Tíminn - 25.11.1936, Blaðsíða 4

192
TÍMINN
Borgfírzka
Framh. af 1. síðu.
pá hefi ég nýlega skrifað öllum
bændum í 4 hreppum í Mýra- og
Borgarfjarðarsýslu og' sent þeim
poka til að senda í sýnishorn af
heyi, svo að við getum fengið
sem bezt yfirlit yfir, hve mikið er
af ormalirfum í heyjunum og
livort ákveðið samband sjáist milJi
ormalirfumergðarinnar og- sjúk-
dómsins. Loks fara hér fram
stöðugar samanburðarrannsóknir á
heilbrigðum og sjúkum kindum
iiK'ð tilliti til lungnaormaveiki.
Sjúkdómurinn er sýnilega þess
eölis, að ekki er að Jmast við
skjótum árangri af rannsóknun-
um og enn sem komið er getum
við ekki ráölagt neitt til varnar
nó lækninga á veikinni.
J?ar sem möguleiki er til að
íungnaormar sé valdir að veik-
inni, liefi ég' þó ráðlagt öllum að
forðast að gefa hey, sem líkindi
eru til að mikiö sé í af ormalirf-
um, en það er fyrst og fremst
hey af túni, sem sauðatað hefir
verið borið á, og af engjum, sem
fé hefir gengið mildð á.
El' ráðuiieytið æskir þess, er ég'
fús til að gera því aðvart jafn-
liarðan og við komumst að nokk-
'irum ákveðnum niðurstöðum.
Níels Dungal.
Til atvinnu- og
samgöngumálaráðuneytisins.11
Um þetta leyti var það orðið
að ráði, að Guðmundur Gísla-
son læknir færi utan til sér-
náms í sauðfjársjúkdómum al-
mennt. Var veittur styrkur í
fjárlögum í þessu skyni. Ræddi
ég nú lauslega um það við
hann, að hann færi þegar til
námsins og annaðist þá þegar
um það, að framkvæmd yrði í
London framhaldsrannsókn á
borgfirzku veikinni og þá jafn-
íramt að útvega hingað hið
fyrsta erlendan sérfræðing, því
að mér var ljóst, að þessa
mætti eigi láta ófreistað, úr því
að ekki hafði orðið frekari á-
rang'ur enn sem komið var.
í samráði við próf. Dungal
varð það þó úr að hann færi
utan nú. Ritaði ég honum 20.
þ. m. um þetta svohljóðandi
bréf:
„Samkvæmt samtali við yður,
lierra prófessor, 18. þ. m., óskar
íáðuneytið þess, að þér farið ut-
an eins fljótt sem verða má, til
að annast um að haldið verði á-
fram þar rannsókn sauðfjárveiki
|;eirrar, er gengið hefir í Borgar-
firði og víðar.
Jafnframt er yður fahð í þess-
ari íerð yðar að vinna að því að
útvega hingað erlendan sérfræð-
ing, einn eða fleiri, til að taka
íramhaldsrannsókn veikinnar
boinna fyrir.
Ráðuneytið vill ennfremur taka
það fram, að það hefir á s.l.
sumri átt tal við Halldór Pálsson,
.suuðfjárræktarfræðing, sem nú
dvelur í Bretlandi, um þessi efni
og farið þess á leit við liann, að
hann grennslaðist eftir, hvaða
sérfræðingum í sauðfjársjúkdóm-
um völ gæti verið á. Áleit ráðu-
neytið, að vcl gæti svo farið, að
slík erlend sérfræðiaðstoð reynd-
ist nauðsynleg, þó að þér á fyrra
stigi málsins telduð hana ekki
tímabæra. Ráðuneytið mun nú
íita Halldóri bréf, þar sem óskað
verður eftir, að hann vinni með
vður að útvegun sérfræðingsins.
Jafnframt mun ráðuneytið rita
sendiráðinu í London og óska
þess, að það verði yður á aJlan
liátt til aðstoðar í þessu máli.
Ráðuneytið hafði fyrir nokkru
síðan, eins og yður er kunnugt,
gert í’áð fyrir, að Guðmundur
Gislason læknir tækist á hendur
svipaða ferð og yður er nú falin.
En nú hefir það orðið að sam-
koniúlagi, að hann fresti ferð
sinni fyrst um sinn og vinni uð
rahnsókn veikinnar hér í fjarvent
yðar.
Hermann Jónasson".
fjárpestín
Er próf. Dungal nú farinn
utan í þessum erindagerðum.
Jafnframt hefi ég ritað
rannsóknarstofunni eftirfar-
andi, 20. þ. m.:
Ráðuneytið óskar þess, að þér
takið þetta mál til rækilegrar i-
hugunar svo fljótt sem verða má,
og tilkynnið ráðuneytinu, hverjar
tillögur þér hafið fram að bera
um varnir eða annað í þessu máli.
Herrnann Jónasson.“
Ég get, að endingu, lagt á-
herzlu á það, segir ráðherrann,
að ríkisstjórnin mun hér eftir
sem hingað til, gera allt sem
í hennar valdi stendur til að
unnt verði að vinna bug á þess-
um vágesti.
Samanburður á styrk
eftír g’ömlu og nýju
jarðræktarlögunum
Kafli úr útvarpserindi Steingr. Steinpúrssonar,
búnaðarmálastjóra
---Þá skal ég með örfáum orðum minnast á styrk til
einstakra jarðabóta og þær breytingar, sem gerðar hafa verið
þar á í hinum nýju lögum. Reynt hefir verið aö telja bændum
og öðrum jarðræktarmönnum trú um, að þær breytingar, sem
gerðar voru um styrk til einstakra verka, yrðu 'til tjóns þeim
er styrkinn hlytu, miðað við það, sem áður var. Hér er alrangt
frá skýrt, eins og annarsstaðar þar sem stjórnarandstæðingar
ræða þessa löggjöf.
Skulu nefnd hér nokkur dæmi til þess að sýna þetta:
■ — Gömlu Nýju Hækkun
lögin lögin 0/0
Styrkur til haughúsa, alsteypt, hver m’ 6,00 7,00 17
— — safnþróa — m3 7,50 8,50 13,5
— — votbeysgryfja — m3 1,67 2,50 50
— — matjurtagarða 100 m2 1,67 1,80 8
— — opinna skurða d. 1 — 1,5 m. 103 1,25 1,50 20
— — do. dýpri en 1,5 m. 10s 1,67 2,00 20
— — hnauaræsi 10 m. 0,55 0,70 27
— — pípuræsí 10 m, 1,67 2,00 20
Þá er veittur styrkur til umbóta, sem áðui voru ekki
styrkhæfar: Opin haugstæði, steypt, eru nú styrkt með 3 kr.
á hvern m2 í botnfleti, og ósteyptar þurheyshlöður með 50 aur-
um á m3. Þessar nýju styrkhæfu umbætur koma þeim mest að
gagni, sem minnsta fjárhagsgetu hafa og geta þess vegna ekki
lagt í hinar dýrari steyptu byggingar.
Hinsvegar hefir styrkur verið lækkaður til:
„Ráðimeytimi ,er það kunnugt,
að þér lierra prófessor, í sambandi
við rannsókn sauðfjárveikinnar í
Borgarfirði, oruð að byrja á því að
gera tilraun til að láta nota með-
al til hólusetningar til þess að
reyna að draga úr áhrifum veiiv-
innar, óg að Rannsóknastofa Há-
skólans hefir selt viðkomandi
bændum meðal þetta.
Ráðuneytið lítur svo á, að eðli-
legt sé, að notkun þessa meðals
sé talinn einn þáttur í sjálfri
rannsókninni og- að bændurnir
cigi ekki að bera þann kostnað,
sem af því leiðir, enda enn óvist
um árangur af þassari tilraun.
Ráðuneytið ætlazt því til, að
1 ændur fái meðalið ókeypis og að
kostnaðurinn við að búa það til,
foljist með öðrum kostnaði við
ránnsóknina."
Um útbreiðslu veikinnar eins
og nú standa sakir, ihefir próf.
Dungal gefið mér eftirfarandi
skýrslu:
„Reykjavík, 23/11. 1936.
Út aí fyrirspum yðar með bréfi
dags. 20. nóv. þ. á. um útbreiðslu
sauöfjúrveikinnar í Borgarfirði,
skal ég leyfa mér að 'tjá ráðu-
neytinu, að eftir því sem ég' bezt
v.eit, er veikin nú mjög útbreidd i
Heykholtsdal, Hvítársíðu og Hálsa-
sveit, einnig komin á mjög marga
bæi í Stafhöltstungum, á minnsia
kosti tvo hæi i Bæjarhreppi, enn-
fremur A nokkrum hæjum i Norö-
urárdal og þverárhlíð, og að
minnsta kosti á einn bæ í Borgar-
hreppi. Víst mun það vera, að
veikin sé ekki komin suðurfyrir
Grímsá og áreiðanlega ckki vestur
fyrii' Langá. Áreiðanlegt er, að
ckki hefii' borið á henni fvrir
sunnan Skarðsheiði. Um út
brciðslu veikinna r i Húnavatns-
sýslu er mér minna kunnugt, en
víst er um það, að hún hefir gert
þar vart við sig á tveim bæjurn,
nl. á Hvoli í Vesturhópi og Stóra-
ósi í Miðfirði. í Húnavatnssýslu
hefir lungnapest gert mikið vart
við sig, og- er mér nær að halda,
að mestiir hluti þeirrar veiki, sem'
þar gengur, sé iungnapest en ekki
hin svonefnda Deildartunguveiki.
Úr Skagafirði iiafa okkur engin
lungu verið send ennþá, en að
þvi er ég hefi getað kornizt næst
af lýsingum, býst ég helzt við að
þar sé aðeins ura lungnapest að
ræða, en ekki Deildartunguveiki.
Níeis Dungal."
Styrkur til græðisléttu í túni
— sáðsléttu í túni
— — græðisléttu í órækt
Gömlu Nýju Lækkun
lögin lögin 0/o
100 m2 1,67 1,25 25
100 m2 2,50 2,00 20
100 m2 1,67 1,40 16
Óbreyttur er styrkur til sáðsléttu í nýrækt, steyptra þur-
heyshlaða og nokkurra fleiri umbóta.
Fyrir liggur útreikningur á því fyrii' árið 1934 hver jarð-
ræktarstyrkurinn þá hefði verið, reiknaður út eftir hinum nýju
lögum. Sá útreikningur leiddi í ljós, að styrkurinn hefði orðið
hærri það ár, samkvæmt nýju lögunum, en þeim gömlu. Og' þó
var ekkert tillit tekið til 20% viðbótar fyrir öll þau býli, sem
ekki hafa náð 1000 króna upphæð alls. — Þegar þessar stað-
reyndir liggja fyrir, er það heimska ein að stangast svo við
staðreyndir, að halda því fram, að styrkurinn, sem heild, lækki.
Það rétta er, að hann er miklu hagstæðari nú en hann var áð-
ur og mun betra samræmi á styrk til hinna ýmsu umbóta.
Til þess að skýra þetta enn betur, vil ég taka dæmi. Bóndi
byggir áburðargeymslur fyrir 10 kýr, hlöður er rúma 350 m3 af
heyi. Sléttar 2 ha. í túni, græðisléttu, og 2 ha. í óræktuðu, sáð-
sléttu og ræsir þá fram:
Um þetta mál skal ég að
lokum taka það fram — segir
ráðherrann — að ég hefi nú í
dag (25. nóv.) ritað öllum
sýslunefndum landsins svo-
hljóðandi bréf:
„Vegna þeirrar alvarlcgu hættu,
sem vofii' yfir sauðfjárframleiðsiu
landsins í sambandi við útbreiðsiu
sauðfjárveikinnar í Borgarfirði,
vill ráðuneytið snúa sér til yðar
viðvíkjandi samstarfi í þessu
rnáli.
Rannsókn veikinnar stendur nú
yfii' og- verður henni haldið áfram
bæði héi’ á landi og erlendis.
Mun ríltið greiða þann kostnað,
i r af þcssu leiðir, og yfii’leitt gera
allt, sem í þess valdi stendur, til
að tryggja það, að rannsóknin
geti borið árangur. Ennþá er þó
ckkert vist um orsölc veikinnar,
en sjálfsagt er, unz annað sann-
ast, að gera ráð fyrir, að hún
kunni að vera smitandi.
Urn vetrartímann, meðan fé r.r
i húsi að meira eða minna leyti,
er smitunarhættan milli héraða
sjálfsagt fremur lítil. En á næsta
lori, þegar samganga sauðfjár
milli héraða hefst á ný, getur
smitunin verið yfirvofandi um allt
lalrdið.
Þvaggryfja 20 m3 atyrkur áður 150 kr. nú 170 kr.
Haughús, alsteypt, 8o m3 — — 480 — 560 —
Votheyshlaða 50 m3 — — 83 — 125 —
Þurheyshlaða, steypt 300 m3 — — 300 — 300 -
Græðislétta í túni 2 ha. — - 332 — 250 -
Sáðalétta í nýrækt 2 ha. — 500 — 500 —
Framræsla: Opnir skurðir 950 m3 — — 118 — 142 —
— Hnausræsi 2000 m — — 110 — 140 —
Samtals styrkur áður 2070 kr. nú 2187 kr.
Þegar allar ‘þessar umbætur eru teknar saman, verður
styrkurinn samkvæmt nýju lögunum 117 krónum hærri en sam-
kvæmt þeim eldri. Sé um byrjanda að ræða, fær hann 20% við-
bót á fyrstu þúsund krónurnar eða 200 krónur. Svo að hann fær
þá 317 krónum meira alls til þessara umbóta en samkvæmt
gömlu lögunum.
Auk þess veita nýju lögin þau mikiu hlunníndi, umfrarn
þau gömlu, að þeir sem ekki hafa ráð á að reisa alsteypt haug-
hús og þurheyshlöður úr steinsteypu geta fengið styrk út á
cpin haugstæði og ósteyptar hlöður. Út á haugstæði, er svarar
til áburðarhúss fyrir 10 kýr, getur hann fengið 240 krónur ag
fyrir 300 m3 ósteypta hlöðu 150 krónur. Þeir, sem þannig haga
fvamkvæmdum, fá þá 707 krónum meira samkvæmt nýju lögun-
um en þeim var mögulegt að fá s-amkvæmt þeim gömlu.
Hér hafa á þrjá vegu verið færð rök að því, að sem heild
eru styrkgreiðslur hærri samkvæmt nýju lögunum, en þeim
eldri. —
Rltatjóri: Gíalí Guðmundason.
Prentsm. Edda h.f.
Alll með islBnskum skipum!
P. W. Jacobsen & Son
Timburverzlun
Símn.: Giranfuru. Stofnað 1824
Carl Lundsgade. — Köbenhavn
Afgr. frá Kaupmannahöfn bœði stórar og litlar pantanir og
skipsfarma trá Svíþjóð. Sís og umboðssalar annastpantanir
Eik og efni í þilfar til skipa
HAVNEMBUEN
Kaupmannahöfn
mælir með sínu alviðurkennda RtJGMJÖLI OG H V EITI
Meiri vörugœðí ófáanleg
S.I.S. skíptir eingöngu við okkur.
Seljið silfiirrefaskinn og tóuskinn
þar sem verðið er hæst. — Ég hefi samband við:
Paria, London, og Þýzkaland. Tek á móti skinn-
um á Hótel Island frá 6.—16. des. kl. 10—1 og
4—7. Herbergi nr. 3. Sími 1450.
Einar Farestveíi, Hvammstanga.
Frá búnaðar-
félögfum
Meirihl. búnaðarpings
víttur lyrlr „ábyrgðar-
leysi“
Auk þeirra hreppabúnaðarfélaga,
sem talin eru á öðrum stað hér i
blaðinu, hefir Búnaðarfélag Svarf-
dæla í Eyjafirði með 47:24 atkv.
íýst sig þvi fylgjandi að Búnaðar-
félag íslands taki að sér fram-
kvœrnd jarðræktarlaganna. Nái.
tielmingur þeirra, er greiddi atkv.
gcgn tillögunni, voru þorpsbúar
á Dalvík. %
Á íundinum í Búnaðarfélagi
Hrafnagilshr. var samþykkt til-
lagn sem gekk i þá átt að fund-
urinn teldi jarðræktarlögin nýju
framför frá þvf, sem áður var,
skorabi á Búnaðarfélag íslands að
taka að sér framkvæmd laganna
og breyta lögum sínum í samræmi
\ ið það, og vítti meirihluta bún-
aðarþings fyrir framkomu sína í
málinu. Samþ. með 23:4 atkv.
pá var samþykkt tillaga um að
skora á Ólaf Jónsson fulltrúa fé-
'.agsins á búnaðarþingi að fylgjfi
þar fram þessari tillögu eða ef
hann treysti sér ekki' til þess, þá
að segja aí sér fulltrúastörhim nú
þegar.
Síðastliðið haust var mér
dregið lamb með míuu marki
sýlt bæði, biti fr. h. Þetta lamb
á ég ekki. Eigandi vitji andvirðis
þess til mín og semji við mig
um markið og borgi þessa aug-
lýsingu.
Ásgarði á Stokkseyri 15/11 1936
Þorgeir Ásgelrsson
Síðastliðið haust hafa mór
verið dreginn 2 lömb með mínu
mark. Sneitt fr. h. tvær stand-
fjaörir fr. v. Réttur eigandi vitji
andvirði lambanna til mín, semji
við mig um markið og greiði
áfallinn kostnað.
Brekku á Stokkseyri 15/11 1936
Jón Eiríksson
A íundinum í Búnaðarfélagi
Fljótshlíðai’ i Rangárvallasýslu
voru gerðar svohljóðandi álykt-
anir:
1. Fundui’inn telur sjálfsagt að
Búnaðarfélag íslands fari með
framkvæmd jarðrœktarlaganna
nýju og breyti lögurn sínum sam-
kvæmt því. — Samþykktmeð 35:16
atkv.
2. Fundui’inn útelur það ábyrgð-
arleysi Búnaðax’þings, að tefia
tilverui'étti Búnaðarfélags íslands
i hættu vegna pólitískra æsinga og
flokkadrátta og telur jarðræktar-
lögin í heild mjög til bóta. —
Samþykkt með 28:12 atkv,