hafa herskipaflota til
jafns við Breta og Bandaríkja-
menn. Og af mikilsmegandi
mönnum í Ameríku er því nú
haldið fram, að Japanar séu
alráðnir í því að leggja undir
sig allan heiminn.
að þeir eigi að láta vexti og
afborganir af kreppulánum
sitja á hakanum og tregðast
við að greiða fyrst um sinn,
og eftir því sem helzt má
skilja, þangað til verð á dilka-
kjöti er orðið þrisvar sinnum
hærra en nafni hans, 40-aura-
Jón, taldi viðunandi árið 1933.
Er þetta að vísu heldur óvið-
kunnanleg framkoma við
Kreppulánasjóð, sem með all-
stórum fjárútlátum. gerði Jóni
mögulegt að búa með íhaldinu
í tvö ár. En þessi kenning
hefir þó aðra hlið alvarlegri.
Það gæti sem sé haft býsna
hættulegar afleiðingar fyrir
bændastéttina, ef einhverjir
bændur glæptust til að taka
mark á þessu ábyrgðarlausa
Ljali Jóns. Allt fram á þennan
dag hefir það álit verið ríkj-
andi, að bændur væru manna
orðheldnastir og áreiðanlegast-
ir í fjármálum. Þess vegna
hefir bændum alltaf orðið vel
til um að fá bráðabirgðalán fyr-
ir nauðsynjum sínum meðan
framleiðslan var að komast í
verð og önnur lán til nauðsyn-
legustu framkvæmda. Þessu
trausti hefir bændastéttin
haldið, þótt hún hafi átt erfitt
lengst af eins og nú. En heldur
Jón í Stóradal, að bændastéttin
megi við því, ef eyðilögð væri
sú tiltrú hennar með því að
koma fleiri eða færri mönnum
innan hennar til að standa
Framh. á 4. síðu.