Tíminn - 18.06.1936, Qupperneq 1

^feceiÖsía
Cfl Inn^cSffita 4 ^ausaocs >0.
<Síts! 2555 — P6st^6(| Ö§|
©jaíbbagi
6(at»ín> e t I. fátti
Sktgansatfun footas 7 C*.
XX. árg.
Reykjavík 18. júní 1986.
25. blaS
Ný öld í sögu
landbún»
aðavins
Um leið og sól og- sunnan-
blær þíddi klaka úr jörð á þessu
vori, var hafizt handa um
að reisa og rækta 50 ný bænda-
býli í sveitum landsins.
Þessi stórkostlega fram-
kvæmd er fyrsti árangur
hinnar nýju löggjafar um
nýbýli og samvinnubyggðir,
sem samþykkt var á Alþingi
1935. Þær eru mikilsverður
liður í hinni alhliða baráttu
B',ramsóknarflokksins fyrir því
að tryggja og fegra framtíð
æskunnar í landinu.
Héðan af eru á ári hverju
skapaðir möguleikar fyrir 50
unga menn og 50 ungar konur,
að minnsta kosti, til að reisa
sér heimili á hinni gróðurríku
og gjöfulu íslenzku mold, í stað
þess að hverfa út í óvissu at-
vinnuleysingjans á mölinni.
Nýtt landnám er hafið á Is-
landi. Þetta landnám nútímans
verður á öðrum grundvelli
byggt en landnám fomaldar-
innar fyrir 1000 árum. Hinir
fornu landnámsmenn völdu
bæjum sínum stað eftir lífs-
skilyrðum og menningu síns
tíma. Þeir hugsuðu þá fyrst og
fremst um að tryggja býli sínu
gnægð beitilands og heyskap
á útengjum, vatnsból fyrir
heimilið, veiðiskap og skóg til
eldsneytis, ef unnt var. Þetta
vom þau tillit, sem fyrst og
fremst þurfti að taka við
stofnun sveitabýlis á þeirri
öld. Og víðast má sjá það, að
forfeður vorir hafa haft góða
framsýni í þessum efnum.
En landnámsmennirnir gátu
ekki séð 1000 ár fram í tím-
ann. Þá gat ekki órað fyrir ak-
vega- og símakerfi landsins á
20. öld. Þeir gátu ekki haft hug-
boð um hinar furðulegu vinnu-
aðferðir nútímans með vélum
og verkfærum. Þeir þekktu
ekki rafmagnið eða hið stór-
kostlega notagildi hveraork-
unnar. Ef þeir hefðu getað séð
allt þetta fyrir, myndi byggð-
inni í sveitunum hafa verið
mjög á annan veg háttað en
raun er á.
En hið nýja landnám verður
byggt upp með tilliti til alls
hins nýja viðhorfs. Nýju býlin
eiga að standa við þjóðvegina
eða sem næst þeim. Búskapur-
inn þar verður byggður á
ræktuðu landi en ekki útengja-
heyskap. Og þar verður líka
tekið tillit til þess, að bændur
hins nýja landnáms geti haft
samstarf og samhjálp um
notkun vinnuvéla og verk-
færa. Það verður tekið tillit
til markaðsmöguleika, og
möguleikanna til að geta haft
símasamband við umheiminn.
Allt þetta hefir nýbýlastjórn
landsins í huga, þegar hún á-
kveður, hversu haga skuli
styrkveitingum og lánum til
hinna nýju heimila í íslenzkum
sveitum.
Nýbýlaöldin mun verða stór-
brotið og merkilegt tíma-
bil í sögu íslenzks landbúnað-
ar og íslenzku þjóðarinnar í
heild. Hún mun færa íslenzkri
sveitamemdngu nýtt líf og
Eru sumir Seður
vondir við börn
sín?
Þau undur eru að gerast i
landinu, að einstöku íhalds-
bændur og þeim ennþá aumari
félagsbrjótar í varaliðinu,
vilja að óþörfu fara illa með
börn sín og barnaböm. Þetta
gerist í sambandi við jarð-
ræktarlögin.
Þessir dánumenn telja að
mjög sé gengið á rétt þeirra
bænda, sem fá jarðræktar-
verðlaun, þar sem gert er ráð
fyrir 1 hinum nýju jarðrækt-
arlögum, að bændur geti ekki
selt börnum sínum ríkisfram-
lagið, eins og verið hefir, held-
ur leggur ríkið þetta framlag
til þeirra sem búa á jörðinni,
n\ann fram af manni. Það sem
Alþingi hefir þá brotið af sér,
er það eitt, að það reynir að
hindra vonda feður frá að
níðast á börnum sínum, þegar
eigendaskifti verða á jörðinni.
Ég vil taka dæmi til að
skýra þetta nánar. Ég tek í-
haldsbónda, sem er þekktur
dugnaðar- og jarðabótamaður,
Magnús Þorláksson á Blika-
stöðum. Gerum ráð fyrir, að
þegar Magnús á Blikastöðum
er orðinn gamall maður og vill
láta eitt af bömum sínum
taka við jörð sinni, þá hafi
ríkið verið búið að greiða 10
þús. kr. í jarðræktarverðlaun
til þessa býlis.
Eftir gömlu jarðræktarlög-
unum, þeim, sem íhaldið og
varalið þess hælir svo mjög,
selur Magnús barni sínu jörð-
ina 10 þús. kr. hærra verði
fyrir það, að ríkið er búið að
leggja þessa peninga fram á
mörgum árum í Blikastaði.
Gerum ráð fyrir að Magnús
eigi 10 erfingja. Við fráfall
hans fá þessir erfingjar 1000
kr. hver í sinn hlut fyrir það
að jörðin hefir fengið þessa
hækkun með framlagi úr rík-
issjóði.
Nú víkur sögunni að hinum
nýja bónda á Blikastöðum.
Hann hefir fengið 1000 kr. í
arf af ríkisframlaginu, en
jörðin er honum að öðru leyti
9000 kr. dýrari af því að hon-
um hefir verið selt ríkisfram-
lagið.
Nýi bóndinn fær sér nú 9000
kr. lán í banka og verður að
borga 7% í vexti af þessari
upphæð og afborgun að auki.
Vextimir af þessu láni eru 630
kr. árlangt. Þar að auki koma
afborganir.
En segjum að nýju jarð-
ræktarlögin séu komin á, þá
má Magnús ekki selja barni
sínu ríkisframlagið. Arftaki
hans á Blikastöðum þarf ekki
að taka neitt 9000 kr. lán til
að leysa út ríkisstyrkinn.
Iíann þarf alls ekki að kné-
krjúpa bankanum neitt út af
þessu máli. Framsóknarflokk-
urinn segir við bóndann: Þú
fær þín jarðræktarverðlaun, til
þess að þú getir sléttað og
Frh. á 4. síðu.
nýjan þrótt. Hún á að skapa
einn stærsta og glæsilegasta
hlutann af framtíðarríki ís-
lenzkrar æsku.
Konungur íslands og drottning, sem nú eru hér í opinberri heimsókn, stigu á land í Reykjavík ásamt fylgdar-
liði sínu laust eftir hádegi í dag. í dag undirritar konungur lögin frá síðasta Alþingi. Á morgun fara konungshjónin
til Geysis og Gullfoss og gista á Laugarvatni. Á miðvikudag 24. þ. m. verður lagt af stað frá Akranesi í bifreiðum norð-
ur í land og alla leið til Mývatns. Konungsskipið Dannebrog verður þá komið til Akureyrar og fara konungshjónin það-
an heimleiðis. — Þetta er í fjórða sinn, sem Kristján konungur X. og Alexandrina drottning heimsækja ísland.
A víðavangi
Aðalfundur
Sambands ísl. samvinnufélaga
hefst í dag á Akureyri. —
Framkv.stjórar Sambandsins
eru nýkomnir norður frá Rvík,
sömuleiðis Jónas Jónsson skóla-
stjóri Samvinnuskólans og
fleiri merkir samvínnumenn úr
höfuðstaðnum. Mun fundurinn
verða fjölsóttur og ber ýmis-
legt til, þ. á m. 50 ára afmæli
Ivaupfélags Eyfirðinga á morg-
un, sem haldið er hátíðlegt um
sama leyti og aðalfundurinn
stendur yfir. „Samvinnan“,
sem út kemur á morgun, er
sérstaklega helguð þessu
merkilega afmæli hins stærsta
og glæsilegasta samvinnufélags
á íslandi.
Vorhátíðir
Framsóknarmanna
eru haldnar í ýmsum hér-
öðum nú á næstunni. Á sunnu-
daginn kemur er vorhátíð Ár-
nesinga við Geysi. Og 27. þ.
m. halda Rangæingar sína
vorhátíð í Gunnarsholti. En
vorhátíð Borgfirðinga mun
að þessu sinni verða sunnan
Skarðsheiðar, í Vatnaskógi.
Strandamenn og Vestur-Hún-
vetningar halda sameiginlega
vorhátíð á Reykjatanga við
Ilrútafjörð, og munu þing-
maður Strandamanna, Her-
mann Jónasson forsætisráð-
herra og Skúli Guðmundsson
frambjóðandi Fi’amsóknarfl. í
V.-Húnavatnssýslu við síðustu
kosningar, mæta á þessari sam-
komu og taka þar til máls.
Austfirzkir bændur
ræða jarðræktarlögin.
Aðalfundur Búnaðarsam-
bands Austurlands var haldinn
um seinustu helgi.
Allmiklar umræður urðu á
fundinum um jarðræktarlögin
nýju. Var samþ. með 14 atkv.
gegn 10, að enda þótt jarð-
ræktarlögin nýju stæðu til bóta
í ýmsum atriðum teldi fundur-
inn þau til verulegra
hagsbóta fyrir bænda-
stéttina og skoraði því á
Búnaðarþing, sem koma á sam-
an í haust, að samræma lög
Búnaðarfélags íslands vxð þau.
Björn Hallsson bór.di á
Rangá var endurkosinn í
stjóm sambandsins og á Bún-
aðarþing.
Þeir menn á þessum fundi,
sem helzt virtust lögunum and-
stæðir, báru fram svohljóðandi
tillögu:
„Fundurinn ályktar:
a) að leita beri álits Búnað-
arfél. Islands og búnaðarsam-
banda áður en sett eru lög um
mikilsvarðandi málefni land-
búnaðarins og lítur svo á, að
það hefði átt að gera áður en
hin nýju jarðræktarlög voru
sett, "
b) að þótt þau hafi að geyma
ýms atriði til hagsbóta land-
búnaðinum, óskar fundurinn
þess að unnt verði sem fyrst
að jafna enn betur aðstöðu-
mun bænda til jarðræktar-
framkvæmda, og að Búnaðar-
fél. Islands fari áfram með
framkvæmd jarðræktarlag-
anna“.
Allur fundurinn virðist því
hafa verið sammála um það, að
ekki komi annað til mála en
að búnaðarþingið færi kosn-
ingafyrirkomulag félagsins til
samræmis við jarðræktarlögin
og haldi áfram að fara með
framkvæmd þeirra.
Þingmenn Eyfirðinga
héldu leiðarþing að Saurbæ í
Eyjafirði 7. þ. m. — Fyrstur
tók til máls Bernharð Stefáns-
son, aðallega um fjármálin og
jarðræktarlögin nýju. Næstur
tók til máls Einar Árnason, um
ýms mál er síðasta Alþingi
hafði til meðferðar, einkum
þau mál, er lutu að landbúnað-
inum. Ýmsir aðrir tóku til máls
og beindu fyrirspurnum til
þingmannanna, er þeir svör-
uðu. Að lokum var gerð með
33 atkvæðum gegn 2 ályktun
þess efnis, að þaklca þing-
mönnum kjördæmisins, ríkis-
stjórn og Framsóknarflokkn-
um fyrir störf sín í þágu land-
búnaðar. Lýsti fundurinn sér-
staklega ánægju sinni yfir
jarðræktarlögunum nýju og
taldi breytingar, sem á þeim
hafa verið gerðar til mikilla
bóta.
Ósigur ólafs Thors.
Ólafur Thors hefir nú beðið
algerðan ósigur í verkfalls-
brölti sínu út af síldarverðinu
og haft af því hina mestu
sneypu. En eins og kunnugt er,
var hann búinn að hóta því
með miklum svigurmælum, að
allur síldveiðiflotinn skyldi
liggja í höfn og ekki fara á
veiðar, ef verðið á bræðslusíld
í ríkisverksmiðjunum yrði und-
ir 6 kr. En þegar á reyndi og
útgerðarmenn höfðu kynnt sér
greinargerð verksmið j ust j órn-
arinnar, sneru þeir allir baki
við hinum hvatvísa „foringja“
og flýttu sér að gera samninga
við verksmiðjurnar. Enda fá
þeir nú hærra verð (kr. 5,30)
fyrir síldina en nokkru sinni
fyr í sögu verksmiðjanna. Og
svo aumlega tókst fyrir Ólafi,
að einn þeirra þriggja sunn-
lenzkra útgerðarmanna, sem
hann hafði sérstaklega sett í
nefnd til að stjóma verkfall-
inu (Bjami Ólafsson á Akra-
nesi) varð fyrstur til að sigla
skipi sínu norður til veiðanna.
Er Bjarni þó ákveðinn íhalds-
maður. En þannig er flokks-
forysta ólafs, að jafnvel þeir
flokksmenn hans, sem hann
treystir bezt, neyðast til að
hafa fyrirskipanir hans að
engu. Og vel er að tilraunir
þessa ábyrgðarlausa angurgapa
til að eyðileggja síldarvertíð-
ina, hafa orðið honum sjálfum
til smánar, en engum öðrur*
tii ógagns.
Hvemig „bændavinirnirf-
„fylgjast með“!
I blaði Jóns í Dal, sem út
kom 13. þ. m., skrifar fjár-
málasérfræðingur varaliðsins
langa grein um gengismál, og
á sú grein að vera svar við
grein Þóris bónda Steinþórs-
sonar hér í blaðinu. I grein-
inni talar þessi spekingur um,
að „kaupfélagsstjórar geti
ennþá svalað tilhneigingum
sinum til að veita takmarka-
lausu vöniflóði inn í landið“
e. s. frv. (Framsókn 27. tbl. 4.
síða, 3. d.). Er þetta nokkuð
áberandi dæmi þess, hvemig
„bændavinirnir“, sem aðstoða
Jón í Dal, fylgjast með ástand-
inu í sveitum landsins. Er þessi
tröllasaga um hið „takmarka-
lausa vöruflóð“ í búðum kaup-
félaganna auðsjáanlega etin
beint upp úr Morgunblaðinu og
Vísi. En þessi íhaldsblöð eru
nú daglega að reyna að æsa
Reykvíkinga upp með því, að
félög bændanna fái ótakmark-
aðan innflutning á kostnað
kaupmanna í Reykjavík. En
fólki utan af landi, sem til
Reykjavíkur kemur, mun tæp-
lega finnast þessi skrif rétt-
mæt, þegar það lítur í búðar-
glugga höfuðstaðarins og ber
saman við kaupfélagsbúðimar
heima fyrir. Og hvað segja
menn svo um málgagn sem
þykist vera „bændablað —«
samvinnublað", en lepur ósann-
indin um innflutning lcaupfé-
laganna ómelt upp úr kaup-
mannablöðunum í Reykjavík?
Misnotkun fánana.
Það hefir vakið gremju hjá
fjölda fólks, hversu íhalda-
menn hafa misnotað íslenzka
iánann með því að hafa hann
sem flokksmerki 6 kosninga-
Frh. á 4. síðu.