Tíminn - 11.11.1936, Qupperneq 1

Tíminn - 11.11.1936, Qupperneq 1
^.fðreií>sÍQ 09 lnní>címta Öafnarött. J6 6ímt 2353 — ^Pc»»tí)6íf ðöl ©jaíbbagi b I Q í »i it » e t ) jiiai Ácganjurtnu fostur 7 fc. XX. ftr. Reykjavík, 11. nóv. 1936. 47. blað. Magnús á Blikastöðum og sjálf- stæði Búnaðarféiags Islands EStir Bjarna Ásgcírsson, alpm Eins og áður hefir verið frá skýrt j „Tímanum“, sendi stjóm Bf. Isl. fyrir nokkru út bréf til formanna hreppabún- aðarfélaganna, þar sem óskað var að þau segðu til um það, hvort þau teldu rétt að Bf. fsl. tæki að sér framkvæmd jarð- ræktarlaganna, með þeim skil- yrðum sem þar eru sett um stjórnarfyrirkomulag þess, eða ekki, ásamt fleiru viðvíkjandi lögunum. Var bréf þetta því að nokkru leyti árétting á sams- konar málaleitun, frá „minni- hluta“ búnaðarþings og bún- aðarfélagsstjórnar, sem sent hafði verið nokkru áður til sömu aðila. Undirrituðum við Magnús Þorláksson það ’tveir fyrir félagsins hönd, þar eð Svavar Guðmundsson var fjar- yerandi. Síðan sendi búnaðarmála- stjóri bréfið til viðkomandi manna, ásamt áliti meiri- og minnihluta lagadeildar búnað- arþings um jarðræktarlögin. Þar með var ætlunarverki þess lokið. En þá kemur Magnús Þorláksson aftur „til skjal- anna“. Hann hefir nú um skeið verið einskonar „milliþingafor- seti“ hjá Bf. ísl. og hefir víst fundizt hann þurfa að sýna rögg af sér. Vekur hann nú bréfið upp að nýju; lætur taka mörghundruð afrit af því og sendir svo þessa „uppvakn- inga“ víðsvegar út um land, og með þeim ’tvö árásarrit á jarð- ræktarlögin nýju. Vitanlega gat þetta ekki verið í öðruum tilgangi gert, en þeim, að koma stimpli Búnaðarfélags íslands á þennan samsetning hans og þeirra félaga. f Morgunblaðinu birtist svo nýlega löng grein eftir Magn- ús, þar sem hann m. a. játar á sig þessa óhæfu, enda var ekki annars kostur. En hann er svo sem ekki að biðjasi afsökunar, heldur þykist maður að meiri. Allt þetta framferði lýsir svo miklu smekkleysi og frekju, að sllir ókunnugir undrast stór- um. Jafnvel Morgunblaðið virð- ist hika í heila viku við að birta þessa játningu. Samt reynir hann að beina athyglinni frá bréfahnuplinu, með því að slá út i aðra sálma. Hann tekur sig til og birtir hið margumtalaða bréf og sömu- leiðis kafla úr „ávarpi“ minni- hlutans, sem honum hafði þó fundizt Freyr ofgóður til að birta. Aftan í þetta hnýtir hann svo bollaleggingum um Bf. ísl. og jarðræktarlögin, krydduðum skætingi, til okkar Páls Zophóníassonar. Þetta er honum vitanlega guðvelkomið. Hann getur sagt hvað sem hann vill um jarðræktarlögin og Búnaðarfélagið, ef hann gjörir það ekki á annara á- byrgð. Og honum er í sjálfs \-ald sett hvaða orð hann við- hefur um meðstjórnendur sína og starfsmenn, þegar hann er svo „nærgætinn" að reyna ekki að gera þá sjálfa ábyrga fyrir skömmunum um sig. Og hann hefði gjarnan mátt birta allt ávarp minnihlutans. Það var aldrei neitt leyndar- mál. Þar gerðum við, sem undir það rituðum, síðustu tilraun til að koma í veg fyrir, að Búnað- arfélag Islands, í því formi sem það nú er, verði „leyst upp“, án þess að kjósendur þess, bændurnir 1 búnaðarfélögunum, gætu látið uppi um það álit sitt. Ef reyndin verður sú, að meiri hluti bændanna er sama sinnis og meiri hluti búnaðarþings, um að afsala sér áhrifum félags ins og valdi, þá er að taka því. En ef svo færi, sem mér kæmi ekki á óvart, að bændurnir væru ósamþykkir meirihluta búnaðar- þingsins, þá er ekki óhugsandi að hægt væri að koma vitinu fyrir einhverja af fulltrúunum áður en þeir afsala fyrir hönd Bf. Isl. því valdi yfir málúm landbúnaðarins, sem það hefir nú og sem því er ætlað með j arðræktarlögunum. Og til að gera mönnum sem ljósast hvað væri í húfi fyrir fé- lagið, gerðum við skýra grein fyrir því, hvemig sú skipting þessara mála hlyti að verða í framtíðinni, milli landbúnaðar- ráðuneytisins og Búnaðarfélags- ins, sem væri óhjákvæmileg af- leiðing þess ef félagið neitaði að taka við framkvæmd iarð- ræktarlaganna. klagnús notar sömu ummælin um „ávarpið" eins og Þorsteinn Briem, og kallar það „hótanir“. En nú er svo gott að vita, að „hótanir" þessar eru fyrirkomu- lagsatriði, sem einn af helztu mönnum bændaflokksins hefir fyrir nokkrum árum lagt til að upp væru tekin. Og það sá þeirra, sem lengst og mest hef- ir starfað fyrir búnaðarfélags- skapinn, Sigurður Sigurðsson búnaðai-málastjóri. Hann hefir fyrstur manna kveðið upp úr með þá skoðun, að við Islend- ingar eigum að fylgja dæmi ná- grannaþjóðanna og skilja á milli þeirra mála, sem eru einkamál félagsins og hinna, sem segja má að það fari með á vegum ríkisins, og leggja þau undir sérstakt landbúnaðar- ráðuneyti. Og það eru fleiri en hann, sem þannig líta á bæði innan þings og utan. Yrði þeirri skipun á komið, mundi skiftingin á meðferð þessara mála vafalaust verða svipuð því sem við bentum á í ávarpi okkar. Hitt er annað mál að við sem að ávarpi þessu stöndum, erum á annari skoðun um þessa hluti. Við álítum að það mundi verða hnekkir bæði fyrir búnaðarfé- lagsskapinn í landinu og fram- kvæmdina á þeim landbúnaðar- málum, sem nú eru á vegum félagsins, ef samband það, sem nú er á milli bændanna og framkvæmdarvaldsins í gegnum búnaðarfélagsskapinn, yrði rof- ið. En út í ástæðurnar fyrir því skal ekki farið hér. Við gerum því það sem í okkar valdi stendur til að hindra að svo verði. En hitt er öldungis víst, að ef Búnaðarfélagið heldur fast við gjörðir síðasta bún- aðarþings, og neitar að taka að sér framkvæmd jarðræktar- laganna, þá hljóta fleiri mál, sem það fer með fyrir ríkið, að fara sömu leiðina. Það er ekk- ert vit fyrir ríkið að fara að setja á stofn sérstaka landbún- aðarmálaskrifstofu með sér- stökum forstjórá fyrir eitt ein- asta mál, og verða svo að kosta framkvæmd fjölda hliðstæðra mála á annari skrifstofu hjá annari stofnun. 0g það sem knýr þetta fram, er þvergirð- ingur meirihluta búnaðarþings, að neita með öllu umbjóðandan- um, Alþingi og ríkisstjórn um allt eftirlit eða afskifti af þeim málum, sem það kostar að öllu leyti, en felur félaginu að ann- ast um fyrir sig. Það er því meirihlutinn, sem með stefnu sinni, ef ofan á verður, knýr þessar umræddu skipulagsbreytingar fram. Og er því álíka viturlegt að kalla þessar bendingar ávarps- ins „hótanir", eins og að kalla það „hótanir“, ef manni væri sagt, að ef hann héldi alltaf í norður þá mundi hann að lok- um lenda á norðurpólnum. Um það sem Magnús víkur að okkur Páli Zophoníassyni, get ég verið fáorður. Það er vit- anlegt, að Páll hefir lengi litið á mál þessi nokkuð svipað og Sigurður Sigurðsson. Hinsvegar gekk hann inn á þá skipun þeirra á síðasta þingi, sem á- kveðin er í jarðræktarlögunum, eins og fleiri, sem þó heldur liefðu kosið algjöran aðskilnað Ef. Isl. og ríkisins. Það var því ekki að undra, þótt hann segði á síðasta búnaðarþingi „nú er mér skemm’t“, þegar hann sá þennan óvænta liðsauka frá Magnúsi Þorlákssyni og félög- um hans, er tóku þá afstöðu í málinu, er hlaut að leiða til þess fyrirkomulags er hann hefði helzt kosið. En þó að við Páll séum á andstæðri skoðun í þessu máli, þá efast ég ekki um að hann muni sýna sama áhuga og sömu trúmennsku í starfi sinu fyrir bændur, hvort sem það er á vegum Bf. ísl. eða landstjórnarinnar, og álít ég hann ekki þurfa að biðja Magn- Framh. á 4. sí8u. Á viðavangi Hennann Jónasson forsætisráðheiTa er nýlega kominn úr leiðarþingaferð um Sti’andasýslu. Hélt hann alls sex fundi við ágæta aðsókn. ísafold og blað Jóns í Dal þykj- ast hafa það fyrir satt, að ráð- hen*ann muni hafa fengið þungar viðtökur og átt í vök að vei’jast á fundum þessurn. Er vel, að hinir möi’gu Sti’anda- menn, er sátu fundi þessa, fái þar sýnishorn af fréttaflutningj þessara blaða. En sem dæmi má nefna það, að á Hólmavíkui’- fundinum, sem var fjölmenn- astur, var ti-austsyfirlýsing til ráðheiTans samþykkt 1 einu liljóði, þar hafa íhaldsmenn þó talið aðalvígi sitt í sýslunni, en nú greiddu einnig fyrvei’andi andstæðingar Framsóknarfl. atkvæði með traustinu. Einn utanhreppsmaður talaði þarna gegn jai’ðræktarlögunum og var enginn rómur gerður að máli hans. Kvaðst maður þessi þá myndu mæta á fundi í sín- um hreppi, en ekki varð af því, þegar til kom. Á fleiri fundum var samþykkt samskonar traustsyfirlýsing og á Hólma- vík, alstaðar án nokkurs mótat- kvæðis. I Dalasýslu boðaði H. J. til tveggja lands- málafunda. Var annar í Saur- bæ en hinn í Búðardal. Var þá gerð sú í’áðstöfun, að senda Hannes á Hvammstanga þangað suður. En þegar til kom, mun Hannes ekki hafa þótt sigur- stranglegur, og tóku íhalds- Þoi’steinarnir báðir þá það ráð, að heita á fylgismenn sína sem ákaflegast að mæta ekki á fundunum, svo að eigi skyldu þeir ganga af „sannfæring- unni“! Komu því nær eingöngu Fi’amsóknarmenn á fundina og urðu 15 í Saui’bæ en 40—50 í Búðardal. Var þá og tíð tekin að spillast. Ekki lét Þorsteinn Briem sjá sig á fundum þess- um, en nafni hans mætti í Búð- ardal, og var hans framganga lítil. Varaliðinu er illa við sannleikann! Eitt af því, sem varaliðs- menn íhaldsins hafa borið út um sveitir, er það, að ákvæði 17. gr. jarðræktarlaganna um að ekki megi selja jarðræktai’- styi’kinn, nái einnig til þess styrks, sem búið er að veita. 1 framhaldi af þessu hafa þeir svo fjölyrt um, hve óvenjulegt það væi’i að láta lögin vei’ka aftur í tímann á þennan hátt, og mátti það til sanns vegar færa. En sannleikurinn er sá, að lögin taka það beint fram, að ákvæðið verki ekki aftur fyrir sig. Til þess að koma í veg fyrir misskilning í þessu sambandi, var í síðasta blaði Timans vakin athygli á því, sem lögin segja um þetta at- riði og þá um leið tekið gi’eini- lega fram, hvaða ákvæði það væru í lögunum, sem ekki koma strax til framkvæmda, svo að um það þurfi ekki að vera nein- ar missagnir. Auðséð er á síð- asta blaði þeirra varaliðsmanna, Franklin Roosevelt hinn mikli framsóknarforingi Bandai’íkjanna hefir í forseta- kosningum unnið enn glæsilegri sigur en búizt var við í upp- hafi. í 46 ríkjum af 48 náði hann meirahluta og fékk 523 kjörmenn kosna, en Landon ekki nema 8. Alls hefir Roose- velt hlotið rúml. 24 millj. a’tkv., en Landon um 15 millj. Jafn- vel í Kansas-ríkinu varð Lan- don í minnaihluta og lætur þar nú af i’íkisstjóraembætti. — Flokkur Roosevelts hlaut líka nxeix-a en 3/4 allra þingsæta 1 fulltrúadeildinni og þeirra sæta 1 öldungadeild, sem kosið var urn í þetta sinn. að þeim þykja þessar upplýs- ingar koma ei’tthvað illa við baktjaldapukur þeirra á einstök- urn stöðum. En Tíminn getur ekki gert að því, þó að þeim sé illa við sannleikann! Spaugileg er geðvonskan í blaði Jóns í Dal út af því, að tillögur þær, sem miðstjóni „Bændaflokks- ins“ var búin að setja saman til samþykktar á fundurn hreppabúnaðai’félaga, skyldu vera birtar í Tímanum. Er blaðið með langar hugleiðingar út af því, að óheiðai’legt (!) sé að birta slíkt. Hingað til heíir ekki vei’ið að því fundið, þó að pi’entuð hafi verið bi’éf fi’á miðstjórnum pólitíski’a flokka, ef þau falla í hendur andstæðinga, og ekki hefir Fi’amsóknarflokkurinn talið á- stæðu til að vera með harma- tölur út af slíku, þá sjaldan það hefir komið fýrir að slík bréf til flokksmanna hafi kom- izt í íhaldsblöðin. En liðhlaup- ar Jóns í Dal eru víst við- kvæmari en aðrir í þessum sök- um. Uian úr heimi Uppreisnarher Francos situr nú urn Madi’id, og grimmir bardagai’ liafa staðið um borg- ina undanfarna daga. Flugvélar sveima yfir boi’ginni og varpa niður sprengikúlum eða skjóta úr vélbyssum. Miklar skemmdir hafa þegar orðið á húsum og mannvirkjum og fjöldi manns látið lífið. Spánska í’áðuneytið hefir flutt sig til borgarinnar A’aleneia við Miðjax’ðarhaf. Talið er, að í hersveitum upp- reisnarmanna í nágrenni Mad- rid séu urn 50 þús. manns. í Mái’ahersveitunum frá Afríku, sem aðallega er beitt fyrir til á- xásanna, er sagt að séu 15 þús. manns. Standa orustui’nar nú við Manzanai’esfljót, sem fell- ur í’étt vestan við borgina, og befir uppx-eisnarherinn enn sem komið er verið stöðvaður vest- anmegin fljótsins. Madrid er næst íjölmennasta borg Spánar, hefir rúmlega !. milljón íbúa. Fjölmennust er hin mikla iðnaðai’- og Vferzlun- arborg Barcelona við Miðjarð- arhaf, með um 100 þús. fleiri íbúa. Madrid stendur á eyðilegri hásléttu í miðju landi, 655 metra yfir sjávarflöt. Vatni er veitt þangað 70 km. leið norðan úr Guadai’amafjöllum. 12 járn- brautir liggja til borgarinnar. Til hafnarborgai’innar Irun á noi’ðurströndiixni er um 630 km. leið og 400 km. til Alicante við Miðjarðarhaf. Barcelona og Madrid eru langstærstu borgii’nar á Spáni, Valencia, sem er næst, hefir ekki nema um 340 þús. íbúa. En alls voru íbúar Spánar fyrir tveim árum taldir um 24^2 millj. og þar að auki 1 milljón í nýlendunum í Afríku (Mar- okkó). „Samfylkingin“. Á nýafstöðnu Alþýðusam- bandsþingi var samþykkt (5. þ. m.) svohljóðandi ályktun: „13. þing Alþýðusambands íslands------hafnar eindregið og í eitt skipti fyrir öll öllum „samfylkingar“- og samninga- tilboðum Kommúnistaflokks Is- lands, þar sern það álítur, að íramgangi þessarar starf skrár*), sem stefnir að vernd-n un og eflingu lýðræðisins í land- inu geti ekki verið stuðningur að því, heldur óbætanlegur hnekkir, að gerður sé samning- ur við flokk, sem ekki verður Framh. á 4. síðu. *) p. e. starfskrár Alþýðuflokks- ins. Caballero, forsætisráðheri’a á Spáni. Franco, uppreisnarforinginn á Spáni.

x

Tíminn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.