Tíminn - 21.10.1936, Síða 1

^Kfgreibela
09 ínntjeimta giajnatBtt. 16
6tm! 2553 - Pó»tt)éír 961
©jaíbbagi
blafieins e r f j A ni
Ácgangnrtnn fostat 7 ft.
XX. ár.
Keykjavík, 2!. okl. 1936.
44. blað.
Undirróiur ílialdsins í hreppabúnaðarfél ögum
,Trúaadarbréf‘ Srá miðstjórmiin ,SjáIfstæðísS!okksínsf og jBændaflokksins^
Er þetta adferðin til að vernda ópólitiskan búnaðarfélagsskap ?
úlgjöld sé hér að rœða, þá er það
Því hefir verið haldið fram
úr vissri átt, að afstaða meira-
lduta búnaðarþings, þegar
hann, að bændum fornspurðum,
ákvað að afsala Bf. í. fram-
kvæmd jarðræktarlaganna, hafi
verið algerlega ópólitísk og
stjórnast af einskærri um-
iiyggju fyrir búnaðarfélags-
skapnum í landinu,
Tíminn hefir hinsvegar leyft
sér að halda þvi fram, alveg á-
kveðið, að bæði hin furðulega
ákvörðun búnaðarþingsmeira-
hlutans og yfirleitt fjandskap-
ur sá, sem hafinn hefir verið
gegn hinum nýju, endurbættu
jarðræktarlögum, sé af hrein-
um pólitískum uppruna. Allur
þessi bæxlagangur er fyrirfram
ákveðinn af forráðamönnum í-
haldsflokksins og varaliðs hans,
hins svokallaða Bændaflokks. \
Hinsvegar hafa forráðamemi
þessara íhaldsflokka harðlega
neitað slíku. Þeir hafa reynt að
halda því fram, að andstaðan
gegn jarðræktarlögunum ætti
fyrst og fremst upptök sín hjá
bændum víðsvegar um land, að
bændur mættu ekki heyra það
nefnt að lögum Bf. 1. væri
breytt o. s. frv.
Sjálfir hafa forráðamenn í-
haldsflokkanna látið í veðri
vaka, að þeim væri sérstaklega
umhugað um, að þetta mál
yrði útkljáð ópólitískt, og eink-
um og sér í lagi, að búnaðar-
félagsskapur bænda yrði ópóli-
tiskur um aldur og æfi.
Eins og kunnugt er, standa
nú fyrir dyrum fundahöld í öll-
um hreppabúnaðarfélögum
landsins. Þessir fundir eru
haldnir samkvæmt 'tilmælum
minnahluta búnaðarþings og
stjórnar Bf. 1. Til þessara
funda hefir minnihlutinn á-
frýjað máli sínu. Það er ætlazt
til að þessir fundir hreppabún-
aðarfélaganna um land allt
greiði atkvæði um það, hvort
Búnaðarfélag íslands eigi að
fara áfram með framkvæmd
jarðræktarlaganna og breyta
um leið lögum sínum þannig,
að allir bændur fái beinan
kosningarrétt til búnaðarþings.
Ef forráðamönnum s'tjórnar-
andstæðinga væri það hin
minnsta alvara, að varðveita
ópólitískan búnaðarfélagsskap í
landinu, þá ættu þeir a. m. k.
að láta bændur í friði um þessa
atkvæðagreiðslu í hreppabúnað-
arfélögunum.
En nú er hægt að leggja
sannanirnar á borðið, sannanir,
sem ekki verða véfengdar um
heilindin í tali þeissara manna
um „ópólitiskan“ búnaðarfé-
lagsskap.
í vikunni, sem leið hefir
„trúnaðarmönnum“ Sjálfstæðis-
flokksins um land allt, þar sem
þeir á annað borð fyrirfinnast,
\ erið sent „trúnaðarbréf“ eitt í |
embættisumbúðum og mikið
fyrirferðar.
Sending þessi er frá mið-
stjórn Sjálfstæðisflokksins og
innihald hennar er:
1. Skjal nál. 10 síður að
stærð undirritað af núverandi
formanni Bf. I., Magnúsi Þor-
lákssyni á Blikastöðum, og
Pálma Einarssyni ráðunaut
„fyrir hönd Svafars Guðmunds-
sonar“.
1. Bréf undirritað af Sigurði
Kristjánssyni ,,f. h. miðstjórn-
ar Sjálfs'tæðisflokksins".
Skjal þeirra Magnúsar og
Pálma („f. h. Svafars Guð-
mundssonar“) mun nú nýskeð
hafa verið send til allra hreppa-
búnaðarfélaga og mun eiga að
vera tilraun til greinargerðar
fyrir afstöðu meirahluta bún-
aðarþings — og auðvitað alger-
lega „ópólitískt“!
En tæpast myndi bændur hafa
grunað, að þessi greinargerð
meirahluta stjórnar Bf. I. hefði
verið afhent miðstjórn Sjálf-
stæðisflokksins 'I notkunar á
þennan hátt.
Halda menn að það sé gert
í „ópólitískum“ tilgangi?
Bréfið frá miðstjórn Sjálf-
stæðisflokksins hljóðar á þessa
leið:
„Rvík, 10. okt. ’36.
Kærí flokksbróðir.
Pm leið og Miðstjórnin hér með
sondir trúnaðarmönnum flokksins
ýmsar skýringar frá Búnaðarfélagi
lslands og Búnaðarþingi um hin
nýju jarðræktarlög, þykir full á-
stæða til að fara þess ó leit við
trúuaðarmenuina, að þeir athugi
lög- þessi mjög nókvæmlega, og geri
allt, sem hægt er, til þess, aö
bændur vfirleitt kvnni sér þau sem
hezt.
Miðstjórninni er það ljóst, að
iög þessi eru stórhættuleg ræktun
landsins, sökum þess að þau hljóta
að draga stórvægilega úr ræktun-
inni. Verður því að gera það sem
iiægt er, til þess að þeim verði
breytt þegar á næsta þingi. Og það
er á valdi bænda, ef þeir standa
nægilega fast saman.
Búnaðarfélög sveitanna hafa hér
mikið og þarft verk að vinna, og
ef þau láta rigna yfir ríkisstjórn-
ina óskorunum um að færa jarð-
ræktarlögin aftur i svipað horf og
áðui' var, eru verulegar líkur til,
að hún láti undan svo almennum
\ilja bændastéttarinnar.
það er vitað, að sócialistar hafa
ótt frumkvæðið að breytingum
jarðræktarlagauna. Rauðka sáluga
hafði þetta mál fyrst til athugun-
ar, og þaðan eru hugmyndimar
komnar, eins og glöggt mátti hcyra
á ummælum socíalista í útvarps-
umræðunum, sem fóru fram um
þetta mái skömmu fyrir réttir. í
þessu máli, eins og svo oft endra-
nær, hefir Framsóknarflokkurinn
beygt sig fyrir sambandsflokki
sínum ó kostnað sveitanna.
Að sönnu er það rétt, að jarð-
ræktarlögin frá 1923 hafa kostað
ríkissjóð talsvert fé, enda hefir þar
fengizt mikið í aðra hönd í auk-
inni ræktun. En þótt um nokkur
óhæi'a að lækka þennan styrk til
j;nðnektarinnar, meðan*) fé er aus-
iö úr ríkissjóði á báða bóga, sum-
part til fónýtra, og sumpart til
skaðlegra hluta.
pcss er að vænta, að áður langt
líður, verði haldnir fundir í pllum
iuvppabúnaðarfélögum, og ríður
þá á að séð sé um, að Sjálfstæðis-
menn sæki þá fundi og taki djarf-
mannlega í streng með meiri hluta
Búnaðarþings. Væri réttast að
samþykkja tillögu um að færa
jarðræktarlögin í aðalatriðum i
það horf, sem var, óður hin nýju
lög komu.
Miðstjórnin felur yður að vinna
að þessu af fremsta megni, með
því að hér er um velferðarmál
sveitanna að ræða. þingflokkur
Sjálfstæðismanna greiddi aRur at-
kvæðí gegn lögum þessum á síð-
asta þingi.
Með beztu flokkskveðju.
F. h.
Miðstjórnar Sjálfstæðisflokksins
Sigúrður Kristjánsson".
Bréf þetta þarf ekki langra
skýringa við. Umhyggjusemi
sú og velvild í garð ræktunar-
innar og sveitanna, sem þarna
er reynt að láta skína í, kemur
að vísu nokkuð spanskt fyrir,
þegar það er aðgætt, að bréfið
er ritað af höfundi hinnar um-
töluðu „mosagreinar“, manni,
sem er kosinn á þing af verzl-
unar- og skrifstofufólki í
Reykjavík og greitt hefir at-
kvæði' bæði móti kjötlögunum
og mjólkurlögunum! En það,
sem vert er að undirstrika i
bréfinu, er þetta.
Miðstjómin brýnir það fyrir
,.trúnaðarmönnum“ Sjálfstæð-
isflokksins, að nauðsynlegt sé,
að „Sjálfstæðismenn“ sæki
fundi hreppabúnaðarfélaganna
og „taki djarfmannlega í streng
með meiri hluta Búnaðarþings".
Hinum pólitísku trúnaðar-
mönnum er beinlínis „falið“
það af miðstjórninni „að vinna
að þessu af fremsta megni“ —
að Sjálfstæðismenn komi á
fundina og greiði þar atkvæði
eins og meiri hluti búnaðar-
bings gerði.
Sem fylgiskjal með þessu er-
indisbréfi er svo send greinar-
gerðin frá formanni Bf. í. og
Pálma Einarssyni „f. h. Svafars
Guðmundssonar".
Inn í þetta bréf miðstjómar-
innar hefir slæðst ein setning,
sem vert er fyrir bændur að
festa sér í minni til seinni tíma.
Þar er komizt svo að orði, að
það sé „óhæfa að lækka þenn-
an styrk til jarðræktan meðan
fé er ausið úr ríkissjóði á báða
bóga sumpart til fánýtra og
sumpart til skaðlegra hluta“.
Myndi ekki í þessu litla orði
„meðan“ felast sá fyrirvari,
sem Reykjavíkuríhaldið þykist
*) Allar leturbr. Tímans.
þurfa að hafa viðvíkjandi jarð-
ræktarstyrknum, ef það kæmist
til valda í landinu?
Myndi Sigurður Kristjánsson,
ef íhaldið væri komið til valda,
telja að fé væri „ausið úr ríkis- j
sjóði“ til ,,fánýtra“ eða „skað-
legra“ hluta?
Og myndi hann þá ekki líka,
samkvæmt þessum fyrirvara,
ielja tíma til kominn að
, ,lækka‘ ‘ j arðræktarsty rkinn ?
Mun ekki miðstjómin hafa
meint eitthvað með því að vilja
hafa þennan fyrírvara á yfir-
lýsingu sinni um, að jarð-
ræktarstyrkur eigi að greiðast
bændum áfram?
En Jón í Dal og dátar hans
í varaliðinu hafa heldur ekki
verið iðjulausir. Þeir hafa lagt
f'ram sinn skerf til þess, að
fundir hreppabúnaðarfélaganna
geti orðið „ópólitískir“!
Miðstjórn hins svokallaða
Bændafiokks hefir einnig í vik-
unni sem leiö sent sínuxn pó)i-
Framh. á 4. síðu.
Á víðavangi
Fyrsta samþykktin
frá hreppsbúnaðarfélagi
viðvíkjandi ágreinmgnum á
búnaðarþingi liggur nú fyrir.
Hún er frá búnaðarfélaginu í
Reykholtsdal í Borgarfirði. Fé-
lagið samþykkti að skora á
næsta búnaðarþing að sam-
ræma lög Búnaðarfélags Is-
lands við ákvæði hinna nýju
jarðræktarlaga. — Væntanlega
er þessi fyrsta samþykkt fyrir-
boði margra slíkra.
Fundur á Skeggjastöðum. ,
Ungir Framsóknarmenn héldu
sl. sunnudag fund að Skeggja-
stöðum í Flóa. Var þar mætt
ungt fólk úr ölfus- og Sand-
víkurhreppum og ennfremur
nokkrir menn úr Félagi ungra
Framsóknarmanna hér í Rvík.
I Árnessýslu eru nú þrjú fé-
lög ungra Framsóknarmanna.
í ráði er að stofna fleiri, og
er góður áhugi fyrir flokkstarf-
inu meðal ungra manna í sýsl-
unni.
10 ræðumenn tóku til máls á
fundinum, og var hann yfirleitt
hinn ánægjulegasti á allan
hátt.
Síðasta vörnin
fyrir „fóstursynina“.
Eins og skiljanlegt er tekur
Mbl. sárt til vesalinga þeirra úr
hópi nazista, sem flæktir eru
inn í vasabókarþjófnaðinn. —
Drengsnáðar þessir hafa af leið-
andi mönnum íhaldsins verið
æstir upp til hverskonar
strákapara og dólgsháttar. En
nú má Mbl. sig hvergi hræra
| fyrir almenningsólitinu og get-
Haakon Shetelig
norskur prófessor í fornfræðum
er nýkominn hingað til lands
sem gestur Norræna félagsins
og flytur hér fyrirlestra, m. a.
á „norræna daginn* 27. þ. m.
Próf. Shetelig er kunnur vís-
indamaður.
ur ekki haldið upp beinni vörn
fyrir hið giæpsamlega athæfi.
En þá er að grípa til annata
ráða.
S. 1. sunnudag finna moð-
hausarnir upp á því, að búa til
þá sögu, að Eysteinn Jónsson
í'jármálaráðherra hafi orðið
tvísaga fyrir rétti við vitna-
ieiðslu í þessu máli.
Þessi frásaga Mbl. er eins og
nærri má geta tilhæfulaus og
vísvitandi ósannindi þeirra Val-
týs Stefánssonar og Jóns
Kjartanssonar.
„Moralskar“ hugleiðingar
þessara siðferðispostula um
sannleiksást brezkra ráðherra
o. s. frv., eru því eins og hvert
annað tilefnislaust hjal þess-
ára tunglspekinga.
„Einherji“.
I nokkmm hluta af upplagi
Tímans 7. þ. m. misprentaðist
nafnið á blaði Framsóknar-
manna á Siglufirði. Blaðið heit-
ir Einherji.
Sumarbústaðir
þjóðbankans.
Mönnum er það enn í fersku
minni, hversu slælega Kveld-
úifur sótti fiskinn á síðustu
vetrarvertíð. En hitt muna
menn líka, að þegar mestallur
l'lotinn var farinn norður fyrir
land til síldveiða, höfðu Kveld-
úlfstogararnir einkennilegt
verkefni hér syðra. Þeir þurftu
sem sagt að flytja efnivið. í
nýjan sumarbústað vestur að
Ilaffjarðará. Og hinir „ráð-
kænu“ fors'tjórar, sem eigi
munu telja sig miður fallna til
að stjórna göngu fiskanna en
landsfólkinu, treystu því að
síldin myndi bíða á meðan.
Svo lengi, sem Kveldúlfs-
bræður skulda bönkunum 5
milljónir og geta ekkert borg-
að, verður svona „buisness"
fyrir veiðiskipin að vísu að
teljast nokkuð vafasamur, eftir
að vertíð er byrjuð. En hitt er
þó enn íhugunarverðara, hvort
sumarbústaðaframleiðsla þeirra
Kveldúlfsmanna sé svo arðvæn-
leg, að rétt sé að halda áfram
að binda veltufé þjóðbankans
þar, það getur að vísu verið
gaman fyrir þjóðbankann að
eiga þessa sumarbústaði. En
Framh. á 4. síðu.
Markaðsaukningin
í Bretlandi
Frá því var skýrt í síð-
asta blaði Tímans, að brezk
stjórnarvöld hefðu ákveð-
íð að leyfa innflutning á skips-
farmi af frosnu kjöti héðan til
viðbótar því innflutningsmagni,
sem heimilað er í gildandi við-
í'kiptasamningi við Breta, sem
gerðir voru árið 1932.
Tilkynningin um þessa mark-
aðsrýmkun fyrir frosið kjöt
barst ríkisstjórninni hér fyrir
nál. hálfum mánuði. Jafnframt
\ar það tilkynnt, að veitt
myndi viðbótarleyfi fyrir inn-
flutningi 50 þús. vætta af ís-
íiski eða sem svarar 40 skips-
förmum, en þó því aðeins að
samþykki fengizt hjá öðrum
þjóðum, sem hlut eiga að máli.
Var talið eigi ólíklegt, að þetta
samþykki myndi fást.
Ennfremur hafa nú af hálfu
íslenzku ríkisstjómarinnar ver-
ið teknar upp viðræður um nýj-
an viðskiptasamning við Breta.
Og eins og skýrt var frá hér í
blaðinu lögðu sendimenn héðan
af stað áleiðis til Englands með
Dettifossi fyrir hálfri annari
viku.
Innflutningsrýmkun sú, sem
orðið hefir á freðkjötsinnflutn-
ingnum, nemur sem svarar
5500 tunnum af saltkjöti. En
innflu'tningurinn til Noregs er
nú 7000 tunnur. Þó að þessi
ireðkjötsinnflutmngur héldist
áfram, ber þess þó vel að gæta,
að þörf mun verða á saltkjötsr.
markaði í Noregi þrátt fyrir
það, bæði vegna þess að kjöt-
framleiðslan eykst, og þó ekki
sízt vegna þess, að nokkuð
mikinn hluta af kjötmu verður
að salta fyrst um uinn vegna
þess, að aðstöðu vantar til
frystingar. Er það kjötmagri,
sem óhjákvæmilegt er að salta,
vart undir 5000 tunnum og
jafnvel meira.
Eigi að síður hefir þessi
lýmkun freðkjötsinnflutnings-
ins í Englandi mjög mikla þýð-
ingu, þótt hún að vísu komi
nokkuð seint til þess að full not
verði af henni á þessu ári.
Eins og áður er getið, or
þessi innflutningsrýmkun nú
þegar á þessu ári árangur af
umleitunum í þessa átt, sem
í'íkisstjórnin hér hefir borið
fram við Breta. Hefir brezku
stjóminni einkum verið bent á
það í viðræðum um þessi mál,
að verzlunarjöfnuðurinn milli
íslands og Bretlands væri Bret-
um mjög hags'tæður og að inn-
flutningur okkar til Bretlands
ætti því að aukast.
Bretar hafa hinsvegar talið
sig mjög bundna við kaup frá
nýlendum sínum. Um þessi við-
skipti Bretlands og nýlendanna
voru hinir svokölluðu Ottawa-
samningar gerðir.
Um þá samninga, sem nú eru
fyrir höndum milli íslendinga
og Breta, er of snemmt að spá.
En vænta má, að þar gæti í ein-
hverju af hálfu Breta þeirrar
nýju stefnu, sem talið er að sé
að ryðja sér til rúms síðan
gjaldeyris og viðskiptasam-
komulagið var gert milli Frakka,
Breta og Bandaríkjanna.