Tíminn - 07.05.1936, Qupperneq 3
TlMINN
78
Þakkarávarp
Innilegar þakkir fyrir alla þá miklu kjálp og samúð, sem
við urðum aðnjótandi við fráfall og jarðarför okkar elsk-
aða eiginmanns, föður, afa og tengdaföður
Guðjóns ÓlaSssonar £rá Stóru-Mörk
Við vonum að á slíkri stund njóti þeir binir mörgu, sem
glöddu okkur hins sama.
Aðstander.dur.
Bændui*
Ef yður vantar léffadrengí, kaupamenn, vor-
menn eða kaupakonup, þá snúið yður til
Vinnumiðlunarskiifstofunnar í Reykjavík, sími
2941. — Skrifstofan leg’gur kapp á að vanda
sem bezt til ráðninganna, sem fara fram end-
urgjaldslaust.
____ _\
P.W. Jacobsen&Son
Timburverzluu
Símn.: Gfranfuru. Stofnað 1824
Carl Lundsgade. — Köbenhavn
Afgr. frá Kaupmannahöfn bæði stórar og litlar pantanir og
skipsfarma frá Svíþjóð. Sís og umboðssalar annastpantanir
Eik og efni í þiifar til skipa
Hinzta kveðjja
Vílhj. Híldíbrandsson
iarnsmiður, dáinn 12. ]an. 1936.
Líiið undir léttum hjúpi geymdist.
Lifsins vor er gladdi hverja sál.
Trúin hrein á tilveruna
ei gleymdist.
Með tápi og fjöri skýrðir
þú það mál.
pin æii var að yfirstfga og bæta,
allt sem lífið hafði náð að græta.
pú sazt oft við aflinn,
við sjéðandi söng.
pú sóst það var lif i þeim
logandi glæðum.
pú horfðir á báruna
berjasí við röng.
Brimlöðrið íossa með
þrumandi ræðum.
pú fannsi það var afl
i þcim eilifðar óði,
þá aidan huigur með
söngvarans hljóði.
pú sást að vitlð
er víðsýnn heimur.
Vor og sumar hln brennandi glóð.
pú fannst að aílur sá
lðandi gelmur,
er aflvaki trúar á batnandi þjóð.
pú fannst það er blessun
að báll sem hitar.
Brlmgarðar lífsíns —
þjóðar vitar.
Me8 innilegrí hluttekningu.
D. H.
dýrt og útkoma þess gat dreg-
izt lengur en okkur þótti æski-
legt.
Þriðja leiðin var því valin,
ekki vegna þess að „útgáfu-
nefnd skorti tíma eða krafta
til að skapa grundvöllinn, sem
sagan skyldi reist á“, eins og
segir í ritdómi um Héraðssög-
una, heldur til þess að ritið
yrði í bezta skilningi alþýðlegt
fræðirit, læsilegt og lífrænt,
samvaxið kvikunni í fólkinu
sjálfu.
Mér hefir aldrei komið sú
firra í hug, að með útgáfu
Héraðssögu Borgarfjarðar ætti
að skapa fast form fyrir sög-
ur annara héraða, ef út kæmi.
Virðist eðlilegast að fullkomið
frjálsræði ríki á þeim vettvangi
og hvert hérað hagi söguritun
sinni eftir aðstæðum og því,
sem bezt má fara að dómi
þeirra, er um verkin fjalla. —
Hinsvegar er það trúa mín, að
með útgáfu Héraðssögu Borg-
arfjarðar sé mörkuð stefna,
sem vel má fara, þegar ura
slíka söguritun er að ræða.
Sumir virðast líta svo á, að
komið sé bæði upphaf og endir
sögunnar og dæma svo eftir því.
Rétt er því að taka fram, að
það er aðeins fyrsta bindið,
sem komið er út, en óráðið ev
enn, hvað bindin verða mörg
alls. Sögu Akraness og væntan-
lega utan Skarðsheiðar er nú
verið að safna til og skrá, og
eru líkur til, að hún komi á
sínum tíma út sem sjálfstætt
bindi héraðssögunnar.
Framh.
Kristinn Stefánsson.
OaðiSOB Iðlisði!
á Lundum, 75 ára.
Húsfrú Guðlaug Jónsdóttir á
Lundum í Borgarfirði varð 75
ára 30. í. m. Hún er fædd 30.
apríl að Melum í Hrúta-
firði. Giftist vorið 1889 Guð-
mundi Ólafssyni á Lundum, er
þá var nýlega tekinn við búi
þar. Böm þeirra á lífi eru:
Sigurlaug húsfreyja í Ilvammi
í Norðurárdal, gift Sverri
bónda Gíslasyni, Ragnhildur,
gift Sigurði Jónssyni bónda að
Stafafelli í Lóni (eru þau hjón
systkinabörn), Sigríður. kona
Kristjáns Jónssonar frá Garðs-
stöðum, erindreka á Isafirði,
Ásgerður, gift Jóni Guðmunds-
syni endurskoðanda í Reykja-
vík, Margrét, ógift og Geir
bóndi á Lundum, kvæntur Þói'-
dísi Ólafsdóttur bónda að
Sámsstöðum í Hvítársíðu.
Einn sonur þeirra, ólafur að
nafni, andaðist tvítugur að
aldri veturinn 1920, hinn væn-
legasti maður, eins og þau
systkini eru öll.
Guðmundur bóndi á Lundum
andaðist vorið 1930 eftir meir
en 40 ára sambúð þeirra hjóna
og fyrirmyndar búskap. Munu
fáar jarðir á Islandi hafa tekið
meiri stakkaskiptum til bóta en
Lundar í búskapartíð þeirra
og græddist þeim þó vel fé
jafnframt því að ala upp mörg
böm.
Margir vinir, auk vanda-
manna Guðlaugar, munu minn-
ast hennar með þökk og hlýj-
um huga á þessum tímamót-
um æfi hennar og óska hinu
hálfáttræða afmælisbarni á-
nægjulegs og friðsæls æfi-
kvelds.
Jóhann
Jóhannesson
írá HeyholtL
Hann var fæddur þ. 23. ágúst
1855 að Narfeyri á Skógarströnd.
Foreldrar hans voru þau Jóhannes
þórðarson og Sóiveig Gísladóttir,
Ólafssonar, prests í Sauðlauksdal
(d. 1861). Var hann næst yngstur
af sjö bömum þeirra, er upp kom-
ust. Fárra vikna fluttlst hann með
móður sinni suður að Stakkhamri
í Miklholtshreppi, voru foreldrar
hans þar í húsmennsku, sem títt
var um efnalítið fólk. í þá daga.
Innan við fermingu mátti hann
flækjast til vandalausra, þola vos-
búð og vollc, sem flest þótti boð-
legt umkomulausum ungling eftir
þeirrar tíðar aldaranda. Sagði
hann mér að sú stund hefði þyngst
verið í lífi sínu, er hann mátti
kveðja móður sína, þá tólf ára að
aldri, og fara að vinna fyrir sér hjá
vandalausum.
Nokkm síðar komst hann þó á
gott heimili, að Snorrasöðum, til
Jóh. Geirs Jóhannessonar. Heyrði
ég haim oft minnast veru sinnar
þar og ætíð á einn veg.
Mun Jóh. Geir hafa verið vel
gefiiin maður um margt og sveit-
arstoð. Kona hans hét Margrét
Jónsdóttir og var hún manni sín-
um samhent að skapa það mynd-
arheimili, sem annálað var í þá
daga. En er hennar missti við,
festi Jóh. Geir eigi yndi hér, en
brá búi og fór til Ameríku. Stóð
Jóhanni þá til boða að fara vcst-
ur, enda mjög fýsilegt fyrir unga
og efnilega rnenn á þeim árum.
Eigi átti það þó fyrir honum að
liggja. Mun þar og mestu hafa um
valdið, að móðir hans, sem þá var
orðin h.eilsulítil og hjélparþurfi,
latti hann fararinnar. Tvítugur
kom hann til Reykjavíkur, sem þá
var að vaxa upp sem höfuðstaður
þjóðarinnar. Dvaldi hann þar sam-
fleytt 13 ár. Stundaði sjóróðra á
vetrum en oftast í kaupavinnu á
sumrum. Eklci mun hann þó hafa
fýst að setjast að þar syðra, en
fluttist alfarið í sveitina á ný.
Gerðist hann þá vinnumaður hjá
Sigurði Magnússyni á Hólmlátri á
Skagaströnd. par var honum sam-
tíða Friðsemd Ikkaboðsdóttir frá
Saurstöðum í Hörðudal, er síðar
varð kona hans. Voru þau vinnu-
hjú Sigurðar og fluttust með hon-
um suður að Svignaskarðí í Borg-
arfirði nokkru síðar.
Árið 1898 byrjaði Jóhann búskap
í Heyholti, sem var lítið grasbýli
úr Svignaskarðslandi, og bjó þar
til vors 1919 að hann hætti búskap
og fluttist til stjúpsonar síns, Guð-
raundar Einarssonar á Staðar-
hakka í Helgafellssveit.
Hann andaðist þar 16. jan. s.l.
þau Jóhann og Friðsemd eignuð-
ust þrjú börn, Sólveigu, gifta í
Reykjavík, Halldór, sem lengst af
dvaldi með föður sínum á Staðar-
bakka og Jóhannes, sem hann
missti ásamt konu sinni haustið
1918. Auk þess ól haun upp Guð-
mund, sem áður er getið og undir-
ritaðan.
„ — þ>á minnist ég jafnan
fóstra mín9 er ég heyri góðs manns
getið". Svo má ég nú einnig mæla,
svo er mér minnlng hans hug-
þekk. Ekki vegna þess að hann
væri neitt sérstakt mikílmenni í
venjulegri merkingu þess orðs —
enda mun löngun hans aldrei hafa
imeigst i þá átt. Hann var heldur
ekki á neinn hátt sérkennilegri,
að hann skæri sig úr annara hóp.
Iiann var aðeins hversdagslegur
-iðjumaður; meðalmaður á vöxt,
glaðlegur, dagfarsgóður í allri um-
gengni og féll helzt ekki verk úr
hendi. Alla æfi var hann fátækur
og átti fáa að. En einmitt þess
vegna er oss minning hans dýr-
mætari, sem vér erum færri, sem
að honum stöndum og eigum
hana heila og óskifta. Árla reis
hann úr rekkju að morgni og
þreyttur lagðist hann til hvíldar
að kvöldi. — Gleði hans var að
gleðja aðra, þá sem í kringum
hann voru. — Barátta hans og
sigur í lífinu, að sjá litlu fjöl-
skyldunni sinni fyrir lífsnauð-
synjum. Euda minnist ég þess
ckki, að þar væri nokkru sinni
skortur og sízt á heimilisgleði.
Mætti ég heiðra minningu hans,
myndi ég gróðursetja á leiði hans
lítinn laufgvaðann kvist, að hann
mætti þar vaxa og prýða um-
hverfi sitt, á jafn einfaldan og
óbrotgjarnan hétt, sem fóstri
minn í lífi sínu.
Jón Hjálmsson.
Dýrbítur hefir valdið miklum
usla á fé í Aðalvík s. 1. sumar og
vetur. Hefir Guðm. Snorrasoij
hóndi í pverdal misst 1 allt 40 fjár
af völdum tófunnar. Síðan um
óramót hefir hennar lítið eða ekk-
ort orðið vart, og gera bændur sér
nú vonir um, að vágestur þessi sé
að velli lagður. (Skutull).
Mikill trjareki á Ströndum. Á
þessum vetri hefir borizt meiri
rekaviður á land á Ströndum en
noltkurntíma áður í manna minn-
um. Eru mannhæðarháir trjábúnk-
arnir viða með fjöruna á „almenn-
ingum", og hugsar margur sér til
hreyfings að sækja þangað viðar-
farma með vorinu.
Namskeið
Norrænafélagsms
Þau námskeið Norræna fé-
lagsins, sem þegar eru ákveðin
í sumar á Norðurlöndum,
utan íslands, eru námskeið fyr-
ir bændur og landbúnaðar-
kandidata í Svíþjóð, námskeið
fvrir verzlunarmenn í Dan-
mörku og mðt fyrir skólafólk í
Noregi.
Námskeiðið fyrir bændur og
landbúnaðarkandidata verður
dagana 8.—16. júní í landbún-
aðarháskólanum í Ultuna,
skammt frá Uppsölum, og í
Stokkhólmi. Þar flytja ýmsir
þekktustu landbúnaðarvísinda-
menn Svía fyrirlestra um til-
raunir með ræktun komteg-
unda, garðávaxta, ávaxta,
berja o. fl. Þá verða fluttir
fvrirlestrar um fræðslu í búvís-
indum fyrir almenning, uin
skipulagningu afurðasölu og
um ýms félagsmál bænda. Um-
ræður verða um aukna sam-
vinnu norrænna bænda, og
hvernig henni verði bezt fyrir
liomið. Loks verða þátttakend-
um sýnd stærri og minni fyr-
irmyndarbú, tilraunastöðvar og
mjólkursölufélagið í Stokk-
hólmi. — Námskeiðið sjálft er
ókeypis, en þátttökugjald, mat-
ur," húsnæði og ferðir, sem
farnar verða meðan á mótinu
stendur, kostar samtals 75
sænskar kronur. Þátttakendur
fá nokkurn afslátt á fargjöld-
um. Fimm mönnum er boðin
þátttaka frá Islandi.
Hér þarf raunar ekki um að"
deila, hvað við sé átt. Og til
þess að taka af öll tvímæli
(sem raunar var óþarft, þar
sem um engin tvímæli var að
ræða) var á það fallizt í land-
búnaðarnefnd að breyta orða-
laginu svo:
„Greini búnaðannálastjóra og
stjóm félagsins á um þau mál, er
félagið fer með í umboði ríkis-
valdsins*), mó skjóta ágreinings-
atriðinu til landbúnaðarráðherra,
er fellir fullnaðarúrskurð um
málið".
Blað svokallaðs Bændaflokks
hefir nú nýskeð birt tvær lang-
ar greinar einmitt um þetta
atriði. Er þar með sterkum
orðum fordæmt það, sem blað-
ið kallar „takmarkalausa heim-
ild til málskots“ í þessu efni.
Er þessi bæxlagangur blaðsins
næsta broslegur og raunar al-
Veg út í bláinn, eins og nú
hefir sýnt verið. Og eftir allar
sínar „umþeinkingar“ kemst
það að eftirfarandi niðurstöðu
(19. tbl. 1. síða, 5. d.):
„... verður að telja það sjálf-
9agt og eðlilegt, að hann (búnað-
*) Auðkennt hér.
armálastjóri) hafi heimild til að
skjóta undir ráðherra ágreiningi,
er vcrða kann miili hans og fó-
lagsstjórnar, um skilning á jarð-
ræktarlögum og öðrum lögum, er
Búnaðarfélagið hefir eða kann að
taka að sér umsjón með fram-
kvæmd á. Og það ætti einnig að
vera opin lcið fyrir þá, sem frarn-
kvæmdin kemur fram við, að
skjóta sínu máli undir úrskurð
ráðherra, ef þeir þykjast órétti
beittir af félaginu".
Hér vill blaðið meira að
segja ganga miklu lengra í
„málskoti“ til ráðherra en
frumvarpið gerir ráð fyrir!
Því að blaðið virðist vera
þeirrar skoðunar, að hver ein-
asti maður í landinu, sem við-
skipti hefir við félagið, eigi að
geta farið fram á það, að ráð-
herra ónýti gerðir félags-
stjórnarinnar. Virðist þetta
nokkuð langt gengið, sérstak-
lega af þeim, sem halda að
þeir séu að verja rétt félags-
stjórnarinnar. — Manni verð-
ur næstum því að hugsa, að
greinarhöfundurinn hafi alls
ekki lesið frumvarpið, og viti
yfirleitt hvorki upp né niður í
þessu máli, sem hann þykist
þurfa að skrifa um af svo
mikilli vandlætingu!
Búnaðarfélagi íslands hefir
þannig, í tíð núverandi ríkis-
stjórnar verið fengið fullt
sjálfsforræði í sínum eigin
málum og til að kjósa sér
stjóm. Það er þá heldur ekki
nema eðlilegt, að um leið og
réttur félagsins er aukinn, sé
reynt að tryggja sem bezt að
félagið sé í raun og veru fé-
lagsskapur bændastéttarinnar í
öllum héröðum landsins og að
bændastéttin öll hafi sem mest
áhrif og mestan áhuga um fé-
lagsmálin. Að þessu lúta þau
áltvæði, sem sett eru í frum-
varpinu um það, að fulltrúar
til Búnaðarþings skuli kosnir
beinni kosningu af félagsmönn-
um búnaðarfélaganna. Eiga
búnaðarsamböndin að hafa
rétt til eins fulltrúa fyrir
i hverja 300 félagsmenn eða
í færri.
Af andstæðingum þessa máls
! hefir því verið haldið fram, að
hér sé verið að skerða réttindi
■ búnaðarfélagsskaparins! Þetta
er ekkert nema fjarstæða, eins
; og allir geta séð við nánari
athugun. Það getur vitanlega
ekki skert réttindi búnaðarfé-
lagsskaparins, þó að bændum-
ir sjálfir í hverju búnaðarfé-
lagi kjósi milliliðalaust fulltrúa
sína til Búnaðarþings, í stað
þess sem nú er, að kjósa full-
trúa á búnaðarsambandsfund,
sem svo aftur kjósa búnaðar-
þingsfulltrú^. En hitt er alveg
vafalaust, að beina kosningin,
sem nú á að taka upp, eykur
áhuga bænda fyrir Búnaðar-
þingi og Búnaðarfélagi Islands
og- hvetur þá til að neyta á-
hrifa sinna.
Því er haldið fram, að Al-
þingi eigi ekki að setja slíkar
reglur — það sé móðgun gagn-
vart búnaðarfélagsskapnum,
afnám á félagsfrelsi bænda o.
s. frv.! En hvað má þá segja
um ákvæði jarðræktarlaganna
frá 1923? Þar er fyrirskipað,
að allir þeir, sem jarðræktar-
styrk fá, skuli vera í hreppa-
búnaðarfélagi. Þessi félög hafa
því ekki „frelsi“ til að velja
sína eigin félagsmenn. Og var
það þá ekki móðgun við bún-
aðarfélagsskapinn og skerðing
á „félagsfrelsi“ bænda, þegar
ákveðið var í landslögum að
ráðherra skyldi tilnefna meira-
hlutann í stjórn Búnaðarfé-
lags Islands?
En hvort sem þessi gömlu á-
kvæði jarðræktarlaganna hafa
verið móðgun við búnaðarfé-
lagsskapinn og skerðing á
„félagsfrelsi“ eða elcki, þá sýna
þau a. m. k. það, að það er
ekkert nýtt að Alþingi setji
reglur viðvíkjandi búnaðarfé-
lagsskapnum í landinu. Og
búnaðarfélagsskapurinn er þar
heldur ekkert einsdæmi. Al-
þingi hefir áður sett lög um
ýmsan annan félagsskap, sem
telja má mjög viðkomandi
þjóðfélagsheildinni. Þannig
hafa verið sett lög um sam-
vinnufélög, lög um hlutafélög,
lög um félagsskap fiskfram-
leiðenda o. s. frv. Og slík lög-
gjöf getur vitanlega haft í för
með sér réttindaaukningu fyr-
ir viðkomandi félagsskap, engu
síður en réttindaskerðingu.
Þannig er víst enginn í vafa
um það t. d., að samvinnulögin
hafi bætt aðstöðu samvinnufé-
laganna í landinu.
Sumir hafa fundið málinu
það til foráttu, að fulltrúar á
Búnaðarþingi yrðu of margir
eftir hinu nýja kosningafyrir-
komulagi, og af því hlytist ó-
þarfa kostnaður. Það er rétt að
fulltrúunum myndi fjölga. En
heldur virðast þeir menn
þröngsýnir í garð bændastétt-
'arinnar, sem sjá eftir því, að
eyða svo sem einum prestlaun-
um frá því opinbera annað-
hvert ár, til þess að bændur
úr öllum sýslum landsins geti
komið saman og rætt sérmál
stéttar sinnar. Eins og nú
standa sakir, hafa sumar sýsl-
ur aldrei átt fulltrúa á Búnað-
arþingi, og orðið að sætta sig
við að láta menn úr öðrum hér-
öðum mæta fyrir sína hönd.
En þess er nú að vænta, að
bændastétt landsins noti sér
sem bezt þá réttarbót, sem
henni verður raunverulega
veitt með hinum nýju lögum,
og skipi sér saman til nýrra
átaka til styrktar búnaðarfé-
lagsskapnum í landinu og til
lausnar viðfangsefnum íslenzks
landbúnaðar.
Koiaverzlun
SIOUHBAH ÓLAFSSONAH
SiauLi SOL. Bayfcjavik. BLol USS