Tíminn - 14.10.1936, Blaðsíða 4
168
TÍMINN
Deilan um laga-
prófessorsembættið
Framh. af 1. síðu.
1912, með veitingu Isleifs
Ámasonar. I háskólalögunum
nr. 21, 1. febr. 1936, 6. gr. sbr.
lög nr. 35, 30. júlí 1909, 7. gr.
er það eitt sagt um skipun eða
setningu háskólakennara (pró-
fessors) að „konungur skipi
prófessorana“ og að áður „skal
ávalt leita umsagnar hlutaðeig-
andi háskóladeildar um kenn-
araefnið“. í 3: gr. áðurgildandi
háskólalaga var háskólaráðinu
veitt úrskurðarvald í öllum
þeim málum, er snerta starf-
semi háskólans, samkvæmt
reglugerð sem konungur set-
ur. Eins og allir sjá, gat 3. gr.
eigi breytt 7. gr., sem var síð-
ar í þeim lögum.
Nú er það algild regla, að
með reglugerð, sem sett er af
umboðsvaldinu en eigi löggjaf-
arvaldinu, sé eigi unt að breyta
lögum né heldur fara út fyrir
þann „ramma“, sem lögin setja,
og þekkja þá reglu allir lög-
fræðingar.
I 9. gr. háskólareglugerðai-
innar er háskóladeild veitt
iieimild til þess að gefa um-
sækjendum um háskólakennara.
embætti kost á að ganga undir
samkeppnispróf. Samkvæmt á-
kvæðum laganna er alls ekki
gert ráð fyrir svona ákvæði,
þar er aðeins talað um umsögn
háskóladeildar á þann hátt að
auðsætt er að hún á alls ekki
að vera bindandi fyrir veitinga-
valdið. Um samkeppni er því
hinsvegar einatt þannig háttað,
þegar dómari eða dómendur
skulu skera úr um það, hvor
eða hver hlutskarpastur verði,
iivort sem um er að ræða stöðu
eða embætti eða íþróttaverð-
laun, að sá er talinn eiga að
hljóta stöðuna, embættið eða
verðlaunin o. s. frv., sem að
dómi dómara eða dómnefndar
telst hafa leyst raun sína bezt
af hendi. Séu ákvæði 9. gr.
reglugerðar um samkeppnis-
próf skilin á þann veg, sem ég
nú hefi bent á, að venjulegast
er við alla samkeppni, þá ligg-
ur sá skilningur í ákvæðinu, að
dómnefnd hefir beinlínis úr-
skurðarvald um það, hver hljóti
kennaraembætti, enda væri
samkeppnisprófið nánast blekk-
ing, ef ekki væri til þess ætl-
ast. En úr því nauðsyn krefur
að skilja ákvæði reglugerðar-
innar á þann veg, er auðsætt
að umboðsvaldið hefir með
setningu þessa ákvæðis beinlín-
is farið út fyrir þann ramma,
sem lögin hafa skapað því, þar
sem lögin aðeins veita háskóla-
deildinni „umsagnarrétt“, en
leggur veitingarvaldið að öðvu
leyti óskorað í hendur konungs,
sbr. fyrgr. 6. gr. háskólalag-
anna. Þessi flutningur veitinga-
valdsins frá konungi til há-
skólakennara eða dómnefnda
á því samkvæmt minni skoð-
un enga stoð í lögum og er því
markleysa ein, nema hann
byggist á samningi milli há-
skóladeildar og veitingavaldsins
í einstöku tilfelli. Ef við hins-
vegar lítum á „samkeppnis-
prófs“ ákvæðið, sem einskonar
form fyrir þeirri umsögn há-
skóladeildar, sem áskilin er í
lögunum, án þess það bindi
veitingavaldið, getur prófið orð.
ið blekking ein fyrir keppend-
ur, ef veitingavaldið samkvæmt
óskoruðum lagarétti sínum,
veldi annan mafln í embættið
heldur en dómnefnd hefði dæmt
hæfastan.
Ég trúi tæplega öðru, en að
háskólakennaramir við laga-
deild háskólans viðurkenni
framangreinda skoðun mína
rétta. Að vísu hafa áður farið
fram samkeppnispróf um em-
bætti við háskólann og veit-
ingavaldið hagað veitingum
samkvæmt þeim. En það breyt-
ir ekkert réttmæti þess, sem ég
hefi hér sagt, hvort sem þar
hefir verið um samninga að
ræða á milli háskóladeildar og
veitingavaldsins, eða athuga-
leysi hafi valdið.
Samkvæmt framanrituðu er
ljóst, að háskólinn hefir hér á
landi engan „sjálfsákvörðunar-
rétt“ um skipanir í embætti við
háskólann því til þess skortir
algerlega lagaheimild. Tel ég
það illa farið að meginhluti há-
skóiakennaranna skuli hafa
skrifað undir yfirlýsinguna frá
22. ágúst 1936, þar sem þeir
lýsa veitingu ísleifs Árnasonar
brot á þessum „ímyndaða“
rétti.
Hafnarfirði, 16. sept. 1936.
Bergur Jónsson.
Nokkur orð um
kosníngu til
búnadarþíngfs
Blað svokallaðs „Bænda-
flokks“ birtir 10. þ. m. svar
við grein minni „Um kosningu
til búnaðarþings“, sem prentuð
var í næstsíðasta tbl. Tímans.
Svarið er undirritað „G.“.
Ég. ætla að minnast á örfá
atriði í þessu „svari“.
Greinarhöf. neitar því, að Al-
þingi hafi með jarðræktar
lagabreytingum 1928 raunveru-
lega ákveðið, hverjir vera
skyldu félagar í B. I. Hann
viðurkennir að vísu, að í lög-
unum standi, að allir jarða-
bótamenn skuli vera í hreppa-
búnaðarfélagi. En höf, virðist
vilja hugsa sér þann mögu-
leika, að ekkert hreppabúnaðar-
féiag sé í búnaðarsambandi og
ekkert búnaðarsamband í Bún-
aðarfélagi íslands! Jafnf ramt
segir hann þó, að búnaðarsam-
böndin „myndi B. t.“. Sýnist
mér þá, að lítil „mynd“ væri
orðin á B. !., þegar öll búnaðar-
samböndin væru farin úr því!
Finnst mér, að höf. ætti að
hugsa sig betur um áður en
hann ber svona fræðslu aftur á
borð fyrir bændur landsins.
Á einum stað í „svarinu"
stendur þessi klausa:
„Það mun algerlega óþekkt
fyrirbrigði, að kosið sé beinum
kosningum í félagsskap sem
skitist í smærri og stærri
heildir eins og B. 1. gerir“.
Það er ekki alveg ljóst, hvað
höf. á við með félagsskap, sem
skiptist í „smærri og stærri
heildir“. Geri þó ráð fyrir, að
hann eigi við félagsskap, sem
skiptist í stórar deildir, sem
svo hver um sig skiptist í fleiri
undirdeildir.
Ég vil benda 'höf. á einn slík-
an félagsskap, sem hann vænt-
anlega veit deili á. Þetta félag
er þjóðfélagið. óbein kosning
til Alþingis gæti farið fram á
sama hátt og nú til búnaðar-
þings. En ég veit ekki til, að
slíkri breytingu hafi verið
hreyft.
Þá segir höf., að það hafi ver-
ið rangt hjá mér, að bera sam-
an samvinnufélög bænda og
hreppabúnaðarfélögin. Ekki get
ég séð það, þar sem ég var að
gera grein fyrir því, hvers-
vegna hreppabúnaðarfélögin
ættu hægra með að kjósa
beinni kosningu en kaupfélög-
in. Ég þarf heldur ekki á
neinni „rökvillu“ að halda um
þetta atriði, eins og höf. virð-
ist halda, þar sem ég er þeirr-
ar skoðunar, að vel gæti farið
á beinni kosningu innan sam-
\ innufélaganna. Hinsvegar er
erfiðara að koma við beinni
| Orðsending um
búreíkninga
i
i
Seint á árinu 1932 gaf Bún-
aðarfélag íslands út form fyrir
sundurliðaða búreikninga. Er
notkun þeirra stöðugt að auk-
ast, þannig að í ár má gera
ráð fyrir, að um 50 bændur
noti þau. Form þessi seldust
upp á síðastliðnu hausti. Var
þá undirrituðum falið að undir-
búa aðra prentun formanna og
undirbúa form fyrir einfalda
búreikninga. Þessu verki er nú
lokið og byrjað að prenta form-
in. Má gera ráð fyrir, að þau
verði tilbúin það snemma, að
'oændur geti fengið þau fyrir
næstu áramót. Verða þau send i
út frá Búnaðarfélagi Islands og i
geta menn sent þangað pantan-
ir eða til undirritaðs að Hvann-
eyri. Þeir, sem hafa sent bú-
reikningaskrifstofunni reikn-
inga sína fyrir 1934, fá formin
send óbeðið, strax og þau koma
út. —
I haust verður ekki auglýst
búreikninganámskeið, en vænt-
anlega verður hægt að taka á
móti örfáum mönnum, sem þeg-
ar hafa sótt.
Skýrsla um niðurstöður bú-
reikninga frá 1934, er fyrir
nokkru komin út, fjölrituð. Eru
höfuð niðurstöður hennar birt-
ar í 3. árgangi Búfræðingsins.
Áhugi bænda fyrir búreikn-
ingafærslu er mjög að aukast,
enda mun hún verða mikilvæg-
ur liður í starfi þeirra.
Guðmundur Jónsson.
kosningu á aðalfundi kaupfé-
lags, sem nær yfir heila sýslu,
en á aðalfundi hreppabúnaðar-
féiags eins og gert er ráð fyr-
ir í jarðræktarlögunum.
Ég ætla ekki að fara að ræða
við þennan greinarhöfund um
afstöðu kjósenda minna til
jarðræktarlaganna. Sú afstaða
kom fram á fundi Búnaðar-
sambands Þingeyinga í vor sem '
leið, því þar greiddi aðeins
einn maður atkvæði gegn nýju
jarðræktarlögunum, og sá
maður lýsti yfir því, að hanil
hefði ekki lesið lögin. (Ég tek
það fram, að maðurinn var
ekki Norður-Þingeyingur). —
Hinsvegar get ég glatt Jón í
Dal og menn hans með því, að
greindur og merkur bóndi, sem
sumir sögðu, að hefði verið
einn af þeim 23 mönnum, sem
við síðustu kosningar í Norð-
ur-Þingeyjarsýslu greiddu
Bændaflokknum atkvæði, lýsti
yfir því á fundi, sem ég hélt á
Skinnastað, að hann væri fylgj-
andi 17. gr. jarðræktarlaganna.
Komst hann svo að orði, að
hún væri „trygging fyrir fram-
haldsábúð á jörðunum“. Þessi
maður lýsti einnig yfir því, að
hann teldi hámarksákvæðið
léttmætt og ákvæðin um 20%
uppbót og 20% frádrátt til
bóta frá því, sem áður var.
Þar sem höf. talar um „Bún-
aðarfélagið í Þistilfirði", mun
liann eiga við búnaðarfélagið
„Arður“, sem aðeins nær yfir
hluta sveitarinnar, 5 bæi, eftir
því, sem ég bezt veit.
Þá er höf. eitthvað að dylgja
um það, að bændur nyrðra hafi
verið með „úlfúð“ og „illindi“
við Jón á Laxamýri. Þetta er
illa mælt og ómaklega og ber
að vísa því heim til föðurhús-
anna.
Gísli Guðmundsson.
Kolaverzlun
SIGURÐAR ÓLAFSSONAR
Simn.: KOL. Reykjavík. Sími 1933
Ritstjóri: Gísli Guðmundsson.
Prentsm. Acta.
Tilkynning.
Irá tlng’málaráðunant rikisins.
Bændur og yfirleitt allir eem hafa áhuga fyrir að fiug komist aftur á hér
á landi, eru hér með vinsamlega beðnir að tilkynna um svscði þau er þeir telja
heppileg fyrir lendingu flugvóla, hvort heldur er á þeirra eigin landi eða aimar-
staðar. Svœðin þurfa að vera minst 600 x 600 metra stór, og annaðhvort renni-
slótt eða mjög auðslóttuð.
Bændur hafið hugfast hve mikið gagn flugvélar geta gert ykkur, hefjist
handa áður en snjór fellur og mælið staði þá er þið teljið heppilega fyrir lendingu
flugvóla, og sendið sem nákvæmastar upplýsingar um legu, stærð og ásigkomulag
svæðisins til
flug'málarádimauts rikisins
Reykiavík
Utan úr heimi
Framh. af 1. síðu.
lofað Mussolini spönskum lönd-
um fyrir liðveizluna.
Rússneska stjómin styður
kærur spönsku stjómarinnar,
og telur, að samningurinn hafi
verið rofinn. Rússnesk vöm-
flutningaskip era nú á leið með
matvæli til Spánar og ekki tal-
ið útilokað, að meiri liðveizla
muni þar á eftir fara. En
Mussolini hefir lýst yfir því,
að svo framarlega sem Rússar
veiti spönsku stjóminni hem-
aðarlega aðstoð, muni Ítalía
eigi sitja hjá.
Full ástæða er til að óttast,
að uppreisn Francos verði upp-
haf nýrrar heimsstyrjaldar.
ófriðarblikan hefir aldrei verið
svartari en nú.
Garnir
Kaupum vel verkaöar kindagarnir hæsta verði.
Einnig stórgripagarni.r langa og svínagarnir.
Garnirnar verðá að vera hreinstroknar og ve
pækilsaltaðar.
Verða þær metnar við móttöku og fer verið eft-
ir gæðum.
Allar upplýsingar um verkun garnanna gefur Ari
K. Eyjólfsson, verkstjóri.
Móttöku annast Garnastöðin, Rauðarárstíg 17
Reykavík. — Sími 4241.
Samband ísl. samvinnufélaga
Sími 1080.
l'iokksfundir á Snæfellsnesi.
Stjóm Framsóknarfélags
Snæfellsness- og Hnappadals-
sýslu boðaði tvo flokksfundi nú
um helgina, annan á Fáskrúð-
srbakka á laugardag og hinn á
vkildi í Helgafellssveit á sunnu-
dag.
Þrátt fyrir versta veður, sér-
staklega á sunnudaginn, mættu
um 120 flokksmenn á fundum
þessum. Var áhugi fundar-
inanna mikill og almennur, enda
hefir Framsóknarflokkurinn
öflugt fylgi í kjördæminu. 1931
vantaði innan við 20 atkv. til
þess að frambjóðandi Fram-
sóknarflokksins yrði kosinn.
Eysteinn Jónsson fjármála-
íáðherra var mættur á þessum
fundum.
Fyr og nú.
Meðan íhaldið hafði einn ráð-
herra í bráðabirgðarstjóm með
tveim fyrverandi Framsóknar-
mönnum, knúðu hin óhreinu öfl
í flokknum þennan ráðherra
til að byrja hverja persónulegu
ofsóknina af annari á leiðandi
menn í Framsóknarflokknum.
t öllum tilfellunum vissu Mbl.-
menn að árásin var án tilefna.
Á þennan hátt var ljúgvitnum
raðað móti Hermanni Jónas-
syni og rakalausar árásir á
Guðbrand Magnússon, Pálma
Loftsson og Einar Einarsson.
Þrátt fyrir hina svívirðileg-
ustu framkomu íhaldsins í öll-
um þessum málum, tókst því
ekki að kasta minnsta bletti á
mannorð nokkurs þessara
manna. Þvert á móti leiddi of-
sóknin í Ijós, að þeir höfðu all-
ir staðið ágætlega í stöðu sinni.
En vilja íhaldsmenn bera sam-
an réttarvernd borgaranna
undir núverandi stjóm, við
réttleysi þeirra á tímum bræð-
ingsstjómarinnar ?
Húðir og skinn
Ef bændur nota ekki til eigin þarfa allar húðir og
skinn, sem falla til á heimilum þeirra ættu þeir að
biðja kaupféiag sitt að koma þessum vörum í verð. —
Samband ísi. samvinnufélaga selur nautgripahúðir,
hrosshúðír, kálfskinn, lambskinn og selskinn til út-
landa og kaupir þessar vörur iil súfunnr. — Naut-
gripahúðir, hrosshúðir og kálfskinn er bezt að saita,
en gera verður það strax að lokinni slátrun. Fláningu
verður að vanda sem bezt og þvu óhreinindi og blóð af
skinnunum, bæði úr holdrosa og hári, áður en saltað er.
Góð og hreinleg meðferð, á þessum vörum sem öðrum,
borgar sig.
kaupir hæsta verdi
Heildverzlun Þórodds Jónssonar
Hafnarstræti 15, Reykjavík — Sími 2036.
* Allt meö íslenskuin skipum!