Tíminn - 01.07.1936, Blaðsíða 1

^gteibðkt
®ð tnnfeelmta á tanðaoag !£„
öitnl 2353 - Póst^tj OÖJ
0íaíbbag!
blaboine et I. Jáni
i&tsattflutínn featat 7 ft.
XX. árg.
■ 1 - 1
Reykjavík, 1. júlí 1936,
27. blað.
íhaldið
og skaífarnir
Eitt af því, sem íhaldsblöðin
beva á borð fyrir lesendur sína,
er fullyrðingin um það, að hér
á íslandi séu skattar og tollar
til ríkissjóðs hærri en í nokkru
öðru landi. Og vafalaust hafa
ýmsir lagt trúnað á, að þetta
væri satt.
En þetta, að hér á landi séu
skattar og tollar til ríkisins
liærri en annarsstaðar gerist,
eru hin herfilegustu ósannindi.
Ýmsir þeir ihaldsmenn, sem
bera þessi ósannindi fram, gera
það vafalaust viljandi og gegn
betri vitund. Aftur á móti má
búa9t við, að sumir íhalds-
menn, t. d. ritstjórar Morgun-
blaðsins viti ekki betur, því að
það er alkunna, að margt af
því fólki, er alveg gersneytt
allri þekkingu á málefnum
annara þjóða, en fleiprar um
þau það eitt sem „passar í
kramið'* 1 á hverjum tíma —
satt eða logið eftir því sem
bézt hentar.
Til þess í eitt skipti fyrir
allt, að hnekkja þessu þvaðri
íhaldsblaðanna, voru birt-
ar hér í blaðinu niðurstöður úr
skýrslu um samanburð á gjöld-
um til ríkissjóðanna víðsvegar
úm heim. En skýrsla þessi er
gerð af Paul Studenski pro-
fessor í hagfræði við verzlun-
arháskóla í New York, og gef-
in út af Skattrannsóknarstofn-
uninni (The Tax Reserch
Foundation) í Bandaríkjunum.
Er skýrslan byggð á ná-
kvæmri rannsókn amerískra
visindamanna á reikningum
hinna einstöku ríkja, og er þar
sérstaklega reiknað út, hversu
háir skattar og tollar séu að
meðaltali á mann í hverju ríki.
Til þess að fá algerlega hlið-
stæðan samanburð, er öllum
upphæðum breytt í ameríska
mynt.
Skýrsla þessi sýnir m. a.
eftirfarandi staðreyndir:
í Norðurálfunni allrí, að
Rússlandi og Bretlandi undan-
skildum, er meðalupphæð á
íbúa 26,98 dollarar.
í Noregi er meðalupphæðin
á íbúa 25,82 dollarar.
í Svíþjóð er meðalupphæðin
á íbúa 26,67 dollarar.
í Danmörku er meðalupphæð-
in á íbúa 29,06 dollarar.
En á íslandi er meðalupp-
hæðin, samkvæmt landsreikn-
ing og fjárlögum
Árið 1934 28,25 dollarar
— 1935 21,89 —
— 1936 23,12 —
— 1987 23,85 —
Hvað sýnir þetta yfirlit?
Það sýnir, að skattar og toll-
ar pr. íbúa á Islandi eru lægri
en í Danmörku, Noregi og Sví-
þjóð.
Og það sýnir, að skattar og
tollar pr. íbúa á Islandi eru
lika lægri en skattar og tollar
pr. íbúa í Norðurálfunni, þegar
tekið er meðaltal hinna ein-
stöku ríkja.
Síðan þessi gögn voru birt
iiér í blaðinu, hafa íhaldsblöðin
steinþagað um „háu skattana“
hér á landi. Þau hafa ekki
treyst sér til að andmæla með
einu orði, enda er hér urp ó-
Hálf öld
Kaupfélag Eyfirðinga á
hálfrar aldar afmæli. Og þann
19. f. m. héldu eyfirzkir sám- J
vinnumenn mikla hátíð, sem j
sótt var úr öllum sveitum
báðu megin Eyjafjarðar. Og
þessi mikla samvinnuhátíð var
raunar sótt úr öllum héröðum \
landsins. Því að 18. f. m. var
aðafundur Sambands íslenzkra
samvinnufélaga settur í höfuð-
stað Norðurlands, og fulltrúar
allra sambandsfélaganna tóku
þátt í sigurgleði hinna ey-
firzku samherja.
Og vissulega mátti afmælis-
hátíð Eyfii'ðinga heita sig-
urhátíð. Því að Kaupfélag
Eyfirðinga er í dag stærsta og
glæsilegasta samvinnuf'élag
landsins og stendur fullkom-
lega á spoi'ði þeirn ei'lendum
samvinnufélögum, sem rekin
eru með beztum árangri og
mestu nýtízku sniði.
En hinir eldri samvinnu-
menn við Eyjafjöi'ð mega
rnuna tvenna tíma. Þeir mega
muna þá tíma, þegar sam-
vmnufélagið í Eyjafii’ði var
lítið og vanmáttugt og smáum
augum var á það litið. Þeir
mega muna þann tíma, þegar
verzlunarhús kaupfélagsins var
lítið og lágt, og kaupmanna-
verzlanirnar gnæfðu yfir það
um allan bæinn. Þeir mega
muna það, þegar andstæðing-
ai' félagsins réðu einir öllu í
bæjarstjórn, á Alþingi og í
ríkisstjórn og ofsóttu það með
sköttum eins og önnur sam-
vinnufélög. I dag gnæfa hin
nýju stói'hýsi Kaupfélags Ey-
firðinga hátt yfir hin gömlu
vígi hi'ömandi andstöðu. Og
samvinnustefnan er oi’ðin vold-
ugt afl í löggjöf og stjórn
landsins og þjóðarinnar allrar.
Sama dag sem samvinnuhá-
tíðin var haldin í Eyjafirði
safnaðist saman í kirkjugarð-
inum í Reykjavík hópur sam-
vinnumanna við gröf Hall-
gríms Kristinssonar, til
að leggja sveig á leiði hans.
Sá sveigur var gjöf frá
Kaupfélagi Eyfirðinga, og á-
stúðai'vottur eyfirzkra sam-
vinnumanna við minningu þess
manns, sem þeir telja verið
hafa mestan brautryðjanda
félags síns, til þess manns, sem
lífs og liðinn er tignaður sem
höfðingi samvinnunnar á Is-
landi.
Megi sú athöfn og ómurinn
af sigurgleðinni í Eyjafii'ði
verða hvatning til samvinnu-
manna í Reykjavík og í öllum
byggðum landsins, um að
verða eigi rninni fyrir sér í
fxamtíðinni en samherjanxir í
Eyjafirði og höfuðstað Noi'ð-
urlands.
hrekjanlegar staðreyndir að
ræða. Hinsvegar hefir Thor
Thors skrifað grein í Mbl. til
að bera það af sér að hann hafi
á norræna þingmannafundin-
um tekið undir hinn gamla róg
íhaldsblaðaixna.
Hitt eiga íhaldsmenn eftir að
gera grein fyrir, hveravegna
þeir hafa skrökvað því, að
þjóðinni, að skattar og tollar
hér á landi væru hærx’i en al-
mennt gerist í öðrunx löndum,
Ivar Wennerström
Hjalmar Lindroth
Sven Tunberg Einar Raif
Hér að ofan sjást fjórir af hinunx sænsku gestum „sænsku vikunnar“, senx nú stendur yfir í Reykjavík; Ivar Wenner-
sti’öm ríkisþingsmaður, Hjalmar Lindroth prófessor í Gautaborg, fulltrúi Sænsk-ísl. félagsins í Svíþjóð, prófessor Sven
Tunberg í’ektor háskólans í Stokkhólnxi og Einar Ralf söngstjóri sænska karlakórsins.
A víðavangi
Konungsheimsóknin.
Eins og skýrt hefir vei’ið ,
fiá hér í blaðinu, konxu kon- ]
ungur og di’ottning til Reykja- |
víkur á konungsskipinu Danne- ;
brog 18. f. nx., og' er þetta í ,
fjórða sinn, að þau koma hing-
að til lands á ríkisstjórnarár-
unx sínum. í för með þeim var
að þessu sinni yngri sonur
þeirra, Knútur pi'inz og kona
hans, Matthildur prixxsessa, en
hún er hróðurdóttir konungs.
Fólk frá konungshirðinni var
einnig með í förinni. Konungs-
föi'inni var svo hagað, að
fyi’st var farið frá Reykjavík
til Geysis og gist á Laugar-
vatni, en Sogsvirkjunin skoðuð
í bakaleið. Að lokinni dvöl í
Reykjavík var fai’ið sjóleiðina
til Akrariess, þaðan 1 bifreiðum
um Borgarfjörð og Norðurland,
austur til Mývatns. Þó fór
konungsfylgdin með skipinu
frá Sauðái’króki til Akureyrar,
af því að brú hafði skemmst
af vatnavöxtum. Frá Akureyri
var lagt í haf og kom konungs-
skipið hvergi við á leið austur
með landi. En foi’sætisi’áðherra
lxefir nú borizt skeyti frá kon-
ungi, þar sem þakkaðar eru
nxóttökur og landi og þjóð árn-
að heilla.
„Sænsk vika“
var opnuð í Reykjavík í gær,
af Hei’manni Jónassyni for-
sætisi'áðherra. Er „vikan“ hald-
in til að kynna sænska menn-
ingu hér á landi og efla kynn-
ingu milli Isleridinga og Svía.
Eru hingað komnir margir á-
gætir menn úr Svíþjóð, sem
þátt taka í vikuixni, og flytja
ýmsir þeirra fyrirlestra. Þá er
hér nú mættur einn bezti söng-
flokkur Svía, og opnuð hefir
verið sýning sænskra lista-
verka í Reykjavík. Sænska í'ík-
isstjórnin hefir seixt sérstakan
fulltrúa fyrir sína hönd. Er það
Ivar Wennex’sti'önx fyrv. i’áð-
hei’ra, senx nxörgum er góð-
kunnur hér á landi og kvæntur
íslenzkri konu. Þetta er fyrsta
„sænslca vikan“, senx hér er
haldin, en „íslenzk vika“ vai’
lxaldin í Stokkhólmi haustið
1982, fyrir forgöngu sænskra
íslandsvina.
„Fehxnöfnin“.
Ihaldsblöðin megja, að á
,.landsfundi“ þeirra, sem hald-
inn var á dögunum, hafi nxætt ,
um 300 fullti’úar. Nýja dag- |
Ixlaðið hefir skorað á miðstjórn !
íhaldsflokksins að birta nöfn
þessara 300 maixna, svo að al- :
nxenningur geti séð, hverskon- |
ai’ söfnuður þai-na hefir verið J
saman kominn. En nú er liðinn ;
hálfur mánuður, og exxn hafa i
nöfnin ekki verið birt. Hvað
veldur? Finnst flokksstjórn- j
inni þessir fulltrúar vera „ó-
hrein börn“, sem ekki sé ráð-
legt að flagga með í sveitum
landsiixs ?
Menningarstarf
Kaupfélags Eyfirðinga.
Á framhaldsaðalfundi Kaup-
félagsins, sem haldinn var í
sambandi við 50 ára afmælis-
: hátíðina á Hrafnagili, var ein-
1 um i’ómi samþykkt eftirfarandi
■ ályktun:
„Fimmtugasti aðalfundur
Kaupfélags Eyfirðinga, haldinn
að Hrafnagilsþingstað 19. júní
1936 samþykkir að varið sé
50,000 — fimmtíu þúsund —
krónum úr Menningarsjóði og
félagssjóði til styrktar bygg-
ingu heimavistarskóla fyrir
börn í sveitum umhverfis
Eyjafjörð. -
Stjórn Menningarsjóðs út-
hlutar fé þessu eftir reglum,
sem hún setur þar um“.
Vorhátíð samvinnumanna
í Rangárþingi.
Samvinnumenn í Rangáx-þingi
efndu til vorhátxðar að Gunn-
arsholti síðastliðinn laugardag,
27. júní. Þangað sóttu um 600
manns víðsvegar úr héi’aðinu.
Veður var hagstætt, sólskin og
logn og hlýindi lengst af dags-
ins.
Helgi Jónasson héi’aðslæknir
setti samkomuna og stjórnaði
lxenni.
Sjö nxenn fluttu í-æður.
önnur skemmtan var kapp-
xeiðar, reipdráttur, söngur og
danz.
Hátíðahöld þessi höfðu yfir
sér ánægjulegan blæ og fóru
hið bezta fram. Nokkurn þátt
í því hefir sjálfur skemmti-
staðux’inn átt, þanxa voi'u að
kalla einvöi'ðungu innanhéraðs-
menn í umhverfi, senx í senn
er fagurt og sögulegt. Þennan
sama dag fyrir 10 árunx, var
byi’jað að mæla fyrir girðing-
um sandgi’æðslunnar á þessunx
slað, þá voi'u lxinir víðu vellir,
sem nú blöstu við auga, um-
vafðir gróðri, svöi’t eyðimöi’k.
Vorhugur samvinnunxanna
hlýtur að njóta sín á slíkum
stað.
Vorhátíð samvinnumanna að
Reykjaskóla í Hrútafíi’Si.
Hún var haldin s.l. sunnudag
28. f. íxx. fyrir Vestur-IIúna-
vatnssýslu og Strandasýslu.
Hátt á þriðja hundrað
inanns tók þátt í hátíðinni.
Hún hófst með guðsþjón-
ustu, og prédikaði sr. Jón
Guðnason á Pi'estsbakka, síðan
fóru fram ræðuhöld, söngur og
loks dans. — Ræður fluttu
Hernxann Jónasson forsætisráð-
herx’a, Skúli Guðmundsson
kaupfélagsstjóri og Jón Sig-
ui'ðsson skólastjóri,
Hátíðin stóð til miðnættis og
fór hið bezta fram. Og hún
bar ótvíiæðaix vott um vaxandi
fylgi samvinnunnar í þeim
tveim héröðum, er þarna áttu
hlut að máli.
Ihaldið boðar landsmálafundi
í Eyjafirði.
Garðar Þorsteinsson fyrv.
fi'ambjóðandi íhaldsins í Eyja-
firði hefir auglýst í útvarpinu,
að hann boði til landsmála-
funda á ýmsum stöðum þar í
héraði um þessar nxundir. Skýi’-
ir hann frá því jafnframt, að
Sigurður „mosaskeggur“ fari
með honum á fundi þessa.
Má það furðulegt heita, að
Garðar skuli telja það viðeig-
andi, að sýna sig í Eyjafirði
nú, að nýafstaðinni hinni veg-
legu afmælishátíð Kaupfélags
Eyfii’ðinga. Því að á Alþingi
hefir Garðar sýnt alveg furðu-
legan fjandskap í gai'ð þessa
félags, þar sem hann hefir róg-
borið samvinnumenn héraðsins
fyrir okur, og lagt fram frum-
varp til laga um, að tekinn yi'ði
af félaginu að nokkru leyti um-
ráðaréttur yfir eignunx þesa
(sbr. fi'umvarp lxans um frysti-
gjald beitusíldar). En þetta
frunxvarp gefur nokki’a hug-
mynd um það, hvemig sunxir í-
haldsmenn hugsa sér að fara
að gagnvart samvinnufélögun-
um, ef þeir fengju nxeirahluta-
aðstöðu á Alþingi.
Segja má, að Garðari hæfi
föruneyti það, er hann hefir
valið sér. Og fá nú eyfirzkir
bændur tækifæri til að þakka
Torsten Ohde
ritstjóri frá Stokkhólmi er
væntanlegur hingað áður en
sænsku vikunni lýkui', og flyt-
ur hér erindi. Hann er einn af
Þekktustu sanxvinnumönnum
Svía.
Sigui'ði „mosagreinina“ og aðr-
ar svívirðingar hans í garð
bændastéttarinnai’.
Sneypuför.
Tveir þessara fuixda voru
haldnir sl. sunnudag á Hi’afna-
gili og í þinghúsi Glæsibæjar-
hrepps.
Á fundinum á Hrafnagili
mætti Einar Árnason alþm. af
hálfu Fi’amsóknarflokksins,
Sigui’ður Kristjánsson fyrir í-
haldið og Svafar Guðmundsson
úr „varaliðinu“.
Samþykkt var með 32 atkv.
gegn 12 fundai'ályktun um að
lýsa trausti á núvei’andi ríkis-
stjórn og þingmönnum kjöi'-
dæmisins.
Á fundinum í Glæsibæjar-
lireppi mætti Bemharð Stef-
ánsson alþm. af hálfu Fram-
sóknarflokksins, Gai’ðar Þor-
steinsson fyi'ir íhaldið og Stef-
án í Fagraskógi úr ,vax-aliðinu‘.
I framsöguræðu ræddi Garðar
nxest um nýju jai'ðræktarlögin
og vildi nota þau til ádeilu á
Framsóknarflokkinn.
En lyktir urðu þær, að sam-
þykkt var nxeð 81:14 atkv.
tillaga um að lýsa trausti á
ríkisstjórninni og þingmönnum
Eyfix'ðinga og að lýsa yfir á-
nægju fundarins með jarð-
ræktarlögin.
I Glæsibæjarhreppi hefir í-
haldið og varalið þess áður tal-
ið sig eiga mikið fylgi.
Er för þeirra Garðars og
„mosaskeggs“ hin sneypuleg-
asta.