Tíminn - 13.05.1936, Blaðsíða 1

íAfgzeib&l<t
°8 tnuÉjeÍTOta á Zaagaotg t&.
íSltai 2353 — .PóotQÓíj 0ÖÍ
®|aíbbagl
J& I «6« l a e e t !. Jáai
jfcxsaTiSjiXtínn Coatav 7 !u
Reykjavík, 13. maí 1936.
XX. árg.
Fjólur upp úr snjónum
Niðurl.
V araliðsmaðurinn er mjög
trúaður á blessun þess, að
jarðir í sveit hækki í verði.
Þetta vilja allir spekúlantar og
það vilja allir, sem ætla að
flýja af jörðum sínum og; nota
peningana annarsstaðar. Og
svo mikill ákafi er í höf. áður-
nefndrar greinar í þessu efní,
að nærri liggur að ætla að
hann sé að hugsa um burtflutn-
ing og sölu.
Ég vil gefa honum og hans
félögum „dæmi úr lífinu“ til
að g'líma við í þessu efni. Sr.
Jónas Jónasson á Iírafnagili bjó
lengi á þeirri litlu en góðu
jörð og farnaðist vel. Honum
hefir sennilega verið metin
jörðin upp í tekjur, sem svarar
3000 kr. höfuðstól. Síðan verð-
ur Þ. Br. prestur þar, og fær
jörðina keypta fyrír 4000 kr.
Fáum árum síðar selur hann
jörðina ríkasta manni Eyja-
fjarðar fyrir ca. 45 þús. kr. Sá
maður fær hana í hendur
tengdasyni sínum, sem nú hef-
ír gert umbætur á jörðinni,
byggingai’ og ræktun fyrir enn
aðrar 40 þús. kr. Jörðin mun nú
standa í um 80 þús. kr. Segj-
um að eitt af börnum núver-
andi bónda taki við jörðinni,
leysi út arfahlut hinna erfingj-
anna með lánum, og verði að
meta sér jörðina með húsum
án bústofns þannig, að það
svari 5% vöxtum af höfuð-
stólnum. Bóndinn á Hrafnagili
þarf þá að borga 4000 kr. í
leigu af jörðinni árlega með
tekjum af bústofni sínum. eða
nákvæmlega sömu upphæð og
skriftafaðir varaliðsmanna
borgaði ríkissjóði fyrír alla
jörðina með húsum. Nú ætlar
höf. áðurnefndrar greinar að
hækka svo verðið á landbúnað-
arafurðum, að það standi und-
ir þessari verðhækkun og öðr-
um þörfum bændanna líka. Hve
margir trúa á að þetta sé
hægt? Og hve margir myndu
ekki hallast að hinu, að núver-
andi bóndi gefi ætt sinni jörð-
ina, með þeim skilmálum, að
eftirkomendur hans þurfi ekki
að greiða í afgjald nema svo
sem 5—600 kr. árlega. En ef
varaliðsmaðurinn getur sýnt
fram á leiðir til að renta 80
þús. kr. í Hrafnagili, og öðr-
um jörðum að sama skapi, þá
er 'sjálfsagt að gleðjast yfir
svo miklum hagnýtum vísdómi,
þjóðinni til handa.
Varaliðsmaðurinn segir, að
það hafi verið ólán, að Kveld-
úlfur vann ekki kosningarnar
1934, af því að blæja blindn-
innar hafi verið dregin yfir
höfuð almennings, sem kaus
stuðningsmenn núverandi
stjórnar. Allt á þetta að vera
af því að Jensenssynir myndi
rétta við fjárhaginn. En því
rétta þeir ekki við sinn hag?
Hversvegna skulda þeir meira
en önnur fyrirtæki ? Hvers-
vegna eyða þeir bræður 30
þús; kr. hver árlega af eigin
fyrirtæki, sem stórtapar og lif-
ir á sparifé landsmanna í þjóð-
bankanum ? Eiga þeir að
bjarga öðrum, sem ekki bjarga
sér betur en þetta og hafa þó
allan hug á því? Skyldi vara-
liðsmaðurinn hafa athugað
það, að ef krónan félli nú um
helming, þá yrði að taka lið-
lega 3 miljónir kr. af „villulán-
um“ Jón Þorl. frá 1925—26, og
láta skapþunga skilamenn í
landinu borga þetta auk alls
annars í auknum sköttum ?
Hefir hann og hans lið reiknað
út, hve mikil sú skattabyrði er,
sem á þann hátt legst á al-
inenning við gengishrun, þar
sem ríkið er í ábyrgð fyrir ná-
lega öllum lánum bankanna,
veðdeildinni, síldarbræðslunum,
skipum, bátum o. s. frv. Vel
má vera að krónan falli innan
tíðar, og að þing og stjórn
taki þá ákvörðun. En slík
ákvörðun verður aldrei gerð,
svo vel fari nema þar gæti
ineiri þekkingar og víðsýni
heldur en kemur fram í þekk-
ingarlausu fleipri manna eins
og þeirra, sem standa að
glamri varaliðsins.
Ein harmastuna höf. er út
af því að varaliðið skyldi ekki
geta leikið sér meira en raun
var á með landsfund bænda í
fyrra. Fundurinn var fjölsótt-
ur. Framsóknarmenn voru þar
í meirihluta, en stilltu í hóf að
nota vald sitt meira en tíðkast
um varaliðsfólkið. Þeir gerðu
sig ánægða með minnahluta í
stjórn Landssambandsins. Og
þeir sýndu í meðferð valds
síns á þessum fundi, að þeir
vildu, að íhaldsbændur hefðu
þar fullkomið jafnrétti, ef þeir
vildu vinna að málum bænda.
Hitt er annað mál, að Jóni
Jónssyni var þetta ekki nóg,
heldur tók hann treyju sína í
þriðja sinn og lagði á flótta
frá málefninu er hann þóttist
unna, af þvi að hann var þar
skoðaður umbúðalaust það sem
hann er.
Varaliðsmaðurinn heldur að
opinber vinna hafi minnkað
síðan núverandi stjórn tók við.
Áður en hann leggur næst út í
skrif um þetta efni ætti hann
að athuga fjárlög og lands-
reikninga og sjá hvar hann
stendur. Ennfremur ætti hann
að athuga það, að fyrra árið
sem skriftafaðir hans var við
stjórn vegamála, dró hann
sumstaðar undan helminginn
af vegafénu og lét alls ekki
nota það!
Ein skemmtilegasta fjólan er
um að við Framsóknarmenn
viljum eyða dreifbýlinu. Lítt
bítur sú ásökun á þá, sem
stóðu að Byggingar- og land-
námssjóði móti íhaldinu, sem
ekki unni sveitunum fjárins,
því að sá sjóður hefir líka
eflt heiðarkotin.
Gremja höf. snýst mjög á móti
þeim tveim leiðtogum í Ffam-
sóknarflokknum, sr. Sveinbimi
og Steingrími búnaðarmála-
stjóra, sem báru fram hug-
myndina um samvinnubyggðir
mitt í niðurlægingu Ásgeirs-
stjórnarinnar. Heldur varaliðs-
maðurinn, að samvinnubyggðir
geti verið í algerðu dreifbýli?
Ileldur hann að óræktaða land-
ið í dölum landsins sé of heil-
agt til að vera ræktað og bera
Framh, á 4. síðu.
A víðavangi
Alþingi
var slitið síðastl. laugardag
9. þ. m. Iiafði það þá verið 85
daga að stösfum. Meðalþing-
tími síðustu 12 ára er rétt um
100 dagar, og hefir því þing-
tíminn að þessu sinni verðið
15 dögum neðan við meðallag.
Á þessum tíma hefir aðeins
eitt þing verið styttra en nú,
en það er þingið 1934, sem var
83 daga að störfum. Eiga nýju
þingsköpin vafalaust góðan
þátt í því, hversu stutt þingið
varð nú, þvi að þau voru strax
að fengnu samþykki, símuð
konungi til staðfestingar og
komu til framkvæmda síðustu
vikur þingsins. Enda voru nú
óvenju litlar máltafir í þinglok.
Þingið hefir alls afgreitt 55
lög og 10 þingsályktanir, þar á
meðal ýms mjög merk mál. Af
landbúnaðarmálum má þar
nefna jarðræktarlögin nýju,
lög um jarðakaup ríkisins, lög
um garðyrkjuskóla og lög um
fóðurtryggingar í sveitum. —
Meðal annara merkra mála
skulu nefnd t. d. breytingar á
vega- og brúalögum, lög um
ríkisframfærslu sjúkra manna
og örkumla, fræðslulögin nýju,
lög um atvinnu við siglingar
og kennslu í sjómannafræðum,
lög um sveitarstjórnakosning-
ar, lög um varnir gegn því að
skipum sé leiðbeint við ólög-
legar fiskveiðar, lög um með-
ferð einkamála í héraði (und-
irbúin af lögfræðinganefnd-
inni), lög um eftirlit með út-
lendingum o. s. frv. Fjárlög
voru afgreidd í svipuðu kerfi
og síðast, og framlög þó heldur
aukin til verklegra fram-
kvæmda.
Merkasta landbúnaðarmálið
sem afgrett var á þessu
þingi, eru óefað jarðræktar-
lögin nýju. Hefir áður verið
skýrt frá efni þeirra hér í
blaðinu, og mun verða rætt
nánar síðar. Hin nýja löggjöf
miðar að því.að gera ræktunina
sem allra almennasta á öllum
byggilegum býlum landsins. Á
styrk til einstakra fram-
kvæmda eru gerðar breytingar
eftir því sem 12 ára reynsla
bendir til að heppilegast sé.
Takmarkið er, að styrkja sem
flesta til að geta rekið mynd-
arlegt bjargálnabú á ræktuðu
landi, en ekki til að koma upp
stórrekstri eins og t. d. á Korp-
úlfsstöðum. Þá eru gerðar ráð-
stafanir til þess að menn geti
ekki selt jarðræktarstyrkinn
og flutt framlög hins opinbera
aftur burt úr sveitinni, Og
loks eru ákvæði, sem eiga að
tryggja betra og áhrifameira
samstarf bænda í búnaðarfé-
lagsskapnum en verið hefir.
Andstæðingar ríkisstjórnarinn-
ar hafa reynt að þyrla upp
talsverðum blekkingum um
þeta mál, en geta þó ekki ann-
að en viðurkennt í öðru orðinu,
að í lögunum séu miklar
breytingar til bóta. Og yfir-
leitt verður því eigi. í móti
mælt, að tilgangur jarðrækt-
arlaganna er nú stórum betur
tryggður en áður var. Skiptir
það ekki máli í því sambandi,
þó að menn eins og Pálmi Ein-
arsson láti hafa sig til að
reikna út algerlega einhliða og
villandi dæmi um áhrif lag-
anna. Enda mun það sannast,
að jarðræktarstyrkurinn í
heild mun aukast en ekki
minnka eftir hinum nýju lög-
um, þótt einstaka stórbú verði ,
þar af nokkru að sjá til hinna, j
sem áður hafa lítils notið.
V erzlunai’jöf nuðurinn.
I apríl mánuði síðastl. nam
útflutningurinn 2.270.300 kr„
en innflutningurinn 4.129.750
kr.
Fyrstu fjóra mánuði ársins
hefir innflutningurinn því
numið 11.542.800 kr„ en út-
flutningurinn 10.993.900 kr.
Á sama tíma í fyrra nam
innflutningurinn 13.193.450 kr.
og útílutningurinn 11.524.360
kr. Þó útflutningurinn væri þá
hálfri miljón króna meiri en
nú var hallinn þá orðinn 1,7
milj. kr„ en er nú ekki nema
0,5 milj. kr.
Fiskbirgðirnar voru í lok
aprílmán. síðast. 19.619 þur
tonn, en voru á sama tíma í
fyrra 33.066 tonn og mun
meiri árin 1934 og 1933.
Kosningar í þinglok.
Yfirskoðunarmenn lands-
reikninganna voru kosnir
I-Iannes Jónsson dýralæknir,
Páll Þorbjörnsson alþm. og
Magnús Jónsson alþm.
Endurskoðendur síldai*verk-
smiðjanna voru kosnir Einar
Árnason alþm. og Hannes Jóns-
son alþingismaður. — Mun þá
rnega ganga út frá því að
Ilannes hafi fengið „áminning-
una“ í „Bændaflokknum" og
Kveldúlfur tekið hann í sátt á
ný, úr því að íhaldið gerir
hann enn að endurskoðanda
fyrir sína hönd.
Varamenn í utanríkismála-
nefnd voru kosnir: Gísli Guð-
mundsson, Páll Zópóníasson,
Emil Jónsson, Ásgeir Ásgeirs-
son, Garðar Þorsteinsson, Ja-
kob Möller og Magnús Jóns-
son.
I rekstrarráð ríkisverzlan-
anna var tilnefndur af Sjálf-
stæðisflokknum Jóhann Ólafs-
son stórkaupmaður í stað Ja-
kobs Möller, sem hafði afsalað
sér því starfi. Hefir íhaldið
hér komizt að sömu niðurstöðu
og ríkisstjómin, að Jakob sé
óhæfur til eftirlits!
Ný síldarverksmiSjustjóm.
Páll Þorbjamarson og Jón
Sigurðsson hafa sagt af sér
störfum í stjórn síldarverk-
smiðja ríkisins.
Þar sem stjórnamefndar-
mennirnir era kosnir af Al-
þingi, sem nú er slitið, og hafa
enga varamenn, hefir atvinnu-
málaráðherra gefið út bráða-
birgðalög um það, hversu
stjóm verksmiðjanna skuli
skipuð.
Samkvæmt hinum nýju lög-
um verða í verksmiðjustjórn-
inni þrír menn skipaðir af at-
vinnumálaráðherra. í hinanýju
verksmiðjustjóm hafa verið
skipaðir Finnur Jónsson alþm.
(formaður), Þorsteinn M.
Jónsson skólastjóri á Akureyri
og Sigurður Kristjánsson út-
gerðarmaður á Siglufirði, en
varamenn þeirra Óskar Jóns-
son í Hafnarfirði, Hannes
Jónasson kaupmaður á Siglu-
firði og Hafsteinn Bergþórsson
skipstjóri, Reykjavík.
Harðindatiliaga
„ Bændaf lokksins".
Þorsteinn Briem og Hannes
Jónsson báru fram í sambandi
við fjárlögin tillögu um að
heimila ríkisstjórninni að verja
á árinu 1937 100 þús. kr. í
hjálp til bænda á harðinda-
svæðinu. Tillaga þessi var
felld. í umræðunum gerði Ey-
steinn Jónsson fjánnálaráð-
herra eftirfarandi grein fyrir
afstöðu Framsóknarflokksins:
„Það hefir komið fvam í um-
ræðum á Alþingi, að ríkis-
stjórnin hefir hlaupið undir
bagga um útvegun fóðurbætis
handa þeim, sem hefir skort
hann, en ekki getað aflað hans
af eigin rammleik, og þar sem
stjórnin á sínum tíma leitar
að sjálfsögðu aukafjárveiting-
ar fyrír því tapi, sem leiða
karrn af þessum óuntflýjanlegu
ráðstöfunum á árinu 1936, tel-
ur Framsóknarflokkurinn á-
stæðulaust að veita sérstaka
heimild til slíkra útgjalda á
árinu 1937“.
Þ. Br. viðurkenndi í umræð-
unum, að hann væri mjög
ánægður með aðgerðir ríkis-
stjórnarinnar til að koma í veg
fyrir fóðurþrot hjá bændum í
vetur. En vitanlega gátu þeir
félagar ekki stillt sig um að
þjóna lund sinni og reyna að
hafa einhvern pólitískan hagn-
að af harðindunum!
Fiskimálanefndin.
í þingbyrjun lögðu tveir
ihaldsmenn fram frv. þess efn-
is að leggja Fiskimálanefndina
niður, en fela S. í. F. störf
hennar. Þessir íhaldsmenn
voru Ólafur Thors og Jakob
Möller.
Það er kunnara en frá þurfi
að segja, að Fiskimálanefnd
hefir haft forgöngu um flest
þau nýmæli á sviði sjávarút-
vegsins, hvað snertir leitun
markaða og nýjar verkunarað-
ferðir, er hér hafa verið reynd.
Má þar nefna frystun fiskjai’-
ins, harðfiskinn, ufsaherzluna,
karf aveiðamar, ræk j uveiðarn-
ar, hákarlaveiðamai' og leitun
markaða fyrir þessar vörur
bæði í Evrópu og Norður-Am-
eríku. Að sumum þessara ný-
mæla hafa að vísu einstakir
menn átt upptök, en án Fiski-
málanefndar og tilstyrks henn-
ar hefðu þeim verið ókleift að
koma þeim til framkvæmda.
Neðri deild afgreiddi því
mál þeirra tvímenninganna
með eftirfarandi rökstuddri
dagskrá frá meirihluta sjávar-
útvegsnefndar:
„Þar eð ekkert það hefir
komið fram í fiskimálunum, er
bendir til þess, að eðlilegt sé
eða hagkvæmt að leggja störf
Fiskimálanefndar undir stjórn
Sölusambands íslenzkra fisk-
framleiðenda, og nýafstaðið
Fiskiþing hefir fellt tillögu urn
slika sameiningu, telur deildin
samþykkt þessa frv. þýðingar-
lausa og jafnvel skaðlega fyrir
framkvæmd fiskimálanna og
tekur fyrir næsta mál á dag-
skrá“.
20. blað.
Uían úr heimi
Fyrir nokkru urðu þau tíð-
indi á þingi Spánverja, að Al-
cala Zamora, sem hefir verið
forseti lýðveldisins síðan það
var stofnað, var vikið úr em-
bætti. Gerðist þetta á nætur-
fundi, er forsetinn var í svefni
á heimili sínu. Zamora var einn
af foringjum þeirra, er stóðu
fyrir því á sínum tíma að
steypa konungsvaldinu af stóli,
en nú var honum gefið það að
sök, að hafa rofið þing á ólög-
legan liátt. Hefir það þingrof
að vísu orðið til þess að skapa
þann þingmeirihluta, sem nú
hefir svift hann forsetatign-
inni. — Manuel Azana forsæt-
isráðherra vinstri flokkanna
hefir nú verið kjörinn forseti
Spánar, og er nú verið að
mynda nýtt ráðuneyti. Virðast
áhrif hinna róttækari vinstrí-
floklca nú fara vaxandi með
clegi hverjum.
Mussolini hefir lýst yfir því,
að Abessiníustyrjöldin sé á
enda og Abessinía sé nú ekki
lengur sjálfstætt ríki heldur
hluti af hinu ítalska ríki. Vic-
tor Emanuel ítalíukonungi hef-
ir verið gefið tignarheitið
Abessiníukeisari og ítalski yf-
irhérshöfðinginn Badoglio hef-
ir verið skipaður undirkonung-
ur í Abessiníu. Er hér líkt eft-
ir því stjórnarformi, sem Bret-
ar hafa í Indlandi. Abessiníu-
keisari dvelur nú í Jerúsalem.
Hefir hann þar í fórum sínum
mikil auðæfi í gulli og silfri,
svo að talið er að nema muni
alls um níu smálestum! Hann
segist sjálfur hafa orðið fyrir
eiturgasi á vígstöðvunum, og
hafi það lamað heilsu sína í
bili. Yfirleitt telur hann, að
eiturgasnotkun ítala hafi vald-
ið úrslitum í hinum síðustu
bardögum. Hinsvegar heldur
hann því fram, að Abessinía
sé enn sjálfstætt ríki, innlend
stjórn sé þar starfandi og að
ítalir hafi aðeins hluta af
landinu á valdi sínu.
Á fundi Þjóðabandalagsins,
sem nú stendur yfir í Genf,
mótmæltu fulltrúar ítala því,
að viðurkenndur yrði sérstalc-
ur fulltrúi fyrir Abessiníu.
Þegar þau mótmæli voru að
engu höfð, gengu ítölsku full-
trúamir af fundi og eru nú
horfnir heim aftur til Róma-
borgnar. Gert er ráð fyrir, að
refsiaðgerðum verði haldið
áfram fyrst um sinn. Og talið
er, að Frökkum og' Bretum lít-
ist ekki á blikuna, ef ítalir
ætla að hertaka Abessiníu án
alls tillits til Þjóðabandalags-
ins, og slá á hana eign sinni
án þess að aðrir njóti þar góðs
af. Og það þykjast menn sjá,
að vanmáttur Þjóðabandalags-
ins í Abessiníumálinu og for-
dæmi ítala nú muni víða geta
haft óheillavænleg áhrif á gildi
samninga milli þjóðanna.
í nefndarálitinu voru enn-
fremur færð þau rök fyrír
þessari tillögu, að starf S, 1. F.
væri að ýmsu leyti fjar-
skylt störfum Fiskimálanefnd-
ar, og myndi framkvæmda-
stjórar þess hafa ærinn starfa
við saltfisksöluna.
Framh. á 4. síðu,