Tíminn - 09.07.1936, Page 4
110
TÍMINN
Ráðunauttirínn
og jarðrækt-
arlögin
Fr&mh. af 1. aíðu.
svo vant við látið, þegar því
var sent frumvárp til ábúðar-
laga, sem nú er orðið að lögum
fyrir ötula framgöngu Fram-
sóknarmanna, að þá vanst því
ekki tími til að láta uppi neina
umsögn um það. Var það þó
mjög mikið hagsmunamál fyr-
ir stóran hluta bændastéttar-
innar — alla leiguliðana. Bún-
aðarþingið hefir jafnvel ekki
látið til sín taka um að jarð-
ræktarlögin væru endurskoðuð,
sem allir munu þó viðurkenna,
að nauðsynlegt var að gjöra.
Ráðunauturinn leggur á-
herzlu á, hver óhæfa hafi verið
að fresta ekki samþ. laganna
og bíða eftir áliti Búnaðar-
þings. En þess ber að gæta, að
það hefði getað tafið málið um
ófyrirsjáanlega langan tíma.
Búnaðarþing mundi sennilega
hafa vísað málinu til umsagnar
sambandanna og þau ef til
vill til hreppabúnaðarfélaganna.
Það má geta næn-i hvað fljótt
gengi að ná fullu samkomulagi
með slíkri aðferð, einkum þeg-
ar til eru menn, sem tilbúnir
eru að skapa ágreining um öll
nýmæli meira og minna af póli-
tískum ástæðum.
Framsóknarmenn munu aft-
ur á móti alltaf tilbúnir að
taka upp eða styðja allar þær
umbætur, sem fram kunna að
koma við jarðræktarlögin, því
auðvitað geta alltaf komið
fram atriði til umbóta, sem
taka þarf til greina jafnóðum
og reynslan kennir hvað bezt
hentar. Þótt ekki komi til mála
að bíða eftir ófundnum umbót-
um með þær, sem þegar er bú-
ið að koma auga á.
Það er næsta furðulegt, þeg-
ar ráðunauturinn er að tala um
valdarán yfir Búnaðarfélagi Is-
landi í sambandi við breyting-
ar á kosningum til Búnaðar-
þings, því almenn og bein kosn-
ing hlýtur alltaf að tryggja
\ald meiri hluta bænda yfir
Búnaðarþingi, og þó fullt tillit
tekið til minni hlutans þar sem
hlutfallskosning er við höfð. Ef
hér því um tilfærslu á valdi
yfir Búnaðarþingi er að ræða,
þá er það úr höndum tiltölu-
lega fárra manna og í hendur
bændastéttarinnar í heild.
Það er vonandi að með þess-
um breytingum á kosninga-
fyrirkomulagi, ásamt auknurn
starfskröftum, verði Búnaðar-
þing framvegis betur til for-
ustu fallið fyrir alhliða nýmæli,
landbúnaðinum til framfara og
ljái þeim öflugan stuðning að
því leyti, sem það á eklci frum-
kvæði þeirra.
Ráðunauturinn átelur há-
mark þeirrar upphæðar, sem
hver einstaklingur fær notið ár-
lega. Það mun þó öllum ljóst,
að því eru takmörk sett sem
ríkissjóður fær risið undir að
greiða, og ef mikill fjöldi
bænda hagnýtti sér þau ákvæði,
sem um þetta eru sett mundi
það verða hin geysilegasta
gjaldbyrði. í öðru lagi er jöfn
og almenn framför í umbótum
affarasælust og við hana ber
að miða. Má það fara að verða
nokkurt áhyggjuefni þeim er
landbúnaðarmálunum veita for-
stöðu hve mikill aðstöðumunur
einstakra jarða og jafnvel hér-
aða er að verða fyrir breytta
búnaðarháttu og mismunandi
skilyrði til ræktunar og afurða-
sölu.
Um hámarksstyrkinn má
fullyrða, að hann er sízt of
lágt til tekinn, hvorki mun
þjóðarhagur leyfa að meira en
kr. 5000,00 séu bundnar í
hverju býli af jarðabótastyrk,
því mjög stórfelldur tilkostn-
aður krefur tilsvarandi stór-
felldrar framleiðslu, og með til-
liti til söluörðugleika nútímans
er ekki æskilegt að auka hana
nema í hæfilegu tilliti til fjölda
þeirra einstaklinga, sem á henni
lifa. Og í öðru lagi ber nú að
stuðla að býlafjölgun eftir því
sem unnt er, og að því, er há-
marksstyrknum ætlað að stuðla
að miklum mun. Er vonandi að
umrædd ákvæði ásamt nýbýla-
lögunum verði til að draga úr
þeim miklu vandræðum, er at-
vinnuleysi nútímans veldur.
Ráðunauturinn reynir að
koma inn óánægju hjá bænd-
um með þær breytingar, sem
gerðar liafa verið á styrk til
jarðabótanna, með tilliti til
gildis þeirra og tilkostnaðar
manna við þær. Og hann birtir
dærni, þar sem þær valda lækk-
un á styrk. En hann varast að
koma með dæmi þar sem það
gagnstæða á sér stað, og fær
hann þó ekki leynt því, að þau
dæmi eru miklu fleiri. '
En aðalatriðið er ekki hvern-
ig sá samanburður reynist,
heldur að styrkurinn verði
réttmætari en áður, miðað við
tilkostnað og gildi þein-a um-
bóta, sem styrkur er veittur
til. En það rökræðir ráðunaut-
urinn ekki.
Eg vil nú skora á P. E. að
mótmæla því, ef hann treystir
sér til, að góð áburðargeymsla,
vönduð framræsla og matjurta-
ræktun séu þær framkvæmdir,
sem leggja beri höfuðáherzlu á.
En þetta eru þær framkvæmd-
ir, sem mest eru hækkaðar í
styrk.
Þá mun það ekki orka tví-
nrælis við næga athugun, að
þeir sem eru svo lánsamir að
búa á jörðum, sem svo eru auð-
veldar til ræktunar, að hvorki
þarf framræslu né fræsáðning-
ar vegna þurlendis og gróður-
magns jarðvegsins (en þar
kemui- helzt lækkunin niður)
njóti alltaf hlutfallslega mestra
hagsmuna af jarðabótastarfi
sínu. Enda hlýtur svo alltaf að
verða meðan jarðabótastyrkur-
inn ekki jafngildir þeim tu-
kostnaði, sem aðstöðumuninum
veldur.
Þá hneykslast ráðunauturinn
mjög á því að jarðir með vél-
tækum flæðiengjum eru ekki
lægri í styrk en aðrar. En þess
ber að gæta, að þetta eru að-
eins önnur hlunnindi, sem ein-
staka jarðir hafa án tilverkn-
aðar ríkissjóð. Og ráðunaut-
ui'inn mun þó varla telja fært
að miða jarðræktarstyrkinn
við gæði hverrar jarðar fyrir
sig, en miða ekki eingöngu við
j ai-ðabótastörf in.
Árásarhneigð ráðunautsins
er jafnvel svo mikil að hann
leitast við að skapa andúð gegn
fyrirmælum 17. greinar, um að
styrkurinn verði „vaxtalaust
fylgifé" jarðanna, þótt hann
komizt ekki hjá að viðurkenna
að sú hugsun, sem þar liggur
til grundvallar sé rétt. Hann
segii' að fyrirmælin „orki tví-
mælis“ og að „mai'kmiðinu sé
ekki náð“ með ákvæðum grein-
arinnar, án þess að benda á
betri leiðir eða á annan hátt að
finna orðum sínum stað.
Annars er það eftirtektar-
vert, að ráðunauturinn virðist
þarna vilja ganga lengra en
lögin, því vitað er að sam-
flokksmenn hans og íhalds-
menn yfirleitt, hafa allra mest
réynt að rægja þessa grein, fyr-
ir að hún gangi á hlut bænda,
og jafnvel kallað styrkinn láns-
fé til að reyna að villa mönn-
um sýn.
Sannleikurinn er, að þetta
Bezta
Munntóbakið
er írá
Brödrene Braun
KAUPMANNAHÖFN
Báðjíð kaupmann yðar um
B.B. munntóbakið
Fœst allsstaðar.
Mínnlngarorð
Þann 29. maí 1935 lézt að
heimili sínu, Ormsstöðum í
Breiðdal, merkiskonan Sigríð-
ur Bjarnadóttir frá Viðfirði.
Hún var systir Dr. Bjöms
Bjarnasonar og þeirra systkina.
Sigríður Bjarnadóttir var
fædd 18. ágúst 1861 í Viðfirði
í Suður-Múlasýslu. Foreldrar
hennar voru Bjai'ni Sveinsson,
bóndi í Viðfirði og Guðrún
Jónsdóttir kona hans. Móður-
foreldrar hennar tóku hana,
þegar hún var hálfsmánaðai'-
gömul. Þau bjuggu þá á Stuðl-
um syðra megin við Viðfjörð,
og var hún hjá þeim til 8 ára
aldurs. Þá fluttist hún aftur til
foreldra 'sinna að Viðfirði á-
samt afa sínum og ömmu, sem
þá hættu búskap fyrir aldurs
sakir. Eftir það dvaldi hún
heima hjá foreldrum sínum til
21. árs aldurs. Þótti hún mjög
myndarleg stúlka.
Eiríkur Jónsson bóndi að
Hlíð í Lóni missti um þetta
leyti konu sína, Þorbjörgu
Jónsdóttur frá 5 ungum börn-
um. Hann leitaði til Sigríðar og
fékk hana til að veita heimil-
inu forstöðu. Sjálfur sótti hann
hana austur að Viðfirði vorið
1883. 1 Hlíðarheimili voru 25—
26 manns — 5 ung börn og
eitthvað af tökubörnum, þegar
Sigríður tók við því. Þetta var
því vandasamt starf, en hún
stjómaði þessu stóra heimili
með dugnaði og fyrirhyggju.
Hún giftist Eiríki í nóv.
1888. Og á þeim 9 árum, sem
þau bjuggu saman á Hlíð, eign-
uðust þau 6 böm, sem öll eru
enn á lífi. En heilsa Eiríks
var mjög slæm á þessum árum,
og réðu læknar honum til að
flytja að sjó. Þess vegna fluttu
þau hjónin frá Hlíð og út í
Papey árið 1897. Þá voru sum
stjúpbörn Sigríðar gift og
fóru þau með til Papeyjar.
En eftir 2 ára dvöl í Papey
lézt Eiríkur af hinum langvinna
sjúkdómi 1899 og var jarð-
settur þar. Þá stóð Sigríður
ein uppi með 6 börn, það elzta
11 ára, en það yngsta 4 ára.
Eftir lát manns síns bjó hún
aðeins eitt ár í Papey, þó hún
kynni þar annars mjög vel við
sig.
Eftir það dvaldi Sigríður á
ýmsum stöðum, en lengst var
hún í Hamarseli í Geithella-
hreppi hjá stjúpdóttur sinni,
eða frá 1901—1907. Voru þá
flest börnin orðin stálpuð, það
yngsta 12 ára gamalt. Þá
dvaldi hún síðustu 15 ár æfi
sinnar lengst af hjá Guðlaugu
dóttur sinni að Ormsstöðum í
Breiðdal. Öll börn Sigríðar eru
enn á lifi og hin mannvænleg-
ustu og vel þekkt á Austur-
landi.
Sigríður var mjög starfsöm
kona, enda þrekmikil til vinnu
framan af æfi. Hún var mjög
D'úhneigð. Skynsöm var hún og
fróð um mai'gt. Hún mátti
ekkert aumt sjá, án þess að
reyna að hjálpa. Hún var í einu
orði sag-t mjög góð kona. —
Hjálpsemi og fómfýsi voru
sterkir þættir í sálarlífi henn-
ar. Síðustu ár æfinnar helgaði
hún að mestu barnabörnum
sínum, og hafði af þeim hina
mestu ánægju.
Hún var jarðsett í Papey við
hliðina á manni sínum.
Fyrir böm sín var hún frá-
bær og ástúðleg móðir. Hún
benti þeim snemma á það, að
hafa opinn hug fyrir öllu góðu
og göfugu. Þau ge.vma því um
hana margar ljúfar minningar.
Allir vinir hennar kveðja hana
með hlýjum huga. Guð blessi
minningu hennar.
Eiríkur Sigurðsson.
ákvæði er eitt það ákveðnasta
hagsmunamál sveitanna og
landbúnaðarins, sem fram kem-
ur í lögunum, því styrkurinn
er, eins og áður, veittur kvaða-
laust til jarðabótamanna. Það
er einungis reynt að tryggja
það, að þeir sem kynnu að vilja
braska með jarðir og yfirgefa
sveitina, geti ekki flutt burt
með sér þá fjármuni, sem ríkið
hefir veitt þeim til almennings-
heilla. Ef jarðabætur kæmu
ekki að notum fyrir alda og
óborna, væri ekki rétt að veita
styrk til þeirra af almannafé.
En það gjöra þær því aðeins,
að hagsmunimir, sem þær veita
fari ekki allir í gi'eiðslur vaxta
og afborgana, af því að þær
hafi verið keyptar svo dýru
verði.
Það er því hin ósvífnasta
blekking að ríkissjóður sé með
þessu að seilast til eignar á
jörðum bænda, því þetta er
einmitt stórt átak til að tryggja
það, að bændur geti framvegis
lísið undir því að greiða vexti
og afborganir af kaupverði
jarða sinna, þar sem kaupverð-
ið verður fyrir þetta ákvæði
lægra en ella væri.
Að lokum gjörir ráðunaut-
urinn að árásarefni að lagt er
til, að tekið sé til athugunar,
hvort veita skuli fé til fram-
kvæmda á þeim jörðum, sem
sterkar líkur eru til að leggist
í auðn. Er það furðulegt
Heyvinnuvélar
nokkrar sláftuvélar
og rakstrarvélar.
Samband ísl. samvinnufélaga
33
Kampóla
tt
heitir raksápan, sem þeir vandlátu nota.
Ef þór eruð skeggsár og viljið nota góða
raksápu þá reyniö ,,K-a-m-p-ó-l-a“
Sverasta og erfiðasta skeggrót beygir sig
í auðmýkt fyrir „Kampóla“.
Sápuverksmiðjan „Sjöfn“
framleiðir »Kampóla«
ÁrlO 1904 var
i fyrsta elnn
þaklast 1 Dao-
mArkvt tr
ICOPAL.
Bezta og ódýraata efni í þök. TIu ára ábyrgö i þöknnum.
Þnrfa ekkert yiöhald þann táma.
Létt. ------- Þétt. -------- Hlýtt.
Betra en bárujárn og málmar. Endist eina vel og aklfnþðk.
Fseat alataöar á lalandi.
Jens Villadsens Fabriker
Kalvebodbrygge 2. Köbenhavn V.
Biðjið um verðekrá vora og »ýnishorn.
ábyrgðarleysi hjá honum að
telja það engu varða, hvort fé
er þannig á glæ kastað.
Hvað viðvíkur hagsbótum
þeim, sem mönnum á slíkum
jörðum eru boðnar, þá fullgilda
þær áreiðanlega þeim hagsmun-
um, sem þeir kunna að fara á
mis við í styrk. Og ætla má að
menn á slíkum jörðum, þar
sem framtíðin er vafasöm,
muni í miklu fleiri tilfellum
óska stuðnings laganna til bú-
staðafærslu en stríða áfram
í þeim, venjulega við þröngan
kost.
Það ætti að mega ætlast til
þess, að þeir menn, sem tekið
hafa að sér það lífsstarf, að
leiðbeina bændum í búnaði og
jarðrækt fyndu hjá sér skyldu
til að ræða þau mál, er að því
lúta af fullum trúnaði og
gjöri sig ekki bera að hlut-
drægri málfærslu eins og jarð-
ræktarráðunauturinn gjörir að
þessu sinni.
Gunnar Þórðarson.
Ritstjóri: Gísli Guðniundsaon.
Prentsmiðjan Aeta.