Tíminn - 09.09.1936, Page 3

TÍMINN
145
Ihaldið „lensar66
í strandyarn arm álu nu m
Jóhann Jósefsson frá Vest-
mannaeyjum er nú, sem von-
legt er, farinn að „lensa“ í
varðskipsmálunum. Þykir þá
rétt að sýna honum hinztu
sæmd á undanhaldinu.
Jóhann Jósefsson hafði í
hinni fyrri grein sinni látið
skína í það, að ég hefði auð-
vitað af fjandskap við land-
helgisgæzluna eins og hann
myndi orða það, beitt mér fyiir
að selja Óðinn og Þór og að
allir hans ágætu samherjar
hefðu verið því mótfallnir.
Því að ef Jóhann hefði viljað
segja satt, þá myndi hann hafa
játað að allir samflokksmenn
okkar í f járveitingarnefnd
1935 stóðu saman um að leggja
til að þessi tvö skip yrðu seld,
í því skyni að fá ódýrari og
betri gæzlu.
En hið sanna í málinu er það,
að allir Framsóknarmenn í
þinginu og þeir íhaldsmenn,
sem í einu vilja gæta hófs í
meðferð ríkisfjár, og líka
halda landhelgisbrjótum burtu,
stóðu saman um skipasöluna.
Þessu leynir Jóhann. Hann vill
þeirra einræði að skömminni til
skárra.
Þetta getur gengið einu sinni
— en hjá upplýstu fólki eins
og Islendingum, þar sem fólkið
er ekki fleira en það er hér á
landi og persónukunnugleikinn
jafnmikill, þá er það ofætlun
hjá moðhausunum að ætla sér
að komast þessa leið.
Islendingar eni jafnfrábitnir
hvorutveggja, nazisma og
kommúnisma.
Gifta Framsóknarflokksins
stendur of traustum fótum í
umbótastörfum flokksins fyr
og siðar, til þess að öskur-
aparnir í Morgunblaðinu, eitt í
dag og annað á morgun, þurfi
að ætla sér að æra íslenzka
kjósendur með sömu úrræðum
og notuð hafa verið á múginn
í miljónalöndunum, þar sem
lýðræði aldrei hefir náð að
festa rætur.
bændur, sem vegna erfiðrar að-
stöðu á einhvem hátt hafa lít-
ið eða ekkert getað gert, sem
styrks nýtur. Eins eru það
ónot í þeirra garð, sem nú eru
að byrja búskap á lítið styrkt-
um jörðum. Ég veit ekki hvort
einhleypi bóndinn, sem erfði
gott bú og vel hýsta jörð, er
hóti duglegri, þó að hann hafi
fengið dálítinn styrk, heldur en
hinn, sem situr uppi með þunga
ómegð á niðumýddri jörð. En
jafnvel þó að hér kæmi aldrei
annað til greina en slóðaskap-
urinn, — þó að Kolbeinn í
Kollafirði væri ekki að dugn-
aði á við hálfan Bjama Ás-
geirsson o. s. frv., — þá er þó
full ástæða til þess, að veita
þeim meiri styrk, sem minnst
hafa gert. Það er þjóðarnauð-
syn og á þann eina hátt geta
lögin náð tilgangi sínum. Þau
eru sett til þess, að jarðir séu
bættar og búskapurinn verði
léttari og íífvænlegri í framtíð-
inni. Þau eiga að vinna gegn
því að sveitafólkið hópist svo
ört í þorpin, til að berjast við
atvinnuleysingjana sem fyrir
eru um takmarkaða björg, að
fólki haldi stöðugt áfram að
fækka í sveitunum, hvað sem
þjóðinni fjölgar. Þess vegna
verða þeir, sem minnst hafa
gert, hvort, sem það stafar af
fátækt, erfiðleikum eða slóða-
reyna að láta líta svo út, sem
þeir félagar hans, M. Guðm.,
Ottesen, Jón á Reynistað og
Þorsteinn sýslumaður hafi vilj-
að eiga öll varðskipin og láta
tvö af þeim liggja með ærnum
kostnaði.
En úr því Jóh. Jós. vill, er
rétt að rifja upp aðstöðumun
okkar Framsóknannanna og
fylgifiska hans í landhelgis-
málinu. „Vinir“ og samherjar
Jóh. Jós. létu byggja Óðinn,
eins og illa gerðan hlut. Skipið
var ósjófært, þegar það kom
til landsins. Emil Nielsen var
þá spurður ráða og var þá
klastrað í skipið, svo sem kunn-
ugt er. En verkhyggni og fyr-
irhyggja „vina“ Jóh. Jós. sást
á því hvernig óðinn var eins og
þeir gengu frá honum.
Þegar við Sveinn í Firði
komum með þingsályktun 1923,
um að byggja varðskip lands-
ins þannig, að það gæti bæði
verið gæzlu og björgunarskip,
þá ætluðu allir vinir Jóh. Jós.
ag rifna, svo fjarstæð þótti
þeim tillagan; enda feldu þeir
hana og bygðu óðinn eins og
þeir höfðu bezt vit á.
Þegar ég átti að sjá um
bygging varðskips 1928, tók ég
þessa gömlu hugmynd upp.
Ægir er bæði björgunar- og
varðskip. Mikið af tekjum sín-
um hefir hann af björgun. All-
ir sjá nú, að við Sveinn í Firði
höfðum á réttu að standa 1923,
en Ottesen og aðrir íhalds-
menn fóru villtir vegar, er þeir
gengu móti tillögu okkar. Svo
sjálfsögð þykir nú þessi leið, að
það er í raun og veru ákveðið,
af alþjóðarvilja, að björgunar-
bátar þeir, sem byggðir verða
í náinni framtíð, skuli líka vera
varðbátar og þess vegna vopn-
aðir. Þeir eru einskonar vasa-
útgáfa af Ægi, og hann var
byggður eins og við Framsókn-
armenn vildum láta gera varð-
skip 1923. Nú er meginhluti
allra landsmanna kominn á
skoðun okkar Sveins ólafsson-
ar í þessu efni.
skap, að fá mestan styrk og
mesta vakningu, svo að þeir
uppfylli köllun sína og sinni
nauðsyn allrar framtíðar með
því að bæta jarðir sínar. Fram-
sýnir menn sjá það, að þeir
sem nú búa og eru fátæklingar
eða slóðar muni einhvemtíma
hætta búskap, þó að deyjandi
stjórnmálaflokkar sjái e. t. v.
ekki svo langt. Þessum mönn-
um þarf að hjálpa til að búa í
liaginn fyrir eftirmenn sína.
Það er réttlætismál barna
þeirra, sem nú eru uppi. Það er
nauðsyn framtíðarinnar,
Það gæti verið viðfangsefni
fyrir sálfræðing að skýra það,
hvað íhaldsmönnum og íhalds-
dindlum (sjá „Framsókn“ 8.
ágúst) gengur til að kalla, að
hér eigi að verðlauna slóða-
skapinn, eftir að þeir hafa sagt,
að styrkurinn væri til ills.
Vildu þeir halda samkvæmni
við sjálfa sig ættu þeir að
nefna þetta að refsa fyrir
slóðaskapinn. Annaðhvoi’t er
hér rétt og slétt heimska, á fá-
gætu stigi þó, og er það raun-
ar heiðarlegast, eða þá að al-
þýðufræðarar þeirra finna, að
styrkurinn er hagstæður og
eftirsóknarverður, þrátt fyrir
öll þeirra skrif og skammir. Sé
svo, fer mesti virðuleikinn af
ádeilunum.
Halldór Kristjánsson.
Jóh. Jós. hlýtur að finna
vanmátt sinn, er hann ber
saman alla sögu óðins og Æg-
is. Honum hlýtur að vera það
Ijóst, að okkur Framsóknar-
inönnum er það sérstök á-
nægja að hafa líka í þeim efn-
um orðið að bjarga íhaldinu af
hættulegum vegum.
Jóh. Jós. má enn minnast
þess hve ólíkt okkur Fram-
sóknannönnum fórst við Jó-
hann skipstjóra á óðni og í-
haldinu við Einar Einarsson á
Ægi. Þrátt fyrir mai’ga kosti
Jóhanns skipstjóra voru þó á
ráði hans allmargar veilur, sem
vel hefði mátt taka til athug-
unar meir en gert var af mér
og öðrum Framsóknarmönnum.
Við létum hann fremur njóta
kosta sinna heldur en gjalda
þess, sem áfátt var.
En ekki var íhaldið fyr bú-
ið að ná tangarhaldi á lands-
stjórninni 1932, en byrjað var
með upplognum sökum að of-
sækja Einar Einarsson. • Hann
var rekinn í land, hver árásin
annari svívirðilegri gerð á
hann. En að lokum gafst
hæstiréttur íhaldsins upp á of-
sókninni 1934, þegar stjórnar-
skipti voru fyrirsjáanleg.
Ofsóknin á Einar Einarsson
hjaðnaði eins og froða og nú
vill enginn af vinum Jóh. Jós.
kannast við tilræðið. En öll
þjóðin veit af hverju ofsóknin
stafaði. Hún kom af því að
spilltir menn í liði íhaldsins
vildu allt til vinna, að Einar
vaéri ekki varðskipsstjóri. Þeir
vissu að hann hylmaði ekki yf-
ir með brotum. Þeir vissu að
meðan hann stýrði Ægi, var
þeim hvergi öruggur griðastað-
ur búinn við veiðar í landhelg-
inni.
En vel má Jóh. Jós finna til
nokkurs kinnroða nú fyrir
framkomu vina sinna í þessu
máli. Og vel má hann minnast
sinnar eigin framkomu, er sjó-
menn í Vestmannaeyjum sendu
Einari Einarssyni traust, eins
og þeir vildu fúsir gera, þá lét
hann ganga með lista í gagn-
stæða átt, og fékk eins marga
og kringumstæður leyfðu, til að
eta ofan í sig það sem þeir
höfðu fúsir viljað segja. Það
er oft sem þess sjást glögg
merki að gata hins snauða er
þyrnum stráð.
Sum af blöðum landsins hafa J
birt skýrslu kjötverðlagsnefnd-
ar, önnur hafa birt úr henni út-
drætti meira og minna rang-
færða, og enn önnur hafa
ekkert um hana sagt. Hvernig
stendur nú á þessu? það mætti
ætla að það væri eitt af aðal-
hlutverkum blaðanna að segja
lesendum sínum rétt og satt
frá staðreyndum, og á þann
hátt styðja að því að þeir
mynduðu sér sjálfstæðar skoð-
anir, en þetta virðast íhalds-
blöðin og fylgiblað þess „Fram-
sókn“, ekki kæra sig um. —
Þessi blöð reyna annarsvegar
að styðja að því, að bændur sjái
hana ekki, en hinsvegar skýra
þau rang-t og villandi frá því
litla, sem þau segja úr henni.
Þau reyna með öðrum orðum
að gefa bændum skakkar und-
irstöður til að byggja sína eig-
in dóma á. Er nú þetta blaða-
mennska, sem er sæmandi heið-
virðum mönnum? Kvað finnst
bændum ?
Blaðið Framsókn kallar sig
bændablað og samvinnublað.
Með því mun það eiga að gefa
í skyn, að það vilji rita fyrir
Þegar Þór eldri strandaði,
kröfðust íhaldsmenn og sócia-
listar þess með sameinuðu liði
að þriðja varðskipið yrði
keypt. Framsóknarmenn vildu
bíða og sjá hvort unnt væi’i að
kosta meir en tvö gæzluskip.
En við urðum í minnihluta
með þessa skoðun. Síðar reynd-
ist að hún var rétt. Ég gekkst
fyrir að Þór yrði keyptur. Jóh.
Jós, man máske enn eftir þeim
ósannindum og rógi sem beitt
var gegn okkur Pálma Lofts-
syni út af Þórskaupunum. Nú
hafa andstæðingar okkar orðið
að taka öll stóryrði sín aftur.
Þór reynist hið bezta skip, svo
góður, að Jóh. Jós., Mbl. og
Jensenssynir mega ekki heyra
nefnt að selja skipið. Saga
Þórs er þá sú, að við Fram-
sóknarmenn höfum keypt Þór,
án þess að vilja það, fyrir í-
haldið og socialista. íhaldið
l'.efir í byrjun haldið fram ,að
skipið væri ónýtt og „riðkláf-
ur“, eins og skip ólafs Jensen,
en nú er það orðið augasteinn
þess, sem það má ekki sjá af.
Undir eins og M. G. var tek-
inn við stjórn, vorið 1932, lét
hann að jafnaði tvö af þrem
varðskipum liggja aðgerðalaus,
en eitt á stjái. Sást þá, hvort
réttara hafði verið að láta sér
nægja með tvö varðskip, þegar
varla varð risið undir kostnaði
nema af einu.
Þá má Jóh. Jós. vel minnast
þess að í fimm ár barðist hann
og allur þingflokkur sá, sem
hann heyrir til, og öll blöð í-
haldsins móti frv. mínu um
eftirlit með skeytum til togara.
Alir menn vissu að ég hafði á
réttu að standa.
Allir vissu að íhaldið hafði
á röngu að standa. Enginn ef-
aðist um að Ágúst Flygenring
hafði sagt satt, er hann lýsti
yfir á Alþingi, að eigendur tog-
aranna skipuðu skipstjórum
sínum í landhelgina til veiða,
og að skipstjórarnir væru
brotalaust reknir, ef þeir
lilýddu ekki húsbændum sín-
um.
Jóhann Jósefsson getur vel
kallað það „sigur“, að honum
og liði hans tókst í 8 ár að
lögvernda þá stórglæpamenn
og föðurlandssvikara, sem
störfuðu að þessum njósnum.
Ég öfunda hann ekki af sigr-
bændur um þeirra mál og
fylgja þeirra félagsskap, sam-
vinnufélögunum. Þó birtir það
ekki skýrsluna, en gefur í þess
stað rangar og villandi upplýs-
ingar um það sem í henni
stendur. Hversvegna vill það
ekki lofa bændum að sjá hana?
Er það af því, að móðurblöð
þess birtu hana ekki? Er það
af því að húsbændurnir á í-
haldsheimilinu lögðu svo fyrir
við hjáleigublaðið? Eða var
þessa krafizt sem greiða af
þeim, sem hjálpuðu til að koma
Hannesi Jónssyni að við síð-
ustu kosningar? Eða var þetta
bara af því, að mennirnir sem
að blaðinu standa, hafi á sér
yfirskynbændavinsemdar, en
meini ekkert með henni?
Blaðið, sem segir að það sé
bændablað og samvinnublað,
heldur því fram, að nú hafi
slátrun byrjað „mikið“ seinna
en venjulega. Sumarmarkaður-
inn hafi því verið „eyðilagð-
ur“. Jafnframt er því svo
haldið fram, að kjötverðið 1935
hafi verið ákveðið of lágt af
nefndinni, því „bændur þurfi
helzt að fá íramleiðsluverð“,
inum. Því að upp úr baráttu
minni kom svo að síðustu af-
hjúpun þessara landráða síð-
astliðið haust. Jóhann Jósefs-
son hlýtur að skilja nú hvernig
aðstaða hans er í málinu. Þeir
menn, sem ég hafði valið til
löggæzlu á vandasömum stöð-
um, bæði á sjó og landi, lögðu
fyrir tæpu ári á borðið ótví-
ræð sönnunargögn fyrir föður-
landsvikum þeirra, sem stýrðu
veiðiþjófum inn í landhelgina.
Hver uppljóstrunin rak aðra.
Hver flokksbróðir Jóhanns eft-
eftir annan varð ber að stór-
svikum í þessu efni. Einn af
þeim var yfirmaður í flolcks-
félagi hans í Vestmannaeyjum.
Ég hefi ekkert um það sagt,
og geri alls ekki ráð fyrir, að
Jóhann Jósefsson hafi starfað
að þessum njósnum. En hitt
dettur engum í hug að neita,
að Jóhann hafi vitað um hið
óleyfilega og hneykslanlega
samband Georgs samherja síns
í Vestmannaeyjum við hin er-
lendu skip. Allir menn í Vest-
mannaeyjum höfðu heyrt um
þau skipti og margir séð hin
dulrænu merki, sem formaður
íhaldsdeildarinnar í Eyjum
hafði uppi við hátíðleg tæki-
færi.
Sú ásökun, sem blátt áfram
og hlífðarlaust verður jafnan
borin á Jóhann Jósefsson og
flokksbræður hans er það, að
þeir hafi vitandi vits staðið
móti eftirliti með loftskeytum,
og að þeir ólánssömu mann-
garmar úr þeirra flokki, sem
framkvæmdu njósnirnar, höfðu
ástæðu til að halda, að þeir
væru í því efni alveg sérstak-
lega verndaðir af Mbl.-flokkn-
um.
Nú er fangaskyrtan reyrð
fast að brjósti hinna seku.
Ömmufrumvarpið reis upp úr
gröf sinni, þakkaði Jóhanni i
Eyjum kærlega fyrir síðast,
varð að lögum, að sérstöku boði
konungs með undirskrift þess
ráðherra, sem „vinir“ Jóhanns
Jósefssonar höfðu ætlað að
svifta æru og embætti með
ljúgvitnum. Síðar var ömmu-
frumvarpið endursamþykkt ná-
lega umræðulaust í báðum
deildum þingsins. Jóhann Jós-
efsson og allir hans samherjar
voru svo bugaðir undir þunga
þeirrar svívirðingar, er þeir
en það hafi þeir ekki fengið.
Ilvað er nú satt í þessu, sem
blaðið segir bændum ?
Sumarslátrun byrjaði nú í
sumar 5 dögum seinna en í
íyrra, og um hálfum mánuði
seinna en 1931, 1932 og 1934.
Þetta er nú tímamunurinn sem
blaðið kallar mikinn. 1 ágúst í
sumar hefir verið slátrað 23
kindum færra en í ágúst í
fyrra. Það er munurinn á fjár-
tölunni. Af þessu fé,'sem slátr-
að var í sumar í ágúst, hefir
verið nokkuð á annað tonn
meirá kjöt, en af fénu sem
slátrað var í ágúst í fyrra.
Þetta er þessi minkandi sumar-
markaður. Finnst mönnum
ekki að hann hafi verið alveg
eyðilagður?
Haustið 1935 var kjötverðið
ákveðið eins hátt eins og
nefndin taldi gjörlegt með til-
liti til þess að það yrði allt
selt; áður en slátrun byrjaði
1936. Líklega hefir nefndin
þar hitt á hið rétta, að minnsta
kosti seldist kjötið, og enginn
mun óska þess að sala þess
hefði dregizt lengur. Og illa
situr það á þeim sem eru að á-
lasa nefndinni fyrir það hve
sumarslátrun byrjaði seint, að
álasa henni líka fyrir það að
verðið hafi verið of lágt. Sann-
leikurinn í þessu máli er sá,
að því lægra verð sem sett er
höfðu til unnið, að þeir létu
ekki á sér bæra við meðferð
málsins.
Meðan loftskeytasvikin stóðu
í fullum blóma, mátti heita að
varðskipin væru alveg gagns-
laus. Njósnararnir voru alstað-
ar á hælum þeirra. Veiðiskipin
fengu stöðugt símleiðis fréttir
og viðvaranir um ferðir skip-
anna. Á þann hátt var nálega
tilgangslaust að hafa 3 skip
fyrir 800 þús. kr. við gæzluna.
Veiðiþjófarnir vissu hvar þau
voru og gátu alstaðar annars-
staðar rænt landhelgina. En
eftir að Hermann Jónasson
hafði gefið út bráðabirgðalögin
móti dulskeytum, var eins og
landhelgin væri farin að verja
sig sjálf. Um langa stund þorðu
veiðiþjófarnir varla að líta upp
á jöklana, hvað þá að kasta
vörpu í landhelginni.
Hið nýja skipulag, sem er að
komast á, byggist á því, að
ríkið eigi eitt vandað gæzlú-
skip, fyrst um sinn Ægi, bæði
til gæzlu og björgunar. Síðan
verði 4—5 vopnaðir varðbátar,
sem líka annast björgun sjó-
manna, stöðugt á verði við
ströndina. Jafnhliða þessu þarf
að halda loftskeytunum undir
járnhörðu eftirliti, svo að svik-
in hefjist ekki aftur á þeim
vettvangi. Þetta skipulag er
langtum ódýrara en að hafa 3
stór gæzluskip, og það verður
miklu meira öryggi bæði um
landhelgina og líf sjómann-
anna.
Íhaldsílokkurinn skiptist í
tvennt í málinu. Þeir sem eru
hlutlausir eða vilja hafa ódýra
en nothæfa gæzlu, standa
með okkur Framsóknarmönn-
um um hið nýja skipulag. En
þeir, sem standa að tog-
araútveginum eru á móti hin-
um vopnuðu bátum, þar á
meðal Jensenssynir. Alveg eins
og þeir stóðu móti ömmu-frv.
eins lengi og þeir gátu, þannig
berjast þeir nú á móti hinum
mörgu vopnuðu bátum. Þeim
og öðrum togaraeigendum er
það ljóst, að þegar það skipu-
lag er komið á, hafa þeir aldrei
friðland í landhelginni.
Ég tel það ekki til lasts hæfi-
leiltum Jóhanns Jósefssonar,
sem eru í eðli sínu miklu betri
heldur en þau not sem almenn-
ingi verður að þeim, þó að
á kjötið, því fyr selst það, og
því fyr getur sumarslátrun
byrjað. Því hærra verð sem
kjötið er selt fyrir, því minni
og þess dræmari verður salan,
og því lengra ganga birgðirnar
frá haustinu fram á sumarið.
Þetta skilja allir og vita, nema
þeir, sem annaðhvort þekkja
ekkert til þessara mála, eða
eru haldnir af þeim sjúkdómi
sem kalla mætti pólitíska star-
blindu. Og hvorug þessi tegund
af mönnum, ætti að reyna að
skrifa um þetta mál.
Þá hafa blöðin verið að gefa
í skyn, að verðið sem bændur
nú fá fyrir kjötið, sem selt var
á erlendum markaði, sé of
hátt, samanborið við verðið á
kjötinu, sem selt var á inn-
lenda markaðinum. Og austur
um sveitir eru snatar íhaldsins
og þeirra fylgihnettir, látnir
segja að það hefði átt að end-
urgreiða verð j öfnunargj aldið,
en ekki greiða uppbót á freð-
kjötið, eins og gert var, eftir
ákvörðun kjötverðlagsnefndar.
Hér er um mikinn misskilning
að ræða, ef ekki er að ræða um
annað verra, sem sé venjulegar
tilraunir þessara manna til
að blekkja og reyna að koma
af stað úlfúð milli bændanna
innbyrðis.
Á Siglufirði var kjötverðið
til bænda 95 aurar pr. kg. og
Skýrsla Kjötverðlags-
neíndar og blöðin