Tíminn - 21.10.1936, Blaðsíða 3

TiatlSN
169
Föðurlandslaus
stiéamannaflokkur
Ég hefi nýlega drepið á það
opinberlega hve ólík væri fram-
koma íhaldsmanna í Noregi,
Svíþjóð og Danmörku gagnvart
hinum föðurlandslausu stiga-
mönnum, nazistunum, eða við-
horf nokkurs ihluta af íhalds-
flokknum íslenzka. 1 hinum
stóru grannlöndum okkar for-
dæma íhaldsmenn nazistahreyf-
inguna í heild sinni, og allt
framferði nazis'ta. Hér á landi
eru margir af þingmönnum í-
lialdsflokksins riðnir við félags-
skap nazista, íhaldsblöðin
standa beint og óbeint með
þeim í daglegu starfi og við
síðustu bæjarstjórnarkosningar
var íhaldsflokkurinn í opinberu
kosningabandalagi við nazista,
cg að loknum kosningum þakk-
aði formaður íhaldsins óþjóða-
lýðnum fyrir stuðninginn, og
lýsti yfir að þessir nýju banda-
menn hefðu „hreinar hugs-
anir“.
I Danmörku hefir foringi í-
haldsmanna, Chrjstmas Möller,
ár eftir ár og dag eftir dag í
ræðum og í blaðagreinum lýst
yfir fylgi sínu við lýðræðið, og
þingræðisskipulagið, og um leið
notað hvert tækifæri til að lýsa
óbeit og andstyggð á nazisman-
um. I Danmörku eiga nazistar
sér engan griðastað í almenn-
ingsálitipu. Allir fordæma þá.
Allir fyrirlíta þá. Þeir hafa
ekkert fylgi og koma hvergi
manni að í trúnaðarstöðu hjá
þjóðfélaginu.
1 Svíþjóð er aama sagan.
Bagge, foringi íhaldsmanna, af-
neitar nazistum, og þeir íá
enga aðstöðu hjá flokki hans.
Þvert á móti óttast hr. Bagge
alveg sérstaklega að koma
nærri sænsku nazistunum, sem
eru að vísu fáir, auðvirði-
legir til orðs og æðis eins og
í öðrum löndum. Bagge veit að
flokkur hans fengi stóran á-
litshnekki og blett á sig, e-f
hann kæmi nærri mönnum, sem
vilja rífa niður þjóðskipulag
landsins, með uppreisn og of-
beldi og sem standa undir yfir-
láðum erlendrar ríkisstjórnar.
Við kosningarnar í haust
reyndust sænskir nazistar al-
gerlega fylgislausir í öllum hár-
uðum landsins.
í Noregi eru nazistar bitbein
ailra þingræðisflokkanna. Aðal-
foringjar íhaldsmanna, Lykke
og iiambro, setja sig aldrei úr
færi að lítilsvii'ða sinn óaldar-
lýð. Nazistar gerðu fyrir sitt
leyti gagnáhlaup á Hambro,
íyrir að hann væri af Gyðinga-
ætt, en það þarf meiri menn en
norsku nazistana til að deila
við Hambro, og varð útreið
þeirra hin háðulegasta. Aften-
posten, sem er Mbl. Norð-
manna, tók nazistana 'tali dag
eftir dag, fyrir hina lubbalegu
i'ramkomu þeirra gagnvart Ny-
gaardsvold forsætisráðherra og
i sama streng tók allur íhalds-
ílokkurinn í Noregi.
Hvað setja þingræðisflokk-
arnir á Norðurlöndum og þar á
meðal íhaldsflokkar Danmerk-
ur, Svíþjóðar og Noregs út á
nazistana 'í löndum sínum?
Iiversvegna eru þessi litlu
flokksbrot í öllum þessum ríkj-
um talin óalandi öllum bjarg-
ráðum?
1 fyrsta iagi vilja menn í
öllum þessum löndum halda
uppi siðuðu mannfélagi, með
persónufrelsi í öllum myndum,
og frjálsmannlegri stjómar-
skipun. Menntaðir meim í þess-
um löndum vilja ekki afhenda
sjálfir í böðla hendur, það
frelsi, sem þeir sjáifir og for-
feður þeirra eru búnir að vinna
fyrir með margra alda baráttu.
Auk þess fordæma menntaðir
menn í lýðfrjálsum löndum
vinnubrögð nazista, fyrirsátur
og níðingsverk, og Iirottaskap
og siðleysi í orðbragði og opin-
berri framkomu, sem ekki á
sinn líka í sögu menntaðra
þjóða á síðari tímum.
En fyrir utan allt þetta, fyr-
ir utan hið opinbera eðli naz-
ismans, þá hefir hann þar að
auki eitt dulið átumein, sem
eitt sér er nóg til að vera
hans dauðamein í lýðfrjálsu
og menntuðu landi. Þeir
standa undir yfirstjóm sam-
herja sinna í móðurlandi
„hreyfingarinnar“. Nazistar á
Norðurlöndum tóku upp merki
utlendrar þjóðar, tóku upp
stefnu hennar í einu og öllu,
jafnvel Gyðingahatur í löndum,
þar sem enginn Gyðingur er
til. Danir, Svíar og Norðmenn
vilja alls ekki viðurkenna póli-
tískan yfirráðarétt ríkisstjóm-
ar í öðru landi. Og hið sama
hlýtur að gilda hér á Islandi,
ef þjóðin ætlar ekki að glata
frelsi sínu. Hér á.íslandi á ekki
að þola þá tegund manna, sem
gerast auðmjúkir og viljalausir
þjónar erlends ríkis, falla jafn-
vél svo lágt að bera fána ann-
arar þjóðar sem sitt merki í
sínu eigin föðurlandi.
Allar frændþjóðir okkar á
Norðurlöndum líta á sína lítil-
fjörlegu nazistahópa, sem föð-
urlandslausa stigamenn.
Hið sama verður að gera hér
á landi, ef þjóðin á að varð-
veita frelsi sitt. Og íhalds-
flokkurinn íslenzki mun verða
undir sérstöku eftirliti í þessu
efni frá hálfu lýðræðisflokk-
anna. Ef íhaldsflokkurinn ber
gæfu til að verða þjóðlegur
lýðræðisflokkur, þá hefir hann
hlutverk að vinna í landinu.
En ef nokkur hluti af leið-
togum flokksins eru svo lág-
sigldir, að þeir halda áfram að
lifa í leynilegUm ástum við
nazista, þá verður flokkurinn
að bíða eftir því að kjósendur
venji íhaldsmenn. hér á landi
jafnvel og búið er að gera í
nágrannalöndunum.
Fyrir síðustu kosningar varð
íhaldsflokkurinn fyrír því óláni,
að Magnús Jónsson, fyrrum
docent, dreifði ú't um landið
15,000 eint. af kosningagrein
eftir Knút Arngrímsson, þar
sem lífsskoðun hinna föður-
landslausu var prédikuð hrein
og ómenguð. Mörgum íhalds-
mönnum þótti skömm að þess-
ari grein og kosningabandalag-
inu við nazista rétt áður. Og
eftir á kenna þeir kynningunni
við nazista að miklu leyti um
kosningaósigur sinn.
Skyldu hinir ráðsettari í-
haldsmenn vilja búa sér annan
ósigur ennþá stærri með því að
nota framvegis bardagaaðferð,
sem er fordæmd af öllum sam-
herjum þeirra í lýðræðislönd-
um álfunnar? J. J.
Kolaverzlun
SIGURÐAR ÓLAFSSONAR
Ssmn.: KOL. Reykjavík. Simi 1933
Allt með islenskmii skipum!
við geta þess, að við vorum henni
l'yllilega samþykkir og tökum á
okkur fullkomna samábyrgð með
stjóm S. í. F. um þessa ráðstöf-
un. Við viljum jafnframt benda á,
að þessi ákvörðun var einróma
samþykkt af öllum stjórnenduin
S. í. F., þar á meðal af fulltrúa
ríkisstjómarinnar.
Reykjavík, 15. október 1936.
Virðingarfyllst.
Ó. Proppé. Thor Thor«.
Kr. Einarsson.
Til ritstjóra „Nýja Dagblaðein«“,
HI.
Bréf forstjóranna staðfestir:
1. Að umboðsmenn S. I. F. í
Lissabon hafa í símskeyti ráð-
lagt S. I. F. að bjóða 80 þús.
pakka af fiski fyrir 31 shill-
ings pakkann.
2. Að íS. I. F. hefir neitað
að fara að ráðum umboðs-
mannanna og ekki viljað bjóða
fyrir lægra en 33 shillings
pakkann.
Útkoman verður svo þessi:
S. I. F. tekst að koma út
helmingi þessa fiskmagns eða
40 þús. pökkum fyrir 29 shil-
lings í stað 38 shillinga, sem
forstjórarnir höfðu hugsað
sér og 31 shillings sem um-
boðsmennimir höfðu ráðlagt.
Og nú er verið að reyna að
koma út fiskinum fyrir 27V3
shillings í stað þess að bjóða
hann um miðjan júlí fyrir 31
shillings, eins og umboðsmenn-
irnir höfðu ráðlagt.
Þessi verðmismunur nemur
„hundruðum þúsunda“.
Það er eftirtektarvert, að
forstjórarnir forðast að ræða
um ráðleggingu umboðsmann-
anna um „gagnboð", en virð-
ast vilja slá því föstu, að ekki
hafi verið hægt að fá hærra
tilboð en 29 shillings. S. I. F.
hafi því átt um það tvennt að
velja, að ganga að 29 shillings
verðinu eða halda sig við 33
shillings.
En mistökin eru einmitt í
því fólgin, að hafnað er ráðum
umboðsmannanna um að fara
millileiðina.um verð og bjóða
80 þús. pakka fyrir það verð,
sem umboðsmennirnir álitu, að
hægt væri að fá, þó að „inn-
flytjendur" hefðu ekki viljað
„fastbjóða“ það.
Sýnilega hafa umboðsmenn-
irnir fylgst miklu betur með
ástandinu á Spáni og Portu-
gal, en forstjórar S. 1. F„ sem
aldrei virðast hafa hugmynd
um neitt fyr en í ótíma, sbr.
seinlæti þeirra um að leita fyrir
sér um markaði í Suður-Ame-
ríku, þegar Spánarmarkaðurinn
var að þuerra fyrir 2—3 árum.
Ennþá sýnast forstjórarnir
ekki vita með vissu, hvenær
uppreisnin hafi brotizt út á
Spáni! Þeir segja í bréfinu, að
hún hafi brotizt út „nokkru
eftir að umdeild ákvörðun um
verðlag í Portúgal var tek-
in“. Bréfið ber þó með sér, að
ákvörðunin hafi verið tekin 16.
júli. En fyrstu blaðaskeyti og
útvarpsfregnir af uppreisninni
bárust hingað til lands 18. júlí,
og eftir því sem síðar kom í
ljós, hafa bardagarnir í Mar-
okko verið að hefjast þegar S. I.
F. tók ákvörðunina.
Það var því vissulega komin
full ástæða til að „óttast", og
það var umboðsmönnunum í
Portúgal vitanlega ljóst.
Forstjórarnir segja að verð-
ið, sem þeir ákváðu, 83 shil-
lings, hafi verið um 10% hærra
en á fyrsta nýja fiskinum, sem
seldur var árið áður, þ. e. að
verðið hafi þá verið 80 nhil-
Tilkynnmg.
trá tlngmálaráðnnant rikisiss.
Bændur og yfirleitt allir sem hafa áhuga fyrir að flug komist aftur á hér
á landi, eru hér með vinsamlega beðnir að tilkynna um svæði þau er þeir telja
heppileg fyrir lendingu flugvéla. hvort heldur er á þeirra eigin landi eða annar-
staðar. Svæðin þuffa að vera minst 600 x 600 metra st.ór, og annaðhvort renni-
slétt eða mjög auðsléttuð.
Bændur hafið hugfast hve mikið gagn flugvélar gtrta gert ykkur, hefjist
handa áður en snjór fellur og mælið staði þá er þið teljið heppilega fyrir lendingu
flugvéla, og sendið sem nákvæmastar upplýsingar um legu, stærð og ásigkomulag
svæðisins til
flugxnálaráðtrnauts rikislns
Reykiavik
Olafur Thors er orðinn hræddur
I
við stefnuleysi Sjálfstæðisfíokksins
Mbl. flytur nýlega fréttir af
Varðar-fundi, sem haldinn hafi
verið daginn áður. Segir blaðið,
að Ólafur Thors hafi flutt
framsöguræðuna á fundi þess-
um.
Af því, sem Mbl. tilfærir úr
ræðu Ólafs, er aðeins eitt eftir-
tektarvert.
ólafur vekur máls á því, að
ýmsir séu farnir að halda því
i'ram, að Sjálfstæðisflokkurinn
sé „neikvæður flokkur“.
Og formaður flokksins telur
mikið liggja við, að þessari
skoðun sé mótmælt sem allra
kröftuglegast.
Hvað er það að vera nei-
kvæður flokkur“?
Það er að vera flokkur, sem
sjálfur hefir engin stefnumál
og lifir á því einu að finna að
því, sem aðrir gera og vekja
óánægju án þess að geta sjálfur
eða hafa vilja á að benda á
nokkrar betri leiðir.
Hjá slíkum flokki hlýtur að
verða meira og minna ósam-
ræmi í orðum og gerðum.
Og ólafur Thors er hræddur
um, að almenningur sé að kom-
ast á þá skoðun, að Sjálfstæð-
isflokkurinn, undir stjórn hans,
sé einmitt orðinn svona flokk-
ur, „neikvæður flokkur", sem
ekkert vill, nema það eitt að
vera á móti ríkisstjórninni!
ólafur er hræddur við þetta
lings. Þetta má telja talsvert
villandi, því að megnið af
Portúgalsfiskinum 1 fyrra var
selt fyrir mun lægra, eða rúml.
27 shillings. Hækkunin upp 1
33 shillings mátti því út af
fyrir sig teljast miður varleg.
Forstjórunum virðist vera
talsvert umhugað um að gera
stjórnarnefnd S. I. F. ábyrga
eða a. m. k. samábyrga sér um
þetta óhappaverk, og er það út
af fyrir sig nokkur sönnun
þess, hversu þeir með sjálfum
sér líta á málið nú eftir á. Það
\erður raunar varla talið eðli-
legt að stjómamefndin taki
fram fyrir hendur forstjóranna
við ákvörðun á verðlagi, enda
tæplega við því að búast að
menn eins og t. d. Sigurður
Kristjánsson og Jón Kjartans-
son, séu þess umkomnir. Og
svo einkennilega vill til, að þrír
af þeim mönnum í stjóminni,
sem vit hafa á þessum málum,
þeir Jón Árnason, Helgi Guð-
mu'ndsson og ólafur Einarsson,
hafa ekki verið mættir á fundi
þessum.
„öðruvísi mér áður brá“,
þegar forstjórunum finnst, að
Hóðinn Valdemarsson hafi átt
almenningsálit. Hann veit, að
það er Sjálfstæðisflokknum
Iiættulegt. Því að svona flokki
geta menn hvorki treyst né
fylgt.
j
! En af hverju er hún fram-
komin með þjóðinni, þessi skoð-
un, að Sjálfstæðisflokkurinn sé
„neikvæður flokkur“, eins og ó.
Th. talar um?
Það er af því, að mönnum of-
: Ijjóða hinar heimskulegu og
tilefnislausu árásir á ríkis-
stjórnina, eins og t. d. skrif
Mbl. út af dönsku flugvélinni
! í sumar.
I
j Það er af því, að mönnum
í blöskrar það ábyrgðarleysi,
I sem flokkurinn sýnir í gjald-
; eyrismálum eða með því að
vilja hækka útgjöld fjárlaga
1 um milljónir án þess að geta
j bent á leið til að afla fjárins
til að standast þessi útgjöld.
Það er af því að menn furða
sig á því, hvernig flokkur, sem
alltaf hefir þózt vera á móti
verkföllum, getur gengizt fyr-
ir því að reyna að stöðva sfld-
veiðar landsmanna og baka
sjávarútveginum og þjóðinni
allri milljónatap á hinum erfið-
ustu tímum.
Það er af því, að Sjálfstæðis-
flokkurinn hefir nei'tað að
starfa í utanríkismálanefnd
með öðrum flokkum þingsins.
Og það er af því, að mönnum
sýnist Sjálfstæðisflokkurinn
vera reiðubúinn til að hjálpa
nazistum til að eyðileggja þjóð-
skipulagið.
Það er engin furða þó að ól-
afur Thors óttist, að almennt
verði farið að líta á Sjálfstæð-
isflokkinn sem „neikvæðan
flokk“, stefnulausan, ábyrgðar-
lausan og óhæfan til að taka
nokkurntíma framar við stjórn
landsins.
að bera vit fyrir þeim í þessu
máli.
Má búast við, að íhaldstrúin
á forsjá Iiinna „ráðkænu“ taki
heldur að dvína, þegar þeir eru
svo aðþrengdir orðnir, að þeir
verða að skríða á bak við Héð-
inn til að skýla sér fyrir al-
menningsálitinu!
Þetta mál er svo eftirtektar-
J vert, að Tíminn hefir talið rétt
að það yrði kynnt öllum al-
, menningi, einnig í sveitum
landsins. Frásögnin um það,
ásamt bréfi forstjóranna, er
því tekin hér í heilu lagi upp
úr Nýja dagblaðinu.
Garðar Gíslason
klórar í bakkann
Bændur munu minnast þess,
að Garðar Gíslason stórkaup-
maður fór að skrifa um kjöt-
sóluna. Hann spurði: „Hvað
vitið þér um kjötsöluna?“ og
ætlaði svo sjálfur að vera fræð-
arinn. Og um hvað fræddi
hann svo? öll hans langa grein
var saman ofinn blekkingavef-
ur. Hann sagði að kjötverðlags-
nefnd hefði útilokað kaupmenn
frá slátrun. Hann sagði, að
sláturleyfi þeirra hefðu verið
svo takmörkuð, að þeir hefðu
ekki getað tekið fé af við-
skiptamönnum sínum. Haxm
sagði, að meir hefði verið
þrengt að kaupmönnum með
sölu á innlendum markaði en
félögum S. I. S. Og hann sagði
margt fleira, sem enginn fótur
var fyrir. I grein í Tímanum
rak ég þetta allt ofan í hann
af'tur. Ég skýrði m. a. frá því,
að Garðar sjálfur hefði aldrei
\ærið maður tfl að slátra eins
mörgu fé og nefndin leyfði hon-
um. Ég sýndi fram á það, að
kaupmenn hefði fengið að selja
meira á innanlandsmarkaðinum
en Sambandsfélögin, ég sýndi
hvernig hver einasti kaupmað-
ur, sem sótt hefði um slátur-
leyfi, og mátt hefði veita það
að lögum, hefði fengið það 0.
s. frv. Af fullyrðingum Garð-
ars stóð ekkert eftir.
Maður skyldi því halda, að
Garðar hefði hætt. En nú fer
hann aftur af stað, og reynir
að klóra í bakann. Og nú biður
liann mig um líkn. Biður mig
að taka aftur greinar mínar,
svo ekki verði eins bert, að
hann fari með ósannindi. Ég
vorkenni honum, það segi ég
satt. En ég met það meira, að
almenningur fái að vita sann-
leikann í þessum efnum, en
hitt, að hlífa Garðari við því,
að verða ber að því, að fara
með ósannindi. Garðar verður
að þola það, að almenningur
aumkvi hann fyrir greinar sín-
ar, það er lögmál lífsins, að
uppskeran komi eftir sáning-
una.
I þessu bakkaklóri Garðars
er fátt sem svara er vert. Þó
eru nokkur atriði, sem rétt er
að vekja athygli á.
Ég skal ekki að þeosu sinni
fara að hrella Garðar með því
að gera samanburð á því verð-
lagi, sem hann greiðir bændum
og félögin innan S. I. S. greiða,
•nda þó hann gefi fullkomlega