Tíminn - 26.03.1936, Qupperneq 4

48
TIHINN
Happdrætti
Háskóla Islands
Ðregíð verður í 2. fl. 11. apríl.
Athugið að í 1. flokk var aðeins dreg-
ið út 7,o af vinningaupphæðinni.
Eftir eru í 2.—10. flokki vinningar
að upphæð meira en
eín míljón krónur.
Það er ekkí of seint að verða með.
SJAFNAR-MATTKREM
ver húðina sprungum og
gerír hana mjúka
og fagra.
Notið Sjafnar Mattkrem
í kuldanum.
Ágætt undirlag fyrír púður og
ómissandi á eftir rakstri.
GLEYMIÐ EKKI
Iað hreinsa I
tennur yðar |
Sjafnar tannkrem hefir pægilegt
og hressandi bragð, pað hreinsar
tennurnar mjög vel og gerir pær
blæfagrar
Notið ávalt SJAFNAR TANNKREM
segir nú, að þessir togarar séu
„flestir eða allir aflóga fé og
tæplega til að fara á sjó“. Síð-
ar í greininni virðist hann þó
ganga út frá, að þeir geti enzt
10 ár í viðbót.
Eins og eðlilegt er kemst J.
S. að þeirri niðurstöðu, að þetta
sé talsvert alvarlegt ástand og
að eitthvað þurfi að gera til að
endumýja togaraflotann. Og
þessi nauðsyn á endumýjun
togaraflotans er höfuðröksemd
hans og annara flokksmanna
hans fyrir því, að tillögumar
um útgerð ríkis og bæja eigi
rétt á sér.
En hér er blandað saman
tveim málum og rökvillur í
frammi hafðar. Því að menn
geta vel séð nauðsyn þess að
endumýja togaraflotann, og
það jafnvel með einhverri fyr-
irgreiðslu af hálfu hins opin-
bera, án þess að þeir þar með
telji nokkurt vit í að láta ríkið
og bæina fara að fást við út-
gerðina á hinum nýju skipum.
Einnig að öðru leyti virðist
„agitation“ J. S. og félaga hans
fyrir frumvarpinu um „útgerð
j'íkis og bæja“ vera rekin með
fremur óvönduðum rökum og
takmörkuðum trúnaði við stór-
an hluta af fiskimannastétt
landsins.
J. S. lætur í grein sinni ó-
tvírætt skína í það, að ef mál
þetta næði fram að ganga,
myndi verða að því mikill feng-
ur fyrir smáþorpin víðsvegar
um land. Og þetta hefir hann
og fleiri einmitt verið að tala
um í fiskiþorpunum nú undan-
farið.
En þetta er því miður ósatt.
Frv. um útgerð ríkis og bæja
er algerlega og eingöngu miðað
við kaupstaðina og þá sérstak-
lega Reykjavík. Það er gert ráð
fyrir, að kaupa eingöngu tog-
ara. Kaupstaðirnir (ekki kaup-
túnin) eiga að leggja fram fé á
móti ríkinu til kaupanna. Allir
20. Sveinn á Egilsstöðum hyggur
sig þess umkominn að veita mér
fræðslu í áfengismálum. Mér
skilst að ég hafi þar allmikið
meira fram að leggja en nokltur
maður í hinni aumu sveit hans.
Eg átti um mörg ár mjög veruleg-
an þátt i baráttu ungmennafélag
anna fyrir hindindi og banni. Ég
átti aðalþátt í áfengislöggjöfinni
1928, hinni einu alvarlegu tilraun,
sem gerð hefir verið til að halda
áfenginu í skefjum síðan bannið
var sett á. Mér tókst að þurka
skipin með ströndum fram af á-
fengi, þótt þau væru áður fljótandi
vinbúðir. Mér tókst að þurka upp
læknabrennivinið, sem áður var
talin óstöðvandi elfa. Mér tókst að
stemma stigu fyrir skemmilegri
vínnautn á þingvöilum á hátíðinni
1930. Eg veit að heimskan og reið-
in gefa Sveini kjark til að tala um
vínmál við mig í ásökimartón. Ef
iiann væri betur gefinn og betur
menntur, myndi hann sjá að í
fyrsta leik yrði hann spurður um
hvað lægi eftir hans lið í áfengis-
málunum, hvort það væri sú stað-
reynd, að helmingurinn af „vara-
liðinu" á þingi hefir um mörg ár
legið við brunninn hjá Ólafi Thors,
og svalað þar sárum þorsta til
stórminnkunar fyrir þingið. Fram-
sóknarflokkurinn hefir mest gert
allra flokka í baráttunni við á-
fengið, og í þeim flokki er bezt
farið með þann eld. En meðan
vínnautn er til skaða útbreidd í
ilokkum nábúanna, og mest í
„varaliðinu" og þar næst hjá Mbl.-
niönnum, þótti mér einsýnt, að
vonja kögursveina úr þeim flolck-
um, sem sjaldan höfðu tekið vask-
lega á í áfengismálunum, þegar
nokkurrar karlmennsku þurfti
með, af allri drýldni og yfirlæti í
sambandi við áfengisbaráttu. En
allra sízt situr slíkt tal á Sveini á
Egilsstöðum, meðan hann krýpur í
Rvík, við fætur fjandmanna bænda
í Kveldúlfi, og biður um þá náð,
að mega um næstu kosningar vera
sjómennirnir á þessum togur-
um eiga, samkv. frumvarpinu,
að vera úr kaupstöðunum í
hlutfalli við fjárframlögin, og
í hlutfalli við þessi fjárfram-
lög kaupstaðanna á líka að
leggja allan aflann þar á land.
Mál útgerðarinnar í þorpun-
um, yrðu því á engan hátt
leyst þótt þetta frv. næði fram
að ganga. En þorpunum er það
þó nokkuð viðkomandi eigi að
síður. Því að ef hið opinbera
ætti að fara að ábyrgjast rekst-
ur togaraútgerðarinnar og
greiða þann halla, sem verða
kynni, er vélbátaútgerðinni
vitaskuld stefnt í voða eða
jafnvel eyðileggingu — nema
þá að J. S. og félagar hans vildu
stíga næsta skrefið, og gera
alla útgerð landsmanna, smáa
og stóra, að opinberum rekstri.
J. S. og félagar hans virðast
þannig gersamlega hafa gleymt
þorpunum 1 tillögum sín-
um. Og meira en það. Þeir
hafa hingað til sýnt tillögum
Framsóknarmanna um útgerð-
arsamvinnufélög, sem eru raun-
ar eina ráðið til hjálpar á þess-
um stöðum, hið mesta fálæti.
Reykjavíkurdeild Alþýðuflokks-
ins virðist fram til þessa hafa
ráðið meira um afstöðu hans í
þessu efni en farsælt ná telj-
ast fyrir þá af fiskimönnum
smáþorpanna, sem léð hafa
flokknum fylgi.
En þetta stendur til bóta, því
að Alþýðufl. á marga mæta
menn, sem sjá lengra en út fyr-
ir bæjarlóðir kaupstaðanna —
menn, sem líka vita það, og
viðurkenna að salá sjávarafurð-
anna er nú meir aðkallandi en
auking útgerðarinnar og að
það er meira en lítið vafasamt
(m. a. með tilliti til Ameríku-
markaðarins) að ætla að fara
að koma hér á ríkisrekinni tog-
araútgerð á kostnað vélbátaút-
vegsins.
i kjöri fyrir ílialdið, sem auðmjúk-
ur þjónn hins aumasta hneykslis-
inanns og ólánsgarms, sem saga ís-
lenzkrar vinnautnar hermir um í
annálum sínum.
21. Að iokum endar Sveinn með
þvi að bera mér á brýn, að ég sé
kommúnisti, starfi fyrir Rússa hér
á landi, viiji eyðileggja frelsi og
sjálfstæði bænda o. s. frv., alveg
eins og Mbl. hefir þúsund sinnum
talið sér hag í að fræða lesendur
sína um.
Margt er slæmt fyrir Svein í
grein hans, en ekki er þessi þátt-
urinn beztur fyrir hann, er hann
þarf að standa við orð sín. pað er
ég sem einn landa minna hefi
lirakið íræðilega rölc kommún-
ista, í þrem greinum, sem lesnar
iiafa verið i þúsundum heimila á
íslandi, uns sá maður, sem kom-
múnistar völdu sér til varnar í
eins og Sveinn á Egilsstöðum í
fyrstu atrennu.
pað er enníremur þjóð-
kunnugt, að ég er eini skólastjór-
inn á- landinu, sem tilkynni læri-
sveinúnum hispurslaust á hverju
hausti, um leið og kennsla byrjar,
að ef einhver þeirra hallist að
byltingarstarfsemi nazista eða
kommúnista, þá verði sá maður
cða sú stúika að hverfa úr skólan-
um. Allt starf skólans sé fyrir
hina friðsömu þróun i andstöðu
viö byltingar og ofbeldi. í þriðja
lagi er það kunnugt, að sam-
vinnustefnan er megin andstæða
kommúnismans. þar, sem er sterk'
samvinnuhreyfing eins og í Dari-
mörku, Svíþjóð, Noregi, Englandi,
Sviss og íslandi, er enginn kom--
múnismi. Auk alls annars er starf
mitt að samvinnumálum, þáttur í
þýðingarmesta starfinu gegn bylt-
ingarstarfsemi kommúnista.
En Sveinn á Egilsstöðum getur
okki sagt sömu sögu af sér, því að
hann er sannarlegur faðir kom-
múnismans á Austurlandi. Fyrir
nokkrum árum kom kommúnisti
á almenna héraðssamkomu á Eið
um, og fékk að tala þar. Enginn
maður á öllu Héraði var þá fylgj-
andi kommúnisma, og spjall hins
nðkomna manns var gersamlega
þýðingarlaust. En þá brýzt Sveinn
a Egilsstöðum fram á leikvöllinn
:i svo grófan og ómannlegan hátt,
að byltingarmaðurinn fékk nokkra
saniúá ýmsra manna, sem annars
voru ú móti honum. Síðan er
kommúnistáslæðingur á Héraði,
máttlaus að vísu, en þó myndaður
og haldið við af skapgöllum og
greindarleysi þeirrar persónu, sem
hér hefir verið lögð á skurðarborð- j
ið, sem sýnishorn af sinni mann-
togund.
22. pað má skilja á Sveini á
F.gilsstöðum, að hann hyggur mig
mjög fvigisvana hjá bændum
landsins, en sig allgildan og mik-
inn fyrir sér í þeim reit. En reynsl-
an bendir ekki á þetta. Ég var
kosinn á þing 1922 af samvinnu-
bændum. Ég hafði það umboð í
8 ár. Tuttugu blöð og ótal leigu-
lygarar voru settir til að ófrægja
mig hjá stuðningsmönnum mínum
og samherjum. Eftir 8 ár var sið-
ferðilegúr glæpamaður settur til að
vega að mér, íhaldsstefnunni og
ijársvikurum íslandsbanka til
framdráttar. pá reis upp alda mér
i i 1 stuðnings um allar byggðir Is-
lands. þúsundir manna um allt
Innd sendu mér árnaðaróskir.
stétt. landsins.með fleiri atkvæðum
sveitamanna heJdur en nokkur
annar maður hefir fengið á ís-
landi fyr eða síðar. Vorið 1934
gafst Sveini á Egilsstöðum tæki-
færi að reyna hvorum okkar var
betur trúað af bændum landsins.
\ ið buðum okkur fram til þing-
setu hvor í sínum átthögum, þar
sem við vorum bezt þekktir.
Sveinn fékk ekki meðmælendur í
sinni sveit, og snáði sá er
hann hafði sér til fylgdar frá naz-
istum í Rvík, fékk 30 atkvæði í
einu stærsta kjördæmi landsins,
og Sveinn lítið eitt meira, helzt
lausingja við sjóinn. Hafði hann
þó Kreppusjóð og skugga bænda-
bankans á bak við sig. Ég náði
kosningu í héraði, þar sem ég
bafði aðeins komið sem gestur síð-
ustu 25 árin, þar sem svo var á-
skipað um menn, að 1 hverjum
breppi var svo að segja hver
bóndi mikið fremri Sveini á Eg-
ilsstöðum um skilyrði til manna-
forráða. En hjá þessum ágætu
bændum var mér það mikið betur
trúað en Sveini á Egilsstöðum í
sínuin átthögum, að ég fékk hæstu
tölu bændaatkvæða, sem nokkur
maður fékk við þær kosningar.
Og svo lítt var ég tortryggður af
bændum i þingeyjarsýslu, að sam-
herjar mínir leyfðu mér að vera
víðs fjarri meðan framboðshríðin
stóð, til að vinna fyrir flokkinn
annai'sstaðar á landinu. Fjórir mót-
lrambjóðondur gegn Framsóknar-
raönnum fóru um sýsluna. En
samberjar vörðu mig og málstað
fiokksins á fundum þar, á þann
bátt, i;ð fjórmenningamir höfðu
I:\ ergi fótfestu. Finnst Sveini á Eg-
itsstöðum líklegt, að hann verði
tckinn trúanlegur um það, að ég
sé óvinur islenzkra bænda? Ég
hygg að Sveini muni í þeim sam-
nbui’ði hljóta að koma í hug um
sjálfan sig það, sem sagt er við
sigraðan mann í Njálu: „Ekki þarf
að að hyggja, af er fóturinn".
Nú nýverið hefir Ólafur
Thors játað opinberlega í þing-
inu, að hann hafi hjálpað
Iíannesi á Hvammstanga til að
ná kosningu 1934, að hann hafi
gert það móti ráðum Jóns Þorr
lákssonar, og að þeir Kveldúlfs-
menn hafi brugðist frambjóð-
anda síns flokks til að bjarga
Hannesi. ólafur hefir játað
beinlínis að hann bæri ábyrgð
á Hannesi og þar með á „vara-
liðinu“ og starfsemi þess.
Með þessari ómótmæltu yfir-
lýsingu er það sannað, að
,,varaliðið“ er handbendi Kveld-
úlfs. Ekki íhaldsins, eins og
Jón Þorl. mótaði flokkinn. —
„Varaliðið", sem seint og
snemma lýsir yfir bændaást
sinni, er ekkert annað en vika-
piltur hjá gálausustu útgerðar-
spekúlöntum landsins.
Hannes Jónsson og lið hans
voru vitanlega og eru nú sann-
anlega flugumenn Jensenssona,
sendir til að vega aftan að
samvinnufélögunum og Fram-
sóknarflokknum.
Þessir flugumenn beita tveim
aðferðum. Annarsvegar hrópa
þeir hátt um bændaást sína og
lofa gulli og grænum skógum.
Einna tíðræddast er þeim um
fast verð á hvert kg. af kjöti,
sem þeir verðleggja frá 40 aur-
um upp í kr. 1,27. En til upp-
bótar þessum loforðum flytja
þeir stöðug brigsl og ósann-
indi um Framsóknarmenn,
starf flokksins og einstaka
menn.
Ég hefi nú tekið einn úr
hópnum, Svein bónda á Egils-
stöðum, sem fulltrúa sinnar
stefnu. Ég hefi rannsakað ítar-
lega það sem áttu að vera rök,
og það sem áttu að vera flokks-
legar og persónulegar ádeilur,
og gengið svo frá, að þar
stendur ekki steinn yfir steiní.
Nú var fyrir Svein og vara-
liðið að duga. Hann var staddur
í Rvík. Þ. Br. og Jón Jónsson
hjálpuðu honum, og hinn síðar-
nefndi þykist hafa lagað grein
hans mikið. Auk þess hafði
Sveinn starfsmenn Mbl. sér til
hjálpar, a. m. k. einn þeirra.
En þrátt fyrir þessa aðstöðu
gefst Sveinn upp, eftir að búið
er að kryfja málstað hans einu
sínni. Þá hverfur af honum
allt stærilæti. Hann játar að
hann hafi ekki getu til að ræða
áhugamál þau, er hann blaðrar
sífellt um. Um þau verði að
spyrja Þ. Br. og Jón Jónsson.
Samhliða þessu vill Sveinn fá
mannaforráð heima í byggð
sinni. En eftir þessu verður
hann jafnan að íýsa yfir heima,
að ekki viti hann neitt, eklci
geti hann sagt neitt. Það verði
að hitta prest á Akranesi og
mann í Svínadal, ef hægt eigi
að vera að fá svarað vandasöm-
um spurningum.
1 viðbót við þessa almennu
og slcilyrðislausu uppgjöf vitn-
ar hann í gremju, Tr. Þ. rétt
eftir klofning Framsóknar-
manna um áramótin 1933—34.
Tr. Þ. sagði þá, að í grein eft-
ir mig væru 70 ósannindi. Tr.
Þ. reyndi ekki að sanna nema
eitt atriðið, um nefndarskipun
í þinginu, og það var líka
rangt, eins og ég sannaði í
næsta blaði á eftir.
Tr. Þ. var mætur maður, með
mikla fortíð, og mikla velvild
l'jölda manna út um land. En
þegar þessir menn sáu hann í
sömu vandræðum og Svein á
Egilsstöðum nú, sáu hann mæla
ásökunarorð til gamalla sam-
herja, og geta ekki rökstutt
eitt einasta, og verða síðan að
hætta ritdeilunni, sem alger-
lega töpuðum leik, þá hrundi í
einu ótrúlega mikið af þeirri
glæsilegu byggingu, sem Tr. Þ.
hafði reist, meðan hann var
Framsóknarmaður og gekk allt
til vegs og frama. En Sveini á
Egilsstöðum má verða það til
lærdóms, að hann, hinn vin-
sældasnauði maður, með lítinn
álitsforða að baki sér, muni
komast skammt með stóryrðum
og röksemdaflótta, úr því að
hinum vinsælasta og mætasta
manni gátu ekki haldizt uppi
þau vinnubrögð einu sinni á
æfinni
Ósigur Sveins á Egilsstöðum
er ekki aðeins persónulegur ó-
sigur, og ég skal fúslega játa,
að mér hefði þótt lítils um
vert að sigra hann, ef ekki lægi
meira á bak við. Sveinn er gott
dæmi um þá lítilfjörlegu mann-
tegund, sem þjónar undir
Kveldúlf, en kalla sig sveita-
menn. Þetta fólk kom verði á
bezta kjöti í 52 aura kg. haust-
ið 1932. Þetta fólk sat á geng-
ismálinu, þegar það réð að
nafni til landsstjóminni, og
bændur voru í sem mestum
nauðum. Þetta fólk gat engu
skipulagi komið á verð á kjöti
og mjólk, frá 1932—34. En
síðan núverandi ríkisstjóm jók
tekjur bænda um land allt um
mörg hundruð þús. kr. til
stéttarinnar, þá er öll sú starf-
semi afflutt og rógborin af
flugumannalýð ólafs Thors.
Sveinn á Egilsstöðum bar
fram sömu heimskulegu kröf-
urnar um ríkistryggingu fyrir
tekjuhalla á öllum búskap og
kom með sömu persónulegu á-
deilurnar, sömu fúkyrðin og
sömu dylgurnar, eins og
allt fylgilið Þorsteins Briem.
En þegar Sveinn átti að
standa við kröfur sínar, rök-
styðja þær, gera þær eðlilegar
og framkvæmanlegar, og þegar
hann átti að finna stað per-
sónulegum áróðri sínum um
Framsóknarmenn, þá lagði
hann á flótta og reyndi ekki að
verjast. En flótti hans var um
leið flótti flugumannanna allra.
Hvar á landinu sem gyllingar
flugumannanna eða ósannindi
þeirra um menn og mál ber á
góma, þá vita allir, að Sveinn á
Egilsstöðum, sem málpípa síns
fiokks, hefir etið ofan í sig hin
fölsku boð og ósönnu árásir,
fyrir sig og sína samherja, um
leið og hann rann af hólmi.
En hver borgar fyrir Svein og
félaga hans ? Búnaðarbankinn
og Kaupfélag Héraðsbúa borga
mikið. En framtíðar tekjuhall-
ann á búi Sveins virðist enginn
vilja borga. Ólán Sveins eins
og nálega allra samherja hans,
er að, að hann langar of mikið
í metnað og of mikið í fé. í stað
þess að forfeður hans og
frændur gerðu Egilsstaði að
glæsilegri jörð og höfuðbóli
Austurlands, í stað þess að
l’rændur hans hafa í nálega öll-
um efnum hafið á loft merki
manndóms og framfara austan-
lands, þá er Sveinn með sinni
hlífðarlausu sjálfselsku búinn
að fæla allan sæmilegan mann-
fagnað burtu frá höfuðbóli ætt-
ar sinnar.
Þannig er Sveinn á Egils-
stöðum. Og í skuggsjá lífsbók-
ar hans getur þjóðin séð sam-
herja hans, hvar sem er á land-
inu. Sveini á Egilsstöðum hefir
verið fómað. hér, á hinu póli-
tiska rannsóknarborði, til þess
að bændastétt landsins þurfi
ekki lengur að vera í vafa um
það, hverskonar fólk það er,
sem Ólafur Thors gerði að
flugumönnum sínum, en sem
Jóni heitnum Þorlákssyni þótti
minnkun að eiga skifti við.
J. J.
Rjtstjóri: Gíslí Guðmundsson.
Prentsmiöjan Acta.
þessu efni, var jafn gersamlega
juotimi að vörnum í öðrum leik,
Slik vinsemd hefir ekki auðnazt
j neinum Mbl.manni, hvorki lífs eða
liðnum. Fáum vetrum síðar var ég
cndurkjörinn á þing af bænda-