Tíminn - 04.03.1936, Page 1

©jaíbbagi
6Iabsins> et ). }átii
&S8<m£Bcían Costos 7 tu
Qfgzmbslci
Og tnuöcimia á ÍQugaDEg JO.
©iml 2353 - póet^ij ððl
XX. árg.
Reykjavík, 4. marz 1936.
9. blað.
r
A að borga
blöðin?
Þegar menn kaupa fasteign-
ir, föt, matvæli eða aðra slíka
hluti, þá dettur mönnum, að
f rátöldum f j árprettamönnum
og beiningamönnum, ekki ann-
að í hug en að kaupandinn
verði að borga fullvirði þess,
sem keypt er. Allt annað er
talið ósæmandi dugandi manni.
Dagblöð, vikublöð, mánaðar-
rit o. s. frv. eru venjulegar
vörur, gefin út til að fullnæg.ia
eðlilegri eftirspurn. Og blöð eru
slík nauðsynjavara, að þau eru
taliiy ómissandi, þar sem
menntaðar þjóðir búa. Ef litið
er yfir heimsframleiðsluna, þá
eru blöð ein hin eftirsóttasta
\ ara, sem til er, og ein hin stór-
íelldasta framleiðslugrein.
Erlendis er þetta viðurkennt.
Þar líta menn yfirleitt á blöðin
eins og nauðsynjavöru og menn
borga blöðin daglega jafnskil-
víslega eins og brauð eða mjólk.
En hér á landi er þessu nokk-
uð öðruvísi háttað. Allstór hluti
þjóðarinnar vill fá blöðin gef-
ins, og helzt fá.gjafir frá mörg-
um. í hugum þessara manna
hefir skapast samskonar við-
horf til blaðanna, eins og hjá
því fólki, sem vill láta gefa sér
föt og mat.
Það hefir verið hlutverk okk-
ar samvinnumanna að berjast
fyrir vöruvöndun, um fram-
leiðslu landsmanna og sannvirði
í allri verzlun. Allt starf sam-
vinnufélaganna hefir stefnt að
því að framleiða góðar vörur,
kaupa góðar vörur og verzla
með þær á þann hátt, að réttur
almennings væri tryggður á
allan hátt. Það er líka hlutverk
okkar samvinnumanna að bæta
úr þeirri hættulegu venju að
mikill hluti þjóðarinnar léti það
líðast að vera óskilvís um eina
sérstaka vöru — blöðin.
Það mun vera almennt álitið,
að Tíminn sé mest lesinn allra
blaða á Islandi og að svo hafi
verið um mörg ár. Hann hefir
lika átt við miklu meiri skil-
semi að búa en nokkurt annað
blað, sem starfað hefir undir
svipuðum kringumstæðum. Það
á þannig að réttu lagi að vera
hlutverk Tímans að beita sér
alveg sérstaklega fyrir að
breyta til bóta þeirri hættu-
legu venju, sem hér hefir verið
að myndast í þessum efnum.
Það sem þjóðin þarf að skilja,
er, að dugandi menn fá ekki og
eiga ekki að fá nauðsynjar sín-
ar gefins, og ef menn byrja að
sætta sig við slíkar gjafir, þá
hefir gjöfin niðurlægjandi
áhrif á þann, sem þiggur hana.
Sú óvenja að þiggja blöð gef-
ins er orðin nokkuð gömul hér
á landi. Stjórnmálaflokkar hafa
gert nokkuð að því að kynna
stefnu sína, einkum í fyrstu,
með því að senda blöð sín að
einhverju leyti ókeypis. Og ef
ekki er um annað að ræða en
sýnishorn af nýrri vöru, þá
virðist ekkert við það að at-
huga. Þegar Tíminn hóf göngu
sína var blaðið sent út á þann
hátt fyrstu mánuðina, en eftir
fyrsta árið var Blaðið búið að
Framh. á 4. síðu.
w
Aranguv
mjólkuvlaganna
Bændui' í Árnes- og
Rangárvallasýslu fá
33/4 aura verðhækkun
pr. mjólkurlítra. íhalds-
blöðin steinþegja!
Aðalfundur Mjólkurbús Flóa-
manna var haldinn á Skeggja-
stöðum í Flóa föstudaginn 28.
febr. sl. Fyrir lágu á fundinum
niðurstöður um rekstur búsins
á árinu 1935, fyrsta reynzluári
mjólkurlaganna. Niðurstöðurn-
ar eru þessar helztar:
Mjólkurmagn, sem búinu
hafði borizt árið 1935 var sam-
tals 3.003.187 1. og er það 922
þús. 1. meir en árið áður.
lieksturshagnaður búsins var
kr. 153.078,08. Af þessan +'iár-
hæð var lagt í sjóði kr.
23.102,91, greitt í verðuppbæt-
ur á mjólk til bænda kr.
113.130,63 og yfirfært til næsta
árs kr. 38.172,83.
Að meðtalinni ofangreindri
verðuppbót nam útborgun
búsins fyrir meðalfeita mjólk
19,57 aurum á lítra og hafði
áður verið greiddur flutnings-
kostnaður á mjólkinni til mjólk-
urbúsins og öll sjóðgjöld. Nem-
ur þessi hækkun á mjólkur-
verðinu frá því, sem var árið
áður, 3,78 aurum á lítra.
Alis seldi mjólkurbúið osta á
árinu fyrir kr. 138.937,49, þar
af til Þýzkalands fyrir 63 þús.
kr. og ennfremur nokkuð til
Skotlands.
Eins og kunnugt er, hafa
andstæðingar búsins reynt að
gera það óvinsælt fyrir að hafa
sent félagsmönnum heim osta
og skyr. Heimsendur ostur til
bænda nam samtals 1,4% af
andvirði þeirrar mjólkur, sem
send hafði verið til búsins, en
heimsent skyr liðlega hálfum
eyri af verði hvers lítra. Heim-
sendingar þessar stafa af
ónógum markaði fyrir þessar
vörur, en virðast þó ekki hvað
skyrið snei-tir hafa verið mjög
tilfinnanlegar, þar eð bændur
höfðu auk hins heimsenda
skyrs keypt mjög mikið af
skyri frá Mjólkurbúi Flóa-
manna á árinu.
Þá þykir rétt í þessu sam-
bandi að vekja eftirtekt á því
- að á síðastliðnu ári er ostur í
fyrsta sinn fluttur til annara
landa svo nokkuru nemi. Og
loks skal þess getið, að birgðir
mjóllcurbúsins af ostum á síð-
ustu áramótum eru 15 þús.
krónum minna virði en við
næstu áramót á undan.
Vinnslukostnaður mjólkur
árið 1934 nam 6.4 aur. á 1., en
1935 nam hann 5.9 aur. á 1. og
hefir því lækkað um hálfan
eyri á árinu.
Á fundinum voru mættir 25
fulltrúar úr Árnes- og Rangár-
vallasýslu, en alls voru á fund-
inum 200 manns úr báðum sýsl-
unum, þar á meðal báðir þing-
menn Árnesinga, þeir Jörundur
Brynjólfsson og Bjami Bjarna-
son og formaður mjólkursölu-
nefndar, sr. Sveinbjöm Högna-
son. Fundarstjóri var Ágúst
llelgason bóndi í Birtingaholti.
jj'undurinn samþykkti m. a. í
Framh. á 2. alOu.
A víðavangi
Árshátíð samvinnumanna
var haldin að Hótel Borg í
Reykjavík síðastl. laugardags-
kvöld. Alls sóttu hátíðina nærri
fímm hundruð manna, þar á
rneðal fjöldi aðkomumanna, sem
staddir voru í bænum um
stundarsakir. Undir borðum
voru ræður fluttar og þess á
milli skemmt með söng og
hljóðfæraslætti, en síðar stig-
inn dans. Jónas Jónsson alþm..
setti hátíðina, en Bjarni
Bjamason alþm. stjórnaði
ræðuhöldum og Sigfús Halldórs
frá Höfnum söngnum. Ræður
fluttu: Hermann Jónasson for-
sætisráðherra, Guðbrandur
Magnússon forstjóri, Eysteinn
Jónsson fjármálai'áðherra, Gísli
Guðmundsson alþm., Vigfus
Guðmundsson gestgjafi, Hall-
grímur Jónasson kennari, Sig-
urður Einarsson alþm., Sigurð-
ur BMdvinsson póstmeistari, og
Sigfús Halldórs ritstjóri frá
Höfnum. Björn Haraldsson í
Austurgörðum og Kjartan
Gíslason frá Mosfelli fluttu
kvæði.
Fjárlagaræða
Eysteins Jónssonar ráðherra
hefir valdið stjórnarandstæð-
ingum miklum vonbrigðum.
Þvert ofan í hrakspár þeirra
hefir fjárhagur ríkissjóðs far-
ið heldur batnandi á.árinu 1935.
í staðinn fyrir 1 milj. 420 þús.
kr. tekjuhalla á árinu 1934 er
nú kominn 740 þús. kr. tekju-
afgangur. 1933 og 1934 vantaði
lVs—21/2 milj. til að ríkið
gæti, auk rekstursútgjalda,
innt af hendi afborganir af lán-
um og eignaaukningu, en nú
ekki nema 155 þús., þ. e.
greiðsluhallinn er nærri horf-
inn. Gjöldin, sem 1933 fóru um
25% og 1934 um 45% fram úr
áætlun, fóru nú aðeins 141/; %
fram úr áætlun. Útgjöld ársins
1935, sem stjómarandstæðingar
sögðu, að væru „hærri en
nokkru sinni fyr“ hafa reynzt
svo að segja nákvæmlega jafn-
há meðaltalsútgjöldum síðustu
5 ára. Ríkisskuldirnar hafa
raunverulega lækkað um 420
þús. kr. Og- hinn óhagstæði
greiðslujöfnuður við útgjöld er
kominn úr 10 miljónum niður
í 4 miljónir.
Formaður íhaldsflokksins
þagði!
Athygli vakti það, að Ólafur
Thors dró sig í hlg frá útvarps-
umræðunum og lét Magnús
Guðmundsson nota ræðutíma
íhaldsflokksins. Mun Ó. Th.
hafa talið sér erfitt að standa
við stóryrðavaðalinn frá eld-
húsdeginum í vetur. En þá
komst hann eins 0 g menn
muna svo smekklega að orði, að
fjármálaráðherrann stæði „í
fordyri helvítis“! Enda er nú
hinum gætnari Sjálfstæðis-
mönnum farinn að standa
stuggur af að hafa slíkan ang-
urgapa fyrir formann, og þykir
þeim lítið mark takandi á yfir-
lýsingum hans. — M. G. lagði í
ræðu sinni aðaláherzluna á það,
að allir skattar kæmu að lok-
um niður á framleiðslunni.
Þetta er að vissu leyti rétt, en
þó ekki nema hálfur sannleik-
Hermann Jónasson
landbúnaðarráðherra
Sveinbjörn Högnason
formaður Mj ólkursölunefndar.
Jörundur Brynjólfsson
1. þm. Ámesinga.
Egill Thorarensen
framkvæmdastjóri M. B. F. og
fulltrúi austurbúanna í
M j ólkursölunef nd.
Bjarni Bjarnason
2. þm. Árnesinga.
Það eru þessir fimm menn,
sem fyrst og fremst haía beitt
sér fyrir mjólkurlögunum og
framkvæmd þeirra með þeim
árangri, að mjólkurverðið til
bænda í Árnes- og Rangárvalla-
sýslu hefir hækkað um 33/4
aura pr. lítra frá því sem áður
var, jafnhliða því, sem fram-
ieiðslan hefir aukizt til mikilla
muna. Þetta hefir tekizt á
fyrsta ári, enda þótt reynt hafi
verið að spilla fyrir rnálinu á
ýmsan hátt t. d. með mjólkur-
verkfalli í Reykjavík.
„Reykjavik, 26. marz 1935.
Pétur Magnússon hæstarétt-
armálaflutningsmaður fékk héð-
an úr búðinni heimsenda 8
Itr. af mjólk daglega frá byrj-
un íebrúarmánaðar. — 26. febr.
úar, eða annan dag „mjólkur-
verkfalls" Húsmæðrafélagslns,
minnkaði hann þessa pöntun
sina ofan i 3 ltr. á dag og heffr
svo verið siðan.
Mjólkurbúðin Tjarnargötu 10.
Aðalheiður Sigurðardóttir.
Vitundarvottar:
Eimny Sörensen
Einar porsteinsson".

ur. Því að skattaálagning getur
einmitt verið aðferð til þess að
skila framleiðslunni aftur því,
sem áður hefir verið af henni
tekið. Þannig er það t. d., ef
skattur er lagður á launamenn,
og honum síðan varið fram-
leiðslunni til styrktar á ein-
hvern hátt. Og þessi aðferð
hefir einmitt verið notuð í tíð
núverandi stjórnar.
íhaldið getur ekki haldið
„landsfund^.
Fyrir nokkru lét miðstjórn
íhaldsmanna það boð út ganga
í blöðum sínum, að „lands-
fundur Sjálfstæðisflokksins'*
yrði settur í Reykjavík 14.
marz n. k.
Ihaldið hefir á undanfömum
árurn haldið nokkra slíka
,,landsfundi“.. Raunar hafa
samkomur þessar alls ekki átt
það nafn skilið. „Fulltrúarnir“
hafa yfirleitt engin umboð haft
— enda flestir verið fh'
Réykjavík, ,og mikill hlutinn
kaupmenn. Það voru þessir
fundir, sem m. a. samþykktu
að leggja niður gróðastofnanir
ríkissjóðs, svo sem tóbaksverzl-
Uian úr heitrti
Fvrir nokkru síðan skýrði
hin þekkta, franska blaðakona,
Genevieve Tabouis, frá því, að
Þjóðverjar hefðu þrjú hernað-
ínáform í huga. Það fyrsta
xivi'i að ná Ukraine frá Rúss-
i;rn rneð aðstoð Pólverja og
væri Göring faðir þeirrar hug-
r.iyndar. önnur ráðagerðin væri
að brjótast inn í Tékko-Slo-
vakiu og Austurríki og hin
þriðja, að gera innrás í Frakk-
land.
En sökurn hinna miklu víg-
girðinga á landamærum Frakk-
lands, sagði G. Tabouis, ætla
Þjóðverjar ekki þá leið. Þeir
munu heldur ekki reyna að
gera innrásina um Belgíu eins
og í heimsstyrjöldinni. Fyrir-
ætlun þeirra er að ráðast fyrst
inn í Ilolland, þaðan inn í
Belgíu og þá er leiðin orðin
þeim auðveld inn i Frakkland.
Frá hernaðarlegu sjónarmiði
virðist þessi tilgáta G. Tabouis
sennileg. Belgíumenn og Frakk-
ar hafa komið sér upp öflug-
um víggirðingum við þýzku
landamærin, en Hollendingar
hafa miklu ófullkomnari varn-
ir. Á landamærum Hollands og
Belgíu, og Belgíu og. Frakk-
lands, eru hervarnirnar einnig
lélegar.
En hvað sem hæft er 1 þessu
eða ekki, er það víst, að Hol-
lendingar óttast mjög hinn
mikla vígbúnað Þjóðverja,
einkum við hollenzku landa-
mærin. Þjóðverjar fjölga þar
stöðugt hinum svonefndu
vinnustöðvum, vega- og brúar-
byggingar eru stundaðar af
gífurlegu kappi og alltaf er
verið að bæta við nýjum og
nýjum flugvöllum. Virðist slíkt
þó ekki horfa til mikilla bóta
fyrir þýzka atvinnuvegi, en
gæti hinsvegar haft mikla
hernaðarlega þýðingu, ef til
styrjaldar kæmi á þessum slóð-
um.
Það er fyrst og fremst vegna
vígbúnaðar Þjóðverja við
landamærin, að hollenzka
stjórnin hefir lagt þær tillögur
fyrir þingið, að auka vígbúnað-
arútgjöldin um 54 millj. gyll-
ina eða sem svarar 166 millj.
kr. Af þessari upphæð verður
32 millj. gyllina varið til land-
varna og flughersins, en af-
gangurinn verður notaður til
endurbóta og aukningar á flot-
anum.
unina, og gefa kaupmönnum
hagnaðinn. En svo illa mæltist
þessi tillaga fyrir úti um land-
ið, að jafnvel þingmenn flokks-
ins hafa ekki þorað að bera
hana fram á Alþingi.
En nú er svo komið, að menn
eru hættir að fást til að koma
á þessa samkundu. Svo aum-
lega hefir liðsbónin gengið, að
miðstjórnin er nú búin að aug-
lýsa í Mbl. og ísafold, að hætt
verði við „landsfundinn“ að
þessu sinni, en að ný tilraun
muni gerð til fundarhalds í
júní í vor.
Því er borið við, að harðindin
á Austurlandi hafi eyðilagt
fundarsóknina. En auðvitað cr
það fyrirsláttur einn, því að
þess eru næstum engin dæmi,
að austfirzkir bændur hafi ó-
makað sig á þessar samkomur.-