Tíminn - 05.02.1936, Page 1
0jaíbbagi
6 laf o i nsi u 1. )áai
Átgaasntíno Costat 7 Ct.
^fgrcibsia
*9 tantjcltnta á Zaugaosg IO.
6iat 2353 - ipiacfcótj OOI
XX. árg.
Hvað er að
Búnaðarfélagi
íslands ?
Menn vita að það gengur
eitthvað að Búnaðarfélaginu,
og sá sjúkdómur er margra
ára. Félag þetta ltennir sig við
bændur, en þó virðist það á
margan hátt vera orðið nokkuð
lang't frá bændum landsins, svo
langt, að verzlunarmaður norð-
ur á Akureyri, sem þekkir ákaf-
lega lítið til sveitalífs af eigin
reynd, er nú í stjórn þess og
þykist jafnvel vera formaður
þess. Og á aðalfundi síðast
kusu svokallaðir fulltrúar
bænda hæstaréttarmálaflutn-
ingsmann í stjórn félagsins, en
gengu fram hjá flokksbróður
hans, bónda í nágrenni Reykja-
víkur. Búnaðarfélagið hef-
ir í mörg ár verið aðal-
heimkynni hinna mögnuðustu
innanlandsóeirða sem þekkzt
hafa í nokkurri stofnun hér á
lándi. Gott ■ dæmi um ástandið
er það, að nú munu raunveru-
lega vera fjórir menn á laun-
um sem forystumenn félagsins,
þar sem ætti að vera einn, og
til að ná þessu takmarki hefir
stjóm félagsins veitt einum af
hinum lægri starfsmönnum
aukalaun svo mikil, að hann
yrði launhæsti maður í félag-
inu. Annar undirmaður félags-
ins hefir verið á fullum laun-
um í mörg ár, en ekki heimtað
af honum nema sex vikna starf,
og snúningar að auki. Félagið
hefir engar tekjur sjálft, nema
framlög úr ríkissjóði. Það hef-
ir enga sjálfstæða tilveru nema
fyrir góðvild og tiltrú Alþingis.
Svo lítið hefir verið lagt upp úr
sjálfstæði félagsins, að öll bygg-
ing þess hefir verið miðuð við
það, að heimta lítið af sjálfum
sér en mikið af öðrum.
Það er von að menn spyrji
hver sé ástæðan til veikinda
þessa merkilega félags. Og að
líkindum þarf ekki að leita
lengi að orsökinni.
Búnaðarfélagið hefir um
mörg ár ekki verið frjáls og
óháður félagsskapur áhuga-
samra bænda, heldur þvingað
samstarf manna, sem fengu
jarðabótastyrk úr ríkissjóði.
Ef Búnaðarfélagið ætti að
vera virkilegur sóknarher
bænda, þá þyrftu félagsmenn
að ganga í það af frjálsum
vilja, leggja á sig byrðar og
fórnir vegna félagsins. Þá væru
engir félagsmenn í því nema
þeir sem vildu vera það, og
vildu vera það af innri hvöt.
Slíkir menn myndu vilja leggja
á sig félagsgjald í sameiginleg-
an sjóð. Slíkt Búnaðarfélag ís-
lands myndi eiga eitthvað sjálft
sem það ætti sjálfu sér að
þakka, en ekki öðrum.
En það er ekki nóg með það,
að menn eru nú svo að segja
skyldaðir inn í félagið, líka
þeir, sem ekki vilja það, og
ekki langar til þess, og einkis
af þeim krafizt nema að
taka á móti gjöfum þjóð-
félagsins. Ofan á þetta bætist
svo, að víða um land eru for-
menn hinna lögskipuðu félags-
Framh. á 4. síðu.
Vinnubrögð
Alþingis
■
Á síðasta hluta sl. þings voru ;
starfsreglur og vinnubrögð Al- i
þingis tekin til rækilegrar !
athugunar í Framsóknarflokkn-
um. Varð það þá úr, að forset- j
um þingsins var falið að endur- j
skoða þingsköpin og gera til- j
lögúr til breytinga í þá átt að j
gera mögulegt að takmarka j
málþófið og koma í veg fyrir
að afgreiðsla málanna yrði fyr-
ir óeðlilegum töfum að Öðru
leyti. Var svo frumvarp til
breytinga á þingsköpunum bor-
ið fram í neðri deild af Jör-
undi Brynjólfssyni.
En stjórnarandstæðingar
sýndu frumvarpi forsetanna
svo mikinn fjandskap, að ekki
var viðlit að afgreiða það á
þeim stutta tíma, sem þá var
eftir af þinginu. En í byrjun
næsta þings mun það verða
lagt fram á ný.
Aðalbreytingarnar, sem fel-
ast í frumvarpi Jörundar Bryn-
jólfssonar, eru tvær.
1. Forseti eða tiltekin tala
þingmanna getur lagt til, þeg-
ar mál er tekið til umræðu,
að umræðan um málið verði
takmörkuð við ákveðinn tíma,
þó eltki skemmri en tvær
kiukkustundir, að viðbættum
ræðutíma ráðherra. Skal sú
tillaga borin undir atkvæði og
ræður meirihluti, hvort tak-
marka skuli ræðutímann. Ef
samþykkt er að hafa takmark-
aðan ræðutíma í máli, skal for-
seta skylt að skipta ræðutíma
sem jafnast milli fylgismanna
og andstæðinga málsins.
Ef þessi tillaga er samþykkt,
hefir hinn ábyrgi meirihluti
það á valdi sínu í hverju máli
að koma í veg fyrir óhæfilegt
málþóf, án þess að skert sé
jafnrétti flokkanna til að taka
þátt í umræðunum.
Þessi tillaga er, eins og menn
sjá, að því leyti frábrugðin nú-
gildandi þingskapaákvæðum, að
samkvæmt henni má takmarka
ræðutímann í upphafi, og þá
gera ráðstafanir til að tryggja
jafnan ræðutíma, en nú er að-
eins hægt að skera umræðurn-
ar niður, ef þær ganga úr hófi
fram, og þá engin trygging fyr-
ir jöfnum ræðutíma.
2. Þá er breyting viðvíkjandi
því að veita afbrigði frá þing-
sköpum. Þingsköp ákveða, að
milli umræðna um mál (1. og 2.
umr., 2. og 3. umr. o. s. frv.)
skuli líða a. m. k. tvær nætur.
Afbrigði má þó veita frá þessu,
eí máli þarf að hraða, og eru
slík afbrigði oft alveg nauðsyn-
leg sérstaklega undir þinglok.
En til þess, að slík afbrigði
verði veitt, þarf 2/3 atkvæða.
Er því stjómarandstæðingum
að jafnaði í lófa lagið að hindra
afbrigðin, ef þeir vilja tefja mál
eða eyðileggja, og hafa oftar
en einu sinni komið fyrir slík
tilfelli — enda þótt að jafnaði
sé talið sjálfsagt að veita af-
brigðin, ef fram á það er farið.
1 frv. Jörundar Brynjólfsson-
ar er lagt til, að einfaldur
meirihluti atkvæða nægi til að
Framh. á 4. síðu.
Reykjavík, 5. febrúar 1936.
m
5. blað.
A víðavangi
Lögin um nýbýli og sam-
vinnubyggðir
eru birt í heilu lag'i á öðrum ;
stað hér í blaðinu. í nýbýla- !
nefnd hafa, eins og áður er ;
sagt, verið skipaðir þeir Bjarni
Asgeirsson bóndi á Reykjum, 1
Bjarni Bjarnason skólastjóri
á Laugavatni og Björn Kon-
ráðsson ráðsmaður á Vífilsstöð-
um. En Steingrímur Steinþórs-
son búnaðannálastjóri gegnir
störfum nýbýlastjóra.
Frá Fiskimálanefnd.
Ólafur Briem, sem verið hef-
ir skrifstofustjóri Fiskimála-
nefndar, er nú látinn af því
starfi, og hefir Runólfur Sig-
urðsson, starfsmaður hjá Sölu-
sambandi ísl. fiskframleiðenda,
verið ráðinn í hans stað.
Runólfur Sigurðsson er ung-
ur maður, en hefir aflað sér
mikillar þekkingar í þessum
málum. Hann var í Hvítár-
bakltaskóla veturna 1922—24
og lauk burtfararprófi frá Sam-
vinnuskólanum vorið 1926. Ár-
ið 1927 réðist hann til Sam-
bands isl. samvinnufélaga og
vann á skrifstofum þess í Eng-
landi og Þýzkalandi 1928—31.
Árið 1932 kom hann heim og
réðist til Sölusambands ísl.
fiskframleiðenda, þegar það var
stofnað í júlímánuði 1932 og
hefir unnið hjá því síðan. Ár-
ið 1933 fór hann á vegum S.
í. F. í markaðsleit til Afríku og
ferðaðist eftir norðurströnd-
inni alla leið frá Casablanca til
Eygiptalands.
Eymd varaliðsins.
Jón í Dal er orðinn lafhrædd-
ur við vanskilakenningar sínar
og sver nú og sárt við leggur,
að sér hafi ekki til hugar komið
að hvetja bændur til að standa
ekki í skilum við Kreppulána-
sjóð. Mun hann hafa orðið eitt-
hvað var við það í norðurför
sinni, að kenning þessi mæltist
misjafnlega fyrir meðal hún-
vetnskra bænda. Er Jón nú fá-
orður mjög um Kreppulánasjóð,
en birtir hins vegar í síðasta
blaði kvæði og sögu eftir Kol-
bein í Kollafirði. Er Kolbeinn af
þeim varaliðsmönnum talinn
skáld gott. Þá birtir Jón grein-
arstúf með fyrirsögninni
„Ekki er öll vitleysan eins“. í
næst síðasta blað skrifaði hann
aðra grein með sömu fyrirsögn!
Ekki bendir þetta á að maður-
inn sé fjölskrúðugur í hugsun.
En greinár þessar fjalla um ó-
skyld efni, og sanna því, að það
er rétt, sem í fyrirsögninni
stendur.
Fyrverandi kjósendum
íhaldsins í sveitum myndi
mörgum hverjum hafa þótt
fróðlegt að sjá framan t
snjáldrið á íhaldsdagblaðinu
Vísi um þessar mundir. Blað
þetta hefir þessa dagana verið
að útmála það fyrir verkafólki
og öðrum íbúum í Reykjavík,
hve frámunalega illa socialist-
ar hafi gætt hagsmuna þeirra
i samvinnunni við Framsóknar-
arflokkinn. Nefnir blaðið tvennt
til máli sínu til sönnunar.: Að
mjólkin hafi ekki enn lækkað
neitt raunverulega, og að kjöt-
verðið hafi stórhækkað. Vilja
ekki ræðumenn íhaldsins hafa
þessi Vísis-blöð með sér þegar
þeir fara næst á fundi í sveit
og bera þau á borð sem eftir-
mat með kenningum sínum
um, að Framsóknarflokkurinn
hafi svikið bændurna til hags-
muna fyrir kjósendur socialista
í Reykjavik?
Morgunblaðið
hefir líka sett upp nokkuð
nýjan svip í bollaleggingum sín-
um um samvinnu stjórnarflokk-
anna. 1 forystugrein fyrir rúm-
lega viku síðan segist það hafa
gert þá uppgötvun, að Fram-
sóknarmenn séu í flestum mál-
um mun róttækari en socialist-
ar. Það séu Framsóknarmenn,
sem gangi í íararbroddi í því
að stofna einkasölur og koma á
hátekjuskatti, en þingmenn
socialista fylgi þessum málum
meira og minna með hangandi
hendi. Framsóknarflokkurinn
getur að vísu vel við það unað,
að viðurkennd sé forysta hans
í hinum stærri málum, er til
umbóta horfa og réttlætis. Og
auðvitað er það ekki nema eðli-
legt — og socialistum engan
veginn til hnjóðs — þótt stærri
þingflokkur í samstarfi hafi
forystu fyrir öðrum minni. —
En þessi nýi tónn í Mbl. er dá-
lítið undarlegur. Það er eins og
„andi“ hafi hlaupið í pennann
hjá „Fjólupabba“ og haft sér
það til gamans að snúa öllu því
í villu, sem „moðhausamir“
hafa verið að unga út í- 8 ár
um sambúð Framsóknarmanna
og socialista!
V estur-isf irðingar
votta ríkisstjóminni traust.
Þing- og héraðsmálafundur
Vestur-ísafjarðars. var haldinn
á Þingeyri dagana 23. til 27.
janúar síðastl. Mættir voru 17
fulltrúar úr öllum hreppum sýsl
unnar. Samþykktar voru marg-
ar tillögur, m. a. eftirfarandi
traustsyfirlýsing til ríkisstjórn-
arinnar með 10:6 atkv.:
„Fundurinn lýsir ánægju
sinni yfir stefnu ríkisstjórnar-
innar í höfuðatriðum, að því er
átvinnumál og fjármál þjóðar-
innar snertir, svo sem um inn-
anlandssölu landbúnaðarafurða,
nýja framleiðsluhætti og mark-
aðsleit, meðferð á gjaldeyri
landsmanna og ýmiskonar
stuðningi við atvinnuvegina. —
Treystir fundurinn þinginu og
stjórninni til að mæta komandi
erfiðleikum með festu og dugn-
aði.“
Ennfremur var samþykkt
eftirfarandi tillaga. (Flutnings-
maður hennar var Böðvar
prestur á Rafnseyri, fyi-rum
íhaldsframbjóðandi i kjördæm-
inu) :
„Funaurinn lýsir yfir því, að
hann telur mikla réttarbót í
ýmsum lögum frá síðasta
þingi, svo sem framfærslulög-
um, tryggingalöggjof o.fl. Jafn-
framt lýsir fundurinn yfir því,
að hann telur brýna nauðsyn
bera til þess, að allir stjórn-
málaflokkar sameini krafta
sína til þess að rétta við fjár-
hag ríkisins, hvað sem öðrum
dægurmálum líður.“
Benedikt Kristjánsson
frá Einholti í Austur-Skafta-
fellssýslu andaðist 6. okt. s. 1.,
þá á 85. aldursári. Sbr. grein 1
Þorbergs Þorleifssonar alþm. '
á öðrum stað hér í blaðinu.
Vilhjálmur Hildibrandsson.
járnsmiður á Laufásveg 20 í
Reykjavík andaðist 12. jan. s. 1.
Hann var fæddur 18. des. 1864
í Búðarholti í Þykkvabæ. Kona
Vilhjálms, eftirlifandi, er Ingi-
björg ólafsdóttir*) frá Dísu-
koti. Bjuggu þah hjón í Dísu-
koti í 15 ár og í Vetleifsholti í
11 ár, en þá fluttust þau til
Reykjavíkur, og stundaði Vilhj.
smíðar síðustu æfiárin. Hann
var iðjumaður með afbrigðum,
skapfastur og trúlyndur, full-
trúi þess bezta í þeirri bænda-
kynslóð, er upp fæddist á Suð-
urlandi á þriðja fjórðungi ald-
arinnar sem leið.
Stytting þingtímans.
Hermann forsætisráðherra
lýsti í áramótaræðu sinni þeirri
ákvörðun að stjórnin vilji vinna
að því að stytta þingið. En til
þess þarf að breyta þingsköp-
um, svo að umræður verði
hæfilegar um hvei’t mál. íhaldið
hefir fyr og síðar beitt málþófi
til að lengja þingin. I tíð hinn-
ar fyrri Framsóknarstjórnar
stóðu eldhúsumræður eitt sinn
í meira en viku, og voru þar 1
langir næturfundir. Nú í vetur
hélt Jakob Möller f jögra klukk-
ustunda ræðu til að tefja frv.
um skipulag á sölu skólabóka.
Pétur Halldórsson bóksali taldi
sig hafa hagsmuni af að tefja
frv. og vegna hagsmuna hans
setur Jakob upp málþófið. Auk
háns eru 7—8 aðrir íhaldsmenn
sem taka þátt í málþófi að jafn-
aði. Eftir frv. því, er forsetar
Framh. á 4. síðu.
*) Ólafui' faðir hennar er enn á
líl'i 102 ára að aldri. Hallgrímur
Hallgrímsson magister, sem ritað
befir um V. H., telur Ólaf elzta
mann landsins.
Uian úr heimi
Kosningar til Lögþingsins í
Færeyjum eru nýafstaðnai*. Úr-
slit urðu þau, að Sambands-
flokkurinn fékk 8 þingsæti,
Sjálfstjórnarflokkurinn (sem
Johannes Patursson stjómar)
7 þingsæti og Jafnaðarmenn 6
þingsæti. Hefir Sjálfstjórnar-
flokkurinn tapað fylgi til muna,
en flokkur Jafnaðarmanna
aukizt mjög, og er talið ósenni-
legt, að Patursson verði áfram
fulltrúi Færeyinga í Landsþing-
inu danska. — Lögþingið í Fær-
eyjum hefir ráðgefandi vald í
málefnum eyjanna
Látinn er í Grikklandi með
sviplegum hætti Kondylis fyr-
verandi hermálaráðherra og
foringi konungssinna þar í
landi. Var talið, að hann hefði
dáið af hjartaslagi, en orðróm-
ur gengur um það, að honum
hafi verið byrlað eitur.
Hitler átti þriggja ára ríkis-
stjórnarafmæli 30. jan. s. 1.
Þann dag gaf nazistastjómin
út ný lög, sem veita hermönn-
um í ríkishernum einskonar
lögregluvald og þó meira en
það. Hermönnum er heimilað að
grípa þegar í stað til vopna, til
þess að bæla niður óeh'ðir á al-
mannafæri, dreifa kröfugöng-
um, til að vernda líf og eignir
og til að verja sjálfa sig. Mega
þeir nota handsprengjur í þessu
skyni. Talið er, að ríkishemum
sé hérmeð ætlað að gegna því
hlutverki, er „stormsveitir"
Nazista áður höfðu.
í her Mansjúríu hefir verið
gert uppþot gegn Japönum.
Nokkrir japanskir yfirmenn
voru drepnir, en uppþotsmenn
flýðu yfir landamæri Síbiríu.
Borgbjerg fyrverandi kennslu-
málaráðherra Dana er látinn.
ITann var einn af aðalforingj-
um Jafnaðarmanna, mælsku-
maður mikill og um skeið rit-
stjóri Social-Demokraten. Hann
átti sæti í íslenzk-dönsku lög-
j afnaðamef ndinni.
Her Abessiníumanna hefir
undanfarið unnið stóra sigra í
svokölluðu Tembienhéraði á
norðurvígstöðvunum. Hafa or-
ustur verið harðar og mjög
barizt í návígi. Talið er að um
þrjár þúsundir ítalskra her-
manna hafi fallið, og miklu
meira af liði innfæd.dra Afríku-
ríkumanna, sem ítalir hafa í
þjónustu sinni. Aftur á móti
hafa Italir sótt mjög fram á
suðurvígstöðvunum og mikið
mannfall orðið í liði Abessiníu-
manna. Er talið, að ítalski her-
inn sé nú kominn svo langt inn
í landið sunnan að, að búast
megi þá og þegar við loftárás-
um á höfuðborg . Abessiníu,
Addis Abeba. Vinna Abessiníu-
menn að því í óða önn að flytja
burt úr borginni þau verðmæti,
er þeir vilja sízt láta eyði-
leggja, og grafa skotheld neð-
anjárðargöng fyrir íbúana.
j Mac Donald fyrv. forsætis-
ráðherra Breta, sem féll í kosn-
: ingunum í haust, var í fyrra-
j dag kosinn inn í þingið sem
fulltrúi fyrir hina skozlcu há-
skóla. Sonur hans, sem einnig
féll í haust, er nú líka í kjöri,
við aukakosningu, sem fram fer
í þessum mánuði.
f
v