Tíminn - 10.06.1936, Blaðsíða 4

94

TlMINN
Enn nm sildarverðið
Ríkistjóniinni barst 6. þ. m.
svolátandi bréf:
. „Funtiur útgerðarmanna, sem
setlar að gera skip út á herpinóta-
veiðar íyrir Norðurtandi í sumar,
haldinn á Hótal Borg 3. ]óní,
sam.þykkir að ganga inn á að
greiða hásetum kauptryggingu á
síldveiðum meö herpinót í sumar
á sildveiðiskipum ylir 40 imálest-
ir, gegn því að atvinnumálaráð
berra ákveði innan tveggja dagn
að Síldarverksmiðjur rlkisins
greiði kr. 6,00 verð fyrir hvert síld-
armál. Fundurinn telur nefnd
sunnienzkra síldarútgerðarmanna
að titkynna tafarlaust atvinnu-
málaráðherra, stjórn síldarverk-
smiðja ríkisins, bönkunum og sjó-
mannaíélögunum sunnanlands,
Guðmundsson, ölafur Þórðar-
son, Sveinbjörn Einarsson og
Sveinn Benediktsson (sem eng-
inn veit til að geri út nokkurt
skip).
Menn veita því athygli, að
það er enginn félagsskapur
útgerðarmanna, sem sendir
þetta bréf, það er „fundur út-
gerðarmanna, sem ætlar að
gera skip út á herpinótaveiðar
fyrir Norðurlandi í sumar“.
Síðar er það upplýst, að ekki
fékkst nema minnihluti fund-
armanna til að greiða atkvæði
með tillögunni. Hinir fóru af
f'.mdi, sátu hjá eða greiddu at-
kvæði á móti. En þessi sam-
þykkt er nú aðalbaráttugrund-
völlurinn fyrir „samfylkingu“
Ólafs Thors.
RETEIÐ
J. GRUNO’S
ágæta holienzka reyktóbak
VERÐ:
AROMATISCHER SHAG koatar lcr. 1,05 Vm kg.
PEINRIECHENDER SHAG — — 1,15---
íæst í öllum verzlunum.
Héraðsskólinn að Lauéum
þtssa samþykkl og ganga tilaamn-
inga þar «m“.
Undir þetta skjal voru rituð
þessi mannanöfn.
Bjarni ólafsson, Guðm. Þ.
„Atvinnumálaráðuneytið, Reykjavík.
En sama dag barst ríkís-
stjórninni eftirfarandi skeyti
frá stjórn félags þess, sem hefir
á leigu Goos-verksmiðjumar
tvær á Siglufirði:
hefst í haust komandi að forfallalausu
/
12. okt. I fjarveru minni fyrst um sinn
tekur Konráð Erlendsson, Laugum, við
umsóknum og veitir upplýsingar. Pósthús:
Einarsstaðir. Símasamband um Breiðumýri,
Út af framkominni kröfu isunnlenzkra úfgerðarmanna um 8 króna
Leifur Asgeirsson.
er viðurkennt að fullnsegi hinum ströng-
nstu kröfum,
YOUNG’S baðduft: Drepur algerlega lú»
og annan óþrifnað.
YOUNG’S »Red Label Pa»te«-baðlyf:
Auk þess að lækna kláða og drepa öll
snýkjudyr, hefir það þann mikla kost, að
að útrýma algerlega nit (færilúsaeggjum)
YOUNG’S „Springboku-baðlyf: Er fram-
úrskarandi gott til allra venjul. notkuaar.
Allar nánari upplýsingar gefur
Samband Isl. samvlnnufélaga
Búið til hjá:
Robert Young & Company Limited,
Glasgow, Scotland.
HAVNEM0LLEN
verð á máii síldar til bræðslu leyfum við okkur að halda því fram,
að með þeim fyrirframsamningum, er gerðir hafa verlð um sölu
bræðslusíldarafurða og eftfr því útliti, sem er um sölu á þvi, sem enn
er þselt, er 6 króna verð a. m. k. 70—100 aurum of hátt, vlð sjáum
okkur þvl ekki fært að reka verksmiðjur þær, er vlð höfum á leigu,
nema ríkisstjórnin taki á sig að greiða þann hluta sildarverðsins, sem
sannanlega reynist ofborgaður miðað við rekstrarafkomu rikísverk
Mulðjanna.
Ef rikisstjómin óskar emm við iúsir til að leigja rikinu verk-
smiðjumar til sildarvinnslu, með sömu kjörum, og við höfum þær leigð-
er, að því tllskildu, að ríktð yfirlaki kolaforða verksmiðjanna með
kostnaðarverði að við fáum endurgreiddan þann kostnað, er við höfum
haít við standsetntngu verksmíðjanna og að þeir verkatnenn, er við
hötum ráðið vlð verksmiðjumar, fái vinnu áfram.
Heiðrað svar ríkisstjómarinnar óskast hlð fyrsta.
9lg. Krlstjánsson. Steindór HJaltalín. Snorrl Steiánsson."
Og frá stjóni síldarverk- barst ennfremur svolátandi
smiðjunnar á Dagvérðar&yri símskeyti:
Atvinnumálaráðuneytið, Reykjavík.
„Að gefnu tilefni tilkynnist að alhæsta verð, sem síldarbræðslu-
stöðin á Dagvarðareyri telur sér iært að greiða fyrir fersksíld tll
bræðslu næstu vertfð er kr. 5,30 málið. Eina leiðin til að greiða 6
ikrónur málið er að rikisstjórnin ábyrgist verksmiðjunni allt að 70
aumm málið ef halli rekstrinum, Ákveði ríkisstjómin 6 krónur veið
bjóðumst vér tll að leigja rikisstjóminni verksmiðjuna sumar.
Jón Araesen. Jakob Frimannsson, Jón Kristjánsson. Stefán Jónasson."
Flestir mennirnir, sem undir
skeytin skrifa, eru kunnir
Sjálfstæðismenn. Þeir Sigurður
Kristjánsson og Jón Arnesen
eru fulltrúar Sjálfstæðisflokks-
ins í síldarútvegsnefnd.
brand
Carborundum Brand Nia-
gara Grinders hafa alla
þá kosti og gæði til að
bera, sem aðeins fást með
margra ára tilraunum og
reynslu. Hver brýnsluvél
er útbúin með hinum
heimsfrægu, hreinu Car-
borundum smérgelskífum.
Notið eingöngu Carbo-
rundum brýnslutækil
KAUPMANNAH0FN
ooHlir m«ð slnu alviðurkcnnda RÚGMJÖLI OG HTBITI
Meiri vörugæði óíáanleg
S.I.S. skíptir eingöngu við okkur.
Lí f try ggingardeild
Það er aðeins eitt ís»
lenzkt liftrypginsarfélag
og það býður betri kjör
en nokkurt annað lij-
iryggingafélag starfandi
hér á landi.
Lfftryggingardeild
Eimskip II hæð, herbergi nr. 21
Sími 1700
samkvæmt fyrri skýrslunni,
árin áður en lögin komu til
framkvæmda, lækkaði mjólkur-
verð búanna um 2,82 au. á
lítra að meðaltali fyrir hverja
miljón lítra mjólkuraukningu.
— Nú er mjólkuraukningin frá
1983 til 1935 ca. 3,29 milj.
lítra, og getur því hver meðal-
greindur maður séð, að það er
æðimikið meira en þessi rúm
/2 miljón, sem bjargað hefir
verið á einu ári með mjólkur-
lógunum.
Þrátt fyrir 3,29 milj. lítra
mjólkuraukningu og 2,67
mjólkurlækkun á hvem mjólk-
urlítra í útsölu, hækkar mjólk-
urverðið til framleiðenda um
2,9 au. á hvern lítra að meðal-
tali.
Dreifingarkostnaður.
Mestur hefir þessi árangur
náðst við lækkun dreifingar- og
sölukostnaðar, og þá sérstak-
lega við neyzlumjólkina. Ef
vér tökum þann kostnað og
berum saman bæði árin, verð-
ur útkoman þessi:
1933:
Seld neytendum 40 au. lítri
Framleiðendur fá 20 ----
Dreifingarkostn.
og stöðvarkostn. 16 au. á lítra
1935:
Seld neytendum 87.33
Framleiðendur fá:
a) greiðslu f. mjólk 26.8
b) verðjöfn.magn 3.04
---------29.84
Dreifingarkostn. og
stöðvarkostnaður 7.49
Hér hefir dreifingar- og stöðv-
kostnaður farið úr 16 niður
í 7,49 au. á lítra eða lækkað
um 8,51 eyrir á lítra. Nú hefir
neyzlumjólk verið seld sem
næst 5 milj. lítra á árinu og.
nemur því lækkun þessi um
425 þús. krónum.
Hér ber þess og að gæta, að
f.iarliggjandi búin hafa sparað
sér æði mikið fé í flutningum,
við að fl.vtja vörur sínar næst-
um allar unnar á markaðinn.
Vöruvöndun og eftirlit.
Annað höfuðviðfangsefni og
jafnframt það erfiðara, við
framkvæmd mjólkurlaganna,
hefir verið eftirlit og umbætur
' ið ' örumeðferð mjólkurbú-
anna og mjólkurframleiðenda.
— Var þar tvennt, sem eink-
um olli erfiðleikum, eftirlits-
leysi áður og ill aðstaða mjólk-
urstöðvarinnar í Reykjavík.
Strax í byrjun ársins 1935 var
gefin út ítarleg reglugerð um
meðferð og fvamleiðslu mjólk-
ur, sem engin var áður til. Sér-
stakur gerlafræðingnr var ráð-
inn til að hafa eftirlit með vör-
unum og mat á þeim áður en
þær voru sendar út á markað-
inn, umbætur knúðar fram á
fjósum þeim, sem fengu leyfi
til að selja mjólk beint til neyt-
enda og heilbrigðiseftirlit sett
bæði um hreysti kúnna og
fólksins, sem hirðir þær.
Það má líka fullyrða, að
töluvert hefir unnizt á í vöru-
meðferð, þótt betur megi enn,
ef gott lag á að komast á
— Efast ég ekki um það, að
andstaðan gegn umbótunum i
þessu efni, er horfin að fullu,
og neytendur sjá nú hve mildð
er í húfi, um að hér sé vel ver-
ið á verði, — og má furðu
g'egna hve lítið hefir verið gert
til að fræða fólk undanfarið um
nauðsyn strangs eftirlits með
sölu mjólkur og mjólkuraf-
urða.
III. Hvað er framundan?
Það, sem fyrst blasir við, er
litið er til hinnar næstu fram-
tíðar í þessu máli, er sú gífur-
lega mjólkuraukning, sem stöð-
ngt heldur áfram og með vax-
andi hraða. Árið 1933 var lagt
til grundvallar framkvæmdum
laganna, bæði hvað verðjöfn-
unargjald o. fl. snerti. Síðan
hefir til ársloka 1935 magnið
aukizt um 3,29 milj. lítra og
á þessu ári heldur sama áfram.
Fyrstu 31/2 mánuð yfirstand-
andi árs hefir framleiðslan
vestan heiðar vaxið um ca. 200
þ&s. lítra og sama er sennilega
hjá hinum búunum.
Markaður er þegar orðinn of
þröngur, svo að nokkuð varð að
selja af ostum út úr landinu
á síðastliðnu ári. — Hinsvegar
er erlendur markaður, eins og
kunnugt er, ekki glæsilegur
fyrir mjólkurafurðir vorar, —
þar sem þeir framleiðendur er-
lendis, sem hann nota, t. d.
Danir og Hollendingar búa að
9—10 au. mjólkurverði á lítra.
Á síðastliðnu ári vantaði um
50 þús. kr. til að verðjöfnunar-
sjóður gæti bætt svo upp
vinnsluvörur búanna sem til
var ætlast, til að ná þeim hlut-
föllum milli framleiðenda í
verði, sem áætlað var. Er því
sjáanlegt, að mismunurinn
eykst enn meir á milli þeirra,
við mjólkuraukninguna, ef aðr-
ir fá að halda forgangsrétti til
beztu sölunnar, — en magn
vinnsluvaranna eykst, og nota
verður mjög lágan erlendan
markað fyrir aukninguna.
Aðaláhættan vegna aukning-
arinnar er því yfir vinnslubú-
unum, meðan verðjöfnunar-
gjaldið er ekki hækkað, eða
markaðinum skipt á annan
hátt.
Aukning innanlands markaðar.
Það, sem nú ríður mest á,
er að auka neyzluna innan-
lands svo sem unnt er, hvaða
meðul, sem reynast bezt til
þess.
Er þar um tvennt að ræða,
að lækka verðið og fá þannig
aukinn markað, og að auglýsa
cg fræða betur um hollustu og
nauðsyn þessara vara. Þá þarf
og vel að gæta þess, að fram-
leiðendur séu ekki sjálfir í
mjólkursvelti. En það orð leik-
ur á að svo muni vera, a. m. k.
í grend við kaupstaðina, þar
sem verðið er hæst, og enda
víðar. Slíkt mega bændur ekki
láta henda. Aukinn erlendur
markaður fyrir mjólkurvörur
hlýtur að draga niður heildar-
verðið til framleiðenda, og áð-
ur en það verður í stórum stíl,
verður að athuga það vel, hver
áhrif innlend verðlækkun muni
hafa til að vega á móti því,
með því að auka neyzluna.
Þá er það einnig hugsanlegt,
að sporna megi við aukning-
unni með því að takmarka það
magn á einhvern hátt, sem
senda má til sölu.
Hvað sem bezt reynist, er
það víst að hér er viðfangs-
efni framundan, sem taka verð-
ur á með fullri festu, ef ekki
á verra af að hljótast, og er
gott að menn velti fyrir sér
þeim úrræðum, sem fyrir hendi
kunna að vera og láti þau koma
fram.
Niðurlagsorð.
Enda þótt þáð, sem á hefir
verið minnzt, hafi kostað mörg
orð og mikla fyrirhöfn, gert
mörgum gramt í geði og vakið
tortryggni og leiðindi allvíða,
þótt sleppt sé hinum pólitísku
blekkingum og gífuryrðum, —
þá hygg ég, að enginn sem lagt
hefir hönd á plóginn til að
koma þessu mikla hagsmuna-
og heilbrigðismáli áleiðis, muni
sjá eftir því erfiði og ónotum,
sem þeir hafa af því haft.
Þegar litið er til erfiðleik-
anna, sem við hefir verið að
etja, hygg ég að hverjum
sanngjörnum manni, sem at-
hugar hlutlaust það, sem fram-
angreindar tölur skýra frá,
muni vera það ljóst, að hér er
verið á réttri leið.
Enda hygg ég að óhætt sé að
fullyrða það, að engum aðila,
sem að þessum framkvæmdum
býr, komi til hugar að óska
afnáms laganna. — Þeir einir,
sem þeim var stefnt að, milli-
Liðirnir og aðrir, sem höfðu
persónulegan hag af sleifar-
laginu, óska að hverfa aftur tú
kjötkatlanna, — hinum, bænd-
um og neytendum, er að verða
ljóst hvar framtíðin er.
Sveinbjörn Högnason.
Ritstjóri: Gísli Guðmundsson.
Prentsm. Acta.