Tíminn - 09.09.1936, Blaðsíða 4

146
TIMIW N
hann finni sig knúðan til að
halda undan í þessu máli. Það
er sennilegt að Jóh. Jós. gæti
varið gott mál, en enginn getur
varið aðstöðu íhaldsins í land-
helgismálinu. Ihaldið hefir á
samvizkunni smíði óðins og
blæinn á starfi þess skips. Það
hefir fjandskapast gegn því, að
varðskipin væru bæði til gæzlu
og björgunar. Það á í flokki
sínum alla þá menn, sem sann-
ir hafa orðið að landráðum í
sambandi við landhelgismálin.
Það barðist með öllum liðsafla
sínum í 5 ár móti því að eftir-
lit væri að lögum með hinum
glæpsamlegu njósnum. Það of-
sótti Einar Einarsson saklaus-
an í því skyni einu að flæma
hann frá störfum á Ægi fyrir
það, að hann fór ekki í mann-
greiningarálit í vinnu sinni, og
brotlegum togaraeigendum stóð
af honum mikill ótti. Að síð-
ustu standa togaraeigendur í
liði íhaldsins móti þeirri endur-
skipulagningu landhelgisgæzl-
unnar, sem ér óhjákvæmileg
bæði af fjárhagsástæðum, og
þó einkum vegna fiskimiðanna
sjálfra.
Ég kann Jóhanni Jósefssyni
þakkir fyrir að hafa gefið til-
efni til að gera hreinlega upp
reikninga í landhelgismálinu
milli okkai' Framsóknarmanna
annarsvegar og Jóh. Jós. og
„vina“ hans í Mbl.flokknum til
hinnar handar. J. J.
Ferdamenm
ættu að skipta við Kaupfélag
Reykjavíkur. — Þar hafa þeir
tryggingu fyrir góðum og ó-
dýrum vörum.
Takmörkun
fískmarkaða
Framh. af 1. síðu.
Þó hefir sumum alþm. ekki
lclíjað við að leggja nafn sitt
við slíkt, og er þar helzt að
minnast Péturs Ottesen, sem í
æsingaræðu á landsfundi í-
haldsmanna hefir sjálfsagt
sannfært alla viðstadda um að
frámunalega illa væri stjóm-
að. Gerði hann það með þvi að
slá fram, að þegar ekki gengi
nú betur en hann hefði lýst,
í góðærinu, hvernig mundi þá
fara ef eitthvað brygði út af !* *)
Það mun nú sönnu næst, að
glamur íhaldsmanna í þessu
sambandi sé yfirleitt ekki tek-
ið mjög alvarlega. Sannleikur-
inn er sá, að allir hugsandi
menn eru í raun og veru undr-
andi yfir því, hversu til hefir
tekizt um fjárhagsafkomu
þjóðarinnar, sem heildar, og
afkomu atvinnuveganna, þrátt
fyrir erfiðleika, sem fyrir
stuttu hefðu verið taldir óyfir-
stíganlegir.
Hvað er það, sem hefir kom-
ið í veg fyrir hrun af völdum
markaðslokunarinnar ?
Það eru fyrst og fremst þær
mörgu ráðstafanir, sem gerðar
hafa verið af hálfu núverandi
þingmeirihluta, til þess að
mæta örðugleikum almennings
cg versnandi aðstöðu þjóðar-
innar út á við. Iiér skal að-
eins drepið á nokkur atriði.
Með innflutningshöftunum
hefir verið lækkaður innflutn-
*) Pétur flutti umrædda ræðu,
eltir að vertíðin hafði algerlega
brugðizt, vetrarharðindin gengið
yfir og ujpplýsingar um markaðs-
útlitið lágu fynr.
ingur til landsins um hvorki
meira né minna en 20%, miðað
við árið 1934. — Með þessum
ráðstöfunum hefir einnig verið
stigið stórt spor í áttina til
þess að útrýma atvinnuleysinu,
þar sem fjöldi iðnfyrirtækja
hefir risið upp í skjóli haft-
anna.
Með stuðningi og forgöngu
stjórnarinnar og flokkanna,
sem að henni standa, hefir
nýrri framleiðslu verið komið
á fót, t. d. karfaveiðinni, sem
er að verða stór atvinnuvegur,
nýjar verkunaraðferðir teknar
upp, og aðstaðan bætt fyrir
eldri framleiðslu, t. d. land-
búnað og síldveiðar — allt með
þeim árangri, að ekki er von-
laust, að útflutningsverðmæti
íslands á þessu ári verði jafn-
míkið og árið sem leið, þrátt
fyrir erfiðleikana á fisksölunni.
— Þessi efling atvinnuveg-
anna miðar einnig beint að því
að auka atvinnu í landinu.
Með auknum framlögum úr
ríkissjóði til verklegra fram-
kvæmda, hefir enn verið
dregið stórkostlega úr atvinnu-
leysinu og afleiðingum mark-
aðslokunarinnar. —
Allar þessar ráðstafanir hafa
svo miðað að því, að viðhalda
og auka kaupgetuna innanlands
og eru beinlínis grundvöllurinn
fyrir afkomu bænda og iðnað-
armanna.
Hvernig hefði hinsvegar far-
ið, ef íhaldsmenn hefðu ráðið?
Þar verður að ráða af yfir-
lýstri stefnu þeirra.
í stað þess að beita inn-
flutningshöftum, hefðu þeir að
sjálfsögðu notað það úiTæðið,
sem þeir segja að sé hið eina,
sem dugir: „að slá niður kaup-
getuna“, þ. e. að lækka svo
Tillhyuiimg.
irá ilugmálarádunaut ríkisins.
Bændur og yfirleitt allir sem hafa áhuga fyrir að flug komist aftur á hér
á landi, eru hór með yinsamlega beðnir að tilkynna um svæði þau er þeir telja
heppileg fyrir lendingu flugvóla, hvort heldur er á þeirra eigin landi eða anDar-
staðar. Svæðin þurfa að vera minst 600 x 600 metra stór, og annaðhvort renni-
slótt eða mjög auðslóttuð.
Bændur hafið hugfast hve mikið gagn flugvólar geta gert ykkur, hefjist
handa áður en snjór fellur og mælið staði þá er þið teljið heppilega fyrir lendingu
flugvóla, og sendið sem nákvæmaetar upplýsingar um legu, stærð og ásigkomulag
svæðisins til
ilugmálarádunauts ríkisins
Reykfavik
tekjur manna, að þeir ekki geti
keypt erlendar vörur. Hefðu
þeir sjálfsagt getað komizt
langt í þessu með því að skera
niður verklegar framkvæmdir.
En afleiðing þess, sem þeir
halda fram um afgreiðslu fjár-
laga og þaraðlútandi „spamað“,
væri alger niðurfelling verk-
legra framkvæmda og framlaga
til atvinnuveganna.
Þegar hér við hefði svo að
sjálfsögðu bæzt hin alkunna
deyfð og tregða íhaldsmanna
um nýjar framkvæmdir í at-
vinnumálum, þá hefði kosti al-
mennings verið orðið svo
þrengt, að af því hefði leitt
einhver lækkun vöruinnflutn-
ingsins, en þá hefði jafnframt
\'erið burtu fallinn grundvöllur-
inn fyrir bættum kjörum land-
búnaðarins og iðnaðarins, sem
hvorutveggja hefir beinlínis
byggst á því að kaupgetunni
innanlands hefir verið haldið
uppi, en hún ekki „slegin nið-
ur“.
Það er því alveg víst, að ef
stjórnarandstæðingar hefðu
verið að framkvæma stefnu
sína þessi árin, þegar utanað-
komandi erfiðleikar hafa stöð-
ugt steðjað að, hefði verið hér
meira atvinnuleysi en nokkurn-
tíma hefir þekkst hér á landi
og afkoma atvinnuveganna ekki
verið sambærileg við það, sem
hún er nú. X.
Guðm- á Sveinseyri
Frh. af 1. síðu.
Hinir mörgu vinir og sam-
stai'fsmenn Guðmundar munu
einum huga óska honum til
hamingju á sextugsafmælinu,
og árna honum langra og góðra
lífdaga. Þ.
Mjólkurmarkaðurmn
Framh. af 1. aíöu.
iausnar. Iivað smjörlíkisfram-
leiðsluna snertir, kemur m. a.
til álita að skattleggja hana og
verja skattinum til verðlækk-
unar á mjólk og smjör, ellegar
veita samb. mjólkurbúa einka-
rétt á smjörlíkisframleiðslu
með ákvæðum um að gróða-
hlutföll á framleiðslu smjör-
líkis verði ekki óhagstæðari
neytendum en nú er, og hagn-
aðinum af smjörlíkisfram-
leiðslu síðan varið í verðuppbót
á smjör.
Verða Framsóknarmennn 1
ríkisstjórn og á Alþingi að
sjálfsögðu að hafa forgöngu
um þessi mál, eins og yfirleitt
öll þau mál, sem sérstaklega
rnega teljast velferðarmál land-
búnaðarins.
sé sleppt einu dæmi um hærra
verð, sem ekki mun nothæft til
samanburðar, þá er það hæsta
verðið á innlenda markaðinum
1935. Lögin segja skýrt, að
miða skuli við verðhæsta inn-
lenda markað, þegar verðupp-
bót er ákveðin og þó freðkjötið
væri bætt upp með 3 aurum
pr. íg. svo meðalverð þess
kæm’st upp í 85, þá var það
samt 10 aurum lægra pr. kg.
en verð á samskonar kjöti á
verðhæsta innlenda maricaðin-
um. Þetta kom skýrt fram í
skýrslu nefndarinnar, og því
var vitanlega ekki hægt að
birta hana, þegar ákveðið var
að reyna að koma inn óánægju
út af þessu atriði.
Var hefi ég orðið við það
hér austan við Hellisheiði, að
reynt er að vekja hjá bændum
óánægju yfir því, að útflutta
freðkjötsverðið hafi orðið
hærra með uppbót þeirri, sem
á það var greitt, en verðið hjá
Sláturfélagi Suðurlands. Margt
mætti um þetta segja, en ég
skal ekki í þetta sinn segja
annað en það, að verð Slátur-
félags Suðurlands á kjöti, seg-
ir ekkert um það, hvað kjöt
hvers árs hafi selst fyrir, og
því verður ekki hægt að miða
við það eins og nú er. Þetta
kemur ef rekstri þess félags.
Það tekur kjötið með föstu
verði hvert haust. Stjóm fé-
lagsins reynir að haustinu að
leggja niður fyrir sér hvað fást
muni upp úr kjötinu, og ákveð-
ur svo verðið með hliðsjón af
því. Með því verði er kjötið
svo tekið. Sum árin græðir fé-
lagið á þessu, önnur ár tapar
það. Afkoma eins árs hefir aft-
ur áhrif á hag næsta árs, og
getur gert félagið mismunandi
vel fært að standa við það verð
sem það hefir ákveðið. Reikn-
inga sína gerir félagið upp við
áramót, og koma þvi á hvers
árs reikninga partar af kjöt-
framleiðslu tveggja ára. Aldrei
kemur því fram, hvað kjöt
frá einu ákveðnu hausti, til
dæmis frá árinu 1935, hefir
gefið. Saman við það ruglast
kjöt frá 1934 og 1936. Það fæst
því aldrei sambærilegt verð við
ársverð á kjöti í einhverju
kaupfélagi, því þar er kjöt-
reikningi ekki lokað, fyr en
kjöt frá haustinu á undan er
selt, og þá gert upp hvað feng-
ist hafi fyrir hvert kg. og það
verð greitt til framleiðenda.
Það má vel vera, að þetta geri
félagsmönnum hvorki til né
frá, en það gerir það að verk-
um, að sambærilegt verð við
félögin úti um land fæst ekki.
Ég teldi réttara og hagkvæm-
ara að hvers hausts kjöt kæmi
til bænda með sínu raunveru-
lega verði. Vei’ðið væri áætlað
að haustinu, nokkur hluti þess
borgaður þá strax, en hinn að
sölu lokinni, og þá eins og hann
íæyndist, eins og gert er í öll-
um hinum samvinnufélögun-
um, sem með kjöt verzla, nema
kannske einu. „Framsókn“
hefir leyft sér að halda því
fram, að verð á kjöti hafi ekk-
ert hækkað vegna laganna eða
starfs kjötverðlagsnefndar.
Þetta er hin argasta fjarstæða,
og raunar undur að nokkur
skuli dirfast að segja slíkt við
þá, sem framleiða kjöt og
geta séð á verðnótum sínum
hvernig verðið hefir breyzt.
Það liggur fyrir skjallega
sannað, að 1934 var meðalverð
á dilkakjöti til bænda fullum
10 aurum hærra pr. kg. en árið
1933. Þó féll kjöt á erlendum
markaði 1934. Ríkisuppbót var
greidd í verðjöfnunarsjóð 1934
og nam hún 175 þús. kr. 1933
var líka greidd uppbót á útflutt
saltkjöt og réði stjórnin hve
há hún var, og notaði ekki alla
þá fjárveitingu, sem til þess
mátti verja. Þorsteini Briem
hefir ekki þá þótt ástæða til að
verðið yrði hærra, en það varð
með, uppbót 1933, en það var
sem sagt fullum 10 aurum
lægra en hann og hans nótar
telja allt of lágt 1934.
Fyrir 1935 verður ekkert um
þetta fullyrt. Líkur eru til þess,
að saltkjöt flutt úr landi, verði
u mlO aurum hærra pr. kg. en
1934, en freðkjötið um 5 aur-
um hærra. Með vissu verður
ekki um þetta sagt fyr en end-
anlegt verð hefir verið gert upp
í kaupfélögunum, en þá mun ég
gefa skýrslu um meðalverðið.
En í þessu sambandi mætti
benda á hvernig umhorfs
mundi, ef ekkert hefði verið
gert. Bændaflokkurinn telur
sig klofna frá Framsóknar-
flokknum, vegna þess að hann
vildi ekki leysa þetta mál með
jafnaðarmönnum, en þó var
það eina leiðin til að leysa
málið á. öfgamenn, starblindir
af pólitík, hafa haldið því
fram, að kjötverðið innanlands
1934 hefði orðið eins hátt, þó
engin kjötlög hefðu verið.
Þetta er vitanlega mjög fjarri
öllum sanni. Meðalverð á salt-
kjöti seldu úr landi var þá um
54 aurar pr. kg. og á freðkjöt-
inu um 71 eyrir. Innanlands-
verðinu var hinsvegar haldið
uppi í ea. 90 aurum. Nú getur
hver bóndi litið í eigin barm og
athugað, hvort hann hefði ekki
verið til með að selja kjötið
sitt á t. d. 75 aura pr. kg. þeg-
ar hann vissi að með því að
salta það til útflutnings átti
hann von á 54, og næði hann í
að frysta það, mátti hann gera
sér von um liðuga 70 aura pr.
kg. Það var þá líka svo, að í
ágúst 1934 komu bílar frá ein-
stökum bændum og seldu kjöt
beint til neytenda, fyrir mun
lægra verð en Sláturfélagið þá
hafði á kjöti sínu. Og þeir voru
sumir komnir tveggja daga
ferð, til að ná í söluna. Allir
geta því skilið, að verðið hefði
þá fallið niður undir útflutn-
ingsverðið, hefðu lögin ekki
verið.
1935 var munurinn á von-
inni í verðinu, sem útflutta
kjötið gaf, og kjöti seldu á
innanlandsmarkaðinum miklu
minni, en þó freistast um 30
kaupmenn til að selja meira á
iionum en þeim er leyft. Slík
var eftirsóknin. Og ætli það
nefði ekki þá farið líkt og
1933, að innanlandsverðið hefði
farið niður fyrir verðið á út-
ílutta kjötinu, hefði ekkert
verið aðgei't. Það er þá líka
svo, að enginn dirfist að halda
því fram, að lögin eigi að af-
nema, allir telja þau sjálfsögð í
orði, en sumir vilja svo gera
þau að engu í framkvæmdinni,
— aðeins til þess að láta það
sannast, að Framsóknarmenn
hafi ekki verið þess megnugir
að koma skipulagi á þessi mál.
— Slík er nú bændaumhyggj-
an. —
Þá er því haldið fram, að
kjötverðlagsnefnd hafi lækkað
verðið á innlenda markaðinum
1935. Þessu til stuðnings er
bent á það, að hún hafi hækk-
að verðjöfnunargjaldið og inn-
• anlandsverðið þá lækkað sem
því svaraði. Hér er um mis-
skilning að ræða, en ef til vill
er hann afsakanlegur. Sann-
leiurinn er sá hér, að þó verð-
jöfnunargjaldið væri hækkað,
þá voru jafnframt gerðar aðr-
ar breytingar af nefndinni á
sölufyrirkomulaginu og verðá-
lagningunni, svo þeir sem seldu
kjötið, þurftu ekki að lækka
verð þess til bænda 1935 frá
því sem það var 1934. Þetta
má sanna og sýna með tölum
ef óskað er. Það er því ósatt,
að kjötverðlagsnefndin hafi
lækkað innanlandsverðið til
bænda 1935. Það gat af hennar
í áðstöfunum verið eins hátt
og 1934.
Blaðið Framsókn, sem kallar
sig „bændablað“, hefir ekki
þorað að láta bændur sjá, að
kaupmenn seldu meira kjöt í
landinu en þeim var leyft. Þess
vegna birtir það ekki skýrslu
kjötverðlagsnefndar meðal ann-
ars. Þetta er trúmennska þess
við samvinnufélögin, sem það
auglýsir að það vinni fyrir.
Hinsvegar hefir því stöðugt
verið haldið fram, að SIS
fyllti markaðinn í Reykjavík
al' kjöti frá samvinnufélögun-
um og að það væri það, sem
spillti fyrir sunnlenzku bænd-
unum með sinni sölu í Reykja-
vík.
Nú er sannleikurinn í þessu
máli kominn í ljós, og þá segja
hvorki Framsókn eða Morgun-
blaðið frá honum. Morgunblað-
inu er vorkun. Það er málgagn
þeirra brotlegu og kostað af
þeim. En hvað gengur að
„bændablaðinu og samvinnu-
blaðinu“ ? Hvers vegna vildi
það ekki segja bændum sann-
leikann? Er það svo langt leitt
í rógsiðju sinni, að það megi
ekki segja annað en það sem
móðurblaðið leyfir? Eða þarf
það að hagræða sannleikanum
eða hylja hann, þegar hann
ekki passar í rógsiðjuna. Mér
er tjáð, að nú vilji Framsókn
kenna mér um þetta. Þetta má
segja mönnum. Hún hefir æði
oft áður reynt að ófrægja mig,
og aldrei orðið feit af. Og
ennþá má hún reyna að fita
sig á því eins og hún vill. Sann-
leikurinn er sá, að kjötverð-
lagsnefndin hefir trúnaðai’-
menn sína á öllum stöðum sem
slátrun fer fram á. Þeir eiga að
sjá um, að fyrirmælum nefnd-
arinnar og lögunum sé hlýtt,
og segja nefndinni ef út af er
brugðið. Þessir trúnaðarmenn
heita ýmsum nöfnum, sem
prestunum hefir þóknast, í
samráði við aðstandendur, að
gefa þeim. Einn heitir t. d.
Runólfur Björnsson. En þeim
hefir orðið það trúnaðarmönn-
unum, að trúa þeim of vel, sem
sláturleyfi höfðu. Þess vegna
hafa þeir ekki nægjanlega gætt
þess að íyrirmælum nefndar-
innar væri hlýtt. Þetta get ég
skilið. Ég er eins gerður, ég
væni ekki menn að óreyndu um
það að halda ekki lög þau og
reglur, sem gilda, og það er
ekki fyrri en ég reyni mann að
svikum, sem ég hætti að
treysta honum. Mér finnst því
að trúnaðarmennimir hafi af-
sökun. En hér eftir hafa þeir
liana ekki. Nú vita þeir hverj-
um ekki má trúa og treysta, og
ég efast ekki um að nú fylgjast
þeir betur með þessu en áður.
Annars er það nokkur vorkun
þó Isafold vilji ekki láta bænd-
ur sjá sannleikann, því það er
alltaf leiðinlegt að verða upp-
vís að ósannindum. Hún hefir
haldið því fram, að það væri S.
I. S. sem yfirfyllti Reykjavík-
urmarkaðinn og vitanlega gert
það til að reyna að koma úlfuð
upp á milli bænda, reyna að
kljúfa þá og félagsskap þeirra
og með því gera öðrum flokk-
um hægra að undiroka þá og
lcúga. En að blað, sem þykist
vera „bændablað“ skuli gera
sig bert að slíku, það er undrun
og lítt skiljanlegt.
Á þessu stigi þessa máls mun
ég- ekki eyða fleiri orðum að að-
stöðu blaðanna til skýrslu
nefndarinnar. En ég vildi mjög
ákveðið biðja þá bændur, sem
fá þau blöð, sem skýrsluna
hafa birt, að lána þau til hinna,
sem þeir vita að ekki fá þau,
því með því vænti ég að þeir
sjái sannleikann, og hvern
hræsnisleik „Framsókn“ leikur
hér, og hver afstaða Isafoldar
er, sem vitanlega gefur Jóni í
Stóradal tóninn.
6. sept. 1936.
Páll Zóphóníasson.
Prentsm. Acta.