Tíminn - 26.02.1936, Page 1
Ojaífcbagi
Ma6«l 11« e i I. >4tti
&sgangas(na toetat 7 b.
J2^fgrcit>sla
®ð tnntjeimta á Íuugaocg lO.
6íinl 2353 — ööí
XX. árg.
Reykjavík, 26. febrúar 1936
8. blaS.
Fjárlagarædai^^93|^
Ríkissjóður hafði tekjuafgang á árinu 1935
og greiðsiujðfnuður batnaði um 2 milj. kr.
Viö 1. umræðu fjárlag'ænna í sameínuðu Alþingi 19. m. gai Eysteinn
Jónsson fjármálaráðherra yfirlit um fjárhagsafkomu ríkissjóðs á árinu
1935, en pað er fyrsta árið, sem núverandí stjórn fer með fjármál
landsins. Niðurstaðan sýnír, að á árinu hefir orðið 740 þúsund króna
tekjuafgangur og nærri lætur, að greiðslujöfnuði (pegar með er talin
afborgun skulda og eignaaukning) sé náð að fullu. Landsreikníngurinn
héfir farið minna fram úr áætlun fjárlaga en nokkru sinni fyr á und-
anförnum 10 árum — Ræða ráðherrans birtíst hér í heild.
EINS og venja er til við 1. |
umr. fjárlaganna, mun ég j
gefa yfirlit um afkomuna á ár-
inu 1935, áður en ég vík að
sjálfu frumv., er hér liggur
fyrir.
Umbætur rikisbókhaldsins.
Mun ég byrja með því að
gefa yfirlit um rekstrarafkomu
ríkissjóðs. Er það yfirlit,
sem að undanfömu, háð þeim
bieytingum, er verða kunna vi.ð
endanlegt uppgjör reikning-
anna. Svo verulegar ættu þær
breytingar þó ekki að verða, að
heildamiðurstaðan raskist, svo
að máli skipti. Þykir mér rétt
að geta þess í því sambandi, að
hin ábyggilegu bráðabirgða-
uppgjör síðari ára, em að
þakka breytingu þeirri, er gerð
var á bókhaldi og reikningsfyr-
írkomulagi ríkissjóðs árið 1930
—1931. Hefir sú endurbót nú
hlotið allra viðurkenningu —
einnig þeirra, sem þá töldu
hána fráleita og gjörða í blekk-
ingarskyni.
(Þessu næst las ráðherrann
rekstursyfirlit og sjóðsyfirlit,
sem birt em á öðrum stað í
blaðinu).
740 þús. kr. tekjuafgangur.
Eu undanfarln 3 ár heffr
stöðuat verið tekjuhalll.
Eins og yfirlit þetta ber með
sér, hefir hinn reikningslegi
rekstrarafgangur á árinu 1935
orðið 505 þús. kr. rúmlega. En
þess ber að gæta í því sam-
bandi, að þá er með talið til út-
gjalda á rekstrarreikningi
framlag til fiskimálasjóðs 235
þús. kr. En sá sjóður ber, sem
kunnugt er, kostnað af ýmsum
framkvæmdum í þágu sjávarút-
vegsins, svo sem tilraunum til
nýrra fiskverkunaraðferða og
öflun nýrra fiskmarkaða.
Þótt ég hafi fært þetta tillag
á rekstrarreikning, er hér um
alveg óvenjulega greiðslu að
ræða, sem að sumu leyti em til
eignir á móti í vörzlum fiski-
rnálanefndar, þótt eigi liggi fyr-
ir nú, að hve miklu leyti. Tel
ég því eigi sanngjamt, þegar
rekstrarafkoman 1935 er borin
saman við afkomuna önnur ár,
að framlag þetta sé talið með
hinum venjulegu útgjöldum.
Hinn raunverulegi rekstrar-
afgangur ársins 1935, sambæri-
legur við önnur ár, er því 740
þús. kr. Til samanburðar við
afkomuna á hinum kreppuár-
unum, skal þess getið, að rekst-
urshalli var;
1932 um kr. 1.541.000
1983 ------- 62.800
1934 _ _ 1.420.000
og hefi ég þá á því ári dregið
frá skuldir, er þá vom yfir-
teknar vegna mjólkurbúa og
frystihúsa, enda voru þær sér-
staks eðlis, og afkoma ársins
1934 eigi samanburðarhæf við
önnur ár án þess frádráttar.
Rekstursniðurstaðan 2 mlllj.
kr. hagstæðari en árið áður.
Á árinu sem leið, hefir þann-
ig tekizt að ná allverulegum
rekstrarafgangi. Rekstramið-
urstaðan er fullum 2 millj.
króna hagstæðari en árið á
undan. Nú er það hinsvegar af
núverandi ríkisstjóm talið
nauðsynlegt að keppa að því, að
hægt sé að inna af hendi fast-
ar afborganir af lánum ríkis-
sjóða og kostnað við þau mann-
virki, sem ekki em beint arð-
gæf án þess að skuldir þurfi að
myndast á móti. Til þess að
slíkt geti orðið, þarf að ná full-
um greiðslujöfnuði. Þess ber
þó vel að gæta í þessu sam-
bandi, að undir eins og rekstr-
arafgangi er náð, þá er um
hagnað að ræða, sem gengur
til greiðslu skulda og nýrra
framkvæmda.
GreiðsluhaUi aðeius
155 þús. kr.
Eins og uppgjör það, er lesið
hefir verið, ber með sér er
reikningslegur greiðsluhalli árs-
ins 1935 talinn 391 þús. kr. Ef
bera á þá niðurstöðu saman við
greiðslujöfnuð undanfarinna
ára, tel ég rétt að draga frá
íramlagið til fiskimálasjóðs, af
þeim ástæðum, er þegar hafa
verið greindar. Hinn raunveru-
legi greiðsluhalli ársins 1935 til
samanburðar verður þá 155
þús. kr., en í fjárlögum var
gert ráð fyrir greiðsluhalla, er
næmi 99 þús. og 800 kr. Heild-
arniðurstaða rekstrarins 1935
er því svo að segja nákvæmlega
hins saina og í fjárlögum var
gert ráð fyrir, og á árinu
1935 hefir tekizt að lækka
greiðsluhallann um rúmlega 2
millj. króna, eins og fyrirhugað
var. Þess má og geta hér, að
rúmlega 40 þús. kr. af þeim 155
þús., sem á vantar fullan
greiðslujöfnuð, stafa af vega-
og brúarlánum, sem unnið var
fyrir á árinu 1935, en lofað var
að vinna áður en núv. stjórn
tók við.
Hagstæðasta útkoma
síðan 1929.
Við athugun er ég hefi gert,
hefi ég komizt að raun um, að
þessi útkoma er hin hagstæð-
asta, er orðið hefir síðan ái'ið
1929, en það ár var beinlínis
afgangur af tekjum ríkissjóðs
eftir að fastar afborganir lána
höfðu verið inntar af höndum.
Þá kem ég að umfram-
greiðslum og samanburði á
fjárlögunum fyrir 1935 og á
niðurstöðum samkvæmt bráða-
birgðauppgjöri því er fyrir
liggur.
pað, sem stjórnarandstæð-
ingar sögðu 1 fyrra.
Á sínum tíma var af hálfu
stj órnarandstæðinga gert mik-
ið veður af því að fjárlögin fyr-
ir árið 1935 væru hin hæstu er
fram hefðu verið borin á Al-
þingi. í því sambandi benti ég
á, hvað eftir annað, að hin háu
fjárlög stöfuðu að verulegu
leyti af því, að nú væru ýmsir
óbundnir liðir áætlaðir miklu
hærri og sanni nær en áður
hefði tíðkazt. Hvað eftir annað
benti ég háttv. stjómarand-
stæðingum á, að bíða og sjá,
hvort landsreikningurinn fyrir
árið 1935 yrði sá hæsti, er
fram hefði komið. Yrði svo, þá
ætti gagnrýni þeirra rétt á sér.
Iiitt var mér og ljóst, að þótt
meir hefði verið vandað til á-
ætlana fjárlaganna fyrir árið
1935 en áður, mætti ganga út
frá því sem gefnu, að lands-
reikningurinn myndi fara nokk-
uð fram úr þeirri áætlun. Fjár-
lagafrv. fyrir árið 1935 var
fyrsta tilraunin til þess að
lækka þann óhæfilega mismun,
sem orðið hefir á fjárlögum og
landsreikningi og þá jafnframt
að fá Alþingi til að gera sér
sem vandlegast grein fyrir
þeirri tekjuupphæð, sem afla
þyrfti ríkissjóði. Svo sem bráða-
birgðayfirlitið ber með sér,
hafa greiðslur úr ríkissjóði, að
frádregnum fyrningum og
greiðslum til stuttbylgjustöðv-
arinnar numið 16 millj. og 315
þús. kr. Þar af er tillag til
fiskimálasjóðs kr. 235 þús.
Heildargreiðslur, sem sambæri-
legar eru við greiðslur undan-
farinna ára, ef uppgjöri fyrir
þau er hagað á sama hátt og
hér er gert, nema því um 16
millj. og 80 þús. kr. En fjár-
lögin gerðu ráð fyrir því, að
alls yrðu greiddar 14 millj. og
47 þús. kr. Er því þessi hlið
landsreikningsins um 2 millj.
króna heerri en fjárlög.
Eysteinn Jónsson i jármálaráðherra.
Qjöidin hafa farið minna
fram úr ðætlun en nokkru
sinni fyr á tímabiilnu 1925—
1935.
Þegar þessar tölur eru bornar
saman við heildargreiðslur,
samkv. fjárl. og landsreikningi
undanfarin 10 ár, kemur í ljós,
að aðeins einu sinni á þeim
tíma hefir orðið minni mismun-
urinn á fjárlögum og lands-
reikningi en á árinu 1935. Það
var árið 1927. öll hin árin hef-
ir mismunur upphæða á fjár-
lögum og landsreikningi verið
meiri en 1935. En ef sýndur er
með hlutfallstölum þessi mis-
munur undanfarinna 10 ára,
sést, að umframgreiðslur á ár-
inu 1935 eru hlutfallslega minni
en nokkru sinni fyrr á þessu
árabili. Til fróðleiks skal ég lesa
hér hverju umframgreiðslumar
hafa numið hlutfallslega þessi
ár:
Árið 1925 31,87%
— 1926 22,52%
— 1927 15,78%
— 1928 26,06%
— 1929 41,60%
— 1930 45%
— 1931 32,74%
— 1932 19,28%
— 1933 24,08%
— 1934 45%
— 1935 14,55%
Það skal tekið fram, að sam-
anburð þenna hefi ég reynt að
gera þannig á milli ára, að
samræmi sé í, t. d. sleppt framl
til arðgæfra fyrirtækja og
öðrum liðum, sem ruglað gætu
samanburðinn. Þessi saman-
burður sýnir, að þegar við þessa
fyrstu tilraun mína hefir all-
verulega orðið ágengt.
Stjómarandstæðingar töluðu
um há fjárlög. En gjöldln
hafa reynzt jöfn meðaltali
síðustu 5 ára.
Ég gat um það áðan, að
háttv. stjómarandstæðingar
hefðu lagt mikla stund á, að
bera ríkisstjóminni á brýn, hve
fjárlög hennar vseru há. Er
því fróðlegt að gera samanburð
á landsreikningunum við aðra
reikninga. Samkvæmt bráða-
birgðayfirlitinu hafa greiðslur
ríkissjóðs orðið rúmlega 1 millj.
kr. lægri á árinu 1935 en árið
1934. Ef greiðslur samkvæmt
yfirlitinu eru bornar saman við
meðaltal greiðslna úr ríkissjóði
síðustu 5 árin, og þó ekki mið-
að við þær greiðslur, sem ó-
vanalegar mega teljast, t. d.
ekki framlög til arðbærra fyr-
irtækja, til byggingar lands-
spítalans, Amarhváls, lands-
símastöðvarinnar o. fl. kemur í
ljós, að greiðslur síðustu 5 ára
taldar þannig hafa orðið að
meðaltali rúmlega 16 millj.
kr. En greiðslur 1935 eru 16
millj. og 80 þús. kr. fyrir utan
íramlag til fiskimálasjóðs, eða
svo að segja nákvæmlega sama
upphæð og meðalgreiðslur síð-
ustu ára. Taka skal það fram,
að á útkomu tveggja þessara
ára, áranna 1933 og 1934, báru
núv. háttv. stjórnarandstæðing-
ar ábyrgðina ásamt Framsókn-
arflokknum.
Með þessum samanburði ætla
ég að sé hnekkt til fulls
þeirri staðhæfingu stjómar-
andstæðinga, að með fjár-
lögunum fyrir árið 1935
væri stofnað til meiri fjámotk-
unar úr ríkissjóði en dæmi
væru til áður, og þá um leið
sannað það, sem ég hefi haldið
fram um þetta, að meginhluti
fjárlagahækkunarinnar 1935
var vegna þess, að hærra voru
áætlaðir óbundnir liðir fjárlag-
anna en áður. Ég skal þá taka
það fram, að ég er ekki að
þessum samanburði vegna þess,
að ég álíti það einhverja goðgá
þótt greiðslur úr ríkissjóði
hefðu orðið eitthvað hærri en
áður t. d. til styrktar atvinnu-
vegum þjóðarinnar, heldur til
þess að sýna fram á, að háttv.
stjómarandstæðingar hafa haft
rangt fyrir sér í fyrri umræð-
um um fjárlögin 1935.
Framh. á 2. síðu.
Fjörbroi Jóns
á Laxamýri
i Eftir núgildandi skipulagi
Búnaðarfélags íslands er á veg-
um þess háð annað hvort ár
svokallað búnaðarþing eins og
kunnugt er. Atkvæðisrétt á
búnaðarþingi hafa fulltrúar
kjörnir af búnaðarsamböndum,
sem eru einskonar undirdeildir
Búnaðarfélags íslands. Kosning
þessara fulltrúa gildir til 4 ára
og er kosið í samböndunum í
tveimur flokkum á tveggja ára
fresti. Núverandi kjörtímabili
sumra fulltrúanna lýkur á
komanda vori. Þó svo kunni að
virðast í fljótu bragði, sem
kosning þessara fulltrúa sé
ekki það stórmál að það eigi
svo brýnt erindi til almennings
í landinu að fara þurfi með það
í víðlesið blað, geta þeir at-
burðir gerzt í sambandi við
slíka kosningu, að fyllilega sé
réttmætt að frá þeim sé skýrt
opinberlega. Og slíkir atburðir
hafa gerzt og eru að gerast í
einu búnaðarsambandinu, en
það er Búnaðarsamband Þing-
eyinga.
Núverandi fulltrúi þess sam-
bands á Búnaðarþingi er Jón
H. Þorbergsson bóndi á Laxa-
mýri og er kjörtímabil hans úti
á komanda vori. Hann er einn-
ig formaður búnaðarsambands-
ins.
Á síðastliðnu vori lét for-
maðurinn það boð út ganga til
hreppabúnaðarfélaganna á sam-
bandssvæðinu, að aðalfund Bún-
aðarsambands Suður-Þing-
eyinga skyldi halda á Húsavík
eða Laxamýri 25. apríl það ár
og væri aðalverkefni þess fund-
ar að kjósa fulltrúa á Búnaðar-
þing. Var tíð stirð mjög og erf-
itt um ferðalög, er fundarboð
þetta var útgefið með mjög
skömmum fyrirvara og þótti
mönnum af þeim ástæðum tím-
inn illa valinn. Fundardagurinn
var þó valinn með tilliti til
þess, að fulltrúar úr Norður-
Þingeyjarsýslu gætu komið á
fundinn með skipi frá Þórshöfn
og Kópaskeri. Fulltrúar þessir
byggðu því á þessari skipsferð,
enda lofaði formaðurinn því í
símtölum, að fundinum skyldi
frestað, ef skipinu seinkaði.
Varð það og, sem oft hendir,
og hófst fundur þessi ekki fyr
en kl. 10 að kveldi 27. apríl og
var háður til fullnustu þá um
nóttina. Höfðu fulltrúar úr
Suðursýslunni þá beðið fundar-
ins í tvo daga. Þegar á fundinn
kom urðu fulltrúar brátt varír
við það, að Jóni Þorbergssyni
var það hugleikið mjög að
verða endurkosinn sem búnað-
arþingsfulltrúi. Jafnframt kom
í ljós, að formlega séð voru
allmiklir annmarkar á því, að
lögleg kosning á fulltrúa til
búnaðarþings gæti farið fram á
þessum fundi. Nýlega höfðu
Búnaðarsamb.stjóminni borizt
reglur, er samþykktar voru á
síðasta Búnaðarþingi, um það,
hvernig kjósa skyldi fulltrúa í
hreppabúnaðarfélögunum á
slíkan fund, en reglur þessar
voru sumum búnaðarfélögun-
um ekki kunnar. Umboð sumra
fulltrúanna voru því ekki í
Fxamb. á & siðu.