Tíminn - 30.09.1936, Síða 1
2^.fgret£>sla
og inní)eimta ^afnatött. 1Ö
öími ‘2353 — &Ó9tt)ölf 961
©jaíbbagi
6 I a 6 9 1 n o er 1 jání
JStgaitgurino fostai 7 ft.
XX. ár.
Reykjavík, 30. sept. 1936.
41. blað.
Núpsskólinn 30 ára
Brot úr sögu
skólaus
Ilaustið 1906 hóf séra Sig'-
tryggur Guðlaugsson unglinga-
kennsiu að Núpi í Dýrafirði.
l.r það upphaf héraðsskóla
Vestfjarða. Skólinn á því þrí-
tugsafmæli nú, þann 30. sept.
Hkki hafði skóii séra Sig-
tryggs lengi starfað, er orð fór
að berast af honum vítt um
land fyrir ágæti, og aðsóknin
jókst. Plestir vöru nemendurn-
ir ur nærsveitunum, en oft bar
við, að nemendui' kæmu alla
leið austan úr Þingeyjarsýslu
og sunnan af landi. Síðan hefir
skólinn starfað, að tveim
vetrum á stríðsárunum undan-
teknum. Skólinn starfar í
tveim deildum og voru oftast
nálægt 30 nemendur í honum.
Húsrúm var ekki fyrir fleiri.
Skólinn var einkaskóli séra Sig-
tryggs, allt þar til hin nýju
iög um héraðsskóla gengu 1
gildi og Núpsskólinn var gerð-
ur að héraðsskóla Vestfjarða.
Lítilsháttar styrks naut skól-
inn, meðan séra Sig'tryggur átti
hann, en allur rekstur var á á-
byrgð eigandans og oft mun
hann hafa átt fullerfitt með
að geta haldið skólanum áfram,
sökum fjárskorts. Ekki mun
séra Sigtryggur heldur hafa
íengið m'ikið í aðra hönd fyrir
hið mikla, erfiða og óeigin-
gjarna starf sitt í þágu skól-
ans. En slíkt latti hann ekki til
starfs, áhuginn fyrir fram-
gangi skólans og velferð var
alltaf sá sami.
Meðkennari séra Sigtryggs
hefir verið. frá byrjun núver-
andi skólastjóri, Björn Guð-
mundsson. Hefir Björn jafnan
\ erið mjög dáður af nemendum
sínum, bæði sem kennari og fé-
lagi.
I stjórn skólans eru nú Örn-
ólfur Valdimarsson kaupm. í
Súgandafirði (form.), Jens
Iíólmgeirsson bæjarstjóri á Isa-
firði, Jóhannes Davíðsson bóndi
í Hjarðar-Dal, Ólafur Ólafsson
skólastj. Þingeyri og sr. Sig-
tryggur Guðlaugsson.
Árið 1929 lét séra Sigtrygg-
ur af skólastjóm, en Björn
Guðmundsson tók við. Þegar
skólinn var tekinn í tölu hér-
aðsskólanna, var hafizt handa
um stækkun skólans og ný-
byggingar. Enginn gekk þar öt-
ular fram en séra Sigtryggur
og gaf hann skólanum þann
hluta af gamla skólahúsinu,
sem hann átti. Ungmennasam-
band Vestfjarða, með þá Björn
skólastjóra og Jóhannes Da-
íðsson bónda í Neðri-Hjarðar-
dal, í broddi fylkingar, beitti
sér öfluglega fyrir fjársöfnun
innan héraðsins til skóla-
byggingarinnar, og Kristinn
Guðlaugsson bóndi á Núpi mun
ei heidur hafa látið sinn hlut
eftir liggja. Hafizt var handa
'jm byggingu nýs skólahúss
i 931. Ekki er þó búinn nema
lítiil hluti þeirrar byggingar,
sem upphaflega, var gert ráð
fyrir að reisa. í þeim hluta
byggingarinnar eru tvær skóla-
stofur, 12 2ja manna herbergi,
herbergi fyrir kennara og lítil
íbúð, sundlaug og gufubað í
kjallara. I gamla skólahúsinu
er svefnskáli fyrir nokkra nem-
það fyrir, að allir nemendur
yngri deildar ha.fi komið að
hausti í eldri deild. Mjög er
skólinn vinsæll af nemendum og
hafa margir sýnt honum raikla
tryggð og \ináttu. Þegar skól-
inn varð 10 ára, gáfu nemend-
ur skólanum stórt orgel, þegai’
lann varð '20 ára, stórt og
. andað útvarpstæki og á 25 ára
afmælinu brjóstmynd af sr.
Sigtryggi Guðlaugssyni, í
bronce.
Ki-istján Bergsson, forseti
Fiskifélags Islands, gaf skólan-
um 1000 kr. gjöf til minningar
um föður sinn. Nokkru af vöxt-
um sjóðsins á að verja til verð-
launa fyrir beztu ritgerð nem-
enda um atvinnulíf Islendinga.
Erfingjar Sighvats Gr. Borg-
íirðings gáfu 200 kr. til minn-
ingar um foreldra sína. Skal
nokkru af vöxtunum varið til
•\ iðurkenningar fyrir beztu rit-
endur, eldhús, borðstofa og
leikfimissalur. Skólinn getur
nú eins og hann er, tekið 30—
40 nemendur. Allmikil þörf
'/æri á því að bæta nokkrum
húsakynnum við. Ennþá vantar
álíka mörg nemendaherbergi
og þegar eru til, og íbúðir
fyrir skólastjóra og kennara,
þótt gert sé ráð fyrir að nota
eldhús, borðstofu og leikfimis-
salinn í gamla skólahúsinu.
Auk venjulegra bóklegra
framhaldsnámsfræða, er þar
kennd leikfimi, sund, bókband,
smíði og önnur handavinna.
Kennarar eru, auk skólastjói-
ans, Björns Guðmundssonar,
cand. theol. Eiríkur J. Eiríks-
son, ungfrú Hólmfríður Krist-
insdóttir, er kennir stúlkum
handavinnu, og Viggó Natana-
eisson, er kennir leikfimi, sund
og smíðar.
Síðan skólinn tók til starfa,
hafa 450 nemendur verið þár
\ið nám. Flestir þeirra hafa
verið 2 vetur og komið hefir
Sr. Sigtryggur Guðlaugsson
fyrv. skólastjóri
Björn Guðmundsson
skólastjóri
Nýja og
gamla
skólahús
ið að Núpt
gerð um sögu og bókmenntir
þjóðarinnar.
Sýslubókasafn V.-ísafjarðar-
sýslu er geymt í skólanum, á-
samt safni Sighvats Borgfirð-
ings, og er það allt um 3000
bindi. Er safn þetta frjálst til
afnota fyrir skólar.n. Auk þess
á skólinn allstórt bókasafn.
Jafnframt skólanum hefir
séra Sigtryggur komið upp ein-
um fegursta trjá- og blóma-
garði, sem til er á landinu.
Garðinn kallar hann Skrúð, og
á vel við. Er hann í hvammi
skammt frá skólanum og að
sjálfsögðu nátengdur honum.
Eru þarna mörg og stór tré og
mikið blómaskrúð. öllu er þar
mjög smekklega fyrirkomið og
garðurinn einkar fagur.
Núpsskólinn hefir verið og
er sannkölluð menningarmið-
stöð vestfirzkra sveita. Skólinn
hefir jafnframt því, sem hann
hefir verið góð fræðslustofn-
un, gert sér mjög mikið far um
að glæða alla hina beztu eigin-
!eika nemendanna, svo sem
skyldurækni og trúmennsku við
:jálfa sig og aðra, prúð-
tnennsku, hreinlyndi, dug og
drengskap í hverju einu. Hann
hefir kappkostað að efla jafnt
menntun sem manndóm nem-
enda sinna og gera þá að sönn-
um mönnum. Sú bezta ósk,
sem ég á til handa skólanum á
þessum tímamótum er, að
honum megi í framtíðinni
ruðnast að halda starfi sínu á-
íram í sama anda og hingað
t 1, og jafnframt vaxa og efl-
ast að ágætum öllum.
Guðlaugur Rósinkranz.
„Skrúður", blóma- og trjágarður sr. Sigtryggs Guðíaugssonar
Þrír Núpverjar
1906. — Það ár er talið
stofnár Núpsskóla. Minnist sá,
er þetta ritar þess, að tíðind-
um þótti það sæta, þegar það
fréttist yfir fjörðinn, að fátæk
og fámenn sveitarstúka, Gyða
að Núpi, hefði reisa látið mynd-
arlegt samkomu- og fundarhús
þar á staðnum. Áætlaður bygg-
ingarkostnaður var sagður
vera 6000 krónur og þótti gíf-
urlegur þá. Menn undruðust
framtakið og spáðu félaginu ó-
frrnaðar.
Nýr prestur, séra Sigtrygg-
ur Guðlaugsson, hafði þá fyrir
skömmu hlotið veitingu fyrir
Mýraþingum, bróðir Kristins
Guðlaugssonar oddvita að Núpi,
og settist liann þar að.
Kunnugt varð, að séra Sig-
tryggur tæki að sér að kenna
unglingum í hinu nýja húsi.
sína, heldur deilt lífskjörum
I sínum með alþýðu manna. Þeir,
sem skildu hlutverk sín bezt,
lifðu með henni í blíðu jg
stríðu, miðluðu henni af efn-
um sínum og anda, — voru
menningarfrömuðir í orðsins
beztu og eiginlegustu merk-
ingu.
Einn af þessum fágætu mönn-
um var próf. séra Sigtryggur
Guðlaugsson. Hann hafði í sér
efni brautryðjandans: mennt-
un, • áhuga, fórnfýsi, þraut-
seigju og óbilandi trú á gróð-
urmagni íslenzkrar æsku og
moldar.
Fræðarinn. — Með stuðningi
og samvinnu þess manns, sem
nú veitir skólanum forstöðu,
tókst séra Sigtryggi að gera
skóla sinn eftirsóttan og vin-
sælan, ekki eingöngu með
fræðslunni, sem þar fór fram,
heldur og sakir menningará-
Nemendur á svölum gamla skólahússins
— Það var upphaf Núps-
skóla, héraðsskóla Vestfjarða,
sem nú er.
Skólinn var einkaskóli séra
Sigtryggs allan tímann til þess
að héraðsskólalögin voru sam-
þykkt. Naut hann lítilfjörlegs
styrks frá sýslu og ríki, en að
öðru leyti borinn uppi af einka-
framtaki eigandans og áhuga.
Má ljóslega sjá af því, að eigi
var um arðvænlegt fyrirtæki að
iæða — á veraldlega vísu mælt
— og að fjárhagsleg áhætta
var eigi svo lítil í för með
starfrækslunni.
Brautryðjandinn. — Vinnu-
brögð mannanna eru misjöfn.
Áhugamálin einnig. Islenzkir
sveitaprestar hafa hvorki ver-
ið utan né ofan við söfnuði
lirifanna, sem nemendurnir
urðu fyrir. Kennslan náði ekki
eingöngu til þroskunar heila,
heldur og hjartalags og vilja-
þreks. Prúðmennska, kjarnmik-
i’ og yfirlætislaus hæverska,
læ.rist ekki af bókum, heldur
umgengni. Að vita mikið og
vilja vel, fer ekki ávalt saman.
Menntun og fróðleikur eru ná-
tengd hugtök, en þó einatt lítt
samræmd. Vizkumeiðir mann-
dóms verða að vökvast frá
Mímisbrunni göfugs hjartalags
og siðferðisþroska.
Ég undirritaður, sem hefi
jeiáð kosinn af sýslunefnd
Vestur-ísafj arðarsýslu eftirlits-
maður skólans og stjórnskipað-
ur prófdómandi hans síðast-
liðin 10 ár, get vel um það
borið, að kunnátta nemenda í
almennum fræðigreinum hefir
verið í bezta lagi, en þó hefir
mér meira fundizt til um menn-
ingaráhrif þau, sem þeir hafa
orðið fyrir í skólanum, hátt-
erni þeirra og skyldurækni,
löngun þeirra og áform í að
vera „sjálíum sér trúir“ og
síðar láta gott af sér leiða í
lífinu. Þetta mótar dugmikla
menn, góða drengi og batnandi.
Skrúður. — Þeir, sem heim-
sótt hafa Skrúð, munu haí'a
veitt því eftirtekt, að það er
ekki frjósamasti bletturinn í
Núps-landareign, sem þar hefir
verið tekinn tii ræktunar. Þetta
vekur sérstakt íhugunarefni.
Það er eins og garðyrkjumað-
urinn hafi með því viljað sýna
og sanna að „hver, sem brýtur
sér braut, þarf að bisa við
grjót“. Blómskrúð og bætiefni
berast mönnum ekki í hendur
fyrirhafnarlaust.
Heimsækjendur dá þá elju,
atorku og þolgæði, sem þurft
hefir að leggja fram til þess að
breyta grjóthvammi í fyrir-
myndar skrúðgarð. Til þess út-
heimtist og karlmennska sam-
einuð dásamlega bjartsýnni trú
á framleiðslumöguleika ís-
lenzks jarðvegs. Fer vel á þeirri
smekkvísi, að láta rækt jarðar
lialdast í hendur við æskuleið-
sögn og andans rækt.
Og fyrir mínum huga er
jarðvegur sa, sem Skrúður or
upp úr vaxinn, táknmynd um
vaxtarmöguleika hverrar
mannssálar, er í hrjóstrum cr
fædd, vanti ekki skilning, alúð
og kærleika til þess að leysa
hana úr læðingi. Slík lexía er
öliúm kennurum holl: uppörv-
un og aflgjafi til endurnýjaðr-
ar starfsorku og framtaks.
Ileill sé hverjum þeim, sem
sem hana gefur með orðum og
eftirdæmi.
Bróðirinn. — Kristinn Guð-
laugsson, oddviti að Núpi, ev
tildurslaus maður. Hann hefir
eigi haft þann sið, að miða
dagsyerk sín við kröfu um full
daglaun að kvöldum“. Fyrir
því eru dagsverk hans stærri
en flestra annara manna.
Alla tíð hefir hann stútt
bróður sinn með ráðum og dáð.
Lagt skólanum til ókeypis
skólalóð meðan fjáfhagurinn
var þröngur, sýnt velvild og
skilning á starfi hans og venð