Tíminn - 11.11.1936, Blaðsíða 2
182
TlMmN
Ætlar Alþýðuflokkurinn að
styðja Kveldúlf til valda?
„Maður líttu
þér nær“!
I>að er í frásögur fært í Al-
þýðubl. nýlega, að ritari Al-
þýðuflokksins hafi látið svo
um mælt á Alþýðusambands-
þinginu, að flokkurinn hefði nú
svo að segja alla „strandlengj-
una“ á valdi sínu og að næsta
sporið væri að „vinna sveitirn-
ar“ og „skipuleggja bændaal-
þýðuna“.
Það getur verið, að ritari Al-
þýðuflokksins hafi lesið sér það
til einhversstaðar í fræðibókum
socialismans frá 19. öld, að
þessi „skipulagning bænda-
alþýðunnar“ þurfi fram að
fara. En ef hann vildi byggja
á þeirri þekkingu, sem hann
sjálfur hefir á lífinu eins og
það er, myndi hann.eins og aðr-
ir, viðurkenna það, að Alþýðu-
flokkurinn, eða félög hans, eiga
ekkert erindi út um sveitir
landsins og geta ekki búizt við,
að þeim verði þar neitt ágengt..
Alþýðuflokkurinn verður að
gera sér það ljóst, að hann er
f-yrst og fremst eða eingöngu
flokkur verkamannanna í
kaupstöðum og kauptúnum, og
meðal þeirra er hans verksvið.
Og ætli hann að koma fram
umbótum, sem verkamenn hafa
áhuga fyrir, verður hann að
leita samstarfs við Framsókn-
arflokkinn, flokk smáframleið-
endanna í sveitum og við sjó,
ems og hann hefir gert undan-
t’arið.
En það er hættulegt fyrir
Alþýðuflokkinn og raunar eng-
um til gagns nema íhaldinu, ef
forráðamenn flokksins fara að
gera sér grillur um það, að
hann eigi endilega að fara að
beita kröftum sínum að verk-
efnum, sem honum eru óvið-
komandi, en gleyma því sem
næst stendur.
Þó að fylgi Alþýðuflokksins
hafi heldur farið vaxandi á
síðustu árum er þó ýmislegt,
sem bendir til þess, að flokkn-
um vei'ti ekki af að vera enn
betur á verði en verið hefir á
sínu eigin verksviði í kaup-
stöðunum og kauptúnunum.
Ef maður skygnist um á
„strandlengjunni", sem ritari
Alþýðuflokksins talar um, kem-
ur sitt af hverju í ljós, sem
gefur til kynna meiri vanmátt,
en æskilegt væri frá sjónarmiði
bæði Alþýðuflokksins sjálfs og
þeirra, sem með honum hafa
unnið.
Ennþá hefir íhaldið meira-
hluta bæjarstjórnarinnar í
höfuðstað landsins, þótt slíkt
viðgangist hvergi annarsstaðar
á Norðurlöndum. Á Akureyri
er flokkurinn svo að segja fylg-
islaus ennþá og á Siglufirði
hlutfallslega fylgislítill. Eða
hvernig er um fylgi „alþýðunn-
ar“ í stærstu þorpunum á
„strandlengjunni", t. d. Akra-
nesi og Keflavík. Myndi flokk-
urinn ekki eiga þar nokkuð að
vinna ennþá?
Og ber það ekki vott um
veikleika á „strandlengjunni“,
að einn af þingmönnum flokks-
ins skuli gera „samfylkingar"-
samning við kommúnista þvert
ofan í vilja flokksins og að Al-
þýðuflokksfélögin í Eskifirði og
Fáskrúðsfirði skuli hafa sent
áskoranir um að géra slíka
samninga.
Að þessu og fleira athuguðu,
sýnis't Alþýðuflokkurinn vissu-
lega eiga nóg verkefni 4
„strandlengjunni" í náinni
framtíð, bæði í þ\1 að færa út
samtök sín og koma þeim yfir-
leitt á traustan grundvöll. Og
það er áríðandi að forráðamenn
flokksins geri sér þetta ljóst.
Umbæturnar í þjóðfélagsmál-
um fyrir hinar vinnandi stéttir
verða að byggjast á fyrirhyggju
og þrautseigju í starfi, en ekki
á feitum fyrirsögnum um í-
myndaða sigra eða ímynduð
viðfangsefni í framtíðinni. —
Þessar staðreyndir vill Tím-
inn nú, að gefnu tilefni og
í góðri meiningu leggja þeim
mönnum á 'hjarta, sem ásamt
Framsóknarflokknum, eiga að
inna af hendi þá skyldu að
verada frelsið og lýðræðið fyr-
ir almenning á íslandi.
Ferdamenn
ættu að skipta við Kaupfélag
lle.vkjavíkur. — Þar hafa þeir
tryggingu fyrir góðum og 6-
dýrum vörum.
Á þingi Álþýðusambands Is-
lands, sem nú er nýlokið, yoru
mættir nál. 160 fulltrúar fra fé-
lögum verkamanna í Reykja-
vík og víðsvegar um land, til
þess að ræða áhugamál
hinna vinnandi manna við sjó-
inn og gera samþykktir um
stefnu Alþýðuflokksins.
Tíminn hefir það fyrir satt,
að mikill meirihluti þessara 160
fulltrúa hafi verið þeirrar
skoðunar, að heppilegast sé að
halda áfram þeirri samvinnu
binna vinnandi stétta, sem ver-
ið hefir, þessvegna eigi Alþýðu-
flokkurinn að hafa áfram sam-
starf við Framsóknarflokkinn
og styðja ráðuneyti Hermanns
Jónassonar.
Um það liggur að vísu ekk-
ert fyrir ennþá, að Framsókn-
arflokkurinn muni, eftir að
næsta þing kemur saman, kæra
sig um að fara áfram með völd
með stuðningi Alþýðuflokksins.
Það er auðvitað undir því kom-
ið, hvort samkomulag næst
milli flokkanna um afgreiðslu
íjárlaga og lausn helztu ann-
ara þjóðmála.
En ef fulltrúum verkamann-
anna á þingi Alþýðusambands-
ins er það nokkurt áhugamál,
að samvinnan við Framsóknar-
flokkinn haldizt óg að lýðræðið
sé verndað „gegn íhaldi og fas-
isma“, þá eiga þeir að gæta
þess að láta ekki hafa sig til
þess — að lítt athuguðu máli
eða í flýti — að samþykkja
eina eða aðra fjarstæðu, sem
getur útilokað alla möguleika
fyrir áframhaldandi samstarfi.
í „starísski’á" Alþýðuflokksins,
sern samþykkt var á Alþýð'usam-
bandsþingsinu 5. þ. m., er svo að
orði kveðið,
að flokksstjórninni sé falið,
að SUTA samvinnnnni UM
STJÓRN LANDSINS, ef ekki
fáist vissa fyrir því INNAN
pRIGGJA MÁNAÐA, að áð-
urnefnd starfsskrá verði i að-
alatriðam lögð til grand-
vallar löggjafarstarfseminni
á næsta tveixa árum.
það er að vísu svo, að margt í
]>essari „starfsskrá" Alþýðuflokks-
ins er á þann veg, að Framsóknar-
tlokkurinn hefir ekkert við það
að athuga, svo langt sem það nær.
En auðvitað vantar þarna líka
margt, sem Framsóknarflokkur-
inn mun á sínum tíma krefjast
sem skilyrðis fyrir áframhaldandi
samstarfi af sinni hálfu.
Og hitt má telja alveg vlst, að
I'ramsóknarflokkurinn muni ekki
„innan þriggja mánaða" verða
búinn að marka opinberlega af-
stöðu sína til aðalatriðanna í lög-
gjafarstarfsemi næstu ára, og það-
an af síður kemur til mála að
hann innan þess tíma gefi Alþýðu-
flokknum neina „vissu" um það,
að „starfsskráin"*) verði lögð til
grundvallar í „öllum aðalatriðum"
eins og þetta er orðað. — Innan
þriggja mánaða eru þingmenn
ekki einu sinni komnir saman.
El Miðstjórn Alþýðuflokksins
iiugsar sér að mynda „samfylk-
ingu" við íhaldið eftir þrjá mán-
uði, getur hún þess vegna eins
gert það strax i dag.
Grein í Alþ.bl. 7. þ. m. bendir
líka til þess, að forráða-
menn Alþýðuflokksins séu
farnir að átta sig á því, að
orðalag „starfsskrárinnar“,
sem samþykkt var á Alþýðu-
sambandsþinginu, hafi ekld
verið að öllu leyti sem heppi-
legast, sem grundvöllur fyrir
áframhaldandi samstarf Fram-
sóknarflokksins og Alþýðu-
flokksins.
Enda var það svo, að ef
skilja átti niðurlagsá-
kvæði „starfsskrárinnar“ alveg
bókstaflega, þá hlaut þessu
samstarfi að vera lokið í síð-
asta lagi eftir þrjá mánuði. —
’) „Starfskrá" þessi var búin til
ai svokallaðri „stjómmálanefnd" í
J'inginu, en i henni áttu sæti sjö
niunn. þessi „starfsskrá", sem er
mjög iangt mál, var svo sam-
þykkt óbreytt af þinginu á nœtur-
íundj. Fundarmenn báru ekki fram
neinar breytingartillögur, nema
eina viðvíkjandi „samfylkingunni"
' ið kommúnista.
Og samkvæmt „s:tarfsskránni“
hlaut þá að því að koma, að
Ölafur Thors yrði kvaddur til
að mynda stjórn í landinu, með
eða án stuðnings Alþýðuflokks-
ins.
En það lítur út fyrir, að
mennimii’, sem sömdu „starfs-
skrána“ muni sumir hverjir
vera íremur reynslulitlir í
stjórnmálum og hafi ekki gert
sér grein fyrir þessum afleið-
ingum, fyr en á þær var bent
í dagblaði Framsóknafmanna í
Reykjavík.
Framsóknarflokkurinn telur
það vitanlega nú sem fyr hinn
mesta háska, ef Sjálfstæðis-
flokkurinn með Kveldúlfsklík-
una í stafni tæki völd hér í
landi. Og það er alveg rétt,
þegar Alþ.bl. 7. þ. m. talar
um Framsóknarmenn sem „for-
ystuflokk í baráttunni gegn í-
haldinu". Slíkur „forystuflokk-
ur“ hefir Framsóknarflokkur-
inn verið og mun verða. En því
aðeins getur hann haft forystu
íiialdsandstöðunnar meðal
hinna vinnandi stétta, að sam-
starfsflokkurinn láti sér skilj-
ast þau vinnubrögð, sem nauð-
synleg eru í samstarfi.
Ef Alþýðuflokksmönnum
dettur t. d. sá bamaskapur í
hug, að neita þátttöku í stjórn
nema því aðeins, að ríkisút-
gerð togara verði framkvæmd,
þá geta þeir eins vel afhent
ólafi Thors stjórnina strax í
dag, því að þingmönnum Alþ.-
flokksins er það a. m. k. vel
kunnugt frá síðasta þingi, að
Framsóknarflokkurinn sam-
þykkir ekki ríMsútgerð fogara.
Ef útgerðina þarf að auka,
verða flokkarmr að koma sér
saman um aðra lausn á því
máli.
Og þó að ólafur Thors svo
kynni að leggja starfsskrána
„undir dóm þjóðarinnar“ á
næsta sumri, eins og Alþ.bl.
talar um, myndu höfundar
hennar sjálfsagt litla gleði af
því hafa, því að naumast eru
þeir svo „hátt uppi“ út af sigr-
um sínum á „strandlengjunni",
að þeir telji sér trú um, að Al-
þýðuflokkurinn myndi fá
nieirahluta í kosningunum!
En eftir Alþ.bl. 7. þ. m. að
dæma, eru hlutaðeigandi menn
nú að á'tta sig á þessum hlut-
um. Og Framsóknarflokkurinn
mun vitanlega á sínum tíma
verða fús til að taka „starfs-
skrána“ til athugunar á þann
hátt, sem tíðkast úm sjónarniið
annars aðila við samninga. Eins
og hér að framan er sagt, erí
henni margt, sem Framsóknar-
flokkurinn hefir ekkert við að
athuga, og sumt er þar svo al-
mennt orðað, að allir flokkar
gætu telcið það upp í sína
stefnuskrá. Um slíkt verður
auðvitað enginn ágreiningur.
Og allir vinir lýðræðisins 'og
vinnandi stéttir þessa lands
munu frábiðja sér að þurfa að
horfa upp á það, að Alþýðu-
flokkurinn hjálpi Ólafi Thors
upp í ráðherrastólinn í febrú-
armánuði næstkomanda.
Ellíiryggíngíit
og Þorsteisin
í Búðardal
Þorsteinn Þorsteinsson sýslu-
maður í Búðardal birtir í Mbl.
langa grein um ellitrygginguna
nýju, og er það að sumu leyti
furðuleg ritsmíð.
Mikill hluti greinarinnai'
fjallar um gömlu ellistyrktar-
sjóðina, og að óréttmætt Sé að
láta vextina af þeim koma upp
í hluta af framlagi Lífeyris-
sjóðs til ellilauna. Er það að
vísu rétt, að þetta mál þarf
nánari athugunar við eins og
fleira í þessari umfangsmiklu
löggjöf, éndá er auðveldara áð
átta sig á þýðingu þessá atriðis,
þegar fyrsta reynslá er fengin
af framkvæmd laganna.
En ef það er meining Þ. Þ.,
að flokkur hans í þinginu,
Sjálfstæðisflokkurihn, hafi háft
nokkra sérstöðu viðvíkjandi
gömlu ellistyrktarsjóðunum, bá
er það algerlega rangt. Sjálf-
s'tæðisflokkurinn beitti sér þar
ekki fyrir nein'ni breytingu á
frumvarpinu.
Og dylgjur Þ. Þ. um að laga-
Hvað hefðu „SjálSstæðásmesm4* gert
í skaiiamálam, ef þeír hefðu
farið með völdin?
Um langan tíma var því
haldið fram af blöðum íhalds-
manna, að skattar til ríkissjóðs ,
væru hærri hér á landi en
nokkursstaðar erlendis.
Síðastliðið sumar birti Tím-
inn samanburðarútreikning úr
amerísku hagfræðitímariti, sem
sannaði að þessi staðhæfing
íhaldsmanna var ósönn, og að
íslenzka ríkið hefir lægri skatta j
að meðaltali á íbúa en venju-
legt er í öðrum löndum.
Síðan eru íhaldsblöðin stein-
hætt að halda því fram, að ,
skattar ríkisins hér séu hærri
i
en í öðrum löndum.
En nú halda þau sig við það, j
að hvað sem samanburði við j
önnur lönd líði, þá hafi þó
skattarnir hækkað í tíð stjóm-
ar Hermanns Jónassonar frá
því sem áður var. Um þetta
liefir verið ritað allmikið í Mbl.
nú undanfarið og ýmsar „töfl-
ur“ birtar í því sambandi.
Að þessu tilefni gefnu þykir
Tímanum því rétt að taka
til meðferðar tvö aðalatriði:
1. Hvaða breytingar hefir
Framsóknarflokkurinn gert i
skattamálum, síðan hann tók
við yfirstjóm fjármálaima eft-
ir síðustu kosningar?
2. Hvað ætlaði Sjálfstæðis-
flokkurinn sér að gera í þeim
efnum, ef hann hefði náð völd-
um.
Það er skjallega sönnuð stað-
reynd, enda ómótmælt enn, að
heildartekjur rikisins í beinum
sköttum og tollum hafa ekki
farið hækkandi í tíð stjómar
Hermanns Jónassonar. Heildar-
upphæð beinna skatta og tolla
hefir þvert á móti fremur farið
lækkandi*). Hitt er aftur á
rnóti rétt, enda öllum kunnugt,
að á einstökum liðum hafa orð-
ið alimiklar breytingar. Sumir
liafa hækkað, en aðrir hafa
lækkað, en niðurstaða þessara
bækkana og lækkana, eins og
áður er sagt sú, að heildarupp-
hæðin er rétt að segja sú sama
og áður.
’) Jafnframt hafa þó tekjur af
verzlunarfyrirtækjum ríkisins
hækkað dálítið, en það er skatta
álagningum vitanlega óviðkom-
andi. Verzlunargróðann grelða
menn nú til almenningsþarfa á
sama hátt og áður tll kaupmanua,
Lækkanir þær, sem orðið
hafa eru að sumu leyti vegna
minnkunar viðskiptanna við út-
lönd og að sumu leyti vegna
breytinga á skattalöggjöfinni.
Vegna hinna óhjákvæmilegu
innflutningshafta, hefir það er-
lenda vörumagn, sem aðflutn-
ingsgjald er greitt af, minnkað
stórkostlega. Útflutningsgjald
sjávarafurða hefir líka minnkað
nokkuð vegna rýrnandi sölu
þeirra á erl. markaði. í sömu
átt verkar svo það, að með lög-
um hefir verið afnuminn geng-
isviðauki á kaffi og sykri og út-
flutningsgjald á landbúnaðaraf-
urðum, en útflutningsgjald af
síld .lækkað úr 1 kr. pr. tunnu
niður í iy2% af andvirði síldar-
innar.
Þessum lækltunum, sem eins
og fram var tekið, ýmist eru
vegna minnkandi utanríkis-
verzlunar eða af því að löggjaf-
inn hefir talið þær réttlátar,
hefir svo verið mætt með 'til-
svarandi hækkunum, sem á-
kveðnar hafa verið með nýjum
lögum eða lagabreytingum. Og
þetta hefir verið gert á þann
hátt.
1. Að shækka, skatt ó háum
tekjum og stóreignum.
2. Að hækka aðflutnings-
gjald á þeim vörum erlendum,
sem ekki verða taldar til brýn-
ustu nauðsynja.
Þessi aðferð til tekjuöflunar,
er í samræmi við margyfirlýsta
stefnu Framsóknarflokksins.
Og þó að flokkurinn sé yfir-
leitt mótfallinn tollahækkun
nema á beinum óþarfa, þarf
engan að undra það, þó að hið
litla innflutningsmagn, sem nú
er, þurfi að bera eitthvað hlut-
fallslega hærra innflutnings-
gjald en hið mikla innflutnings-
magn, sem áður var. Ef ríkið
þarf á jafnmiklu innflutnings-
gjaldi að halda samtals og áð-
ur, hlýtur að koma meira á ein-
stakar vörueiningar.
Hitt er það, að ef beinir
skattar hefðu ekki verið hækk-
aðir fyrst og fremst, þá hefði
hækkun aðflutningsgjaldanna
orðið að vera meiri. Og stefna
Framsóknarflokksins í þeim
málum kemur líka greinilega
fram í því, hvernig hækkuninni
er skipt milli hinna einstöku
tegunda af erlendum vörum.
Morgunblaðið hefir birt all-
langan lista yfir vaming, sem
tollur hafi hækkað á, og ætlar
raönnum að skilja samanburð-
inn á þá leið, að öll sú hækk-
un, sem tilgreind er, hafi átt
sér stað í tíð núverandi stjóm-
ar. En því fer fjarri að svo sé.
Annarsvegar eru tekin dæmi
frá árinu 1926 og hinsvegar frá
árinu 19S6. En á þeim tíma
hafa fimm ráðuneyti verið við
völd í landinu, þar á meðal
stjórn Jóns heitins Þorláksson-
ar og samsteypuráðuneyti það,
er Magnús Guðmundsson sat í
og sjálfstæðisflokkurinn bar
ábyrgð á.
Og við nánari aðgæzlu kem-
ur það í ljós, að í nál. 60 tilfell-
um af þeim, sem Mbl. tilgreinir,
hefir tollhækkunin átt sér stað
að einhverju leyti — áður en
núverandi stjórn kom til valda.
Sem eitt af þeim 60 dæmum
má nefna það, að samsteypu-
stjórnin, sem M. G. sat í tók
upp verðtollinn á skófatnað.
En nú segir Mbl., að þetta sé
„nýr tollur“. Svona er ráð-
vendnin í þessari upptalningu!
Það kemur vitanlega ekki til
mála að elta að öðru leyti hina
löngu smámunaupptalningu
Mbl. Engum sæmilega greind-
um lesanda dettur í hug, að slík
upptalning sé gerð í þeim til-
gangi að gefa rétta og sanna
mynd af því, hvemig álagning
aðflutningsgjaldanna hafi
breytzt í aðaldráttum.
Það skiptir ekki neinu höfuð-
máli fyrir almenning, þó að
Mbl. skýri frá því, að tollur
hafi breyzt á nálhúsum, skó-
hornum, fingurbjörgum, saum-
nálum, silkimillipilsum, hámet-
um og hestaklórum — svo að
gripið sé niður í upptalningu
Mbl.!
Það eru vörutegundimar,
sem almenningur þarf að verja
mes'tu fé til að kaupa, sem hér
skipta höfuðmáli.
I stað sparðatínings Mbl.
sem birtur er í blekkingaskyni
eíngöngu, skal því vikið að á-
lagning innflutningsgjalds á
þær vörur, sem nauðsynlegastar
eru og þá annarsvegar miðað
við árið 1933, en hinsyegar ár-
ið 1936
Hér fer á eftir skrá yfir
helztu erlendar vörur, sem eng-
in tollhækkun hefir orðið á:
1. Landbúnaðárvörur:
Tilbúinn áburðúr
Landbúnaðarvélar * )
Jarðyrkjuáhöld*)
Gii'ðingaefni(annað en staurar)
Kjöttunnur og efni í þær
Smjörumbúðir úr pappír
(Skepnufóður hækkaði um 2%
af innkaupsverði, en þar er ekki
gert ráð fyrir verulegum inn-
flutningi).
2. Útgerðarvörur:
Kol
Salt
Olía
Veiðarfæri
Mótorvélar og hlutar úr þeim
*) Hór mætti auövitað , gora
geysilega upptalningu á -vélum.
vélahlutum og verkíærum, á *amn
hátt og Mbl. gerirl