Tíminn - 07.10.1936, Síða 1

^fgtEÍfröla
og tnn|>eitnta ^>afnatötc- )Ö
0iml 2353 - P6etí)6íf 961
©falbbagi
b1q 6 eIn 0 «t ) |4ní
&t0onenTtnn footat 7 ft.
XX ár.
Reykjavík, 7. október 1936.
er og hefir veríð hættuleg fyrir sjáifstæði landsins
I.
Hlutverki þjófanna, sem stálu
minnisbók Eysteins Jónssonar
fjármálaráðheiTa, er nú lokið
að öðru leyti en því, sem rétt-
vísin kann að eiga vantalað við
þá ólánsmenn, sem að útgáfu
nazistablaðsins standa.
Atferli þeirra hefir að vonum
vakið dýpstu andstyggð hjá
öllum almenningi. Svo megn
var andúðin, að jafnvel Morg-
unblaðið þorði ekk' annað en
að taka undir það, að illvirki
þetta væri „með öllu óverj-
andi“.
Mörgum mun þó hafa dottið
í hug, að þessi áfellisdómur
Mbl. yfir nazistunum væri ekki
með fullum heilindum upp
kveðinn, lieldur til að forða sínu
eigin skinni frá því að verða
fyrir áföllum í almenningsálit-
inu af því, sem samherjarnir
með „hreinu hugsanimar“
höfðu aðhafst.
0g nú geta þeir Mbl.-menn
heldur ekki duiið úlfshárin
lengur. Svo brátt er þeim að
hagnýta sér ávöxt þess ógeðs-
lega verks, sem þeir fyrir
ziokkrum dögum neyddust til
að fordæma.
Nú eru sorpskrif nazista-
blaðsins endurtekin næstum
crði til orðs í höfuðmálgagni
„Sjálfstæðisflokksins“!
H.
Því verður ekki neitað, að
manndómur aðal stjórnarand-
stöðuflokksins hér á Islandi sé
nokkuð einstakur í sinni röð.
Síðustu skrif Mbl. eiga að heita
árás á fjármálastjórn landsins
og sérstaklega þann ráðherra,
sem nú fer með f jármálastjóm-
ina.
Hver eru svo gögnin, sem
þessi tilraun til árása á fjár-
málastjórnina er byggð á?
Það eru nokkur sundurslitin
orð og setningar, sem versta
saurblað landsins, blað, sem
enginn tekur mark á „hefir
prentað á ófrjálsan hátt upp
úr vasabók, sem það hefir látið
stela úr einkaeign fjármálaráð-
herrans!
Þetta eru gögnin, sem aðal-
andstöðuflokkur ríkisstjómar-
innar telur sér sæmandi að nota
sem grundvöll undir skrifum
;ínum um fjármál landsins.
III.
Enn sem komið er, hefir
’ i in „heiðarlega" stjórnarand-
: taða talið það praktiskt að láta
jófana halda minnisbókinni, til
i ess að ekki sé hægt að sýna
■am á, hve óráðvandlega er
: æð það farið, sem í bókinni
endur, og hversu það er slit-
ð úr samhengi.
1 Þessu skálkaskjóli heldur
i Mbl. fram þeim staðlausu
annindum, að fjármálaráð-
rrann hafi boðið brezkum
:.nkastjórum(!) sérleyfi (con-
cession) til að hagnýta íslenzk
verðmæti.
Hvaða tilefni hefir svo Mbl.
og fylgiblað þess með „hreinu
hugsanirnar“ til að halda þess-
ari staðlausu fjarstæðu fram?
Því er fljótsvarað. Ekkert
tilefni, ekki hið allra minnsta.
I minnisbókarpunktunum,
hvei’nig svo sem þeir eru með-
höndlaðir og úr samhengi slitn-
ir, stendur þetta eitt:
„Ég (þ. e. ráðherrann) benti
ci, að nú værum við að láta
rannsaka hráefni okkar með
tilliti til aukins iðnaðar. Ef
kostnaðarsamt reyndist að hag-
nýta þau, þyrftum við erlent
kapital. Sæi aðeins tvær leiðir:
1. Lántökur
2. Konsessionir".
Hver heilvita maður getur
auðvitað séð, að hér er ekki
verið að bjóða neitt fram. Það
er einungis verið að benda á
staðreyndir. Það er verið að
vekja athygli hinna erlendu
bankastjóra á því, að Islarzd
muni ekki geta komið af stað
stórum fyrirtækjum til að hag-
nýta gæði landsins, nema á
tvennan hátt, annaðhvort með
því að fá féð að láni eða með
því að veita erlendum aðilum
leyfi til að koma þessum fyrir-
tækjum á fót.
Og þetta er einmitt dregið
skýrt fram vegna þess, að í
samtölunum var skýrð nauð-
synin á því, að ísland tæki
lán til arðbærra stórfyrir-
tækja í framtíðinni — til þess
að ekki þyrfti að taka hinn
kostinn, að veita sérleyfi (kon-
session) til atvinnurekstrar.
í umi’æddum viðtölum var
vakin athygli á því að íslenzka
stjórnin telji það varhugavert
fyrir litla þjóð að veita erlend-
um aðilum leyfi til að eiga hér
eignir og hafa hér atvinnu-
rekstur.
En í hinni þokkalegu ritsmíð
nazista, sem Mbl. tekur upp og
gerir að sínum orðum, er mál-
inu algerlega snúið við.
Mbl. staðhæfir, að ráðherr-
ann sé „að hampa framan í-þá
(þ. e. brezku bankastjórana)
að við Islendingar eigum ýmis-
konar verðmæti í landinu, sem
Bretinn kynni að geta hag-
nýtt ...“ !
En það, sem ráðherrann er
að gera í viðtölum sínum, er
einmitt alveg þvert á móti.
Hann er að vekja athygli á því,
að Island eigi að komast hjá
þeirri leið, að veita „útlending-
um“ „konsessionir" til að „hag-
nýta“ „verðmæti í landinu".
IV.
Jafnvel Mbl. segir það nú
sem sína skoðun, að þjóðin
þurfi ný erlend lán, til að hag-
nýta verðmæti sín. Það kemst
m. a. svo að orði:
„En hitt er líka staðreynd,
að við jafn fátækir og við er-
um, getum lítið komizt áfram,
ef erlent fjármagn er okkur
lokað“.
Þessi ótvíræða yfirlýsing
stjórnai’andstöðunr.ar mun
\ erða geymd — en ekki gleymd
— til síðari tíma. Um. hana skal
ekkí frekar rætt að þessu sinni.
En hitt er í rauninni þjóðai’-
smán og reginhneyksli, að nú-
verandi stjórnarandstæðingar,
skuli vera svo blygðunarlausir
sem hinn sífelldi vaðall og
ábyrgðarleysi þeirra í umræð-
um um fjármál landsins ber
vott um ár eftir ár.
Árásir íhaldsmanna á fjár-
málastjórn Eysteins Jónssonar,
meðal annars í sambandi við
vasabókarþjófnað nazista, koma
vissulega úr hörðustu átt.
Enginn íslenzkur fjármála-
ráðherra hefir tekið upp jafn-
harða baráttu og Eysteinn
Jónsson fyrir því að forðast
eyðsluskuldasöfnun erlendis.
Enginn íslenzkur fjármála-
ráðherra hefir haft við jafn
mikla erfiðleika að stríða og
hann hefir haft — í viðskipta-
málum þjóðarinnar út á við.
Þrátt fyrir alla þessa erfið-
leika, verður nú — og það á
því sama ári, þegajr Spánar-
markaðurinn svo að segja al-
veg lokast — ekki betur séð
en að nást muni nokkurnveg-
inn fullur greiðslujöfnuður í
viðskiptum Islands við önnur
lönd.
Einmitt með þessu er ráð-
herrann að leggja gi’undvöllinn
að því, að íslendingar geti hald-
ið áfram trausti umheimsins
sem sú þjóð. er ætíð hefir stað-
ið og enn stendur að fullu við
skuldbindingar sínar út á við.
Með baráttunni í gjaldeyris-
málunum undir forustu ráð-
herrans, er verið að skapa
möguleikana fyrir því, að þjóð-
in verði sjálfstæð áfram og
geti sjálf notfært sér gæði
lands síns.
V.
En hver er svo forsaga nú-
verandi stjómarandstæðinga í
þessum málum — mannanna,
sem þykjast hafa ráð á því, að
níða og hrakyrða þá einbeittu
víðleitni og mikla starf, sem nú-
verandi fjármálaráðherra hefir
lagt fram á síðustu tveim ár-
um?
Núverandi stjómarandstæð-
ingar hafa barizt gegn því með
hnúum og hnefum, að greiðslu-
hallalaus fjárlög yrðu afgreidd
á Alþingi. Ef þeina stefna —
eða stefnuleysi — hefði fengið
að i*áða, hefði ríkissjóður safn- ;
að miljónaskuldum á síðustu
tveim árum í stað þess að hann
hefir nú staðið við allar samn-
ingsbundnar afborganir á lán-
um sínum jafnhliða því, sem
hann hefir greitt rekstursút-
gjöld sín að fullu.
Núverandi stjórnarandstæð-
ingar hafa gert allt sem þeir
hafa getað til að spilla fyrir
árangri af starfi fjármálaráð-
herra og gjaldeyrisnefndar og
lagt sig alla fram til að reyna
að æsa landsfólkið gegn lækk-
un innflutningsins — þessari
óhjákvæmilegu nauðsyn í fjár-
hagslegri sjálfstæðisbaráttu
þjóðarinnar.
Afskipti íhaldsmanna eru þó
ekki öll enn rakin. Svo að
segja allar þær erlendu skuld-
ir, sem nú hvíla á þjóðinni, og
óneitanlega eru erfiðar á tím-
um eins og þessum, eru stofn-
aðar af íhaldsmönnum — bein-
línis eða til þess að bjarga lán-
stofnunum landsins úr því öng-
þveiti, sem þær voru komnar í,
þegar íhaldið lét af völdum ár*
ið 1927.
Slíkum mönnum færi það
áreiðanlega bezt, að láta þögn-
ina geyma ávirðingar sínar.
Það er sannarlega að „bíta
höfuðið af skömminni", þegar
þessir menn eru að hlakka yfir
núverandi fjárhagsörðugleikum
þjóðarinnar.
Og það er meiri ósvífni en
hingað til hefir þekkzt í ís-
lenzkum stjórnmálum — þegar
þessir menn ráðast á núverandi
fjármálaráðherra, sem á hin-
um erfiðustu tímum hefir raun-
verulega lækkað skuldir ríkis-
sjóðs og komið á greiðslujöfn-
uði í viðskiptunum við útlönd.
Á víðavangi
Bernharð Stefánsson
alþingismaður hefir nú í
sumar ritað mjög eftirtektai’-
verðar greinar um nýju jarð-
ræktarlögin í blað Framsóknar-
manna, Dag, á Akureyri. Hef-
ir hann átt í ritdeilu við ólaf
Jónsson framkvæmdastjóra á
Akureyri, og hafa eyfirzkir
bændur skoi’ið úr þeirri deilu
rneð því að lýsa yfir ánægju
sinni með lögin í flestum hrepp-
um sýslunnar nú í sumar. Síð-
an búnaðarþing klofnaði um
rnálið, hefir Bernharð enn ritað
eina grein um málið. I sama
blað ritar hann og grein um
lýðræðið og landsmálaflokkana
hér á landi. Hefir sú grein vak-
ið mikla athygli og m. a. farið
ónotalega fyrir brjóstið á
íhaldsdagblaðizru Vísi í Reykja-
vík. Ættu þeir, sem ekki hafa
verið áslcrifendur Dags ennþá,
að kynna sér þessar greinar
Bernhai’ðs og fleira, sem blað
Framsóknarmanna norðanlands
flytur um landsmálin.
: Smjörblöndun í smjörlíki
aukin upp í 8%.
Samkvæmt fyrirskipun frá
Kermanni Jónassyni landbún-
aðarráðherra hefir blöndun
smjörs í smjörlíki verið nærri
þrefölduð nú um mánaðamótin.
Var áður fyrirskipuð 3%
íblöndun smjörs, en nú 8%.
Aukning smjörsins mun þó
ekki valda verðhækkun á smjör-
líkinu. En þessi nýju fyrirmæii
Dr. Jean Charcot,
hinn heimsfrægi vísindamaður
og heimskautafari, sem var
meðal þeirra 39 Frakka er fór-
usi með „Pourquoi pas?“ úii
fyrir Mýrum vesUa í cfviðr-
inu 16. sept. s. 1.
þýða mai’kaðsaukningu fyrir
smjör, sem nemur 60—65 tonn-
um á ári, miðað við núverandi
smjörlíkisfi’amleiðslu. 1 sumar
hafa safnast fyrir talsverðar
smjöz’birgðir í landinu vegna
aukningar í mjólkurfz-amleiðsl-
uzzni, en þessi fyrirskipun land-
búnaðan’áðherra mun nægja
til að leysa þann vanda í bili.
I-Iinsvegar er þess full nauðsyn
að taka smjöz’líkisfi’amleiðsl-
una í heild til rækilegrar at-
hugunar í sambandi við vax-
andi markaðsþöi’f fyrir smjör
á næstu árum. Hefir um þetta
stóz’mál verið allmikið ritað hér
í blaðinu, og miðstjórn Fram-
sóknarflokksins hefir nýlega
kosið nefnd til að fjalla um
málið og bera fram tillögur i
því. Smjörlíkisframleiðslan er
nú 1200—1300 tonn á ári og
mikill hluti af verðmæti henn-
ar er erlent hráefni.
Nokkrir Framsóknarmenn
á Siglufirði hafa um alllangt
skeið gefið út vikublað, sem
heitir Siglfirðingur. Nú í sum-
ar hefir þetta blað verið stækk-
að til muna og er tvímælalaust
bezt ritaða og vandaðasta blað-
ið, sem út kemur á Siglufirði.
Stai’fsemi Framsóknarmanna á
Siglufirði er á margan hátt
stórlega eftirtektarverð. Á
flokkurinn þar hlutfallslega
meira fylgi en í nokkrum öði’-
um kaupstað landsins. Hafa
hinir siglfirzku Framsóknar-
menn að venilegu léyti har't
forystu í því, að koma á fót
hinum mikla og nauðsynlega
síldariðnaði ríkisins, sem segja
zná, að mestu hafi orkað um
það, að gera síldarútveginn að
öflugum og sæmilega tryggum
atvinnuvegi.
Blað varaliðsins
er nú um rithátt og mála-
fiutning mjög farið að semja
sig að siðum hinna lakaz’i sorp-
blaða íhaldsins, svo sem naz-
istablaðsins og Storms. Hefir
Jón í Dal í þjónustu sinni
pz-estling nokkum, sem að
ýmsu svipar til Magnúsar
„dósents“ um meðferð sannleik-
ans og skortir með öllu skiln-
ing eða þekkingu á málum
þeim, sem um er deilt. Kallar
guðsmaður þessi andstæðinga
sína „skepnur" og öðrum álíka
prúðmannlegum nöfnum, talar
um, að þeir „þenji sig“ osf. Og
42. blað.
Uian úv heimi
Gengisbreytingar.
Ýmsar þjóðir á znegizilandi
álfunnar hafa nú farið þá söznu
leið, sezn Bretar fóru fyrir 5
árum, að hverfá frá gullinn-
lauszi seðla og lækka gengi
myzztar sinnar. En eins og
kuzznugt er, var íslenzka krón-
an þá lækkuð jafnt og brezka
pundið. Nú riðu Frakkar á
vaðið og felldu frankann um
30%. Éleiri lönd hafa gert hið
sama og nú síðast hafa ítalir
fellt líruna um 30%. Við Is-
lendingar verðum fyrir nokkru
gengistapi við fall lírunnar, því
að Sölusambazzd ísl. fiskfram-
leiðenda var nýbúið að selja
þrjá íiskfarma iJI Italíu, þegar
lækkunin skall á. Hinsvegar
hefir 15% fisktollur á Italíu
jafnframt veiáð afnumizm.
Ný stjóm í Svíþjóð.
Kosningar til neðri deildar
sænska þingsins eru nýafstaðn-
ar. Fóru þær svo, að flokkar
bænda og verkamanna, sem
starfað hafa saman undanfarið,
juku stórlega fylgi sitt, flokk-
ur bænda um 70 þús. atkv. og
flokkur verkamanna um 800
þús. atkv.
Eftir kosningai’nar höfðu
socialistar ásamt kommúnistum
hreinan meirahluta. En þau
eftirtektai’verðu tíðindi hafa
gerzt í því sambandi, að social-
istar hafa ekki kosið að mynda
stjónz með kommúnistum, held-
ur með bændaflokknum. Og í
Svíþjóð er bændaflokkurinn
ekki varalið fyrir íhaldið eins
og flokkskrípi það, er hér kenn-
ir sig við bændur. Hin nýja
stjóm er samsteypustjóm. I
henni eru 8 socialistar og 4
bændaflokksmenn. Verkamanzza-
foringinn, Per Albin Hansson,
er forsætisráðherra. Og bænda-
foringinn Axel Pehrson er
landbúnaðarráðherra.
Hin nýja sænska stjórn er
hrein lýðræðisstjóm hinna
vinnandi stétta, bænda og
verkamanna, og vill ekkert
hafa saman við ofbeldið að
sælda.
Landsþingskosning
í Danmörku.
í Danmörku eru nýafstaðnar
kosningar til Landsþingsins
svonefnda, sem er efri deild
danska þingsins. Vora stjómar-
fiokkarzzir þar áður í minna-
lzluta, þótt þeir hefðu meira-
hluta í fjölmezmari deildinni,
Þjóðþinginu. Kosningunni lault
með miklum sigri fyrir stjóm-
ina, og lzefir hún nú meirahluta
í báðum deildum. Þessi kosn-
ing eins og kosningin 1 Sví-
þjóð, sýnir að lýðræðisflokk-
arnir standa föstum fótum á
Noi’ðui’löndum, þó að ofbeldis-
stefnan hafi reynt að teygja
þangað arma sína. 19. þ. m.
fara fram kosningar í Noregi.
í hinu illræmda þjófnaðarmáli
nazista, tekur hann upp vöm
fyrir drengina, sem sátu í tugt-
húsinu, og leggur sig fram til
að finna afsakanir fyrir at-
hæfi þeirra. Má segja, að þarna
hafi þeir Þorsteinn Briem og
Jón í Dal fengið vinnumann við
sitt hæfi!