Tíminn - 02.09.1936, Qupperneq 1

^fgreibsla
og inni>eitnta Safnarott. J6
<3tmi 2353 - Póatf)ílf 961
©jaíbbagi
bUDolnt n I | 6 a í
Ácgangurtnn foiiat 7 (»,
XX. ár.
Reykjavík 2. sept. 1936
86. blað
Kjöiverðið
Framhaldsskýrsla kjötverð-
lagsnefndar liggur nú fyrir, og
þar með ákvörðun um úthlutun
verðjöfnunai'gjalds og upplýs-
ingar um það verð, sem bænd-
ur fá endanlega fyrir einstakar
tegundir af kjöti frá haustinu
1935. Þetta verð er að vísu
eitthvað mismunandi, eftir til-
kostnaði seljendanna o. fl. Það
má þó slá því föstu, að verðið
fyrir útflutta kjötið hjá Sam-
bandsfélögunum verði sem
næst 85 aurar fyrir kg. af freð-
kjöti og 79 aurar fyrir kg. af
saltkjöti. Hefir þá freðkjötið
hækkað um 4 aura og saltlcjöt-
ið um 11 aura frá því árið áð-
ur. Af freðkjötsverðinu hafa 3
aurar fengizt úr verðjöfnunar-
sjóði og af saltkjötsverðinu
IIV2 eyrir
Ihaldsblöðin, lsafold og
„Framsókn“„ hafa verið með
lítilsháttar tilraunir til úlfúðar
út af skýrslu kjötverðlags-
nefndar, og vita þó sýnilega
ekki vel, hvað þau eigi að finna
sér til í þetta sinn. Blað Jóns
í Dal er eitthvað að tæpa á
því, að „seljendur á innanlands-
markaði“ eigi að „gera þá
kröfu, að þeim verði endur-
greitt verðjöfnunargjaldið“.
Þetta yrði þá að gera á þann
hátt að heimta til baka af
bændum, sem út hafa flutt, 8
aura af freðkjötsverðinu og
111/2 eyri af saltkjötsverðinu.
Munu fyrverandi kjósendur
Þorsteins Briem, Hannesar á
Hvammstanga, Jóns í Dal 0g
Halldórs Stefánssonar, væntan-
lega verða þeim þakklátir fyrir
þessa hugulsömu athugasemd í
blaði þeirra.
Isafold er líka eitthvað að
þvæla um það, að verðið fyrir
það kjöt, sem selt var á innan-
landsmarkaðinum, muni vera
lægra en verðið fyrir útflutta
kjötið, og þessvegna hafi ekki
mátt greiða þessa uppbót á út-
flutta kjötið. Og blaðið virðist
halda fast í þá skoðun, að verð-
ið á útflutu kjöti verði að vera
mun lægra en á kjöti, sem selt
er innanlands.
Nú er það svo, að í kjötverð-
lagsnefnd greiddu, eins og
skýrslan ber með sér, allir
nefndarmenn, atkvæði með því,
að verðuppbót yrði úthlutað á
þann hátt, sem hér að framan
getur. En hinsvegar hefir Tím-
inn heyrt, að komið hafi fram
krafa um það frá minnahluta
nefndarinnar, að uppbótin á út-
flutta kjötið yrði hærri, og til
þess varið nokkurri upphæð,
sem eftir sé í sjóðnum, yfir-
færð til næsta árs.
Fulltrúi Sláturfélags Suður-
lands og Kaupfélags Borgfirð-
inga, sem seldu 80—90% af
kjöti sínu innanlands, hefir
þannig greitt atkvæði með
þeirri verðuppbót, sem ákveðin
var á útflutta kjötið. Og vitan-
lega hefði hann ekki gert það,
ef honum hefði fundist það
ranglátt gagnvart sínum um-
bjóðendum. Enda er ekki svo.
Eins og áður er sagt verður
saltkjötsverðið sem næst 79 aur
ar pr. kg.
Verðið á freðkjöti til útflutn-
ings verður sem næst 85 aur-
Ofbeldis*
flokkur
í Mbl. síðastliðinn laugardag
(29. ágúst) birtist löng grein,
sem blaðið segir að sé eftir
„ungan stjórnmálamann“ í i-
haldsflokknum. Hún byrjar á
þeim nokkuð alræmdu einkunn-
arorðum, sem Kristján Albert-
son fann upp fyrir íhaldsflokk-
inn 1927: „Með lygum skal land
vinna“! En tilgangur greinarinn
ar er að færa fram rök fyrir
því að „Sjálfstæðiflokkurinn"
sé ekki „ofbeldisflokkur“.
Af því að höfundurinn er
„ungur stjórnmálamaður“ hefir
hann sjálfsagt ekki veitt því
eftirtekt, að grein hans, þótt
samin sé eftir beztu getu, muni
geta haft öfug áhrif við til-
ganginn. Því „ungi stjórnmála-
maðurinn" hefir víst ekki hugs-
að út í það, að þjóðinni kunni
að þykja það meira en lítið
undarlegt, þegar blað eins af
þingflokkunum allt í einu fer að
berja sér á brjóst og sver og
sárt við leggur, að hann sé ekki
of beldisflokkur!
En hinn „ungi stjómmála-
maður“ gefur skýringuna. Hann
segir að við síðustu kosningar,
1934, hafi verið mikið um það
talað í landinu, að „Sjálfstæðis-
flokkurinn" væri „ofbeldisflokk-
ur„. — „Og nær helmingur
þjóðarinnar trúði þessu“ segir
hinn „ungi stjórnmálamaður“
Morgunblaðsins!
í þessari játningu felst mik-
11 hreinskilni, meiri hreinskilni
en venjuleg er hjá hinum eldri
forráðamönnum íhaldsins.
Því að nú stendur það svart
á hvítu viðurkennt í Mbl., að
árið 1934 hafi nærri helmingur
þjóðarinnar trúað því, að íhalds
flokkurinn væri ofbeldisflokkur.
En hversu mikið myndi þeim
hafa fjölgað síðan, sem þessu
trúa og þykjast hafa til þess
gildar ástæður?
Sumarið 1934 byggðu menn
skoðun sína um ofbeldisinnræti
íhaldsins meðal annars á því,
að íhaldið hafði veturinn áður
gert kosningabandalag við naz-
ista við bæjarstjórnarkosningar
í Reykjavík, og að Knútur Am-
grímsson hafði í tímariti íhalds-
flokksins, Stefni, birt eins kon-
ar kosningaávarp, þar sem tal-
Framh. á 4. síðu.
ar pr. kg.
En fyrir það sem selt var á
innlenda markaðinum, hefir eft-
ir því, sem nefndarmennirnir
allir í Kjötverðlagsnefnd stað-
l'esta, nú þegar verið greitt 80
—95 aurar pr. kg., og sumstað-
ar von á uppbótum. Er nefndin
einnig sammála um, að þetta
muni þýða sem næst „90 aura
verð pr. kg., þegar miðað er við
meðal sölukostnað“ — eða um
5 aurum hærra en á útflutta
freðkjötinu.
Þetta segir Iíelgi Bergs fram-
kvæmdastjóri Sláturfélags Suð-
urlands. Og auðvitað er hann
þessu máli miklu kunnugri en
ritstjórar Mbl. eða hjálparkokk-
ar þeirra við blað Jóns í Dal,
sem hafa það eitt áhugamál í
þessum efnum að koma illu af
stað og eyðileggja kjötlögin.
A víðavangi
Sfld og karfi
fyrir 14 miljónir.
Á höfuðdag var bræðslusíld
in, samtals orðin 704.670 mál.
Andvirði þessarar síldar, sem
gengið hefir til veiðiskipanna
nemur
3 mil. 734 þús. krónum.
Er þetta að kalla helmingi
meiri bræðslusíldarveiði en á
fyrra ári, og andvirðið sem þá
var greitt veiðiskipunum nam
tæplega 1 milj. og 500 þús.
krónum.
Á höfuðdagskvöld var búið að
salta samtals 191.378 tunnur á
móti 71.859 tunnum á sama
tíma í fyrra.
Fer ekki hjá því, að andvirð-
ið, sem gengið hefir til veiði-
skipa fyrir söltunarsíld sé orð-
ið þrefalt við það, sem var í
fyrra. Veiðin er ekki alveg þre-
föld miðað við fyrra ár, en
verðlagið, sem fyrir síldina er
greitt til söltunar er hærra en
á fyrra ári.
„Faxasíldin“ var á höfuðdags-
kvöld orðin 2996 tn.
„Faxasíld“ er nafnið á salt-
sildinni úr Faxaflóa. Með at-
beina síldarútvegsnefndar hefir
nú tekist að selja til Rússlands
fyrirfram 19 þús. tunnur af
þessari síld fyrir 22 kr. tunn-
una. „Faxasíldin“ er lakari en
Norðurlandssíldin.
Útflutningsverðmæti síldar
og síldarafurða mun úr því sem
komið er ekki verða undir 13
miljónum króna. I fyrra var
útflutningsverðmæti síldaraf-
urða samtals 8,5 miljónir. Þrátt
fyrir þessa miklu hækkun á
verðmæti síldarafurðanna er
vafasamt að heildar útflutning-
ur ársins verði hærri en í fyrra
sakir erfiðleikanna, sem eru á
saltfisksölunni.
Karfaveiðin öll á árinu er
18.889 smál,
Fyrir þennan karfa hefir
veiðiskipum verið greitt ca. 560
þús. kr., en útflutningsverð-
mæti hans mun nema um 1V4
milj. kr.
Varaliðið „slær af“J
í blaðtetri Jóns í Dal standa
29. ágúst þau eftirtektarverðu
crð, að „Bændaflokksmenn“
„haldi því fram, að kjötverð inn
anlands skuli ákveðið það hátt,
að bændum væri tryggt a. m.
k. eins hátt verð og þeim, sem
út flytja*), og helzt fullt fram-
leiðsluverð“.
Þetta er þá orðið úr kröfum
liðhlaupanna fyrir hönd bænda-
stéttarinnar.
En ekki þurítu þeir að gerast
flokkssvikarar, og ganga í band-
alag við íhaldið vegna þess, að
Framsóknarflokkurinn væri ófá-
anlegur til að taka undir þessa
kröfu. Það hefir sýnt sig, að
síðan núverandi stjóm kom til
valda, hafa þeir, sem selja kjöt
á innlendum markaði, fengið
hærra verð en unnt var að
greiða fyrir útflutt kjöt á sama
tíma. Og þó hefir útflutta kjöt-
ið verið bætt upp með verðjöfn
unargjaldi. En á meðan Þorst.
Briem var ráðherra, gerðust
einmitt þau ósköp, að þeir sem
*) Leturbr. Timans.
seldu á innlendum markaði
fengu lægra verð, en aðrir
fengu fyrir freðkjöt, sem flutt
hafði verið til útlanda. — Lið-
hlauparnir þurftu heldur ekki
að svíkja flokk sinn til að sýna
að þeir vildu „helzt“ að bænd-
ur, sem selja innanlands, fengju
„fullt framleiðsluverð“. Það
vildi Framsóknarflokkurinn
líka „helzt“. Og Framsóknar-
flokkurinn vill meira að segja
„helzt“ að allir bændur, hvort
sem þeir selja innanlands eða
utan, geti fengið „fullt fram-
leiðsluverð“ — ef þess væri
kostur og ef þáð lægi fyrir,
hvað þetta „framleiðsluverð“
raunverulega er. Bændum
myndi jafnvel ekki veita af því
að fá meira en framleiðsluverð
í nokkur ár, ef þar væru ein-
hver tök á. En það er sitt hvað,
hvað menn vilja „helzt“ og
hinsvegar, hvað hægt er að
framkvæma.
En þetta greinarkorn er
sennilega bending um það (og
þó líklega ósjálfráð!), hvemig
„varaliðið“ mjmdi skýra kröfu
sína um „framleiðsluverð“, ef
því tækist það, sem ekki verð-
ur — að koma íhaldinu til valda ■
í landinu!
Fundurinn í Varmahlíð.
Skagfirðingar héldu fjöl-
mennan fund í Varmahlíð í
Seyluhreppi sl. sunnudag til
þess að ræða um stofnun hér-
aðsskóla á jarðhitasvæði ríkis-
ins við Reykjarhól í Skagafirði.
Fundurinn samþykkti að stofna
með Skagfirðingum innan hér-
aðs 0g utan, félag, er taki á
leigu Reykjarhólseignina í því
skyni að reka þar ýmiskonar
starfsemi til menningar og hags
bóta fyrir héraðið. Félagar
greiði tillög eftir vild. Enginn
fari þó nema með eitt atkvæði á
fundum. Félagið skal vera 1 4
deildum; Ein í Skagafirði, önn-
ur á Akureyri, þriðja í Reykja-
vík 0g fjórða í Vesturheimi.
Deildimar kjósa fulltrúaráð, en
fulltrúaráðið stjóm búsetta í
Skagafirði. — Fimmtíu manns
stofnuðu félagið. Takmark fé-
lagsins er að stofna héraðsskóla
í Vannahlíð er sé jafnframt að-
algististaður héraðsins um sum-
armánuðina. Ennfremur að
koma þar upp íþróttahúsi, sund-
laug og gróðrarhúsi. I bráða-
birgðastjórn voru kosnir: Árni
Hafstað Vík, Jón Jónsson Hofi,
síra Helgi Konráðsson Sauðár-
króki, frú Ingibjörg Jóhanns-
dóttir Varmahlíð, Gísli Magnús-
son Eyhildarholti, Magnús
Bjarnason Sauðárkróki, Ólafur
Sigurðsson Hellulandi og til
vara Jón Bjömsson Sauðár-
króki.
Hverjir eru hlutdrægir?
Mbl. telur núverandi stjórn
harðleikna við minnihlutann,
og segir íhaldið beitt hörku á
Alþingi. Hvar eru sannanimar?
Lítum á fjárlögin, þar sem
fjárveitingarnefnd með 4 í-
haldsmönnum og 5 stjómar-
sinnum stendur saman um af-
greiðsluna, og engin óánægju-
rödd kemur fram í þingi um
hlutdrægni í fjárveitingum.
Kjördæmi með svæsnum í-
haldsþingmanni eins og Jóni
Auðunn og Jóhanni í Eyjum,
Sigurður Ólafsson
hreppstjóri á Hellulandi í Skag-
afirði átti áttræðisafmæli 10.
júní í sumar. Hefir hann dvalið
í Reykjavík undanfarnar vikur
til lækninga við sjóndepru, en
er enn hinn emasti, ræðinn vel
cg andlega hress. Sigurður hefir
búið lengst af sínum búskap á
Hellulandi og hreppstjóri í Ríp-
urhreppi hefir hann verið í meir
en hálfa öld. Á barns- og ung-
lingsaldri hneigðist hann til
meiri íhugana um líffræði og
eðlisfræði en títt er, gaf sig
snemma að smíðum og lækninga
tilraunum og las fræðibækur
um þau efni. Um tvítugsaldur
fór hann utan og dvaldi eitt ár
við smíðar á- vélaverkstæði í
Kaupmannahöfn. 1 sveit sinni
og víðar varð hann síðan kunn-
ur fyrir hinn óvenjulega hag-
leik sinn og hugvit, og þá einn-
ig fyrir lækningar sínar, sem
mörgum manni komu að góðu
liði. Af uppgötvunum Sigurðar
er þekktust „rakstrarkonan“
svonefnda, sem notuð hefir ver-
ið víða um land. Þá fann hann
upp taðkvörnina, sem almennt
var notuð við ávinnslu túna áð-
ur en farið var að herfa eins
og nú er gert. Áveituvindmyll-
an á Ilellulandi og fjölda mörg
önnur nýbreytni heima fyrir og
í nágrenninu hefir um áratugi
borið vitni um frjóan hug og
haga hönd þessa óvenjulega
manns. Og ekki þarf hann að
kvarta um dapurlega elli, þessi
virðulegi öldungur, því að funi
æskunnar og aðdáun barnsár-
anna fyrir hinum „stritandi vél-
um“ nútímans heldur áfram að
verma fyrir hann níunda ára-
tuginn.
hafa fengið hina stórkostleg-
ustu hjálp í verklegum fram-
kvæmdum fyrir forgöngu og
atbeina núverandi þingmeira
hluta og ríkisstjórnar. En
hlutdrægni íhaldsins er söm
við sig. Þannig hefir íhaldið
í Skagafirði hindrað að lagað-
ur væri vegur eða sími um
sveit austan Héraðsvatna, þar
sem meiri hluti kjósendanna
voru Framsóknarmenn. Allir
kunnugir vissu að hér var ein-
göngu um hefnd að ræða frá
íhaldsmönnum fyrir að vera
á móti flokki þeirra.
Gísli Guðmundsson
ritstjóri lagði af stað norður
í land í morgun. Ætlar hann að
ferðast um kjördæmi sitt og
halda þar leiðarþing með kjós-
endum. Mun hann verða um
þriggja vikna tíma í þessari för.
Guðbrandur Magnússon og
Hallgrímur Jónasson munu ann-
ast ritstjóm blaðsins á meðan.
Utan úv heimi
Örlögin eru hláleg við suma
menn. Fyrir ári síðan var Kon-
dylis hershöfðingi valdamesti
maðurinn í Grikklandi. Hann
knýr það fram að konungdæm-
ið er endurreist og Georg kon-
ungur kemur heim aftur, eftir
meira en 10 ára útlegð.
En konungdæmið varð hinum
gamla hershöfðingja ekki til á-
nægju. Þvert ofan í ráð hans,
vill konungurinn koma á Iýð-
ræðisstjóm í landinu, stofnar
til kosninga og náðar Venizelos
og aðra samherja hans, sem
voru ýmist í fangelsum eða
útlegð. Hinn vonsvikni hers-
höfðingi leggur niður völd og
deyr nokkru síðan eftir að hafa
séð sitt seinasta verk algerlega
misheppnazt.
En þess er ekki langt að bíða,
að konungurinn verður sjálfur
fyrir hliðstæðum vonbrigðum.
Eftir að hafa setið rúma sjö
mánuði við völd verður hann að
skrifa undir tilskipun um það,
að þingið sé leyst upp um óá-
kveðinn tíma og gefa samþykki
sitt til þess að forsætisráð-
herrann, Metaxas hershöfðingi,
taki sér einræðisvald.
Örlögin hafa hinsvegar skap-
að Metaxas hershöfðingja hin
heppilegustu skilyrði. Þingið,
sem var kosið síðastl. vetur,
reyndist óheppilega skipað.
Venezilosistar höfðu 142 þing-
menn, andstæðingar þeirra 143
þingmenn, en úrslitaatkvæðin,
15 þingmenn, höfðu kommún-
istar, sem auðvitað leituðust
eftir að gera allt óstarfhæft.
Demerdjis var forsætisráð-
ráðherra fyrir og eftir kosning-
arnar og það heppnaðist hon-
um að fá þingið til að sam-
þykkja, að því skyldi frestað,
en á meðan hefði stjórnin og
sérstök þingkosin nefnd nokk-
urskonar löggjafarvald. —
Skömmu eftir að hafa komið
þessu í framkvæmd dó Demer-
djis og Metaxas erfði embætti
hans og þá aðstöðu, sem þingið
hafði veitt honum, en þá að-
stöðu myndi það ekki hafa
veitt Metaxas.
Dauðinn veitti Metaxas meiri
hjálp. Höfuðandstæðingarnir
og aðalmennimir í grískum
stjórnmálum, Kondylis og
Venezilos dóu báðir síðastl.
vetur. Þeir menn, sem voru
líklegastir til að keppa við
hann um völdin, voru því báðir
fallnir í valinn.
Lokahjálpina fékk Metaxas
svo frá kommúnistum. Þó þeir
væru ekki ýkja margir, létu
þeir bera þeim mun meira á
sér. Við seinustu kosningar
fengu þeir 73 þús. atkv. af
1267 þús. greiddum atkvæðum.
Til og frá um landið gengust
þeir stöðugt fyrir nýjum og
nýjum verkföllum og seinast
ógnuðu þeir með allsherjar-
verkfalli. Þá fannst Metaxas
hinn hentugi tími vera kom-
inn. Hann gekk á fund kon-
ungsins, sagði að kommúnistar
væru að eyðileggja atvinnulíf
landsins, innan hersins ræku
þeir mikla undirróðursstarí-
semi með góðum árangri og
Framh. á 4. slðu.