Tíminn - 29.04.1936, Blaðsíða 2

70
TIKI19N
--------------------------------j
ég- gæti leitt að þessu nægar
sannanir ef ég annars nennti að
eltast við það. En það vill nu
líka svo til, að úrskurðirnir bera
þetta með sér.
Dómarar landsins, þar á með-
al lögregludómarnin hér í
Reykjavík, kveða vitanlega upp
tugi af allskonar úrskurðum, úr-
skurðum um að gera húsleitir,
skoða einkabréf manna, svifta
þá frelsi og setja þá í fangahús,
án ' þess að ríkisstjórnin fái
nokkra vitneskju þar um. Ná-
kvæmlega sömu reglur gilda un>
þá úrskurði lögreglunnar aö
blusta á tiltekin númer, ef hún
telur það nauðsynlegt fyrir rann
sóknir eða vegna öryggis i bæn-
um. Ríkisstjórnin getur hvork:
boðið né bannað dómsvaldinu
viðvíkjandi úrskurðum þess.
Dómsvaldið er samkvæmt 56.
gr. stjórnarskrárinnar sjálfstætí
vald, óháð framkvæmdarvald-
inu. Framkvæmdarvaldið verð-
ur einmitt að lúta úrskurðum
dómsvaldsins á þeim sviðum,
sem dómsvaldið nær til.
Þetta verða menn að gera sér
ijóst þegar þeir e'ru út í bláinr,
að deila á ríkisstjórnina fyrir
úrskurði lögregludómarans í
Reykjavík. Þeir gætu með jafn
iniklum í'étti deilt á ríkisstjór .-
ina fyrir • úrskurði eða dóma,
sem sýslumaðurinn á Sauðár-
króki eða sýslumaður Þingey-
inga og sýslumaður Skaftfell-
inga kunna að hafa kveðið upp;
livorttveggja er nákvæmlega
sama fjarstaðan.
1 þessu sambandi er rétt að
minnast á það, að þeirri kröfu
hefir skotið upp, að símnotend-
ur hér í bænum fengju eftirlits-
mann við símann til öryggis —
eins og það er kallað. Sá eftir-
litsmaður virðist eiga að líta
eftir dómsvaldinu. En leyfist
mér að spyrja — hvaðan á sá
eftirlitsmaður að fá vald? Svo
mikið er víst, að hvorki síma-
notendur né ríkisstjóm gætu að
lögum fengið þessum eftirlits-
manni vald til þess að stöðva
framkvæmd á úrskurðum lög-
reglustjórans eða annara dóm-
ara í opinberum málum —
vegna þess, að það hefir ekkert
vald í þjóðfélaginu rétt að lög-
um til þess að gera það meðan
urskurðurinn er ekki felldur úr
gildi af æðri dómstól.
Borgararnir gætu með ná-
kvæmlega sama rétti og að
heimta eftirlitsmann við sím-
ann krafist þess að fá eftirlits-
mann, sem segði til um það,
hvenær dómarinn inætti láta
taka menn fasta, hvenær mætti
skoða einkabréf manna, og
hvenær lögreglan mætti gera
húsrannsóknir o. s. frv. Tíl
þess að setja slíkan eftirlits-
mann yrði hvorki meira né
minna en að breyta stjóm-
skipulaginú og afnema hið
óháða dómsvald, sem er eitt af
oinkennum okkar stjómskipu-
lags og annara lýðræðislanda.
Eftir að slíkur eftirlitsmaður
væri kominn yfir dómsvaldið
væri hið óháða dómsvald af-
numið.
Af þessu geta menn jafn-
framt séð, á hve miklum rök-
um ádeilan á landssímastjórann
er reist fyrir það, að hann hef-
is hlýtt úrskurðum dómarans
ems og honum var skylt, sam-
kvæmt 55. gr. stjórnarskrárinn-
ar. Og ef hann hefði reynt að
toi'velda framkvæmd á þessvtm
úrskurði dómarans, þá hefði
hann beinlínis skapað sér refsi- >
ábyrgð samkvæmt 12. kap.
hegningarlaganna. Þetta tel ég
rétt að komi hér fram, þar sem
ráðizt hefir verið á landssíma-
stjórann hér á Alþingi, þar sem
hann getur ekki borið af sér
árásirnar.
Ég tel jafnframt og af sömu
ástæðu rétt að skýra málstað. ;
lögreglustjórans og er þá eðli-
legt, að í þessu sambandi séu
athugaðar fyrri aðgerðir dóm-
ara viðvíkjandi símanum.
Andstæðingamir hafa deilt
mjög á lögreglustjóra fyrir áð-
urnefnda úrskurði og þeir stað-
hæfa, að ekkert svipað hafi átt
sér stað áður. Það er að vísu
ekki dregið í efa. að lögreglu-
stjóra sé þetta heimilt, þegar
um stór afbrot og víðtæk lög-
reglubrot er að ræða. Enda þýð-
ingarlaust að reyna að halda
slíku fram, því að hér er um að
ræða viðurkenndan rétt dóms-
valdsins í öllum menningarlönd-
um. En það, sem deilt er um,
er þá það, að við uppljóstrun í
áfengismálunum hafi ekki leg-
ið fyrir nægilega alvarlegt brot
til þess að grípa til þessa ráðs.
Það er vitanlega dómsvaldsins
og þess eins að úrskurða þetta
atriði, og það er æðra dóms að
ákveða það, hvort undirréttur-
inn hefir farið út fyrir sitt svið,
en það má þó benda á það, að
því er lýst yfir af háttvirtum
áttunda landskjöma (Garðari
Þorsteinssyni) hér á Alþingi,
að allur bærinn hafi vitað, að
flestir þeir menn, sem áttu
símanúmerin, sem hlustað var
á, seldu áfengi. Það má líka
benda á það í þessu sambandi,
að lögreglan verður þráfald-
lega að gera það, sem alvarlegra
er til þess að koma upp meðal
annars áfengislagabrotum; hún
verður þráfaldlega að svifta
menn persónulegu frelsi og
hafa í gæzluvarðhaldi, hún
verður þráfaldlega að rjúfa
heimilisfriðinn og gera þar
húsrannsóknir og hún verður
oft að rjúfa bréfhelgina. Allt
þetta hefir verið talið nauðsyn-
legt til að auðvelda lögreglunni
að upplýsa afbrotamál, þar á
meðal áfengismál, enda vitan-
legt, að það er oft ómögulegt að
upplýsa þessi mál nema að nota
þessi meðul. — En hversu
miklu alvarlegra er ekki þetta
vald lögreglunnar en það vald
hennar að hlusta á samtöl
þeirra símanúmera, sem hún
hefir rökstuddan grun um að
séu notuð til að fremja afbrot.
Viðvíkjandi rétti lögreglu-
1 stjórans til þess að úrskurða,
að hlustað skyldi á viss síma-
númer í bifreiðastjóraverkfall-
inu, er því og haldið fram, að
þá hafi engin lögbrot verið
framin, sem gæfu heimild til
þessara ráðstafana. Voru það
ekki lögbrot að stöðva alla bif-
reiðaumferð í þessum bæ með
valdi? Eru það ekki lögbrot að
taka m. a. einkabifreiðar með
valdi, loka þeim og taka lykl-
ana? Eru það ekki lögbrot að
taka bifreiðar konsúla erl. ríkja,
hvar sem þær voru á ferð?
Voru það ekki lögbrot að taka
yfirvald úr öðru lögsagnarum-
dæmi, .— ég á þar við sýslu-
mann Skaptfellinga — og banna
því að fara heim til síns em-
bættis? Máttu lögbrjótarnir
sjálfir nota vitneskju fengna að
því er virðist gegnum lands-
símastöðvar hér rétt við bæinn,
fyrir milligöngu manna, sem
þar virðast hafa legið á hleri
til þess að hefta heimför þing-
manns ?
Vitanlega voru framin mörg
í lögbrot og alvarleg lögbrot 1
bifreiðarstjóraverkfallinu, ein-
mitt svo mörg og af svo mörg-
um, að þjóðfélagið taldi hyggi-
legt eins og líka oft hefir verið
gert áður, bæði hér og annars-
staðar, að láta sakir falla nið-
ur, þegar um afbrot mjög
margra manna er að ræða
framin í æsingaástandi.
Átti svo lögreglan og lög-
íeglustjóri, sem lögbrjótamir
stöðvuðu bifreiðar fyrir, og
tóku úr sumum bílunum ýmsa
liluti svo að ekkí væri unnt að
aka þeim, að horfa á að þessir
lögbrjótar legðu undir sig tæki
þjóðfélagsins eins og símann í
Skíðaskálanum og í nánd við
Elliðaárnar, og notuðu þessi
tæki til þess að ráðgast um á
hvern hátt þeir ættu að fram-
kvæma næstu lögbrot ? Átti
lógreglustjóri að horfa á ailt
þetta án þess að honum væri
heimilt að kveða upp úrskurð
þess efnis, að hlusta skyldi á,
hvað fram færi á milíi þessara
manna í símanum, og hvort
þeir væru að stöðva matvæla-
fiutninga til bæjarins eða eitt-
hvað þessháttar? Ég ætla að
láta almenning um að dæma
um það, hvort lögreglustjóri
átti að sitja og halda að sér
höndum meðan þessu fór fram,
og álíta tæki þau, sem lögbrjót-
arnir höfðu lagt undir sig og
misnotuðu, svo heilög að lög-
íeglan hefði ekki heimild til að
koma þar nálægt?
En menn skyldu ætla, að þeir,
sem eru svo sárlega hneykslað-
ir yfir því, að ég hafi ljóstrað
upp um njósnarana í land-
helgismálunum og yfir lögregl-
unni og lögreglustjóra út af
því, að hann hefir lcveðið upp
urskurð um að láta hlusta á
símanúmer lögbrjótanna, menn
skyldu ætla, að þeir hefðu ekki
notað samskonar aðferðir sjálf-
ir og því síður skyldu menn
ætla, að þeir hefðu sjálfir bæði
viðvíkjandi loftskeytunum og
bæjarsímanum notað aðferðir,
sem eru miklu víðtækari og
miklu alvarlegri heldur en þær
aðferðir, sem þeir eru nú að
deila á. Það skyldi nú ekki ein-
mitt vera svo, að árásirnar og
öll tortryggnin stafaði af því,
að þessir sömu menn, sem nú
deila á mig fyrir að hafa ljóstr-
að upp um landhelgisbrjótana
og deila á lögreglustjóra fyrir
að hafa kveðið upp 2 framan-
nefnda úrskurði, hefðu ekki
aðeins notað samskonar aðferð-
ir sjálfir, sem heldur ekki væri
ádeiluvert, heldur beinlínis mis-
notað bæði vald sitt yfir loft-
skeytastöðinni og bæjarsíman-
um, þegar þeir fóru með völd,
— og það skyldi ekki einmitt
vera svo, að árásirnar og tor-
tryggnin stafaði af því, að þeir
ætli nú öðrum sömu misnotk-
unina og þeir frömdu sjálfir?
Og við skulum athuga hvern-
ig þessir sömu menn, sem nú
deila á mig fyrir að hafa látið
skoða skeyti til og frá togur-
unum notuðu vald sitt yfir loft-
skeytastöðinni. Menn mun reka
minni til þess, að árið 1921
stofnuðu Ihaldsmenn hér í bæn-
um ti) óeirða út af því, að þeir
vildu taka með valdi unglings-
pilt af ólafi Friðrikssyni, sem
þá var ritstjóri Alþýðublaðsins,
og átti að flytja drenginn af
landi brott undir því yfirskyni,
að hann væri sjúkur af smitandi
og jafnvel ólæknandi sjúkdómi,
en það reyndist síðar rangt.
ólafur Friðriksson vildi ekki
beygja sig og út af þessu stofn-
aði íhaldið til mikilla æsinga
hér í bænum. Og hvernig not-
aði íhaldsflokkurinn þá vaid
sitt yfir símanum? Hannnotaði
það þannig, að urn tíma var
sett hér á stofn almenn skoðun
á öllum skeytum, er send voru
til útlanda og komu frá út-
löndum. Og þetta var gert án
dómsúrskurðar, án þess að
landssímastjóra virðist hafa
verið skrifað, án þess að hinn
minnsti grunur lægi fyrir, hvað
þá heldur rökstuddur grunur
um það, að skeytin til og frá
landinu væru misnotuð. Það
eru til næg vitni til þess að
sanna það, að þetta var gert.
Skeyti sumra firma hér í bæn-
um voru tafin heilan dag vegna
þessarar skeytaskoðunar, og
þegar verzlunarmenn sneru sér
tíl stjórnarráðsins með fyrir-
spumir um hverju þetta sætti,
var þeim skýrt frá af einum
ráðherra, að almenn skeyta-
skoðun væri sett á. Það eru til
verzlunarmenn hér í þessum
bæ, sem geta borið um að þetta
er rétt. Þannig notaði eða öllu
heldur misnotaði íhaldsflokkur-
inn vald sitt yfir símanum.
Það eru þessir sömu menn,
sem nú eru að deila á mig fyr-
ir það, að hafa notað vald
mitt til skeytaskoðunar eftir
að hafa aflað ýtarlegra sann-
ana og ljóstra á þann hátt upp
einhverju alvarlegasta glæpa-
máli, sem þekkzt hefir hér á
landi. En það er hinsvegar ekk-
ert undarlegt þótt þessir menn,
sem svo herfilega hafa misnot-
að vald sitt yfir símanum, séu
tortryggnir og ætli öðrum sömu
misnotkunina og þeir fram-
kvæmdu sjálfir. En ég vil ein-
ungis benda þeim sömu mönn-
um á það, að ríkisstjórnin, sem
nú situr, hefir ekki notað nema
lítinn hluta af því valdi, sem
formaður Sjálfstæðisflokksins
vill gefa henni í hinni rök-
studdu dagskrá, úrskurði fyr-
verandi landssímastjóra og með
eigin framkvæmdum þeirra
manna, sem nú deila fastast á
stjómina. Þeir geta sannarlega
ekkert sagt, þessir menn.
Og hvernig notuðu þessir
sömu menn bæjarsímann?
Menn skyldu ætla, að í þeirra
tíð hafi ekki verið hlustað á
símtöl manna á milli. Þessir
vandlætarar, sem nú eru að
ráðast á lögreglustjóra fyrir að
hafa kveðið upp úrskurð um
að hlusta skyldi á tiltekin síma-
númer 1 lögbrotamáli ættu
sjálfir að vera hreinir af slíku.
En lögregluþingbækur Reykja-
víkur bera vitni um ýmislegt,
sem stjómarandstæðingar hafa
ekki ætlazt til að kæmi í dags-
ins ljós. Sama daginn og aðför-
in var gerð að ólafi Friðriks-
syni, hinn 18. nóvember 1921,
kl. 121/2» mætti annar af núv.
ritstjórum Morgunblaðsins, þá-
\'erandi fulltrúi lögreglustjór-
ans í Reykjavík, á skrifstofu
bæjarfógeta. Þar var réttur
settur, og þar gerði þessi full-
trúi þá kröfu, að lögreglunni
væri heimilað, að loka síma-
númerum að húsinu nr. 14 við
Suðurgötu og símanum á af-
greiðslu Alþýðublaðsins. Hinn
uppkveðni úrskurður er svo-
hljóðandi:
(Úrskurðurinn er á 1. síðu).
Og það var jafnframt eftir
kröfu Jóhanns P. Jónssonar,
sem þá var ólöglega settur að-
stoðarlögreglustjóri í Reykja-
vík, kveðinn upp svolátandi úr-
skurður hinn 24. sama mánaðar
á skrifstofu bæjarfógetans:
(Úrskurðurinn er á 1. síðu).
Af þessum 2 úrskurðum og
af mörgum öðrum gögnum,
sem sjáfsagt er að finna í lög-
regluþingbókum, þótt þau hafi
enn ekki komið fram, geta
menn séð spegilmyndina af því
hvernig núv. stjórnarandstæð-
ingar notuðu vald sitt yfir sím-
| anum og hvernig þeir notuðu
vald sitt yfir einkabréfum,
einkaskjölum og bókum, þegar
þeim bauð svo við að horfa.
Það er vitað mál, og fór alls
ekki leynt, að á sama tíma og
þessi aðför var gerð að Ólafi
Friðrikssyni voru tiltekin síma-
númer jafnaðarmanna hlustuð
án úrskurðar. Fjölmörg-
um, sem með valdi voru úr-
skurðaðir í Hvíta liðið er það
fuUkunnugt, og þeir muna það
vel að ekki fór leynt í hernum
hvað talað var í þessi númer.
Slík var nú samvizkusemin og
þagmælskan. Hvað segja menn
., svo um árás Morgunblaðsins og
. Jóns Kjartanssonar á núv. lög- '
reglustjóra, fyrir að hafa í lög-
reglumálum úrskurðað að
hlusta skyldi á tiltekin númer?
Og það var þannig gert, að eng-
inn Ieyfir sér að halda því fram,
að almenningi hafi verið skýrt
frá því hvað talað hafi verið í
þessi símanúmer. Hafa Sjálf-
stæðismenn og Morgunblaðið
gert sér það Ijóst, hvaða for-
dæmi þeir gáfu, þegar þeir
1921 án dómsúrskurðar
hlustuðu á símtöl sinna póU-
tísku andstæðinga eftir geð-
þótta og hefir núverandi rit-
stjóri Morgunblaðsins, Jón
Iíjartansson athugað hvaða
fordæmi hann hefir gefið, þeg-
ar hann mætti 1921 á skrif-
stofu bæjarfógetans í Reykja-
vík og gerði þá kröfu og fékk
um það úrskurð bæjarfógeta,
að símanúmerinu hjá Alþýðu-
blaðinu, málgagni aðalandstöðu-
flokks íhaldsmanna hér I bæn-
um skyldi lokað.
Hafa andstæðingamir nú
ioksins gert sér það ljóst, hvaða
fordæmi þeir gáfu, þegar þeir
sama ár án dómsúrskurðar, og
án rökstuddra grunsemda settu
á almenna skeytaskoðun I land-
inu. Ef þeir hafa gert sér það
ljóst, til hvers þessi fordæmi
þeirra gæti leitt, ef þau væru
notuð, þá get ég skilið og þá
býst ég við að mönnum skUjist
það almennt, af hverju stafar
öil þessi tortryggni, allur þessi
taugaæsingur og öll þessi
hræðsla andstæðinganna við að
hér sé búið að setja upp sams-
konar njósnarkerfi og þeir
starfræktu árið 1921.
í sambandi við rannsóknir á lungnaormaveiki i sauö-
fé, rannsakaði Rannsóknarstofa Háskólóns sýnishorn af
mismunandi tegundum af heyi.
Sýnishornin voru:
1. Taða, ræktuð með tilbúnum áburði.
2. Taða, ræktuð með sauðataöi.
3. Úthey.
4. Q-amalt hey (IVj árs).
Þessar heyrannsóknir leiddu í Ijós.
Að í heyi, sem ræktað hafði verið með
tilbúna áburðinum, fundust engar lirfur.
Að í töðunni, sem ræktuð haiði verið
með, sauðataði íannst mikið af full-
þroska lungnaormalirfum, ca. 2000 1
kílógrammi heys.
í útheyinu fannst ennþá meira, eða ca.
4000 pr. kg. heys.
gamla heyinu fundust lifandi, en ó*
þroskaðar lungnaormalirfur.
Tilbúni áburðurinn, sem bezt reynist er:
KflLKSflLTFÉTUR,
KflLKflMMONSflLTFÉTUR
og NITROFHOSKfl
Jörðin Litli-Háls í Grainingi
fæst keypt eða leigð frá næstu fardögum*
Jörðin er sérstaklega hæg og vel fallin
til sauðfjárræktar. Hún liggur um 8 km.
frá Sogsstöðinni. Frekari upplýsingar gefur
Páll Ólalsson, símar 3248 og 4769.
Happdrætti
Háskóla Islands
Endurnýjun til 3, flokks er hafin.
Dregíð verður 1 3. flokkí 11, maf
1 3.—10. fl. eru 4550 vinníngar.
samtals 966 800 krönur.
Ritstjóri: Gísli Guðmundsson. Prantim. AcU.