Tíminn - 18.11.1936, Page 1
JZKfgteibsla
09 lnnt)eim:a $>afitax0tc. ÍÖ
eímt 2353 « 3pó*tt)ólf 951
©jaífebagi
biaCðln* er I | A n í
Átgangurlnn foatat 7 ft.
XX.
ár.
Reykjavík, 18. nóv. 1936.
48. btað.
Borgfirska fjárpestin
Ríkisstjórnin heflr lagt fram peninga
-■ en þarf ekki að fá erlendan Ytsinda-
mann til að veita
Eitt hastarlegasta áfall, sem
komið hefir fyrir íslenzka
bændur um langa hríð, er hin
skæða fjárpest, er gengið hef-
ir í Borgarfirði undanfarið, og
stórkostlegastan usla gerði í
Deildarlungu í Reykholtsda.: í
fyrra. Hefir vágestur þessi enn
herjað þar í héraði nú í haust,
svo að á einum bæ er nú dautt
um 200 fjár. Og enn sem kom-
ið er, eru afleiðingar veikinn-
ar ófyrírsjáanlegar. Nú í haust
hefir hún gosið upp í báðum
Húnavatnssýslum, og ekki
grunlaust um, að hennar hafi
orðið vart í Skagafirði.
Bændastéttin á hér mikið í
húfi, ef ekki tekst að hefta
útbreiðslu veikinnar. Því var
það, að Framsóknarflokkurinn
beitti sér fyrir því á þingi sl.
vetur, að samþykkt yrði 10
þús. kr. ný fjárveiting til að
rannsaka veikina, reyna að
finna orsök hennar og ráð til
að stemma stigu fyrir henni.
Nálægt miðju síðastl. sumri
vitaði svo Hermann Jónasson
landbúnaðarráðherra Níelsi
Dungal prófessor bréf, þar sem
lagt var fyrir hann að hefja
rannsóknina. Varð þá og að
ráði, að Ásgeir Einarsson dýra-
læknir og Guðmundur Gíslason
læknir ynnu ásamt honum að
þessu starfi.
Því miður drógst það lengur
en æsklegt hefði verið, að
Dungal yrði við fyrirmælum
ráðherra. En nú hefir verið að
þessu unnið um alllangan tíma
af áðumefndum mönnum.
Nú alveg nýlega hef-
ir svo rannsóknarstofa há-
skólans sent blöðum og út-
varpi nokkrar leiðbeiningar til
bænda ásamt stuttri tilkynn-
ingu um árangur rannsóknar-
innar. Telur Tíminn sjálfsagt,
að kynna þetta þegar í stað öll-
um bændum landsins, ef verða
mætti einhverjum til nota.
Hér fer á eftir áðumefnd
Tilkynning til bænda
Irá Rannsóknarstofu
Háskólans
16. nóv. 1936.
Vegna sauðfjárveiki þeirrar,
sem nú gengur í Borgarfjarðar-
sýslu, Mýrasýslu og Austur-
cg Vestur-Húnavatnssýslu vill
Rannsóknarstofa Háskólans
gefa bændum eftirfarandi leið-
beiningar:
Sjúkdómurinn er illkynjuð
veiki, fólgin í því að ofvöxtur
kemur í slímhúð lungnapíp-
anna, sem vex inn í lungna-
blöðrurnar, þekur þær og fyll-
ir, svo að öndunaryfirborð
verkinu forstöðu?
lungnanna minnkar. Þetta er
einskonar æxlisvöxtur, sem
breiðist smámsaman yfir stóra
hluta af lungunum, svo að
kindin verður mæðin og þolir
illa hverskonar áreynslu. Sjúk-
dómseinkennin eru eingöngu
bundin við lungun, en bana-
mein sýktra kinda verður oft
lungnapest eða bráðapest,
vegna þess hve mótstöðulítið
féð verður fyrir þessum sjúk-
dómum, þegar veikin er í því.
Enginn sýkill hefir fundizt,
sem talizt gæti orsök þessa
sjúkdóms og sennilegt að hann
stafi ekki af völdum neinnar
bakteríu. Þrátt fyrir það er
mögulegt, að veikin smiti frá
einni kind til annara og meðan
sjúkdómsorsökin er óþekkt og
veikin breiðist út, verður að
gera ráð fyrir að veikin sé
smitandi.
Vegna hins gífurlega tjóns,
sem þessail lungnaveiki fylgir,
er því sjálfsagt, að hafa smit-
unarmöguleikana fyrir augum
cg gæta allrar varúðar til að
forðast frekari útbreiðslu veik-
innar. 1 því sambandi skal séx*-
staklega bent á eftirfarandi
varúðarreglur:
1. Sýktar sýslur teljast
Mýrasýsla, Borgarfjarðarsýsla,
Vestur- og Austur-Húnavatns-
sýsla. Þótt ekki sé fengin vissa
fyrir að veikin sé komin í
Skagafjarðarsýslu, er ekki
grunlaust um að svo sé, og er
því vissara að telja hana sýkta
unz annað sannast.
2. Úr þessum sýktu sýslum
ekyldi enginn kaupa kind né
taka í fóður og yfirleitt að
forðast allan flutning á fé úr
hinum sýktu byggðarlögum til
annax-a héi’aða.
8. Enginn skyldi láta fé úr
öðrum byggðarlögum í fóður í
hinum sýktu sýslum.
4. 1 sýktu sýslunum ættu
menn að forðast að svo miklu
leyti sem unt er, að láta féð
ganga saman við fé af öðrum
bæjum, og hver bóndi ætti að
gæta þess að halda sínu fé ein-
angruðu. Ef kind sleppur úr
heilbrigðri hjörð í sýkta, er
sjálfsagt að slátra henni strax.
5. Á þeim bæjum, þar sem
veikin hefir gert vart við sig,
ættu menn, svo framarlega, sem
þess er kostur, að ná í dýra-
lækni til að fá úrskurð hans
um, hvort um lungnapest sé að
ræða eða þessa nýju veiki. Þar
sem ekki næst til dýralæknis,
geta menn sent vafasöm lungu
til Rannsóknarstofu Háskólans
til að fá úr því skorið, hver
sjúkdómux-inn sé. Yfirleitt má
segja, að það sé gildandi regla,
að féð er áberandi mæðið vik-
um og mánuðum saraan áður
o| rannsókn hennar
en það drepst úr þessari nýju
lungnaveiki, en ef um lungna-
pest er að ræða, sýkist heil-
brigt fé snögglega og er dautt
eftir fáeina daga, einkum eldra
féð.
6. Nú er það fullsannað, að
þessi nýja veiki sé komin upp
á bæ. Er þá ráðlegast að slátra
öllu því fé, sem greinilega mæði
sér á, en bólusetja allt annað
fé á bænum með nýju bóluefni,
sem Rannsóknarst. Háskólans
hefir búið út til vemar þess-
ari veiki, en það er saman-
blandað lungna- og bráðapest-
arbóluefni, sem varnar því, að
féð hrynji niður úr þessum
sjúkdómum, sbr. það sem að
framan er sagt.
7. Þess er óskað að hver
bóndi tilkynni Rannsóknarst.
Iiáskólans jafnskjótt og harrn
verður þess vís, að veikin sé
komin upp hjá honum.
8. Allir bændur, bæði á sýkt-
um svæðum og ósýktum, ættu
að forðast að gefa fé töðu af
túni, sem sauðatað hefir verið
borið á, því að mögulegt er að
þessi veiki stafi af lungnaorm-
um. Sömuleiðis ættu menn að
varast eftir megni að gefa fé
úthey sem heyjað hefir verið
af svæðum, sem fé hefir gengið
mikið á, því að búast má við
miklu af ormalirfum í því heyí.
Lirfumar drepast smámsaman
í heyjunum, svo að minnst er
8f þeim í fymdum heyjum og
er því ráðlegra að gefa þau
fyrst, ef grunur er um ormalirf-
ur í heyinu.
9. Þar sem umrædd lungna-
veiki er komin í féð, skyldu
menn varast hverskonar barka-
spýtingar og sömuleiðis að
bræla féð inni með tjöru eða
öðrum efnum þ,ví reynslan
hefir sýnt að fénu hættir til1
að hrynja niður eftir slíkar að-
gerðir.
Eins og sjá má af þessu cr
orsök veikinnar enn ófundin.
Rannsóknarstofan telur sig
enn ekki geta um það sagt,
með vissu, hvort veikin stafi
af sýklum eða hvort hún sé
smitandi, en telur þó a. m. k.
ekki ósennilegt, að um smitun
sé að ræða.
Hjá Vestfirðingum eru nú
uppi ráðagerðir um, að setja
vörð eða girðingu milli Gils-
fjarðar og Bitrufjarðar og
stöðva þannig samgöngu sauð-
fjár milli Vestfjarða og annara
héraða. Og hvarvetha er ugg-
ur í bændum og það ekki ófyr-
irsynju.
Af hálfu hins opinbera má
einskis láta ófreistað til að
reyna að sigrast á plágu þess-
ari. Og fullkomin ástæða er til
að íhuga þá leið, hvort ekki þarf
að fá erlendan sérfræðing til
að standa fyrir rannsóknunum,
mann sem gæti gefið sig allan
við þessu þýðingarmikla verki
og hefði til brunns að bera
fullkomnustu vísindalega þekk-
ingu á þessu sviði.
A víðavangi
„Gaman er að börnunum!"
„Barnasíðan“ hefir nú verið
tekin upp aftur í Mbl. í vikunni
sem leið. En á þessari „síðir'
hefir stundum áður birzt ým-
islegt, sem reynsla Valtýs Stef-
ánssonar, þó við lítinn orðstír
sé, hefir kennt honum að
prenta ekki annarsstaðar. Á
„barnasíðunni“ voru helztu
samvinnufrömuðir landsins eitt
sinn kallaðir „árásarglæpa-
ménn“ og þar kom líka í sum-
; ar já'tningin um það, að meiri-
| hluti þjóðarinnar væri farinn
að trúa því, að Sjálfstæðis-
flokkurinn væri „ofbeldisflokk-
ur“. Að þessu sinni birta for-
maður sambands ungra íhalds-
manna og formaður Heimdallar
plagg nokkurt með yfirskrift-
inni: „Verkefni og viðhorf
ungra Sjálfstæðismanna".
Þetta er heldur ómerkilegur
samsetningur, mengaður Kveld-
úlfsgrobbi og venjulegum Mbl.-
dylgjum, sem ekki er orðum
eyðandi um. En Tíminn
vill vekja athygli á einu at-
riði, sem þarna stendur. Þar
segir m. a. svo:
„Ungir Sjálfstæðísmenn vilja
giæða föðurlandsást allrar al-
þýðu, þannig að menn geri
meiri kröfur til sjálfra sín en
ríkissjóðsins“.
Þetta eru falleg orð — og á-
nægjuleg fyrir rílassjóðinn!
En ætli piltarnir á „barnasíð-
unni“ hafi athugað það, hvem-
ig fulltrúar „Sjálfstæðisflokks-
ins“ á Alþingi hafa framkvæmt
þessa fögru skyldu, að gera
„meiri kröfur til sjálfra sín en
ríkissjóðsins"?
Hvað segja staðreyndimar?
En hafi þeir ekki athugað
þetta, þá er hægt að fræða þá
um það?
Sjálfstæðismennirnir á Al-
þingi hafa a. m. k. núna í tvö
ár verið algerlega á móti því að
láta gera nokkrar „kröfur til
sjálfra sín“. Þeir hafa verið á
móti öllum nýjum tekjustofn-
um handa ríkissjóði, hversu
nauðsynlegt, sem verið hefir að
afla honum fjár.
En á sama tíma hafa „Sjálf-
stæðismennirnir“ á Alþingi
gert ákaflega miklar kröfur til
ríkissjóðsins. Þessar kröfur
nema milljónum króna, sem
þeir hafa viljað fá til nýrra
útgjalda, margra auðvitað
þarfra, en sumra a. m. k.
umdeilanlegra, eins og t. d. þeg-
ar þeir vildu að ríkissjóður færi
að leggja fram stórfé til að
hjálpa Kveldúlfi til að fá eftir-
gjöf á skuldum.
Það skyldi nú ekki vera, að
piltarnir hafi mismælt sig og
að þeir hafi ætlað að hvetja
menn til að gera meiri kröfur
(11 ríkissjóðsins en sjálfra sín!
Það væri í betra samræmi við
verk íhaldsins á Alþingi.
„Þetta eða fasismann14.
Svo nefnist bæklingur, sem
miðstjórn Alþýðuflokksins hef-
Páll Zophóníasson búfjái'rœktar-
í’áðunautur og alþingismaður fyrir
Norður-Múlasýslu er fimmtugur í
úag.
Hann er fæddur í Viðvík í
Skagafirði 18. nóv. 1886, sonur
lijónanna Jóhönnu Jónsdóttur og
si\ Zophoníasar Halldórssonar
prófasts í Viðvík.
Sextán ára gamall fór hann til
náms í Hólaskóla, og varð, að
námi loknu starfsmaður hjá
Ræktunarfélagi Norðurlands. Hann
lauk px-ófi við Landhúnaðarhá
skólann í Kaupmannahöfn árið
1909, og var síðan kennari við
Hvanneyrarskóla í 12 ár. Jafn-
framt rak hann búskap á Iíletti í
Reykholtsdal á árunum 1914—20.
Ai’ið 1920 tók Páll viö stjórn
bændaskólans á Hólum, og var þar
skólastjóri til 1928. Rak hann
einnig um hríð skólabúið jafn-
framt. En árið 1928 varð hann
xáðunautur í búfjárrækt hjá Bún-
oðarfélagi íslands og hefir verið
það síðan. Um tíma var hann rit-
stjóri búnaðarritsins Freys og átti
einnig sæti í jai’ðamatsnefndinni.
Sumarið 1934 var Páll kosinn á
þing fyrir Framsóknarflokkinn í
Norður-Múlasýslu. Á þingi heíir
hann einkum látið landbúnaðar-
málin til sín taka og átt sæti í
landbúnaðarnefnd neðri deildar.
Hann hefir átt meiri og minni
þátt i allri landbúnaðarlöggjöf,
sem sett hefir verið á þrem síð-
ustu þingum og er nú, eins og
kunnugt er, formaður nefndar
þeii’rar, er fer með framkvæmd
kjötlaganna. Hefir hann leyst
þetta vandasama starf af hendi
með miklum dugnaði og sam-
vizkusemi, eins og honum er lagið.
Dugnaði Páls Zonhóniassonar og
ósérhlífni við störf er viðbrugðið,
enda hefir honum vei'ið margur
vandi falinn. Fjölbreytt þekking
og hið óvenjulega góða minni
koma lxonum þar i góðar þarfir.
Enginn maður er eins kunnugur í
sveitum iandsins og hann, enda
leitar fjöldi bænda til hans til að
reka vandasöm erindi hér í höfuð-
staðnum. Og jafnan or Páll boðinn
og búinn til að inna þvílíka
greiða af hendi, þó að stöðugt sé
hann störfum hlaðinn. Og Norð-
mýlingar hafa áreiðanlega orðið
þess varir, að þeir eiga þar hauk
í horni, sem hann er. Enda nýtur
Páll mikilla vinsælda hjá bænda-
stétt landsins.
Páll Zophóniasson er prúðmenni
i framkomu og skapstillingarmað-
ur meiri en títt er um þá, sem
standa í fremstu röð hinnar opin-
beru baráttu.
ir gefið út og lét útbýta meðal
fulltrúa á Alþýðusambands-
þinginu. Segir á titilblaði, að í
kveri þessu felist „stefna Al-
þýðuflokksins í atvinnumálura
síðustu tvö ár — og tvö þau
næstu“.
Fyrsti hltrti þessa bæklings
fjallar aðallega um atvinnulífið
Framh. á 4. síðu.
Uian úv heimi
Enskur biskup um
Spánarstyrjöldina.
I umræðunum um borgara-
styrjöldina á Spáni hafa ýmsir
af kirkjunnar mönnum látið
það álit í ljósi, að þeir fylgdu
frekar uppreisnarmönnum að
málum, því Madridstjórnin væri
kristindómnum fjandsamleg.
Biskupinn af Winchester í Eng-
landi hefir þó látið aðra skoð-
| un uppi. Hann hefir á einum
sóknarfundi nýlega látið m. a.
þessi orð falla: „Ég get ómögu-
lega kallað þá menn kristna,
sem nota muhamedska morð-
varga til að drepa sína eigin
landsmenn, og láta drepa
varnarlausa fanga fyrir það-
eitt, að þeir hafa hlýt't skipun-
um hinnar löglegu stjórnar“.
Seinasti „í jandmaður
Ameríku nr. 1“
heitir Maurice Denning og er
28 ára gamall. Hann byrjaði
glæpaferil sinn sem smyglari,
en höfuðssakirnar gegn honum
eru fimm bankarán, sem hann
hefir framið 'til og frá í Banda-
ríkjunum. Mesti ransfengurinn,
sem hann hefir fengið í þeim,
er 10 þús. dollarar.
Kunnasta verk Dennings og
sem gaf honum hið fræga nafn,
er það, þegar hann brauzt inn
í vopnabirgðir ríkishersins f
Windorn í Minnesota og stal
heilmiklu af hergögnum. Það
var sumarið 1934.
Denning hefir enn ekki á
samvizkunni jafn stór glæpa-
verk og fyrri „fjandmenn Am-
eríku“ eins og t.d. A1 Capone
og Dillinger. En hann þykir fulL
komlega jafnoki þeirra í hygg-
mdum og dirfsku.
Lýsing hans er þannig: Hæð
170 cm., þyngd 65 kg„ blá
augu, ljósjarpt hár, rauðleitur
skegghíungur.
Thalmann saklaus, en
fær æfilanga fanga-
vist.
Samkv. áreiðanlegum heim-
ildum, sem sænsk blöð telja sig
hafa frá Þýzkalandi, hefir
stjómin þar ákveðið að komm-
únistaforinginn Thálmann skuli
vera hafður æfilangt í fanga-
búðum. Málsóknin, sem hefir
verið boðuð gegn honum 1
mörg undanfarin ár, verður lát-
in falla niður. Ástæðan til þess
er talin sú, að ítrekaðar til-
raunir hinna fundvísustu mál-
flutningsmanna nazista til að
finna eitthvað saknæmt gegn
honum, hafa ekki borið neinn
árangur.
Dýrt þekkingarleysi!
Nýlega var katóiski prestur-
inn í Pirmasens í Rhenpfalz
dæmdur í 200 marka sekt eða
20 daga fangelsi, ef sektin yrði
ekki greidd. Orsökin var sú, að
hann hafði ekki flaggað á fæð-
ingardegi Hitlers og það upp-
lýstist í réttarhöldunum, sem
urðu út af því, að hvorki hann,
systurdóttir hans, orgelleikar-
inn eða umsjónarmaður kirkj-
unnar, vissu neitt um það hve-
nær Hitler ætti afmali.