Tíminn - 27.05.1936, Qupperneq 1

^fjgteifcsla
*ð tnoíjeimto d £aa0aos0 ip.
&imI 2353 - p*»tbóif OOI
(Sjaíbbagi
b l a 6 jo i n » ii I. ) ti « i
&C0<m0atfao toetot 7 tx.
XX. árg.
Reykjavík, 27. maí 1936.
22. blað.
Grímulaust íhaldsandlít
Morgunblaðið kallar nýju fátækraiögín „rauða
ofsókn“ gegn Reykjavík.
MbL, aðalmálgagn íhalds-
flokksins, birtir 21. þ. m. mjög
eftirtektarverða grein um nýju
fátækralögin. Eftirtektarverð
er greinin vegna þess, að bein
furða má teljast, að flokkur,
sem við hverjar kosningar
snapar eftir atkvæðum bænda,
skuli gera sig beran að öðru
eins skilningsleysi og ósann-
gimi í garð sveitanna og þarna
kemur fram. Og þar sam ekki
getur öruggt talizt, að ráðlegt
þyki að birta þennan lestur í
Isafold, telur Tírriinn rétt að
tilfæra nokkur dæmi þess hug-
arfars í garð sveitanna, sem
i greininni kemur fram.
Greinin ber fyrirsögn á þessa
leið: „Reykvíkingar! Sameinist
gegn rauðu ofsókninni“. Þessi
„rauða ofsókn“, sem blað ólafs
Thors kallar svo, eru nýju fá-
tækralögin.
Blaðið segir svo:
„Stefna stjórnarflokkanna er,
að koma sem flestum þurfa-
lingum landsins á framfæri
Reykjavíkurbæjar og knésetja
á þann hátt skattþegna bæjar-
ins“.
Þá er birt skýrsla um aukn-
ingu, sem orðið hafi á fátækra-
framfæri Reykjavíkurbæjar
fyrstu þrjá mánuði ársins
1936. Þvínæst segir svo:
„Tölurnar .... sýna, hvern-
ig framfærslulögin nýju hafa
verkað á Reykjavíkurbæ. —
Fyrstu þrjá mánuði þessa árs
hafa framfærslulögin nýju „af-
Itent" Reykjavíkurbæ 277
styrkþega annara bæjar- og
sveitarfélaga. Og það er ber-
sýnilegt, að samskonar „af-
hending“ heldur áfram — hve
lengi, veit enginn ennþá.“
Ennfremur segir blaðið:
„Tölurnar sýna, fyrst og
fremst, að Reykjavíkurbær er
að „yfirtaka“ flesta þá þurfa-
menn, sem önnur bæjar- og
sveitarfélög hafa haft á fram-
færi hér í bænum“.
Og niðurstaða Mbl. af öllum
þessum o. fl. hugleiðingum um
nýju fátækralögin, er svohljóð-
andi áskorun til Reykvíkinga:
„Þess vegna verða Reykvík-
ingar allir sem einn — og
livaða stétt eða stjórnmála-
flokki, sem þeir tilheyra — að
taka höndum saman til vernd-
ar bæjarfélaginu gegn hinni
svívirðilegu ofsókn ríkisstjórn-
arinnar og hennar stuðnings-
flokka.“
Þannig lætur flokkur Jóns á
Akri, Jóns á Reynistað og
Péturs Ottesens blöð sín i*æða
við Reykvíkinga núna eftir að
þessir heiðursmenn eru komn-
ir heim í héröð sín og byrjað-
ir að hæla sér af því, að þeir
hafi á Alþingi greitt atkvæði
með fátækralögunum nýju!
Þannig skrifar aðalblað þess
fiokks, sem í hverri viku græt-
ur krókódílatárum út af því,
hvað fjárhagur sveitarfélag-
anna sé erfiður.
Hver einasti hreppsnefndar-
oddviti í landinu veit, að á-
kvæði nýju fátækralaganna um
að dvalarsveit skuli vera fram-
færslusveit, var sú mikilsverð-
asta fjárhagslega hjálp, sem
unnt var að veita þeim hrepps-
félögum, sem undanfarin ár
hafa verið að sligast undir fá-
tækrabyrðinni.
Og sveitarstjórnirnar vita
það líka vel, að þessi breyting
var byggð á fullri sanngirni.
Því að það er ekkert réttlæti
til í því að skylda fámenn og
sárfáfæk „sveitarfélög“ til að
ala önn fyrir löngu brottfluttu
fólki í hinni miklu dýrtíð kaup-
staðanna.
Vovháiíð sam*
vinnumanna
Ólafui' Sigurðsson bóndi á
Hellulandi 1 Skagafirði er son-
ur hugvitsmanns, og hefir
fengið að erfðum mikla hug-
kvæmni. Hann heíir nú fyrir
skömmu komið fram með til-
lögu, sem snertir alla sam-
vinnumenn landsins. Og þessi
tillága hefir nú þegar fengið
svo góðan byr, að búast má
við framkvæmdum, mjög fljót-
lega, og ef til vill í vor.
ólafur Sigurðsson segir:
Fólkið í þéttbýlinu efnir til há-
tíða fyrir sig einu sinni á ári.
Verzlunamienn kaupstaðanna
og þó einltum í Reykjavík, hafa
um mjög langt skeið haldið
hátíðlegan dag verzlunarmanna
mitt á sumrin. Það hefir verið
árshátíð verzlunarstéttarinnar.
Síðai- komu verkamannafélögin
og' helguðu sér að alþjóðasið
fyrsta dag maímánaðar. Það er
þeirra árshátíð. En fólkið í
hinum dreifðu byggðum á enn
engan slíkan hátíðisdag. Þó
hefir það einmitt sérstaka þörf
til að ná saman, láta gleðilega
samfundi brúa fjarlægðina
milli bæja og sveita. Þær fjar-
lægðir eru að vísu ein hin dýr-
asta eign íslenzku þjóðarinnar
með hæfilega miklum samfund-
uin.
ólafur Sigurðsson leggur til
að fólkið í hinum dreifðu
byggðum helgi sér líka sinn
hátíðardag á vorin. Hann lagði
til að þessi hátíð yrði um Jóns-
messuleytið, helzt á sjálfan
Jónsmessudaginn, a. m. k.
þegar tímar líða og þessi árs-
hátíð bygðanna er orðin að
fastri siðvenju.
Það er enginn vafi á, að
þessi hátíð verður að vera á
vorin, skömmu fyrir eða
skömmu eftir sólstöður. Ein-
mitt á þeim tíma, er sveita-
fólkinu eðlilegt að fagna yfir
sól og hlýju vors og sumars.
Sumstaðar verður þessi vor-
hátíð fyrir eina sýslu. Annars-
staðar fyrir tvær sýslur eða
jafnvel þi’jáx*, eftir því sem
staðhættir leyfa og samgöngur
benda til. Ég vil nefna nokkur
héruð, sem verða út af fyrir
sig. Árnesingar tala um þrjá
staði til skifta: Laugarvatn, og
hina stóru, glæsilegu heima-
vistarbarnaskóla á Skeggja-
stöðum Flóa og Húsatóftum á
Skeiðum. Rangæingar hallast
að Dimon, eða Rauðuskriðum
fox*nu, rétt vestan við Markar-
fljótsbrú. Vesturskaftfellingar
verða að vera til skiftis í
Mýrdalnum og austur á Síðu
eða í Landbroti. Austui-skaft-
fellingar hafa ágætan sam-
komustað í fundahúsi sínu í
Nesjum. Norðurþingeyingar
hafa sinn helgistað í Ásbyrgi.
Suðurþingeyingar gætu valið
um til skiptis héraðsskólann á
Laugum eða Vaglaskóg í
Fhjóskadal. Eyfirðingar hafa
Hrafnagil, Möðruvelli í Hörg-
árdal og fundai’stað sinn og
sundlaug í Svai*faðardal. Skag-
firðingar hafa Reykjahól á
ki’ossgötunx héi’aðs og lands-
fjórðunga. Dalamenn hafa hina
miklu sundlaug, með samkomu-
sal fyrir 500 manns á bæ Guð-
rúnar Ósvífui’sdóttur, í miðri
Dalasýslu. Norður-lsfirðingar
eru að skapa sér sinn höfuð-
stað í sveit við sundlaugina
og hinn mei’kilega barna- og
unglingaskóla á Reykjanesi.
V estui’-lsf irðingar hafa sinn
lcæra og góða héi’aðsskóla á
Núpi. Snæfellingar eiga eftir
að skapa sér glæsilegt heimili
á Helgafelli, en munu vafa-
laust gera það.
Þá ei’u eftir nokkuð héruð,
þar sem tvær eða fleiri sýslur
taka höndum saman í þessurn
mannfagnaði. Þar koma í
fyrstu í’öð Múlasýslur. Þær
eiga að velja unx tvo prýðilega
staði á Héraði, Hallormsstað
og Eiða. Með þeim samgöngu-
bótunx sem nú eru komnar
austur þar, má segja að megin-
hluti sveitafólks úr báðunx
sýslunx geti sótt vorhátíðina á
þessa staði.
Næst koma Húnvetningar og
Strandanxenn. Áður háðu
hreystimenn úr þessunx héruð-
um sjóoi’ustur á Húnaflóa. Nú
er þar löngu saminn friður og
Standamenn og Húnvetningar
eru að byggja á eyxá við
I-Irútafjöi’ð einn hinn glæsileg-
asta héraðsskóla og sumax*-
gististað á landinu. Þar eru
húsakynni mikil og góð. Eyrin
slétt og heppilegur staður fyrir
mikinn nxannfjölda, sem vill
skemmta sér undir góðum
kringumstæðum. Á vorin getur
fólk úr suðurhluta Stranda-
sýslu átt þangað auðvelda leið
á bílum og bátunx, og ' með
þeim ágætu saixxgöngunx senx
eru úr allri Húnavatnssýslu
getur fólk jafnvel norðan af
Skagaströnd sótt þangað fund
og komið heinx að kvöldi. Loks
er eftir Borgarfjörður og Mýi’-
ar. Þar er staðux-inn ekki tor-
fundinn. Það er bær Snoi’ra
Stui’lusonai’, það er Reykholt,
sem áhugamenn úr báðum
sýslunx hafa gei’t að höfuðbóli i
nýjum sið.
Hér er mikið verkefni fyrir
höndunx. Sumir byi’ja í vor.
Aðrir næsta vor, og úr þvi
verður varla langt að bíða, þar
til hvert héi’að hefir gert vor-
hátíðina unx Jónsmessuleytið
að öruggunx veruleika.
J. J.
A víðavangi
Vei’ðjöfnunargjald af kjöti.
Vegna blekkinga Mbl. og ísa-
foldar og þingmanna Sjálf- ;
stæðisflokksins og „bænda- !
flokksins“ um það að sunn- :
lenzkir bændur einir borgi verð- '
jöfnunargjald ai' kjöti, skai
þetta tekið fram:
1. Allir, senx slátra fé til
sölu, borga verðjöfnunargjald
af öllu kjötinu strax í kauptíð.
2. Verðjöfnunargjaldið er
endurgreitt af því kjöti, sem
flutt er til útlanda, en engu
öðru.
3. Allir, senx selja kjöt inn-
anlands, boi’ga vex’ðjöfnunax-
gjald, hvort sem kjötið er selt
á Austfjörðum, Noi’ðui’landi,
Vestfjörðum eða Suðurlandi.
4. Það er því hin versta
blekking, þegar fjandmenn
kjötlaganna láta líta svo út,
senx það séu sumxlenzkir bænd-
ur einir, sem boi’ga verðjöfn-
unargjaldið; það gera allir
bændur, hvar svo sem þeir eru
á landinu, ef þeir selja kjöt á
innlendum marlcaði.

Andrés Eyjólfsson
bóndi í Síðunxúla í Borgarfii’ði
á fimmtugsafmæli í dag. Síðu-
nxúli er ganxalþekkt höfuð-
ból, og nú eitt af allx-a bezt
ræktuðu og nxyixdai’legustu
bændabýlunx landsins. En jafn-
framt því, sem Andrés hefir
verið stói’huga og fram-
lcvæmdasamur í búskap og
jai’ðabótunx hefir hann haft
mikinn álxuga á almennunx mál-
um og látið þar til sín taka.
Ilann er lcvæntur Ingibjöi’gu
Guðmundsdóttur frá Mjóadal í
Húnavatnssýslu.
Og Tíixxinn vei’ður að halda
því hiklaust fi’anx, að það væri
sómasamlegi’a fyi’ir íhalds-
rneii’ahlutann í bæjai’stjói’n
Reykjavíkur að reyna að x’eka
fátæki’aframfærsluna í bænum
nxeð eitthvað nxeira viti og hag-
sýni*), en gei’t er heldur en
að efna til æsinga á meðal
bæjarbúa út af því, þó að bæx’-
inn verði að taka á sig fram-
færslu nokkurs hóps af fólki,
sem hér hefir vei’ið búsett, en
ranglátlega hefir verið látið fá
lífeyri sinn fi’á bláfátækum
lireppsfélögum, sem hafa nxeix’a
en nóg nxeð útgjöld sín heima
fyrir.
En í bi’æðioi’ðunx Mbl. út af
nýju fátækx’alögununx kenxur
franx rétt mynd af hinu sanna
hugarfari ráðamanna íhaldsins
í garð sveitanna. Með sterkum
oi’ðum er vei’ið að æsa Reyk-
víkinga til að rísa gegn ríkis-
stjói’ninni fyrir því, að hún hafi
dregið unx of taum sveitaxxna.
Og í þessari bai’áttu sinni
gegn yfirgangi „bændavalds-
ins“ hrópar nú málgagn Kveld-
úlfs á Alþýðuflokkinn til hjálp-
ar. I áðui’nefndri Mbl.-grein
segir á þessa leið:
„Það lcemur engum á óvart,
að Tímamenn gei’i allt, sem
þeir fá áoi’kað, til að koma
Reykjavík á kné fjárhags-
lega ...
Hitt er furðulegt, að foringj-
ar socialista skuli láta hafa sig
til taumlausra ofsókna gegn
Reykjavík, þar sem aðalkjós-
endafylgi þeirra hefir þó hing-
að til vei’ið hér í bænunrt
Svo nxörg eru þau orð!
Og það er sannai’lega gott,
að sveitafólkið slculi fá að sjá
framan í gi’ímulaust íhalds-
andlitið áður en atkvæðasmal-
arnir setja upp lxræsnissvipinn
fyi’ir næstu kosningar.
*) pað hefir t, d. komið í ljós
nýlega, að ein þurfamannsfjöl-
sltylda í Reykjavík hefir verið lát-
in hafa 7000 — sjö þúsund — krón-
ur á ari!
Bændur votta
ríkisstjóminni traust.
Aðalfundur Kaupfélags Hér-
aðsbúa hefir staðið yfir á Ket-
ilsstöðum á Völlum.
Á fundinum var m. a. í’ætt
um harðindin síðastl. vetur og
þær ráðstafanir, senx þá voru
gerðar.
í tilefni af þeim umi’æðum
samþykkti fundurinn eftirfar-
| andi ályktun:
„Aðalfundur Kaupfélags
Héraðsbúa á Reyðarfirði,
haldinn að Ketilsstöðunx á Völl-
um dagana 25. og 26. max 1936,
leyfir sér hérmeð að færa
hinni háu ríkisstjórn og full-
| trúum hennar, þeinx alþingis-
; manni Páli Zophoníassyn: og
Steingrínxi Steinþórssyni bútx-
aðarmálastjóra, þakkir fyrir þá
ometanlegu aðstoð og hjálp,
senx xxxeðlinxir kaupfélagsins á-
samt f jölda annara landsnxanna
hafa notið vegna atbeina ríkis-
ins slðastliðinn vetur. Vexður
ekki annað séð xxú, en að sú
hjálp nái fullum árangrT'.
Togai’anjósnarai’nir
hafa í undirrétti verið
dæmdir sem hér segir:
Geir H. Zoega í 10 þúsund
kr. sekt og til vai’a 7 mánaða
oinfalt faixgelsi.
Stefán Már Benediktsson í
i 2500 kr. sekt og til vara 70
daga einfalt fangelsi.
Þoi-geir Pálsson í 8 þúsund
kr. sekt og til vara 6 mánaða
einfalt fangelsi.
Stefán Stepheixsen í 8 þús-
und kr. sekt og til vara 6 mán-
aða einfalt faixgelsi.
Pétur Ólafsson í 8 þúsund
kr. selct og til vara 6 nxánaða
einfalt fangelsi.
Ólafur Þórðarson í 2500 kr.
sekt og til vai’a 70 daga ein-
falt fangelsi.
óskar G. Jóhannsson 5 þús.
kr. sekt og til vara 4 mánaða
einfalt fangelsi.
Georg Gíslason I Vestmanna-
eyjunx, 8000 kr. sekt.
Utan úr heimi
Niöurstöðutölurnar um af-
konxu og starfsemi sænskra
kaupfélaga síðastl. ár eru nú
ciðnar kunnar og sýna stöð-
ugan vöxt og eflingu samvinn-
unnar þar í landi.
t ái’slok voru alls 568.161
meðlimir í kaupfélögunum eða
17.546 fleiri en við næstu ára-
mót á undan.
Samanlögð viðskiptavelta fé-
laganna nam á árinu 413.76
niilj. kr. og er það í fyrsta
sinn, sem velta þeirx-a kemst
yfir 400 nxilj. kr. Aukningin
frá því árið áður var 34.37
millj. kr.
Sjóðeignir félaganna námu
samanlagt 105.70 millj. kr. og
höfðu vaxið á árinu um 7.06
millj. ki’.
Sanxband sænsku kaupfélag-
anna (K. F.) jók viðskipti sín
hlutfallslega eins mikið á ár-
inu, og hinar nxörgu vei’ksmiðj-
ur þess juku framleiðslu sína
í stórunx stíl.
Vöxtur sænsku kaupfélag-
anna er talandi vottur um vax-
andi skilning alnxennings þar á
kostunx samvinnuverzlunar og'
það er fyrst og fremst verk
kaupfélaganna sjálfra, sem
hafa vakið og eflt þennan
skilning.
„Mikils þykir
Þeím við þurfa“
Vegna ritdóms nxíns unx
Héraðssögu Boi’gai’fjarðar, sem
birtist í Dvöl s. 1. vetur skrif-
aði B. J. á Stóra-Ki’oppi all-
langt mál í Nýja dagblaðið til
að í’eyna að hnelckja í’itdómn-
unx og mun hann síðar hafa
sent því blaði ennþá lengri
grein um sanxa efni. Og nú
hefir skólastjórinn í Reykholti
skrifað alllanga gi’ein í tvö
tölublöð Tínxans, að því er virð-
ist í sama tilgangi. En skóla-
stjórinn mun vera fox’maður út-
gáfunefndai’. Þó að þessir vin-
ir nxínir drótti að mér grunn-
hyggni, illum hvötum o. þ. h.
— sunxt í dylgjum — í sanx-
bandi við ritdóminn, skipti ég
mér ekki af slíku. „Sagan“ og
í-itdómurinn dæma sig sjálf í
hugum lesendanna og mun ég
una vel þeim dómi.
En þar sem það kemur fram
í grein skólastjói’ans að vakn-
aður er áhugi og skilningur hjá
útgáfunefndinni á að næsta
bindi „sögunnai’“ verði betur
viðunandi sem héi’aðssaga, þá
er það mér gleðiefni hafi rit-
dómurinn stutt að unxbótum í
þá átt.
Annars er dálítið hai’t megi
ekki í’ökstuddar aðfinnslur
koma við bækur, sem gefnar
eru út, án þess að aðstandend-
ur þeiri-a rísi upp með getsakir
og ádeilur á þá, er athuga-
semdimar gera. — Skólastjói’-
inn ætti að geta huggað sig við
að „þrír kunnir og dómbærir
menn hafa getið héraðssög-
unnar lofsamlega í útvarpinu"
eins og hann segir í grein
sinni, þó að ég sem Boi’gfirð-
ingur gæti ekki unað við að
Framh. á 4. síðu.