Tíminn - 26.08.1936, Blaðsíða 1

og lunbEÍuita S)afnai»ti. f6
eiml ‘>353 - Pó»tf)élf 961
©jaíbbagi
blaCetns tt I |Atti
Ácgangnrtnn foetai 7 fi.
XX. ár.
Víndrykkjan
á Þingvöllum
Sá atburður gerðist í
byrjun þessa mánaðar,
að verzlunarmannafélagið í
Reykjavík ætlaði að halda árs-
hátíð sína í þjóðgarðinum á
Þingvöllum. Nefndin, sem hef-
ir yfirumsjón með þjóðgarð-
inum, var hikandi við að veita
leyfi til slíkrar samkomu. En
hún tókst svo hörmulega, að
forstöðumenn hennar munu
ekki æskja að efna aftur til
slíkrar hátíðar. Það er líka ó-
sennilegt að aftur verði veitt
slíkt leyfi.
Samkoman átti að standa í
þrjá daga, laugardag, sunnudag
og mánudag. Mikill mannfjöldi
var þangað saman kominn, lík-
lega 4—5 þús. Fátt var af
kaupmönnum og eldri verzlun-
armönnum. Mest bar á ungu
fólki úr verzlunarstétt og auk
þess allskonar lýð, sem fylkti
sér utan um sjálfa félagsmenn-
ina og drógu samkomuna nið-
ur, af því að hún var illa und-
irbúin og unga fólkið missti á
sér stjóm og lenti í hóflausa
ölvun. Samkoman varð svo ó-
skapleg, sökum ölæðis, að ekki
munu dæmi um slíkt áður, svo
að sögur fari af. Og þeir sem
bera ábyrgð á þessu, er nokkuð
mikill hluti æskunar í höfuð-
staðnum, sem lætur við önnur
tækifæri mikið yfir vilja sín-
úm og getu til að taka við
stjóm lands og þjóðar.
Eftir skýrslu frá sjónar-
vottum, byrjaði „hátíðin“ með
því að fjöldi af hinu unga
fólki kom hálfdrukkið og jafn-
vel dauðadrukkið að bifreiðun-
um, sem áttu að flytja það til
Þingvalla. Má nærri geta, að
það létti ekki undir með þess-
um þjóðflutningi, að fá nokkuð
mikið af farþegunum í þessu
ástandi í fararbyrjun. Sjónar-
vottar segja, að meir en helm-
ingur gestanna hafi verið und-
ir áhrifum víns, og þeir sem
voru viti sínu fjær af ölæði,
skiftu mörgum hundruðum.
Áflog og ryskingar vora innan-
um óp og háreisti drukkinna
manna. Þjófnaður, og þó eink-
um lauslæti, átti sér stað í
ríkulegum mæli. Brotizt var
inn í læst útihús, en borð og
stólar og mikið af borðbúnaði
brotið og bramlað í gistihúsinu
Valhöll. Unglingar frá ferm-
ingu til tvítugsaldurs lágu
dauðadrukknir úti á víðavangi,
oft veinandi af veikindum og
sársauka. Vora þessir vesa-
lingar margir hverir sjúklingar
eftir fyrsta kvöldið. Leynivín-
salarnir sáu sér hér leik á
borði og seldu vöru sína dýrum
dómum. Talið er að flaskan
af „svartadauða“ hafi komizt
upp í 24 krónur. Samkoman
endaði með ólund og leiðindum
hjá öllum sem komið höfðu
nærri þessu.
Hinum ráðsettu kaupmönn-
um þótti minnkun að því, að
margt af starfsfólki þeirra
hefði tekið þátt í þessum leik,
og svo ramt kvað að óánægj-
unni, að blað hinnar skefja-
lausu ofdrykkju, Mbl., fór að
tala um þetta hátíðahald í
vandlætingartón.
Fvysiihús
i sveií
Bjarni bóndi Runólfsson er
um þessar mundir að koma upp
frystihúsi á bæ sínum, Hólmi
í Landbroti, og smíðar sjálfur
hús og setur niður allar vélar.
Húsið er steinsteypt, 10
metrar á lengd, 7 metrar á
breidd, ein hæð og ris. Niðri
verður vélarúm og tveir frysti- ;
klefar og uppi á lofti getur !
orðið þriðji frystiklefinn, ef
með þarf. Kælivélin hefir um
12 hesta afl og gengur fyrir
raforku frá rafstöð heimilisins.
Aðferðin er svonefnd kolsýru-
frysting og kostnaður er, segir
hann, 5000—6000 krónur fyrir
utan mína vinnu.
Frystihúsið er, segir Bjarni,
fyrst og fremst ætlað heimil-
inu. Verða frystar, eða kældar
ýmsar búsafurðir til neyzlu á
heimilinu og til sölu á markaði
i Reykjavík. 1 öðru lagi vonast
ég til að sveitungar mínir geti
notað frystihúsið. 1 Vestur-
Skaptafellssýslu er ekkert
frystihús og sýslan er sakir
hafnleysis og fjarlægðar frá
Reykjavík allra sýslna verst
sett um sölu afurða. Frysti-
húsið er tilraun til þess að bæta
úr þessu. Það nægir ekki aðeins
heimili mínu, heldur allri sveit-
inni og öllu héraðinu milli Mýr-
dalssands og Skeiðársands, ef
liúsrúm er aukið svo, að það
svari til vélanna með fullu
álagi. Yrði þá slátrað heima í
sveitinni og kjöt og aðrar slát-
urfjárafurðir fryst og flutt
jafnóðum til Reykjavíkur.
Frystihús þetta verður sem
fyr er getið, að mestu leyti
verk Bjarna sjálfs, en annars
eru slík hús verk margra kunn-
áttumanna. Með Bjarna hafa
þó unnið ýmsir góðir smiðir og
nefnir hann sérstaklega bræður
tvo, Sigurjón og Eirík Björns-
syni, er unnið hafi með honum
í mörg ár, gert margar raf-
stöðvar og smíðað með honum
fjölda véla.
Ég álít að þetta atvik eigi
að verða til þess að ofdrykkja
á almannafæri verði tekin til
sérstakrar athugunar, því að
víða er pottur brotinn, þó að
hér hafi mest verið aðgert.
Islendingar eru sýnilega
mjög drykkfelldir, og kunna
menn vart að fara með vín.
Og unga kynslóðin er sýnilega
mjög að baki hinum eldri
mönnum, sem fengið höfðu
þroska sinn áður en vínbannið
komst á.
Sumar samkomur lánast vel,
og aðrar illa. Alþingishátíðin
var þjóðinni til stórsóma í
þessu efni. Á afmælishátíð
Kaupfélags Eyfirðinga í júní,
voru um 3000 manns, og sá
ekki vín á nokkrum manni.
Talið er að enginn áberandi
drykkjuskapur hafi verið á
Þingvallafundi íhaldsmanna.
Laugarvatn er fjölsóttasti
baðstaður og sumargististaður
landsins, og það er sjaldgæf
undantekning að drukkinn
maður komi þangað. Má þakka
það að langmestu leyti stjórn-
semi Bjarna Bjarnasonar, sem
Reykjavík. 26, ágúst 1936.

A víðavangi
Slátran hófst
í Reykjavík á fimmtudaginn
var, 20. þ. m. Þrjá síðustu
daga vikunnar var slátrað um
300 dilkum hjá Sláturfélagi
Suðurlands. Heildsöluverð til
búða er á þessu kjöti kr. 1,80
pr. kg., en lækkar síðar, þegai-
aðalsláturtíð byrjar.
Síldveiðin og karfaveiðin.
Allir togarar eru nú hættir
síldveiðum, enda hefir nú um
skeið engin síld veiðst í herpi-
nót fyrir Norðurlandi nema
lítilsháttar á Þistilfirði. En
reknetaveiði er hinsvegar að
glæðast og má heita ágæt á
Siglufirði undanfarna daga. A
sunnudag og mánudag voru
saltaðar þar um 8 þús. tunnur.
Og nú er byrjuð mikil síld-
veiði í Faxaflóa. Komu 1100
tunnur á land á mánudag.
Komið hefir til mála að selja
þá síld til Rússlands. Síldar-
aflinn í sumar alls á landinu
mun nú vera orðinn rúml. 700
þús. mál bræðslusíldar og 170
þús. tunnur saltsíldar. Er þá
bræðslusíldin nærri helmingi
meiri og saltsíldin nærri þre-
falt meiri en á sama tíma í
fyrra. — Helmingur togara-
flotans — eða 19 alls — er nú
á karfaveiðum eða í þann veg-
inn að byrja á þeim.
Fóðurtryggingamar.
Eins og kunnugt er, vora á
síðasta Alþingi, fyrir atbeina
Framsóknarflokksins, sam-
þykkt ný lög um fóðurtrygg-
ingu búfjár. Heimila lögin að
leggja fram úr ríkissjóði allt
að 75 þús. kr. á ári til að
stofna fóðurtryggingasjóði í
sýslunum, enda komi framlög
úr héraði á móti.
Landbúnaðarráðherra hefir
nú falið tveim ráðunautum
Búnaðarfélags íslands, þeim
Páli Zophoníassyni og Theodór
Arnbjarnarsyni, að gera upp- |
kast að samþyktum fyrir fóð- j
urtryggingasjóði og tillögur .
um, hvernig ríkisframlaginu ,
skuli skipt milli einstakra !
sýslufélaga,
Harðindin síðastliðinn vet-
ur hafa vakið menn til nýrrar
og alvarlegrar umhugsunar um
nauðsyn fóðurtrygginga í sveit-
um landsins.
IVÍSIR Sriðmælist við 1
hina dönsku flokks- (
menn ihaldsins ! í
„Hinsvegar er það nú (
svo, og hefip lengi vepið, |
1 að Danip búsettip hép á j
landi, hafa að mjög miklu |
leyli fylgt Sjálfsfa2ðis- |
i mönnum að málumu. /
(Vísíp 1. ág. 2. síða 5, d. I
Sauðfjárpestin í Borgarfirði.
Landbúnaðarráðherra hefir
ritað próf. Níels Dungal eftir-
farandi bréf:
„19. ágúst 1936.
í Borgarfjarðarhéraði geysar
nú mjög skæð sauðfjárpest,
sem sýnilegt er að hlýtur að
valda stórtjóni, ef ekki tekst
að vinna bug á henni. Ráðu-
neytið vill því hénneð leggja
fyrir yður, herra prófessor, að
setja yður þegar í samband
við Jón óðalsbónda Hannesson
í Deildartungu og aðra bændur
í Borgarfjarðarhéraði, þar sem
veikin geysar nú, til þess að
hafizt verði þegar handa um
einhverjar varnir, sem að
gagni megi koma gegn veik-
inni.
Þá vill ráðuneytið ennfremur
beiðast álits yðar um það,
hvort ekki mundi rétt að fá er-
lendan sérfræðing í búfjársjúk-
dómum til aðstoðar við rann-
sóknir á veiki þessari og óskast
svar yðar um það sent ráðu-
neytinu sem allra fyrst.“
gerir vínið útlægt með fastri
og ákveðinni stjórn, bæði sum-
ar og vetur.
Þeir menn aði'ir, sem standa
fyrir veitinga- og skemmtistöð-
um, ættu að kynna sér þetta
dæmi, hvemig sterkur og
reglusamur maður getur látið
hundruð af æskumönnum og
gestum úr öllum áttum, koma
fram eins og „gentlemen“, í
því landi, þar sem mjög mikill
hluti íbúanna sýnist ekki kunna
að fara með vín, fremur en
litaðar þjóðir. En hér þarf að
taka á erfiðu máli með full-
kominni festu og þrótti. íslend-
ingar eiga ekki að drukkna í
áfengisflóði. J. J.
Bráðabirgðalög.
íhaldið telur það hið mesta
þingræðisbrot, er núverandi
stjóm gaf út bráðabirgðalög
um síldarverksmiðjustjómina.
En M. Guðm. gaf líka út
bráðabirgðalög um ríkisrekstur
á Sólbakkaverksmiðjunni og
og hundadagaráðherra íhalds-
ins gaf út bráðabirgðarlög um
einlcasölu á útfluttum fiski.
Bæði þessi lög voru gefin út í
beinni mótsögn við yfirlýsta
stefnu íhaldsmanna. Hvemig
vill Mbl. verja það mál?
Pálmi í Núpufelli
fimmtugur.
Hinn 13. þ. m. varð Pálmi
Þórðarson bóndi og hrepps-
nefndaroddviti í Núpufelli í
Eyjafirði fimmtugur að aldri.
Þann dag heimsóttu hann
margir af sveitungum hans,
bæði konur og karlar, og nokkr-
ir vinir af Akureyri. Var hinn
fimmtugi bóndi hress og reifur
við gesti sína og kona hans,
frú Auður Þorsteinsdóttir ekki
síður. Veittu þau hjón gestum
sínum af hinni mestu rausn og
örlæti, og var samsæti þetta á
allan hátt hið ánægjulegasta og
glaðværasta. Voru allir gest-
irnir samtaka í að eiga sem
beztan þátt í afmælisfagnaðin-
um. Voru margar ræður flutt-
ar, þar á meðal af hreppstjór-
unum Valdimar Pálssyni og
Davíð Jónssyni. Kom það skýrt
í ljós, sem áður var vitað, að
þau Núpufellshjón eru einkar
vinsæl í héraði og njóta fulls
trausts allra, er þeim kynnast.
Mörg heillaóskaskeyti bárust
afmælisbarninu þenna dag, og
breppstjórinn í Saurbæjar-
hreppi tilkynnti að ákveðið
\'æri af hreppsbúum að sæma
afmælisbarnið með útvarpstæki
✓
Sr. Sigfús Jónsson
alþingismaður og kaupfélagsstj.
á Sauðái’króki átti sjötugsaf-
mæli mánudaginn 24. þ. m.
Hann er fæddur að Víðimýri
i Skagafirði 24. ágúst 1866.
Foreldrar: Ástríður Sigurðai-
dóttir og Jón Árnason bóndi að
Víðimýri. Lauk stúdentsprófi
1886 og guðfræðiprófi við
prestaskólann 1888. Prestur í
Hvammsþingum í Skagafirði
1889—1900 og á Mælifelli
1900—1919. Kosinn foraiaður
Pöntunarfélags Skagfirðinga
1913. Tók við framkvæmdar-
stjórn kaupfélags Skagfirðinga
1919. Kosinn í stjórn Sam-
bands ísl. samvinnufélaga 1932.
Árið 1934 var hann kosinn
á þing fyrir Framsóknarflokk-
inn í Skagafjarðarsýslu, þá
nærri 68 ára að aldri. Sýndi sig
þá sem oft fyr hinar miklu
vinsældir hans og traust í hér-
aðinu.
Sr. Sigfús hefir nú átt sæti
á þrem þingum og verið for-
maður í fjárhagsnefnd neðri
deildar. Á þingi hefir hann
reynst farsæll fulltrúi fyrir
hérað sitt og m. a. hrundið vel
á veg hafnarmálum Skagfirð-
inga. í þingstörfum, svo sem
öðrum trúnaðarstöx-fum, sam-
einar hann í ríkum mæli góðar
gáfur mikla skapfestu og langa
lífsreynslu, enda hefir hann
unnið óskorað traust og vin-
áttu samherja sinna og margra
annara. Hann er með virðuleg-
ustu mönnum í sölum Alþingis,
og sómir sér því vel sem ald-
ursforseti þess og stjórnandi
fyrsta þingfundar.
Vinir hans og samherjar
minnast hans með virðingu og
hlýhug á þessum tímamótum
og áma honum heilla,- Vonandi
á hann enn eftir að inna af
hendi mikið starf í þjónustu
góðra málefna.
sem heiðursgjöí í þakklætis-
og virðingarskyni fyrir mikil
og velunnin störf í þágu Saur-
bæjai’hrepps, en því miður gæti
gjöf þessi ekki orðið afhent
að þessu sinni, en vonandi yrði
það í haust.
Eftir að staðið var upp frá
borðum, skemmtu menn sér við
söng, ræðuhöld, samræður o.
fl. fram á nótt og var gleði-
bragur á hvei’jum manni.
Pálmi Þórðarson hefir setið
jörð sína með sæmd og prýði,
húsað hana vel og bætt að
ræktun. Kona hans hefir verið
honum samhent í öllu því, er
gei-a mátti garðinn frægan.
En þó að húsa- og jai’ðabæt-
ur séu mikils virði, þá er þó
hitt meira um vert, að Pálmi í
Núpufelli er að allra dómi, er
35. blað.
Uinn úr heimi
Hvað kostaði heimsófriðxiriim?
Um þetta efni hefir oft verið
rætt. Menn hafa reiknað út
fjárliæðir og mannslíf og fengið
svimháar tölur. En böl ófrið-
arins hefir enginn reynt að
meta til verðs. Þjáningai’
særðra manna og deyjandi og
harmkvæli þeirra sem heima
sátu og látið höfðu allt sem
þeir unnu oft og tíðum.
Talið er að 13 miljónir manna
hafi fallið í því stríði.
Ef að allur sá fjöldi gengi
fram hjá okkur, átta samsíða
10 klukkustundur á dag, mundi
þurfa tvo mánuði frá því þeir
fyi’stu og þar til hinir síðustu
hefðu farið fram hjá okkur.
Af völdum hungui-s og sjúk-
dóma dóu 28 miljónir manna á
ófriðarárunum.
Tvö þúsund miljai’ða króna
telst ófriðurinn að hafa kostað.
En það þýðir næsta lítið að
nefna slíkar tölur. Við skiljum
ekki þýðingu þeirra nema að
litlu leyti.
Ef við gætum hugsað okkur
flóð af fljótandi gulli renna
fi’am hjá okkur, þar sem fram
rynni á hverri sekundu gull, er
samsvaraði 22 krónum, og
liugsuðum við okkur að þessi
gullelfur hefði byrjað að
streyma frarn á Krists dögum,
stanzlaust fram á þennan dag,
þá hefðum við fémæti, sem
samsvaraði því, er ófriðurinn
mikli kostaði mennina þau
fjögur ár, sem hann stóð yfir.
Hvílík feikn hefði verið hægt
að gera með slíka upphæð,
mönnum til velfarnaðar og far-
sældar.
Og næsta mikill hluti þessa
ótæmandi fjár hefir lent hjá
vopnaframleiðendunum.
Það kostaði 120 þúsund
franka að drepa hvern eínn
hermann í heimsstyrjöldinni,
og af því fekk hergagnafram-
leiðslan helminginn. Vopnafram
leiðendurnir ráða yfir óhemju
auði, blaðafyrirtækjum í fjölda
landa. Og hergagnaframleiðsl-
an er það sem í rauninni stjórn-
ar hinu „opinbera“ áliti um víða
veröld.
Á aðra milljón af hverju
hundraði græddi eitt af hinum
stóru vopnaframleiðslufyrir-
tækjurn Ameríku á árunum
1924—32 — eftir eigin skýrslu.
Fjárframlög til hemaðar ár-
ið 1925 hefðu einsömul nægt
til kostnaðar Þjóðabandalags-
ins í 165 ár. Útgjöld þjóða-
bandalagsins og dómstólsins í
Haag — og þau útgjöld þykja
allmikil — eru í hlutfalli við
árleg hernaðarútgjöld heimsins
eins og 2 krónur á móti 60,000
lcrónum.
Nú er nýr heimsófriður tal-
inn yfirvofandi. Tvö stærstu
stórveldi álfunai’, Rússland og
Þýzkaland, hafa fyrir fáum
dögum gert ráðstafanir til að
stækka her sinn um helming.
En hvað kostar næsta stríð ?
honum kynnast, ágætisdrengur
á alla lund, hjálpsamur, sann-
gjarn, óáleitinn, en heldur þó
fast á sínum hlut, þegar á þarf
að halda, og hvikar aldrei frá
þeim málstað, er hann telur
réttan og sveit sinni og þjóð
fyrir beztu. [Dagui’].