Tíminn - 04.06.1936, Blaðsíða 4

TlMINN
»0
Elliiryggingin
Frh. af 1. síOu.
dlistyrkurinn nú þeg'ar að
geta hækkað til nokkurra
muna En honum verður sam-
kvæmt lögunum úthlutað af
sveitarstjórnum.
Almenn ellitrygging á Is-
landi hefir nu um langt skeið j
verið áhuga- og hugsjónamál
margra hinna framsýnustu og ;
beztu manna um land allt. Til-
gangur tryggingarinnar er sá,
að koma á því fyrirkomulagi,
að fólk á yngri árum og meðan
það á lífsþrótt sinn lítt eða
ekki skertan, spari saman fé
sér til framfæris, þegar aldur-
inn færist yfir og kraftarnir
þrjóta. Á þennan hátt er dreg-
ið úr byrði hreppsfélaganna við
framfærslu gamla fólksins, og
mörgum er það áreiðanlega
ljúfara að geta þannig á gam-
als aldri lifað á samansparað'á
sjálfs síns eign.
Það skal skýrt fram tekið,
að í sveitum eru engin útgjöld
vegna annara trygginga en elli-
tryggingarinnar, nema þar sem
hreppar ákveða sjálfir að
stofna sjúkrasamlög.
17.gr. jarðrækiarlaganna
Frh. af 1. síðu.
setja þær, er verið að tryggja
það, að bændur geti haldið
jörðunum. Þeir, sem bera
svona öfugmæli og rangfærsl-
ur á borð fyrir bændur og ætl-
ast til þess að þeir trúi þeim,
treysta um of á skilningsleysi
þeirra. Bændur vita það bezt
sjálfir, að eitt stærsta böl
þeirra í búskapnum er of hátt
jarðaverð. Og hver fæst til að
trúa því, að maður sem kaupir
jörð, látum okkur segja 8000
kx-ónum ódýrari, vegna þess að
bannað er að selja jarðræktar-
styrkinn með jörðinni, eigi
irekar á hættu að þurfa að af-
henda bönkunum eða ríkinu
jorðina, en sá, sem hefði orðið
að kaupa styrkinn með jörð-
inni fyrir 3000 krónur.
Eftir að styrkurinn hefir
\erið veittur býlinu, er hann
ævarandi eign þess, en ekki
ríkisins. Ríkið hefir engan ráð-
stöfunarrétt yfir honum nema
þann einn, að sjá um að hann
verði ekki af býlinu tekinn og
fluttur burtu. I nýbýlalögunuin
nýju, eru alveg hliðstæð á-
kvæði að því er snertir styrk
til nýbýla. Allir þingflokkar
voru sammála um, að þau á-
kvæði væru sjálfsögð. Og því
ætti þá að svifta eldri býlin
þessari sömu vernd gegn því
að styrkurinn verði frá þeim
tekinn og fluttur burt?
I sambandi við 17. gr. hefir
af hálfu íhaldsmanna verið
reynt að smeygja inn enn ein-
um misskilningi. Sá misskiln-
ingur verður bezt skýrður með
því að taka dæmi. Setjum svo,
að jörð sé búin að fá 5000 kr.
styrk alls, þ. e. hámark. Setj-
um svo ennfremur, að jörðin
hafi af einhverjum ástæðum
fallið svo í verði, að hún sé í
heild, ásamt umbótunum, ekki
nema 5000 kr. virði. Þegar svo
stendur á, er bóndinn búinn að
tapa öllu sem hann átti í jörð-
inni, segja smalar íhaldsins, og
getur ekkert fengið fyrir hana.
En þetta er algerlega rangt.
Þegar svo stendur á, á að meta
það, hve mikill hluti styrksins
sé af verði jarðarinnar, þann-
ig, að verðfallið komi hlut-
fallslega niður á styrknum.
Setjum svo t. d., að verðmæti
styrksins teldist á þessum
tíma vera Vs af verðmæti
jarðarinnar, Þá getur bóndinn
selt jörðina fyrir 4000 kr.
Styrkurinn, sem ríkið lagði í
býlið, hefir rýrnað að verð-
Vill Ólafnr Thors eyöi-
leggja síldarvertidina?
DánarmSnning
Ólafur Einarsson
bóndi í Stekkadal.
Ólafur í Stekkadal, en svo
var hann jafnan nefndur, lézi
á Sjúkarhúsinu á Patreksfirði
þann 27. maí sl.
Með Ólafi Einarssyni er einn
af merkári mönnum íslenzkrar
bændastéttar hniginn í valinn.
Hann var sístarfandi, bj ai't-
sýnn og ótrauður forustumað-
ur bændanna í sínu héraði,
enda naut hann óskipts trausts
þeirra.
Ólafur hafði um nokkurra ára
skeið verið ti'únaðarmaður
Jíúnaðarfélag íslands í Vestur-
Barðastrandarsýslu. Gegndi
hann því starfi með árvekni og
prýði, svo sem öðrum trúnaðar-
störfum, er honum voru falin.
Ólafur var maður greindur
og gætinn lét lítið til sín taka
opinber mál, en var mjög
frjálslyndur í skoðunum. Hann
lætur eftir sig konu og mörg
börn. Er þess að vænta að
sveitungar Ólafs heitins, sýni
nú ekkju hans og börnum verð-
skuldaða aðstoð og hlýtt hug-
arþel, þegar hann fellur svo
óvænt í valinn. Annað væri
líka Rauðsendingum ósamboð-
ið.
Guðm. Vgfússon.
A víðavangi
Frh. af 1. síðu.
xerðalög til að skoða helztu bú-
garða og tilraunabú þar í nánd.
Héðan verða 6 þátttakendur.
Björn Konráðsson ráðsmaður á
Vífilsstöðum, Kristján Karls-
son skólastjóri á Hólum, Ólaf-
ur Sigurðsson bóndi á Hellu-
landi, Þórir Steinþórsson bóndi
í Reykholti, Þórólfur Sigurðs-
son bóndi í Baldursheimi og
Guðmundur Jónsson bóndi á
Hvítárbakka.
Ótrúlegt fyrir tíu árum!
Laust fyrir áramót 19. . gaf
Ólafur Thors, fulltrúi íhald3-
manna í ríkisstjórninni, út
bráðabirgðalög um að fyrir-
skipa einkasölu á öllum salt-
fiski, sem út er fluttur frá Is-
landi. — — Rúmum þrem ár-
um síðar, eða á miðju vori
19. . lýsti sarni Ólafur Thors,
sem þá var orðinn formaður í-
haldsflokksins, yfir allsherjar-
verkfalli smáútgerðannanna og
sjómanna í síldveiðunum við
Norðurland. ólafur Thors lýsti
yfir
að það væri ófrávíkjanleg
krafa sjómannanna, að fá
50—100% kauphækkun frá
því sem áður var,
cg að urn þessa kröfu myndi
stéttin standa saman sem einn
maður ,,undir forystu“ íhalds-
flokksins
gegn því svívii-ðilega „arð-
ráni“, sem síldarverksmið j-
ur á Siglufirði hefðu í
huga að fremja.
Hann gerði jafnframt þá
kröfu fyrir hönd verkfalls-
manna, að svo framarlega, sem
verksmiðjurnar þættust ekki
geta látið reksturinn bera sig
mæti um 80%, af þeim orsök-
um, sem sköpuðu verðfall
jarðarinnar í heild.
Á þessu munu bændur al-
mennt átta sig, þegar gögn
málsins berast þeim í hendur.
Þeir munu sjá, að 17. gr. lag-
anna er sett landbúnaðinum
til verndar, en ekki ríkinu, og
að engir geta verið á móti
benni nema þeir, sem ekki
skilja hana eða vilja flytja
jarðræktarstyrkinn burt úr
sveitunum.
Það er sjálfsagt ekki ofmælt,
að stór hluti þjóðai’innar og
raunar þjóðin í heild eigi af-
komu sína að miklu leyti undir
komandi síldarvertíð. Þorskafl-
inn á vertíðinni sunnanlands
og vestan hefir brugðizt til
finnanlega. Sá aflabrestur nem-
ur 6—8 miljóna rýrnun á g.jald-
eyrisvöru landsmanna. Sjó-
menn ganga margir frá borði
með rýran hlut eða engan, og
ýmsir útgerðarmenn hafa orð-
ið að fá neyðarhjálp til þess
að ekki yrði gengið að bátum
þeirra.
I þessum vandræðum hafa
allir sett sitt ti’aust á síldveið-
arnar. Menn hafa vonað, að
þær myndu eitthvað bjarga við
hag útgerðarinnar, sem verst
hefir farið út úr aflabrestin-
um í vetur. Útvegsmennirnir,
sem í lok síðasta þings komu á
fund bankanna og ríkisstjórn-
arinnar, sögðu: Það verður að
bjarga okkur yfir næstu tvo
mánuði og gera okkur mögu-
legt að komast í sfldina. Þar
hugsuðu þeir sér að reyna að
rétta við. Síldveiðin brást að
vísu að nokkru leyti síðastliðið
sumai’. En flestum þótti ólík-
legt, að hún myndi bregðast
tvö ár í röð.
En nú hefir annað komið
fyrir, sem fáa myndi hafa
grunað. Það er hafin harðsnúin
og illvíg bai’átta í þeim tilgangi
að æsa útgerðarmennina til
þess að binda skip sín í höfn
og neita að láta þau sælcja
síldina á miðin.
Það er formaður íhalds-
flokksins, Ólafur Thors, sem
beitir sér fyrir því, að útgerð-
armennirnir geri slíkt verkfall.
Að öllu athuguðu er þetía
raunar nokkuð áberandi tiltæki
af' Ólafi gagnvart lánardrottn-
um sínum. Sjálfur stjói’nar
hann skuldugasta fyrirtæki
landsins. Þetta fyrirtæki skuld-
ar bönkunum margar miljónir ,
og getur ekki borgað — hefir :
með þessari kaupgreiðslu, yrði
ríkissjóður að hlaupa und-
ir baggann með þeim og
borga hallann,
sem svo yrði lagður i sköttum
og tollum á „breiðu bökin“ í
landinu.
(Hver myndi hafa verið
svona gamansamur fyrir
10 árum?)
Ríkisbókhaldið.
I Mbl. í gær segir svo m. a.:
„Það kemur æ berlegar í
ljós, hvað það var, sem vakti
íyrir rauða flokknum hér um
árið, þegar þeir gerbreyttu
formi fjárlaganna. Þeir sáu
fram á það, rauðu flokkamir,
að fjárlögin myndu vaxa þeim
yfir höfuð, ef ekki yrði breytt
um formið. Og þeir óttuðust,
að þetta yrði til þess að opna
augu þjóðarinnar fyrir hinni
taumlausu eyðslu á öllum
sviðum*)“
Hér hefir „moðhausunum“
heldur illa skotizt, þótt skýr-
ir(!) séu. Því að þeir hafa
steingleymt því í þetta sinn, að
íhaldsmenn eru yfirleitt hættir
að tala á þennan hátt um end-
urbætur þær, sem gerðar hafa
verið á bókhaldi í-íkisins.
Þeir hafa gleymt því eða
ekki vitað, að Magnús dósent,
sem er yfirskoðunarmaður
ríkisreikninganna, hefir í at-
hugasemdum við í-eikningana
1934, vakið alveg sérstaka at-
’nygli á því, að bókhaldsbreyt-
ingin, sem Eysteinn Jónsson
núv. fjármálaráðherra beitti
sér fvrir; sé til mjög mikilla
meira að segja bætt við hálfri
miljón á árinu, sem leið. Hjá
slíku fyrirtæki er það óneitan-
anlega nokkuð djarft að beita
sér fyrir almennu veiðiverk-
falli annara útgerðarmanna til
þess að hindra það, að þeir geti
heldur staðið í skilurn við
bankana.
Kraf a verkf allsf oringj ans,
Ólafs Thors, er sú, að útborg-
unarverð fyrir bræðslusíldina
hjá verksmiðjum í’íkisins verði
hækkað um 50—100% frá því,
sem það var í fyrra. Þessa
stórkostlegu hækkun á að
heimta nú áður en búið er að
selja nema lítinn hluta afurð-
anna fyrirfram, meðan vei’ðið
er fallandi á lýsi og áður en
nokkuð er vitað enn, hvernig
síldaraflinn verður.
Ef ekki er gengið að þessum
kröfum verkfallsmanna, hótar
Ólafur Thors að eyðileggja
síldarvertíðina og þær vonir,
sem á henni hafa verið byggð-
ar — með vei’kfalli — veiði-
verkfalli.
Mönnum verður að spyrja:
Er það eingöngu ábyrgðai’leýsi
eða fjandskapur við ráðandi
ríkisstjórn, sem kemur for-
rnanni íhaldsflokksins til að
æsa upp til verkfalls, með því
að gera óuppfyllanlegar kröfur,
og eyðileggja þannig þennan
aðalbjargi-æðisveg sumarsins?
Eða vill Ó. Th. stöðva ríkis-
verksmiðjurnar til þess að
hans eigin verksmiðja á Hest-
eyri hafi rýmri hendur á mark-
aðinum?
En það er sama, hver ástæð-
an fyrir hendi er. Ólafur Thors
og þeir Kveldúlfsmenn hafa að
vísu mörg óhappaverk unnið,
og haldist uppi að fara sví-
virðilega með fjármuni al-
mennings. Nú er nóg komið.
Þeir verða ekki látnir eyði-
leggja síldarvertíðina. Ef „guð
gefur“ síldina verða nóg skip
og nógir menn til að sækja
hana á miðin.
bóta. Þessi yfirlýsing Magnús-
ar er prentuð, og getur Mbl.
vafalaust fengið hana hjá
stjórnarráðinu eða skrifstofu
Alþingis.
Bókhald Reykjavíkur.
Og í þessu máli hefir líka
annað gerzt, sem „moðhaus-
arnir“ hafa ekki vitað eða
munað eftir.
Borgarstjórinn í Reykjavík,
ílialdskempan Pétur Halldórs-
son, hefir nú látið taka upp
j>ann sið, að færa reikninga
bæjarins eftir sörnu reglum og
og notaðar eru í ríkisbókhald-
inu, síðan breytingin var gerð.
Áðurgreindum ummælum
Mbl. í gær mætti því bæjar-
stjórninni til aðvörunar víkja
við og láta þau hljóða svo:
„Það kemur æ berlegar í
ljós, hvað það var, sem vakti
fyrir íhaldsmönnunum í bæjar-
stjórn í fyrra, þegar þeir
gerbreyttu formi bæjarreikn-
inganna. Þeir sáu fram á það,
íhaldsmennirnir í bæjarstjórn,
að f járhagsáætlun bæjarins
myndi vaxa þeim yfir höfuð,
ef ekki yrði breytt um form-
ið. Og þeir óttuðust, að þetta
yrði til þess, að opna augu bæj-
arbúa fyrir hinni taumlausu
eyðslu á öllum sviðum“.
Þessi eðlilega „copia“ af síð-
asta „samsulli“ Mbl. ætti að
sýna þeim Jóni og Valtý það,
að það er vont að vera illgjarn
og heimskur og innblásinn af
Óiafi Thors!
*) Leturbr. Mbl.
Eiðamót
er ákveðið að Eiðum 4. og 5. júlí næstkomandi.
Mótið er aðeins ætlað kennurum og nemendum
alþýðuskólans á Eiðum og gestum þeirra.
Veitingar verða seldar á staðnum.
Stjórn Eiðasambandsíns.
BBTSID
J. GRUNO’S
ágæta hollenzka reyktobak
VEBÐ:
AROMATISCHER SHAG kostar kr. 1,05 V*o kg.
FEINRIECHENDER SHAG — — 1,15-
Bæst í öllum verziunum.
Auglýsing.
Frá 1, júní n. k. verða skriistoíur
vorar opnar á virkum dögum frá kl. 8%-
12 f. h. og frá kl. 1-4'la e. h, nema á laug-
ardögum, en þá verða þær opnar frá
kl 8\-A2 f. h.
Tóbakseinkasala rikisins.
BHRRflTTS baðlyf
— lögur og sápa —
eru ódýrust og bezt.
— Fást í mísmunandi ílátum. —
J. Barratt & Co., Ltd.
Tonge Spring Works,
Middle Ton,
NR. Manchester
England.
Einkaumboð
á íslandi heiir:
Samband ísl.
samvinnuSélaga,
Reykjavík.
Vegna takmarkaðrar framieiðslu að þessu sinni á alu>
miniumamboðum, ættu þeir, sem ætla að fá sér þau
í sumar, að tryggja sór þau sem fyrst hjá kaupfólagi
aínu eða kaupmanni.
IÐJA-AKUREYRl
Aluminium-
KARLHRÍPUR
KVENHRÍFUR
HRÍFUHAUSAR
GARÐHRÍFUR
ORF .
Iðja
Akureyri
Kaupfélög og kaupmenn á Suðurlandi geta fengið áböldin „af lag-
er“ hjá Guðjóni Jónssyni, Hverfisgötu 50, sem einnig annast um
smásöluna.
Kennslukonustaða
við húsmæðraskóla er laus frá 1. október næstk.
Umsækjendur um stöðuna verða að hafa kennslukonupróf.
Umsóknir, merktar: „Kennslukona“, leggist inn á afgreiðslu
þessa blaðs fyrir 1. júlí.
Ritstjóri: Gísli Guðmutidsson. ) Prentsm. Aeta.