Tíminn - 04.06.1936, Blaðsíða 3

TIMINM
Þjóðnýtíngarskraf
Ólafs Thors
í mjög ýtarlegri grein hér í , í þessu sambandi segir ó.
blaðinu í dag er vakin at-
hygli á því, að íhaldsflokkur-
inn sé nú, undir forystu Ól-
afs Thors, orðinn algerlega
stefnulaus og ábyrgðarlaus í
landsmálum.
í Mbl. hefir ólafur sjálfur
tekið sér fyrir hendur að sanna
að þessi ummæli Tímans við-
víkjandi honum og flokki hans
séu nákvæmlega rétt.
Mbl.-grein ólafs er um síld-
arverksmiðjur ríkisins og út-
borgun hrásíldarverðs til út-
gerðarmanna í sumar.
Ólafur heimtar nú, að út-
borgunarverðið verði stórkost-
lega hækkað frá því, sem var
i fyrra. Þó játar hann sjálfur
eftirfarandi staðreyndir:
1. Að ekki sé búið að selja
nema lítinn hluta af afurðum
verksmiðjanna fyrirfram.
2. Að verðið á því síldar-
mjöli, sem búið er að selja, sé
lægra en í fyrra.
3. Að verðið á síldarolíu hafi
að vísu hækkað um tíma en sé
nú fallandi.
Nú er það svo, að með því
útborgunarverði, sem ákveðið
var í fyrra, vai’ð tap á verk-
smiðjunum. Ólafur vill ekkert
tillit taka til þess. Hann vill
þar á ofan ganga út frá því
sem gefnu, að síldarafli verði
nú meiri en í fyrra, og síldin
feitari en vant er! Loks viil
hann slá því algerlega föstu,
að verðið á síldarmjöli, sem
enn er óselt, haldist óbreytt og
að olían geti eltki lækkað um
meira en 65 aura pr. mál!
Ekki verður það nú beinlínis
séð af þessum bollaleggingum
ó. Th., að hér sé „ráðkænn“
eða gætinn maður á ferðum.
Verksmiðjurnar eiga eftir hans
kokkabók að borga út strax
það hæsta verð, sem hugsan-
legt væri að fá, áður en búið
er að selja — og ganga út fi’á
því, að aflinn verði góður. En
svo bætir þessi „ráðkæni“ mað-
ur því við, að verksmiðjurnar
megi ekki reikna varasjóðs-
gjald frá útborgunai’verðinu,
ekki fymingargjald, og helzt
hvorki vexti né afborganir af
lánunum, sem á verksmiðjun-
um hvíla.
Th. þessi eftirtektarverðu orð:
„Ríkið lfcggur landsinönnum
afnot vega, brúa, skóla o. fl.
o. fl. Allt kostar það miljónir
— miljóna tugi. Þessi afnot eru
ókeypis. Hversvegna mega ekki
sjómenn og útvegsmenn fá
eins árs ókeypis afnot af síld-
arverksmiðjunum, nú þegar fá-
tæktin er alla að drepa?“
Hingað til hefir íhaldsflokk-
urinn talið sig höfuðvemdara
i
einkarekstursins og erkifjanda
alls opinbers reksturs.
En nú finnst formanni
flokksins stærsta atvinnufyrir-
tæki landsins vera alveg hlið-
stætt „vegum, brúm, skólum“
o. s. frv., sem eru hrein opin-
ber fyrirtæki, þjóðnýting á
hæsta stigi, þar sem ríkið Iegg-
ur fram fjármuni til almenn-
ingsnota og fær enga beina
greiðslu í staðinn.*)
Samkvæmt þessari kenningu
Ó. Th. á ríkið að borga sjálft
vexti og afborganir af síldar-
verksmiðjunum, og hækka
skatta á almenningi, sem því
svarar.
Því þá ekki að láta ríkið
eiga allan skipa- og bátaflot-
ann og lána hann endurgjalds-
laust og taka vexti og afborg-
anir af verðinu með almennum
sköttum á þjóðina?
Því þá ekki að láta ríkið eiga
allar byggingar og bústofn
landbúnaðarins, lána það bænd-
unum endurgjaldslaust og
leggja almenna skatta á þjóð-
ina til að standa straum af öllu
saman ?
Þetta er nýtt lag á þjóðar-
búskapnum, sem kannske mætti
taka til athugunar. En þetta
er ekki stefna Jóns heitins Þor-
lákssonar í atvinnumálum. Svo
mikið er víst. Og í raun og
veru er þetta ekki stefna, held-
ur stefnuleysi. Það er bama-
legt þvaður ábyrgðarsnauðs
manns. Það er óráðshjal eyðslu-
klónna í Kveldúlfi, sem einu
sinni þóttust vera „aflaklær",
en tvo síðustu vetrarmánuðina
*) í þessari grein talar Ó. Th.
m. a. um „arðrán“ eins og kom-
múnistar. Svo „rauður" er hann
orðinn!
mennings.
Og íhaldið er huglaust og
kjarklaust af því að trúna
skortir á þau málefni, sem það
berst fyrir. Það er sannfæring-
in um gott málefni, sem veitir
mestan kjark. En sektarmeð-
vitund um eigingjarnan mál-
stað og óheiðarleg verk, getur
drepið jafnvel frekju hinna
óskammfeilnustu manna.
Vill þjóðin láta stefnulausa,
ábyrgðarlausa og kjarklausa
spekúlantaklíku stjórna
málum sínum?
Þeir menn, sem enn veita
íorsprökkum íhaldsins fylgi
verða að gera sér þetta og
fleira ljóst, áður en þeir halda
þeirri fylgd áfram.
Halda þeir að þjóðinni muni
vel farnast í höndum manna,
sem ekki hafa sýnt neina
stefnu, byggða á trú og sann-
færingu, í höfuðmálum þjóðar-
innar, en hafa í eiginhagsmuna-
vímu reikað eins og blindingj-
ar milli fjarskyldustu and-
stæðna?
Gera þeir sér vonir um far-
sæla stjórn þeirra manna, sem
draga sig á hlé og vilja ekki
veita lið sitt til hjálpar, þegar
mestu vandamálin steðja að
þjóðinni?
Trúa þeir á örugga forystu
þeirra manna, sem ekki þora
nú að standa reikningsskap
ráðsmennsku sinnar?
Telja þeir að þjóðinni muni
vel borgið í höndum spekúlant-
anna, sem svífast þess ekki
að stöðva atvinnutæki sín til
að auka atvinnuleysið og skapa
landstjórninni aukna erfið-
leika?
Finnst þeim það líklegt, að
menn sem eru reyndir að hin-
um fyllsta bleyðuskap og
kjarkleysi í stjórnmálabarátt-
unni og reynt hafa að tefja
allar umbætur með úrtölum og
fjandskap, munu gerast at-
hafnasamir brautryðjendur
nýrra og merkilegra framfara,
sem gera kröfur um karl-
mennsku og þrautseigju?
Nei, vissulega ekki. Ihalds-
foringjarnir hafa í framkomu
sinni sýnt þau einkenni, sem
munu fljótlega leiða þá til póli-
tískrar hvíldar. Þeir hafa inn-
siglað sinn pólitíska dauðadóm
með því að vera stefnulausir,
ábyrgðarlausir, lcjarklausir og
eiginhagsmunasjúkir vand-
ræðamenn.
Reykjavík.
9. Hljóðfæragerð (orgel)
Gissurar Elíassonar, Rvík.
10. Skíðasmíði trésmiðjunn-
ar Fjölnis, Reykjavík.
11 Miðstöðvarofnagerð Guð-
mundar Breiðfjörð, Rvík.
12. öngultaumagerð Guðm.
Sveinssonar, Reykjavík.
13. Skógerð Jakobs Kvaran,
Akureyri.
14. Sútunarverksmiðja S. I.
S., Akureyri.
15. Járntunnugerð Bjama
Péturssonar, Reykjavík.
16. Netauppsetningar og
börkunarstöð Ásgeirs Péturs-
sonar, Akureyri.
17. Síldartunnuverksmiðja
Akureyrar.
18. Síldartunnuverksmiðja
Siglufjarðar.
19. Vikureinangrunargerð
Sveinbjaraar Jónssonar, Akur-
eyri.
Hér í Reykjavík eru nú í
þann veginn að taka til starfa;
Flösku- og glasagerð hluta-
félagsins „Gler“.
Pappírspokagerð Herlufs
Clausen.
Auk þessa eru raflampa- og
skermagerðir, hanzkagei’ðir og
efnagerðir, sem upp hafa risið
í Reykjavík og víðar í ekjóli
innflutningshaftanna. Þá má
nefna yfirbygging bifreiða,
fóðurblöndun í vélum o. fl.
Vélsmíði og járniðnaði hefir
stórfleygt fram, stálsmiðjur og
dráttarbrautir verið byggðar,
svo minna þarf að greiða af
vinnulaunum til annara landa
fyrir viðhald á íslenzkum skip-
um, klæðaverlcsmiðjur hafa
verið auknar og endurbættar
og báta- og skipasmíð hefir
stóraukizt í landinu á allra
síðustu árum. Prjónaiðnaður
færist mjög í vöxt, o. s. frv.
Umsetning íðnaðarins hefir
aukizt um niilljónir á síðustu
árum.
Árið 1935 voru veitt inn-
flutnings- og gjaldeyrisleyfi á
vélum til iðnaðar fyrir 670 þús.
krónur og frá 1. janúar til
maímánaðarloka 1936 fyrir ca.
650 þús. krónur.
Er hér um að ræða vélar til
margskonar iðnaðar, stærstu
upphæðirnar eru til sfldar- og
fiskimjölsverksmiðja. Vélar í
skip, og vélai- til landbúnaðar
og heimilisiðnaðar ekki taldar
með.
Þetta er sú hlið innflutnings-
haftanna, sem snýr að aukn-
ing hinnar innlendu fram-
leiðslu.
Ávarp
til áhugamanna um
ræktunarmál.
Með línum þessum vildi ég
snúa mér til bænda og annara
áhugasamra manna um rækt-
unarmál um land allt.
Ég hefi undanfarið fengizr
nokkuð við þann þátt jarðvegs-
rannsókna, sem lýtur að sýru-
fari jarðvegsins og áhrifum
þess fyrir gróðurinn. Sam-
kvæmt erlendri reynslu hefir
það allmikla þýðingu fyrir
ræktunarhæfni jarðvegsins,
hvernig þessum eiginleikum
hans er háttað, en hefir allt
að þessu verið nær órannsakað
hér á landi.
I Búnaðarritinu 1935 hefi ég
gert nokkra grein fyrir byrj-
unarrannsóknum mínum um
þetta efni og nú í 4. tbl. Fi’eys
þ. á., er skýrt frá þeim áhrif-
um, sem komu í ljós við bygg-
rækt í mismunandi súrum
jarðvegi, samkvæmt tilraunum
um það efni síðastliðið sumar.
í sumar bæti ég nokkrum
plöntutegundum við til sýru-
farstilrauna.
Einn þáttur í þessu starfi
mínu er sá, að reyna að afla
mér sem gleggsts yfirlits um
89
hafa verið umsetnar af rukk-
urum og rifið hár sitt af tómri
vöntun á „ráðkænsku“. Þetta
fólk hugsar nú ekki um það
lengur að hafa stefnu í lands-
málum eða vera í samræmi við
fyrri orð sín og athafnir. ö.
Th. og hans nótar hugsa um
það eitt nú að vekja óánægju
í landinu og gera ríkisstjórn-
inni til bölvunar. Það er þeirra
göfuga hlutverk á þessum erf-
iðu tímum!
Eíðamótíð í vor
Eiðahólmi er gimsteinn Eiða-
skólans — gefinn af móður
náttúru — umluktur af hinu
fagra Eiðavatni, skrýddur
beinvöxnum björkum, reyni,
víði og barrtrjám, sem Eiða-
menn og ungmennafélagar hafa
friðað, gróðursett og hlynnt að
í hálfa öla. Og í alfriðuðu skóg-
arskjólinu, milli trjánna, getur
að líta lifandi samfellu, glit-
ofna lyngi- og blómjurtum,
þar sem blágresið þekur aðal-
grunninn.
Nú í vor, í júlíbyrjun, þegar
blágresið er útsprungið og ilm-
andi skógurinn er í fyllstum
blóma, koma Eiðamenn og
gestir þeirra á vormót sitt í
hólma þessum, svo sem auglýst
er hér í blaðinu.
Margir hafa talið, að úr
hólmanum sé fegurst að líta
heim að Eiðum — yfir stafa-
lygnan eða margbreytilegan
vatnsflötinn. Ekki mun síður
virðast svo í vor,því nú er yfir
nýtt vatn að líta — stærra og
fegurra en áður, vegna hækk-
unar þess í þágu rafveitunnar
nýju, sem gert hefir þennan
mikla, síðasta vetur bj artari
og hlýrri á Eiðum en nokkur
vetur annar hefir verið frá
landnámstíð.
Eiðamótin fá sterkan, and-
legan blæ frá hinum vorfagra
Eiðahólma. Frá þeim bregður
glöggri sýn yfir samstarf
Eiðamanna og félagslíf og þau
auka mörgum bjartsýni og
þrek fyrir ókomna baráttu-
tíma.
Við, sem nú dveljum í fjar-
lægð, fögnum með þeim, sem
verða á Eiðamótinu í vor, og
sendum þeim kærar kveðjur.
1. júní 1936.
Líftryggingardeild
Það er aðeins eiii
lenzki lif{ryggingarfélag
og það býðuc beiri kjör
en nokkuvi annað líf-
iryggingafélag siavfandi
hév á landi.
Líftryggingardeild
simiMh \mi y.
Eimskip II hæð, herbergi nr. 21
Sími 1700
Reykjavík Sími 1249. Símnefni Sláturfólag.
Niðupsuduvepksmiðja. Bjúgnagerð.
Beykhús. Frystihús.
Framleiðir og selur í heildsölu og smásöln: Niður-
soðið kjöt og fiskmeti fjölbreytt úrval. Bjúgu og allskonar
áskurð á brauð mest og best úrval á landinu.
Hangikjöt, ávalt nýreykt, viðurkent fyrir gæði. Fros-
ið kjötíð allskonar, fryst og geymt í vélfrystihúsi, eftir
fylstu nútímakröfum.
Ostar og smjör frá Mjólkrubúi Flóamanna. Verðskrár
sendar eftir óskum, og pantanir afgreiddar um alt
land.
Bezta
Munntóbakið
er frá
Brödrene Braun
KAUPMANNAHÖFN
Biðjíð kaupmann yðar um
B.B. munntóbakið
Fæst allsstaðar.
Guðgeir Jóhannsson.
sýrufar sem flestra jarðvegs-
tegunda og úr sem flestum
hlutum landsins. Eftir því, sem
það yfirlit fæst fyllra, er bet-
ur hægt að gera sér hugmynd
um hveraig jarðvegi er háttað
í þessu efni hér á landi, að
hve miklu leyti hann er hæfi-
legur eða í nokkurnveginn sam-
ræmi við kröfur okkar aðal-
ræktunai’plantna, og að hve
miklu leyti honum kann að
vera áfátt, svo ástæða sé til
að taka tillit til þess í ræktun-
araðgerðum. Safnist nægileg
gög-n, kemur þá ef til vill i
ljós nokkur héraða- eða lands-
hlutamunur í þessu efni.
Hér er það sem ég þarf að
leita til velviljaðra og áhuga-
samra manna víðsvegar um
land. Sjálfur hefi ég enga að-
stöðu til þess að ferðast svo
víða um landið, sem þyrfti, til
þess að safna sýnishomum. En
aðsend sýnishorn geta einnig
komið að liði. Ég veit að vísu
hversu sveitamenn eru önnum
hlaðnir, ekki sízt að sumrinu,
en nokkur sýnishorn eru fljót-
gripin upp við tækifæri, og
vandinn þarf engum að vaxa í
augum.
Sýnishomin má taka þannig,
að stinga niður nálægt 20 cm.
djúpt og taka síðan úr holu-
barminum jafnt frá botni og
upp úr um 30—40 gr. af jarð-
vegi, síðan væri bezt að þurka
aðalrakann úr sýnishornunum,
og má þá setja þau í pappírs-
u.mbúðir, hvert fyrir sig, og
svo öll í einn böggul. Sýnis-
hornin þarf að merkja með
glöggum tölum og’ láta.fylgja
lista yfir hvar hvert þeirra sé
tekið og á hverskonar landi, t.
d. þurru eða röku túni, vall-
lendismóa, mýri eða holti. Um-
sögn um grasgefni og gróður
er til bóta. Mér eru kærkomin
sýnishorn úr allskonar jörð, úr
túnum, mismunandi að raka og
sprettu, görðum, mýrum, ár-
bakkajörð, grasmóum, lyngmó-
um, skóglendi, sandjörð, ísald-
armelum og móhelluleir. Hver
tekur af því, sem fyrir hendi
er á hverjum stað og af mis-
munandi jarðvegi. Æskilegast
er að fá sýnishornin sem fljót-
ast eftir að þau eru tekin, mun
því einlægast að senda þau í
póstböggli. Fyrir kr. 1,00 í
burðargjald, allt að 500 gr. í
landpósti, má senda um 10—12
sýnishorn og sömu þyngd fyrir
60 au. í slcipspósti, en allt að
2,5 kg. eða sem svarar fullum
40 sýnishornum fyrir kr. 1,00.
— Skipsbögglar áritist til
Hvammstanga.
Land okkar hefir mjög sér-
staka staðhætti og sérstakan
jarðveg. Aukin þekking á eðli
hans og kröfum, er undirstaða
haganlegra ræktunaraðgerða
og þeirra höfum við því meiri
þörf, sem meira kreppir að á
aðrar hliðar. Að undanteknu
starfi tilraunastöðvanna, era
þetta einu drögin, sem enn eru
til í landinu, að kerfisbundnum
jarðvegsrannsóknum. Þeir, sem
vildu verða við þessum tihnæl-
um mínum, mundu með því
leggja þessari starfsemi mikils-
vert lið, um leið og þeir jafn-
framt, á sérstöku sviði, leggja
skerf til aukinnar náttúru-
fræðilegrar þekkingar á sinni
sveit. Ef til vill fýsir einhverja
að fá hugmynd um hversu
sýrufari er háttað í landi, sem
þeir hafa til ræktunar. Notið
þá tækifærið. Ég mun senda
hverjum einstökum skilagrein
um niðurstöður rannsóknanna,
ef þess er sérstaklega óskað.
Vil svo nota tækifæríð og
þakka öllum þeim, sem undan-
'farið hafa greitt fyrír starfi
mínu með því að senda mér
sýnishorn, og vænti að enn
gefi sig fram margir sjálf-
boðaliðar því til stuðnings.
Lækjamóti 24. maí 1936.
Jakob H. Líndal.