Tíminn - 26.02.1936, Page 1

Tíminn - 26.02.1936, Page 1
Ojaífcbagi Ma6«l 11« e i I. >4tti &sgangas(na toetat 7 b. J2^fgrcit>sla ®ð tnntjeimta á Íuugaocg lO. 6íinl 2353 — ööí XX. árg. Reykjavík, 26. febrúar 1936 8. blaS. Fjárlagarædai^^93|^ Ríkissjóður hafði tekjuafgang á árinu 1935 og greiðsiujðfnuður batnaði um 2 milj. kr. Viö 1. umræðu fjárlag'ænna í sameínuðu Alþingi 19. m. gai Eysteinn Jónsson fjármálaráðherra yfirlit um fjárhagsafkomu ríkissjóðs á árinu 1935, en pað er fyrsta árið, sem núverandí stjórn fer með fjármál landsins. Niðurstaðan sýnír, að á árinu hefir orðið 740 þúsund króna tekjuafgangur og nærri lætur, að greiðslujöfnuði (pegar með er talin afborgun skulda og eignaaukning) sé náð að fullu. Landsreikníngurinn héfir farið minna fram úr áætlun fjárlaga en nokkru sinni fyr á und- anförnum 10 árum — Ræða ráðherrans birtíst hér í heild. EINS og venja er til við 1. | umr. fjárlaganna, mun ég j gefa yfirlit um afkomuna á ár- inu 1935, áður en ég vík að sjálfu frumv., er hér liggur fyrir. Umbætur rikisbókhaldsins. Mun ég byrja með því að gefa yfirlit um rekstrarafkomu ríkissjóðs. Er það yfirlit, sem að undanfömu, háð þeim bieytingum, er verða kunna vi.ð endanlegt uppgjör reikning- anna. Svo verulegar ættu þær breytingar þó ekki að verða, að heildamiðurstaðan raskist, svo að máli skipti. Þykir mér rétt að geta þess í því sambandi, að hin ábyggilegu bráðabirgða- uppgjör síðari ára, em að þakka breytingu þeirri, er gerð var á bókhaldi og reikningsfyr- írkomulagi ríkissjóðs árið 1930 —1931. Hefir sú endurbót nú hlotið allra viðurkenningu — einnig þeirra, sem þá töldu hána fráleita og gjörða í blekk- ingarskyni. (Þessu næst las ráðherrann rekstursyfirlit og sjóðsyfirlit, sem birt em á öðrum stað í blaðinu). 740 þús. kr. tekjuafgangur. Eu undanfarln 3 ár heffr stöðuat verið tekjuhalll. Eins og yfirlit þetta ber með sér, hefir hinn reikningslegi rekstrarafgangur á árinu 1935 orðið 505 þús. kr. rúmlega. En þess ber að gæta í því sam- bandi, að þá er með talið til út- gjalda á rekstrarreikningi framlag til fiskimálasjóðs 235 þús. kr. En sá sjóður ber, sem kunnugt er, kostnað af ýmsum framkvæmdum í þágu sjávarút- vegsins, svo sem tilraunum til nýrra fiskverkunaraðferða og öflun nýrra fiskmarkaða. Þótt ég hafi fært þetta tillag á rekstrarreikning, er hér um alveg óvenjulega greiðslu að ræða, sem að sumu leyti em til eignir á móti í vörzlum fiski- rnálanefndar, þótt eigi liggi fyr- ir nú, að hve miklu leyti. Tel ég því eigi sanngjamt, þegar rekstrarafkoman 1935 er borin saman við afkomuna önnur ár, að framlag þetta sé talið með hinum venjulegu útgjöldum. Hinn raunverulegi rekstrar- afgangur ársins 1935, sambæri- legur við önnur ár, er því 740 þús. kr. Til samanburðar við afkomuna á hinum kreppuár- unum, skal þess getið, að rekst- urshalli var; 1932 um kr. 1.541.000 1983 ------- 62.800 1934 _ _ 1.420.000 og hefi ég þá á því ári dregið frá skuldir, er þá vom yfir- teknar vegna mjólkurbúa og frystihúsa, enda voru þær sér- staks eðlis, og afkoma ársins 1934 eigi samanburðarhæf við önnur ár án þess frádráttar. Rekstursniðurstaðan 2 mlllj. kr. hagstæðari en árið áður. Á árinu sem leið, hefir þann- ig tekizt að ná allverulegum rekstrarafgangi. Rekstramið- urstaðan er fullum 2 millj. króna hagstæðari en árið á undan. Nú er það hinsvegar af núverandi ríkisstjóm talið nauðsynlegt að keppa að því, að hægt sé að inna af hendi fast- ar afborganir af lánum ríkis- sjóða og kostnað við þau mann- virki, sem ekki em beint arð- gæf án þess að skuldir þurfi að myndast á móti. Til þess að slíkt geti orðið, þarf að ná full- um greiðslujöfnuði. Þess ber þó vel að gæta í þessu sam- bandi, að undir eins og rekstr- arafgangi er náð, þá er um hagnað að ræða, sem gengur til greiðslu skulda og nýrra framkvæmda. GreiðsluhaUi aðeius 155 þús. kr. Eins og uppgjör það, er lesið hefir verið, ber með sér er reikningslegur greiðsluhalli árs- ins 1935 talinn 391 þús. kr. Ef bera á þá niðurstöðu saman við greiðslujöfnuð undanfarinna ára, tel ég rétt að draga frá íramlagið til fiskimálasjóðs, af þeim ástæðum, er þegar hafa verið greindar. Hinn raunveru- legi greiðsluhalli ársins 1935 til samanburðar verður þá 155 þús. kr., en í fjárlögum var gert ráð fyrir greiðsluhalla, er næmi 99 þús. og 800 kr. Heild- arniðurstaða rekstrarins 1935 er því svo að segja nákvæmlega hins saina og í fjárlögum var gert ráð fyrir, og á árinu 1935 hefir tekizt að lækka greiðsluhallann um rúmlega 2 millj. króna, eins og fyrirhugað var. Þess má og geta hér, að rúmlega 40 þús. kr. af þeim 155 þús., sem á vantar fullan greiðslujöfnuð, stafa af vega- og brúarlánum, sem unnið var fyrir á árinu 1935, en lofað var að vinna áður en núv. stjórn tók við. Hagstæðasta útkoma síðan 1929. Við athugun er ég hefi gert, hefi ég komizt að raun um, að þessi útkoma er hin hagstæð- asta, er orðið hefir síðan ái'ið 1929, en það ár var beinlínis afgangur af tekjum ríkissjóðs eftir að fastar afborganir lána höfðu verið inntar af höndum. Þá kem ég að umfram- greiðslum og samanburði á fjárlögunum fyrir 1935 og á niðurstöðum samkvæmt bráða- birgðauppgjöri því er fyrir liggur. pað, sem stjórnarandstæð- ingar sögðu 1 fyrra. Á sínum tíma var af hálfu stj órnarandstæðinga gert mik- ið veður af því að fjárlögin fyr- ir árið 1935 væru hin hæstu er fram hefðu verið borin á Al- þingi. í því sambandi benti ég á, hvað eftir annað, að hin háu fjárlög stöfuðu að verulegu leyti af því, að nú væru ýmsir óbundnir liðir áætlaðir miklu hærri og sanni nær en áður hefði tíðkazt. Hvað eftir annað benti ég háttv. stjómarand- stæðingum á, að bíða og sjá, hvort landsreikningurinn fyrir árið 1935 yrði sá hæsti, er fram hefði komið. Yrði svo, þá ætti gagnrýni þeirra rétt á sér. Iiitt var mér og ljóst, að þótt meir hefði verið vandað til á- ætlana fjárlaganna fyrir árið 1935 en áður, mætti ganga út frá því sem gefnu, að lands- reikningurinn myndi fara nokk- uð fram úr þeirri áætlun. Fjár- lagafrv. fyrir árið 1935 var fyrsta tilraunin til þess að lækka þann óhæfilega mismun, sem orðið hefir á fjárlögum og landsreikningi og þá jafnframt að fá Alþingi til að gera sér sem vandlegast grein fyrir þeirri tekjuupphæð, sem afla þyrfti ríkissjóði. Svo sem bráða- birgðayfirlitið ber með sér, hafa greiðslur úr ríkissjóði, að frádregnum fyrningum og greiðslum til stuttbylgjustöðv- arinnar numið 16 millj. og 315 þús. kr. Þar af er tillag til fiskimálasjóðs kr. 235 þús. Heildargreiðslur, sem sambæri- legar eru við greiðslur undan- farinna ára, ef uppgjöri fyrir þau er hagað á sama hátt og hér er gert, nema því um 16 millj. og 80 þús. kr. En fjár- lögin gerðu ráð fyrir því, að alls yrðu greiddar 14 millj. og 47 þús. kr. Er því þessi hlið landsreikningsins um 2 millj. króna heerri en fjárlög. Eysteinn Jónsson i jármálaráðherra. Qjöidin hafa farið minna fram úr ðætlun en nokkru sinni fyr á tímabiilnu 1925— 1935. Þegar þessar tölur eru bornar saman við heildargreiðslur, samkv. fjárl. og landsreikningi undanfarin 10 ár, kemur í ljós, að aðeins einu sinni á þeim tíma hefir orðið minni mismun- urinn á fjárlögum og lands- reikningi en á árinu 1935. Það var árið 1927. öll hin árin hef- ir mismunur upphæða á fjár- lögum og landsreikningi verið meiri en 1935. En ef sýndur er með hlutfallstölum þessi mis- munur undanfarinna 10 ára, sést, að umframgreiðslur á ár- inu 1935 eru hlutfallslega minni en nokkru sinni fyrr á þessu árabili. Til fróðleiks skal ég lesa hér hverju umframgreiðslumar hafa numið hlutfallslega þessi ár: Árið 1925 31,87% — 1926 22,52% — 1927 15,78% — 1928 26,06% — 1929 41,60% — 1930 45% — 1931 32,74% — 1932 19,28% — 1933 24,08% — 1934 45% — 1935 14,55% Það skal tekið fram, að sam- anburð þenna hefi ég reynt að gera þannig á milli ára, að samræmi sé í, t. d. sleppt framl til arðgæfra fyrirtækja og öðrum liðum, sem ruglað gætu samanburðinn. Þessi saman- burður sýnir, að þegar við þessa fyrstu tilraun mína hefir all- verulega orðið ágengt. Stjómarandstæðingar töluðu um há fjárlög. En gjöldln hafa reynzt jöfn meðaltali síðustu 5 ára. Ég gat um það áðan, að háttv. stjómarandstæðingar hefðu lagt mikla stund á, að bera ríkisstjóminni á brýn, hve fjárlög hennar vseru há. Er því fróðlegt að gera samanburð á landsreikningunum við aðra reikninga. Samkvæmt bráða- birgðayfirlitinu hafa greiðslur ríkissjóðs orðið rúmlega 1 millj. kr. lægri á árinu 1935 en árið 1934. Ef greiðslur samkvæmt yfirlitinu eru bornar saman við meðaltal greiðslna úr ríkissjóði síðustu 5 árin, og þó ekki mið- að við þær greiðslur, sem ó- vanalegar mega teljast, t. d. ekki framlög til arðbærra fyr- irtækja, til byggingar lands- spítalans, Amarhváls, lands- símastöðvarinnar o. fl. kemur í ljós, að greiðslur síðustu 5 ára taldar þannig hafa orðið að meðaltali rúmlega 16 millj. kr. En greiðslur 1935 eru 16 millj. og 80 þús. kr. fyrir utan íramlag til fiskimálasjóðs, eða svo að segja nákvæmlega sama upphæð og meðalgreiðslur síð- ustu ára. Taka skal það fram, að á útkomu tveggja þessara ára, áranna 1933 og 1934, báru núv. háttv. stjórnarandstæðing- ar ábyrgðina ásamt Framsókn- arflokknum. Með þessum samanburði ætla ég að sé hnekkt til fulls þeirri staðhæfingu stjómar- andstæðinga, að með fjár- lögunum fyrir árið 1935 væri stofnað til meiri fjámotk- unar úr ríkissjóði en dæmi væru til áður, og þá um leið sannað það, sem ég hefi haldið fram um þetta, að meginhluti fjárlagahækkunarinnar 1935 var vegna þess, að hærra voru áætlaðir óbundnir liðir fjárlag- anna en áður. Ég skal þá taka það fram, að ég er ekki að þessum samanburði vegna þess, að ég álíti það einhverja goðgá þótt greiðslur úr ríkissjóði hefðu orðið eitthvað hærri en áður t. d. til styrktar atvinnu- vegum þjóðarinnar, heldur til þess að sýna fram á, að háttv. stjómarandstæðingar hafa haft rangt fyrir sér í fyrri umræð- um um fjárlögin 1935. Framh. á 2. síðu. Fjörbroi Jóns á Laxamýri i Eftir núgildandi skipulagi Búnaðarfélags íslands er á veg- um þess háð annað hvort ár svokallað búnaðarþing eins og kunnugt er. Atkvæðisrétt á búnaðarþingi hafa fulltrúar kjörnir af búnaðarsamböndum, sem eru einskonar undirdeildir Búnaðarfélags íslands. Kosning þessara fulltrúa gildir til 4 ára og er kosið í samböndunum í tveimur flokkum á tveggja ára fresti. Núverandi kjörtímabili sumra fulltrúanna lýkur á komanda vori. Þó svo kunni að virðast í fljótu bragði, sem kosning þessara fulltrúa sé ekki það stórmál að það eigi svo brýnt erindi til almennings í landinu að fara þurfi með það í víðlesið blað, geta þeir at- burðir gerzt í sambandi við slíka kosningu, að fyllilega sé réttmætt að frá þeim sé skýrt opinberlega. Og slíkir atburðir hafa gerzt og eru að gerast í einu búnaðarsambandinu, en það er Búnaðarsamband Þing- eyinga. Núverandi fulltrúi þess sam- bands á Búnaðarþingi er Jón H. Þorbergsson bóndi á Laxa- mýri og er kjörtímabil hans úti á komanda vori. Hann er einn- ig formaður búnaðarsambands- ins. Á síðastliðnu vori lét for- maðurinn það boð út ganga til hreppabúnaðarfélaganna á sam- bandssvæðinu, að aðalfund Bún- aðarsambands Suður-Þing- eyinga skyldi halda á Húsavík eða Laxamýri 25. apríl það ár og væri aðalverkefni þess fund- ar að kjósa fulltrúa á Búnaðar- þing. Var tíð stirð mjög og erf- itt um ferðalög, er fundarboð þetta var útgefið með mjög skömmum fyrirvara og þótti mönnum af þeim ástæðum tím- inn illa valinn. Fundardagurinn var þó valinn með tilliti til þess, að fulltrúar úr Norður- Þingeyjarsýslu gætu komið á fundinn með skipi frá Þórshöfn og Kópaskeri. Fulltrúar þessir byggðu því á þessari skipsferð, enda lofaði formaðurinn því í símtölum, að fundinum skyldi frestað, ef skipinu seinkaði. Varð það og, sem oft hendir, og hófst fundur þessi ekki fyr en kl. 10 að kveldi 27. apríl og var háður til fullnustu þá um nóttina. Höfðu fulltrúar úr Suðursýslunni þá beðið fundar- ins í tvo daga. Þegar á fundinn kom urðu fulltrúar brátt varír við það, að Jóni Þorbergssyni var það hugleikið mjög að verða endurkosinn sem búnað- arþingsfulltrúi. Jafnframt kom í ljós, að formlega séð voru allmiklir annmarkar á því, að lögleg kosning á fulltrúa til búnaðarþings gæti farið fram á þessum fundi. Nýlega höfðu Búnaðarsamb.stjóminni borizt reglur, er samþykktar voru á síðasta Búnaðarþingi, um það, hvernig kjósa skyldi fulltrúa í hreppabúnaðarfélögunum á slíkan fund, en reglur þessar voru sumum búnaðarfélögun- um ekki kunnar. Umboð sumra fulltrúanna voru því ekki í Fxamb. á & siðu.

x

Tíminn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.