Tíminn - 07.05.1936, Qupperneq 3

Tíminn - 07.05.1936, Qupperneq 3
TlMINN 78 Þakkarávarp Innilegar þakkir fyrir alla þá miklu kjálp og samúð, sem við urðum aðnjótandi við fráfall og jarðarför okkar elsk- aða eiginmanns, föður, afa og tengdaföður Guðjóns ÓlaSssonar £rá Stóru-Mörk Við vonum að á slíkri stund njóti þeir binir mörgu, sem glöddu okkur hins sama. Aðstander.dur. Bændui* Ef yður vantar léffadrengí, kaupamenn, vor- menn eða kaupakonup, þá snúið yður til Vinnumiðlunarskiifstofunnar í Reykjavík, sími 2941. — Skrifstofan leg’gur kapp á að vanda sem bezt til ráðninganna, sem fara fram end- urgjaldslaust. ____ _\ P.W. Jacobsen&Son Timburverzluu Símn.: Gfranfuru. Stofnað 1824 Carl Lundsgade. — Köbenhavn Afgr. frá Kaupmannahöfn bæði stórar og litlar pantanir og skipsfarma frá Svíþjóð. Sís og umboðssalar annastpantanir Eik og efni í þiifar til skipa Hinzta kveðjja Vílhj. Híldíbrandsson iarnsmiður, dáinn 12. ]an. 1936. Líiið undir léttum hjúpi geymdist. Lifsins vor er gladdi hverja sál. Trúin hrein á tilveruna ei gleymdist. Með tápi og fjöri skýrðir þú það mál. pin æii var að yfirstfga og bæta, allt sem lífið hafði náð að græta. pú sazt oft við aflinn, við sjéðandi söng. pú sóst það var lif i þeim logandi glæðum. pú horfðir á báruna berjasí við röng. Brimlöðrið íossa með þrumandi ræðum. pú fannsi það var afl i þcim eilifðar óði, þá aidan huigur með söngvarans hljóði. pú sást að vitlð er víðsýnn heimur. Vor og sumar hln brennandi glóð. pú fannst að aílur sá lðandi gelmur, er aflvaki trúar á batnandi þjóð. pú fannst það er blessun að báll sem hitar. Brlmgarðar lífsíns — þjóðar vitar. Me8 innilegrí hluttekningu. D. H. dýrt og útkoma þess gat dreg- izt lengur en okkur þótti æski- legt. Þriðja leiðin var því valin, ekki vegna þess að „útgáfu- nefnd skorti tíma eða krafta til að skapa grundvöllinn, sem sagan skyldi reist á“, eins og segir í ritdómi um Héraðssög- una, heldur til þess að ritið yrði í bezta skilningi alþýðlegt fræðirit, læsilegt og lífrænt, samvaxið kvikunni í fólkinu sjálfu. Mér hefir aldrei komið sú firra í hug, að með útgáfu Héraðssögu Borgarfjarðar ætti að skapa fast form fyrir sög- ur annara héraða, ef út kæmi. Virðist eðlilegast að fullkomið frjálsræði ríki á þeim vettvangi og hvert hérað hagi söguritun sinni eftir aðstæðum og því, sem bezt má fara að dómi þeirra, er um verkin fjalla. — Hinsvegar er það trúa mín, að með útgáfu Héraðssögu Borg- arfjarðar sé mörkuð stefna, sem vel má fara, þegar ura slíka söguritun er að ræða. Sumir virðast líta svo á, að komið sé bæði upphaf og endir sögunnar og dæma svo eftir því. Rétt er því að taka fram, að það er aðeins fyrsta bindið, sem komið er út, en óráðið ev enn, hvað bindin verða mörg alls. Sögu Akraness og væntan- lega utan Skarðsheiðar er nú verið að safna til og skrá, og eru líkur til, að hún komi á sínum tíma út sem sjálfstætt bindi héraðssögunnar. Framh. Kristinn Stefánsson. OaðiSOB Iðlisði! á Lundum, 75 ára. Húsfrú Guðlaug Jónsdóttir á Lundum í Borgarfirði varð 75 ára 30. í. m. Hún er fædd 30. apríl að Melum í Hrúta- firði. Giftist vorið 1889 Guð- mundi Ólafssyni á Lundum, er þá var nýlega tekinn við búi þar. Böm þeirra á lífi eru: Sigurlaug húsfreyja í Ilvammi í Norðurárdal, gift Sverri bónda Gíslasyni, Ragnhildur, gift Sigurði Jónssyni bónda að Stafafelli í Lóni (eru þau hjón systkinabörn), Sigríður. kona Kristjáns Jónssonar frá Garðs- stöðum, erindreka á Isafirði, Ásgerður, gift Jóni Guðmunds- syni endurskoðanda í Reykja- vík, Margrét, ógift og Geir bóndi á Lundum, kvæntur Þói'- dísi Ólafsdóttur bónda að Sámsstöðum í Hvítársíðu. Einn sonur þeirra, ólafur að nafni, andaðist tvítugur að aldri veturinn 1920, hinn væn- legasti maður, eins og þau systkini eru öll. Guðmundur bóndi á Lundum andaðist vorið 1930 eftir meir en 40 ára sambúð þeirra hjóna og fyrirmyndar búskap. Munu fáar jarðir á Islandi hafa tekið meiri stakkaskiptum til bóta en Lundar í búskapartíð þeirra og græddist þeim þó vel fé jafnframt því að ala upp mörg böm. Margir vinir, auk vanda- manna Guðlaugar, munu minn- ast hennar með þökk og hlýj- um huga á þessum tímamót- um æfi hennar og óska hinu hálfáttræða afmælisbarni á- nægjulegs og friðsæls æfi- kvelds. Jóhann Jóhannesson írá HeyholtL Hann var fæddur þ. 23. ágúst 1855 að Narfeyri á Skógarströnd. Foreldrar hans voru þau Jóhannes þórðarson og Sóiveig Gísladóttir, Ólafssonar, prests í Sauðlauksdal (d. 1861). Var hann næst yngstur af sjö bömum þeirra, er upp kom- ust. Fárra vikna fluttlst hann með móður sinni suður að Stakkhamri í Miklholtshreppi, voru foreldrar hans þar í húsmennsku, sem títt var um efnalítið fólk. í þá daga. Innan við fermingu mátti hann flækjast til vandalausra, þola vos- búð og vollc, sem flest þótti boð- legt umkomulausum ungling eftir þeirrar tíðar aldaranda. Sagði hann mér að sú stund hefði þyngst verið í lífi sínu, er hann mátti kveðja móður sína, þá tólf ára að aldri, og fara að vinna fyrir sér hjá vandalausum. Nokkm síðar komst hann þó á gott heimili, að Snorrasöðum, til Jóh. Geirs Jóhannessonar. Heyrði ég haim oft minnast veru sinnar þar og ætíð á einn veg. Mun Jóh. Geir hafa verið vel gefiiin maður um margt og sveit- arstoð. Kona hans hét Margrét Jónsdóttir og var hún manni sín- um samhent að skapa það mynd- arheimili, sem annálað var í þá daga. En er hennar missti við, festi Jóh. Geir eigi yndi hér, en brá búi og fór til Ameríku. Stóð Jóhanni þá til boða að fara vcst- ur, enda mjög fýsilegt fyrir unga og efnilega rnenn á þeim árum. Eigi átti það þó fyrir honum að liggja. Mun þar og mestu hafa um valdið, að móðir hans, sem þá var orðin h.eilsulítil og hjélparþurfi, latti hann fararinnar. Tvítugur kom hann til Reykjavíkur, sem þá var að vaxa upp sem höfuðstaður þjóðarinnar. Dvaldi hann þar sam- fleytt 13 ár. Stundaði sjóróðra á vetrum en oftast í kaupavinnu á sumrum. Eklci mun hann þó hafa fýst að setjast að þar syðra, en fluttist alfarið í sveitina á ný. Gerðist hann þá vinnumaður hjá Sigurði Magnússyni á Hólmlátri á Skagaströnd. par var honum sam- tíða Friðsemd Ikkaboðsdóttir frá Saurstöðum í Hörðudal, er síðar varð kona hans. Voru þau vinnu- hjú Sigurðar og fluttust með hon- um suður að Svignaskarðí í Borg- arfirði nokkru síðar. Árið 1898 byrjaði Jóhann búskap í Heyholti, sem var lítið grasbýli úr Svignaskarðslandi, og bjó þar til vors 1919 að hann hætti búskap og fluttist til stjúpsonar síns, Guð- raundar Einarssonar á Staðar- hakka í Helgafellssveit. Hann andaðist þar 16. jan. s.l. þau Jóhann og Friðsemd eignuð- ust þrjú börn, Sólveigu, gifta í Reykjavík, Halldór, sem lengst af dvaldi með föður sínum á Staðar- bakka og Jóhannes, sem hann missti ásamt konu sinni haustið 1918. Auk þess ól haun upp Guð- mund, sem áður er getið og undir- ritaðan. „ — þ>á minnist ég jafnan fóstra mín9 er ég heyri góðs manns getið". Svo má ég nú einnig mæla, svo er mér minnlng hans hug- þekk. Ekki vegna þess að hann væri neitt sérstakt mikílmenni í venjulegri merkingu þess orðs — enda mun löngun hans aldrei hafa imeigst i þá átt. Hann var heldur ekki á neinn hátt sérkennilegri, að hann skæri sig úr annara hóp. Iiann var aðeins hversdagslegur -iðjumaður; meðalmaður á vöxt, glaðlegur, dagfarsgóður í allri um- gengni og féll helzt ekki verk úr hendi. Alla æfi var hann fátækur og átti fáa að. En einmitt þess vegna er oss minning hans dýr- mætari, sem vér erum færri, sem að honum stöndum og eigum hana heila og óskifta. Árla reis hann úr rekkju að morgni og þreyttur lagðist hann til hvíldar að kvöldi. — Gleði hans var að gleðja aðra, þá sem í kringum hann voru. — Barátta hans og sigur í lífinu, að sjá litlu fjöl- skyldunni sinni fyrir lífsnauð- synjum. Euda minnist ég þess ckki, að þar væri nokkru sinni skortur og sízt á heimilisgleði. Mætti ég heiðra minningu hans, myndi ég gróðursetja á leiði hans lítinn laufgvaðann kvist, að hann mætti þar vaxa og prýða um- hverfi sitt, á jafn einfaldan og óbrotgjarnan hétt, sem fóstri minn í lífi sínu. Jón Hjálmsson. Dýrbítur hefir valdið miklum usla á fé í Aðalvík s. 1. sumar og vetur. Hefir Guðm. Snorrasoij hóndi í pverdal misst 1 allt 40 fjár af völdum tófunnar. Síðan um óramót hefir hennar lítið eða ekk- ort orðið vart, og gera bændur sér nú vonir um, að vágestur þessi sé að velli lagður. (Skutull). Mikill trjareki á Ströndum. Á þessum vetri hefir borizt meiri rekaviður á land á Ströndum en noltkurntíma áður í manna minn- um. Eru mannhæðarháir trjábúnk- arnir viða með fjöruna á „almenn- ingum", og hugsar margur sér til hreyfings að sækja þangað viðar- farma með vorinu. Namskeið Norrænafélagsms Þau námskeið Norræna fé- lagsins, sem þegar eru ákveðin í sumar á Norðurlöndum, utan íslands, eru námskeið fyr- ir bændur og landbúnaðar- kandidata í Svíþjóð, námskeið fvrir verzlunarmenn í Dan- mörku og mðt fyrir skólafólk í Noregi. Námskeiðið fyrir bændur og landbúnaðarkandidata verður dagana 8.—16. júní í landbún- aðarháskólanum í Ultuna, skammt frá Uppsölum, og í Stokkhólmi. Þar flytja ýmsir þekktustu landbúnaðarvísinda- menn Svía fyrirlestra um til- raunir með ræktun komteg- unda, garðávaxta, ávaxta, berja o. fl. Þá verða fluttir fvrirlestrar um fræðslu í búvís- indum fyrir almenning, uin skipulagningu afurðasölu og um ýms félagsmál bænda. Um- ræður verða um aukna sam- vinnu norrænna bænda, og hvernig henni verði bezt fyrir liomið. Loks verða þátttakend- um sýnd stærri og minni fyr- irmyndarbú, tilraunastöðvar og mjólkursölufélagið í Stokk- hólmi. — Námskeiðið sjálft er ókeypis, en þátttökugjald, mat- ur," húsnæði og ferðir, sem farnar verða meðan á mótinu stendur, kostar samtals 75 sænskar kronur. Þátttakendur fá nokkurn afslátt á fargjöld- um. Fimm mönnum er boðin þátttaka frá Islandi. Hér þarf raunar ekki um að" deila, hvað við sé átt. Og til þess að taka af öll tvímæli (sem raunar var óþarft, þar sem um engin tvímæli var að ræða) var á það fallizt í land- búnaðarnefnd að breyta orða- laginu svo: „Greini búnaðannálastjóra og stjóm félagsins á um þau mál, er félagið fer með í umboði ríkis- valdsins*), mó skjóta ágreinings- atriðinu til landbúnaðarráðherra, er fellir fullnaðarúrskurð um málið". Blað svokallaðs Bændaflokks hefir nú nýskeð birt tvær lang- ar greinar einmitt um þetta atriði. Er þar með sterkum orðum fordæmt það, sem blað- ið kallar „takmarkalausa heim- ild til málskots“ í þessu efni. Er þessi bæxlagangur blaðsins næsta broslegur og raunar al- Veg út í bláinn, eins og nú hefir sýnt verið. Og eftir allar sínar „umþeinkingar“ kemst það að eftirfarandi niðurstöðu (19. tbl. 1. síða, 5. d.): „... verður að telja það sjálf- 9agt og eðlilegt, að hann (búnað- *) Auðkennt hér. armálastjóri) hafi heimild til að skjóta undir ráðherra ágreiningi, er vcrða kann miili hans og fó- lagsstjórnar, um skilning á jarð- ræktarlögum og öðrum lögum, er Búnaðarfélagið hefir eða kann að taka að sér umsjón með fram- kvæmd á. Og það ætti einnig að vera opin lcið fyrir þá, sem frarn- kvæmdin kemur fram við, að skjóta sínu máli undir úrskurð ráðherra, ef þeir þykjast órétti beittir af félaginu". Hér vill blaðið meira að segja ganga miklu lengra í „málskoti“ til ráðherra en frumvarpið gerir ráð fyrir! Því að blaðið virðist vera þeirrar skoðunar, að hver ein- asti maður í landinu, sem við- skipti hefir við félagið, eigi að geta farið fram á það, að ráð- herra ónýti gerðir félags- stjórnarinnar. Virðist þetta nokkuð langt gengið, sérstak- lega af þeim, sem halda að þeir séu að verja rétt félags- stjórnarinnar. — Manni verð- ur næstum því að hugsa, að greinarhöfundurinn hafi alls ekki lesið frumvarpið, og viti yfirleitt hvorki upp né niður í þessu máli, sem hann þykist þurfa að skrifa um af svo mikilli vandlætingu! Búnaðarfélagi íslands hefir þannig, í tíð núverandi ríkis- stjórnar verið fengið fullt sjálfsforræði í sínum eigin málum og til að kjósa sér stjóm. Það er þá heldur ekki nema eðlilegt, að um leið og réttur félagsins er aukinn, sé reynt að tryggja sem bezt að félagið sé í raun og veru fé- lagsskapur bændastéttarinnar í öllum héröðum landsins og að bændastéttin öll hafi sem mest áhrif og mestan áhuga um fé- lagsmálin. Að þessu lúta þau áltvæði, sem sett eru í frum- varpinu um það, að fulltrúar til Búnaðarþings skuli kosnir beinni kosningu af félagsmönn- um búnaðarfélaganna. Eiga búnaðarsamböndin að hafa rétt til eins fulltrúa fyrir i hverja 300 félagsmenn eða í færri. Af andstæðingum þessa máls ! hefir því verið haldið fram, að hér sé verið að skerða réttindi ■ búnaðarfélagsskaparins! Þetta er ekkert nema fjarstæða, eins ; og allir geta séð við nánari athugun. Það getur vitanlega ekki skert réttindi búnaðarfé- lagsskaparins, þó að bændum- ir sjálfir í hverju búnaðarfé- lagi kjósi milliliðalaust fulltrúa sína til Búnaðarþings, í stað þess sem nú er, að kjósa full- trúa á búnaðarsambandsfund, sem svo aftur kjósa búnaðar- þingsfulltrú^. En hitt er alveg vafalaust, að beina kosningin, sem nú á að taka upp, eykur áhuga bænda fyrir Búnaðar- þingi og Búnaðarfélagi Islands og- hvetur þá til að neyta á- hrifa sinna. Því er haldið fram, að Al- þingi eigi ekki að setja slíkar reglur — það sé móðgun gagn- vart búnaðarfélagsskapnum, afnám á félagsfrelsi bænda o. s. frv.! En hvað má þá segja um ákvæði jarðræktarlaganna frá 1923? Þar er fyrirskipað, að allir þeir, sem jarðræktar- styrk fá, skuli vera í hreppa- búnaðarfélagi. Þessi félög hafa því ekki „frelsi“ til að velja sína eigin félagsmenn. Og var það þá ekki móðgun við bún- aðarfélagsskapinn og skerðing á „félagsfrelsi“ bænda, þegar ákveðið var í landslögum að ráðherra skyldi tilnefna meira- hlutann í stjórn Búnaðarfé- lags Islands? En hvort sem þessi gömlu á- kvæði jarðræktarlaganna hafa verið móðgun við búnaðarfé- lagsskapinn og skerðing á „félagsfrelsi“ eða elcki, þá sýna þau a. m. k. það, að það er ekkert nýtt að Alþingi setji reglur viðvíkjandi búnaðarfé- lagsskapnum í landinu. Og búnaðarfélagsskapurinn er þar heldur ekkert einsdæmi. Al- þingi hefir áður sett lög um ýmsan annan félagsskap, sem telja má mjög viðkomandi þjóðfélagsheildinni. Þannig hafa verið sett lög um sam- vinnufélög, lög um hlutafélög, lög um félagsskap fiskfram- leiðenda o. s. frv. Og slík lög- gjöf getur vitanlega haft í för með sér réttindaaukningu fyr- ir viðkomandi félagsskap, engu síður en réttindaskerðingu. Þannig er víst enginn í vafa um það t. d., að samvinnulögin hafi bætt aðstöðu samvinnufé- laganna í landinu. Sumir hafa fundið málinu það til foráttu, að fulltrúar á Búnaðarþingi yrðu of margir eftir hinu nýja kosningafyrir- komulagi, og af því hlytist ó- þarfa kostnaður. Það er rétt að fulltrúunum myndi fjölga. En heldur virðast þeir menn þröngsýnir í garð bændastétt- 'arinnar, sem sjá eftir því, að eyða svo sem einum prestlaun- um frá því opinbera annað- hvert ár, til þess að bændur úr öllum sýslum landsins geti komið saman og rætt sérmál stéttar sinnar. Eins og nú standa sakir, hafa sumar sýsl- ur aldrei átt fulltrúa á Búnað- arþingi, og orðið að sætta sig við að láta menn úr öðrum hér- öðum mæta fyrir sína hönd. En þess er nú að vænta, að bændastétt landsins noti sér sem bezt þá réttarbót, sem henni verður raunverulega veitt með hinum nýju lögum, og skipi sér saman til nýrra átaka til styrktar búnaðarfé- lagsskapnum í landinu og til lausnar viðfangsefnum íslenzks landbúnaðar. Koiaverzlun SIOUHBAH ÓLAFSSONAH SiauLi SOL. Bayfcjavik. BLol USS

x

Tíminn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.