Tíminn - 21.12.1936, Blaðsíða 2

206
TlMlNN
til að nema úr gildi lög, sem
Alþingi hafði samþykkt.
Fyrir kommúnistum og naz-
istum vakti það eitt, að gera
upphlaup og óspektir og að
reyna að láta líta svo út að
lýðræðisflokkarnir, samvinnu-
menn og verkamenn, gætu ekki
haldið uppi lögum og reglu í
landinu.
Bílstjóraverkfallið rann að
vísu út í sandinn eins og mátt-
laus skrípaleikur. Ef hér
hefði verið skipuleg vinnulög-
gjöf, hefði þessi skrípaleikur
ekki getað átt sér stað. Hér
var ekkert tilefni til verkfalls,
engir aðilar til að mætast, því
að Alþingi annarsvegar og Jak-
ob og Meyvant hinsvegar, gel:a
aldrei skoðast málspartar í
verkdeilu. Ef félag bílstjóra
hefði fengið hina eðlilegu
íresti, og samstarf við sátta-
semjara, myndu betri menn fé-
lagsins hafa fengið aðstöðu til
að hindra þennan bjánaskap,
sem var bæði þeim og höfuð-
staðnum til minnkunar.
Hinir friðsömu verkamenn
eru nú sjálfir í hættu fyrir
i'vítu verkföllunum. Verstu ó-
vinir verkamanna, kommúnist-
ar og nazistar, geta hrópað
upp um verkfall, í nafni verka-
manna, en raunverulega á móti
verkamannaflokknum, og þeirri
stjórn, sem flokkurinn styður.
„Hvítu verkföll" kommún-
ista og nazista hafa nákvæm-
lega sömu þýðingu hér í hinu
íitla landi og hjá lítilli þjóð,
eins og hin stóru upphlaup
sömu aðila í Frakklandi. Og
fyrir tveim eða þrem sólar-
hringum, lét fyrirliði Alþýðu-
flokksins í Frakklandi þingið
vaka heila nótt til að sam-
þykkj a svo skarpar hömlur á
ólögleg verkföll, að auðséð er
að franskir socialistar skilja til
fulls, að fjandmenn þeirra
ætia að eyðileggja frelsi og
framtíð vinnandi manna í land-
inu, með „hvítum verkföllum".
IX.
Um leið og ég enda greina-
kaflana um vinnulöggjöf og
skyld atriði vil ég taka dæmi,
sem sýnir áþreifanlega, að
bæði verkamenn og atvinnu-
rekendur, geta ekki reltið skipti
sín án þess að um þau gildi lög
cg réttur.
Vegna þess hve lítið hefir
verið ritað óhlutdrægt um
vinnulöggjöf, hættir mörgum
verkamanni við að álíta, að hér
sé aðeins að ræða um þvingun
á þá, að þeir séu alltaf tapandi
partur, og að þeir megi þess-
vegna ekki við því að skerða
rétt sinn til að geta haft mál
fram með ofbeldi. í fyrsta lagi
er það að athuga með þessa
kenningu, að fátæklingarnir
græða aldrei á ofbeldi. Það eru
emmitt fátæku stéttirnar, sem
hafa byggt ríki nútímans á
skipulegum réttarfarsgrund-
velli. Ofbeldið gefur hnefarétt-
inum svigrúm til sigurs. Eftir
að fá'tæklingamir höfðu í einu
landi tekizt að vinna bráða-
birgðasigur með ofbeldi, tóku
auðmenn heimsins upp sömu
aðferðina, einræðí minnihlut-
ans, stutt með ofbeldi. í skjóli
við þá aðferð, sem lcommúnist-
ar fundu upp í Rússlandi 1917,
hefir auðvaldsstétt margra
annara landa lagt á öreiga
síns lands sömu þrælaviðjamar
eins og kommúnistar Rússa
lögðu á efnamenn sinnar
þjóðar.
Ein af þeim röksemdum, sem
ég hefi heyrt greinda verka-
menn halda fram móti vinnu-
löggjöf, er að þá myndu
„svartfætur", að verkfallsbrjót-
ar hafa betri aðstöðu til að
grafa undan félögum sínum.
En ég held að þetta sé bláber
misskilningur.
Skynsamleg vinnulöggjöf ger-
ir ráð fyrir, að áður en verk-
bann eða verkfail skellur á,
verði ábyrgður meirihluti at-
vinnurekenda eða verkamanna
að standa bak við sóknina, og
allar skynsamlegar sátta- og
meðlimatillögur að hafa farið
fram. En stundum tekst ekki
að ná sættum, og verkbann eða
vinnustöðvun hefs't þrátt fyrir
allt sem gert er til að afstýra
því. Þá hefjast átök milli at-
vmnurekenda og verkamanna,
sem geta verið háð eins og
rétt leikin knattspyrna. Sá að-
ilinn, sem er sterkari, sigrar
að lokum, og það án tillits til
þess hvor aðili hefir betri mál-
stað. Nú óttast verkamenn, að
í slíkri vinnustöðvun, sem væri
í alla stað lögleg glíma, myndu
vinnuveitendur fá „svartfæt-
ur“, þ. e. s'téttarsvikarana, sem
hlypu í skarðið. Verkamenn
segja að í þessum tilfellum sé
freistingin mikil fyrir þá, að
láta handaflið ráða og góma
„svartlappirnar". Þá er ofbeld-
ið byrjað, frá hálfu verka-
manna og að vonum spyrja at-
vinnurekendur þá: „Hvers-
vegna beitum við þá ekki of~
beldi líka, úr því ofbeldi er
komið í spilið?“ Og hver er þá
hagur þeirra, sem vöktu innan-
landsófriðinn ?
„Svartfæturnir11 eiga að falla
á öðru bragði en ofbeldi verka-
manna. í skynsamlegri vinnu-
löggjöf eru „svartfætur“, ólög-
legir, alveg á sama hátt og
áhorfandi knattleiks gerði ólög-
mæta og saknæma framkvæmd
með því að grípa inn í leikinn
og varpa knettinum til óhagn-
£iðar öðrum leikflokknum.
Ef verkfall eða verkbann er
íé'tt hafið og rétt rekið, sam-
kvæmt landslögum og samning-
um ^nilii aðila, þá getur það að
\ísu verið skaðlegur leikur, en
hann er löglegur eftir nútíma-
liugmyndum um þjóðskipulag
og athafnafrelsi. Og í þessum
leik eru „svartfætur" ólöglegir
og sakfellanlegir aðilar, bein-
línis að lögum landsins.
Vinnulöggjöf, sem er réttlát-
lega samin og heiðarlega fram-
kvæmd, skapar enga paradís
hér á jörðu. En hún gerir
kleift fyrir þjóð að hafa siðað
mannfélag.
X.
Aðstaða íhaldsins til vinnu-
íriðarins í landinu er nokkuð
torráðin gáta. Að vísu mun
rnun mega fullyrða að megin-
hluti hinna ráðsettari íhalds-
manna telji sig vera hlymita
vinnufriði, og viti ekki annað
en þeir séu það. En mörgum
slíkum manni mun þó skapi
næst að hugsa sér vinnulöggjöf
aðallega sem fjötur á verka-
mannastéttina, en ekki eins og
réttar- og siðabót fyrir bæði
verkamenn og atvinnurekend-
ur. Samt hygg ég að þegar á
reynir muni meginhluti íhalds-
kjósenda fús að sætta sig við
réttláta vinnulöggjöf, ef hún er
á boðstólum. En þetta nær ekki
til allra íhaldsmanna. Lélegasti
hluti flokksins vill ófrið og upp-
reistir. Þeir lesa sér til ánægju
i Vísi og' Mbl. frásagnir um þá
menn sem með svikum og ill-
virkjum hafa brotið niður frelsi
og manndóm í sumum gömiu
menningarlöndunum. Allur sá
hluti íhaldsins, sem er gegnsýrð
ur af hinum erlendu ofbeldis-
hugsjónum, stendur enn raun-
verulega undir merki Jakobs og
Meyvants, við hlið kommúnista-
leiðtoganna. Takmark þeirra er
„hvít“ verkföll eins og bifreiða-
stjórauppþotið um jólin í fyrra
eða götubardagar eins og 9.
nóv. 1932.
Þessi tvískipting í huga í-
haldsins kemur fram í meðferð
málsins í fyrra. Hinir betri
menn flokksins ráða því að
flutt er frumvarp um málið,
þar sem ýmislegt er tekið, sem
betur má fara, þó að gallarnir
séu margir. En til að vera á
oddinum við opinbera meðferð
málsins eru valdir menn, sem
eiga að vera „hræður“ í augum
verkamanna. Það á með þess-
um „forvörðum" íhaldsins að
styrkja þá trú verkamannanna
að hér eigi að hiunnfara þá,
eins og braskarar eru vanir að
gera við hrekklausa iðjumenn.
XI.
Úr þessu efni verður Fram-
sóknarflokkurinn að spila, eft-
ir því sem unnt er, við lausn
málsins. Það þarf að viðurkenna
og nota til fulls þann borgara-
lega vilja, sem til er í vissum
hluta Mbl.-flokksins um viðun-
andi lausn málsins. Á sama hátt
þarf að styðja þann vilja sem
áreiðanlega kemur víða fram
hjá verkamönnum, að draga
vinnudeilurnar af vettvangi ó-
láta og áfloga inn á svið rétt-
arfars og sæmilegra manna-
siða. En eins og nazistarnir í
íhaldsflokknum reyna að draga
betri menn flokksins til sín út
í ófæruna, þannig eru kommún-
istarnir allstaðar á verði til að
æsa verkamenn upp á móti því
að byrja að vinna friðsamlega
að málefnum sínum og lands-
ins.
Það er engin tilviljun að
Framsóknarflokkurinn kom á
löggjöfinni um sáttasemjara í
vinnudeilum. Það er hið var-
aniega hlutverk Framsóknar-
flokksins að miðla málum milli
hinna „harðandstæðu flokka“ í
bæjunum, eins og Tr. Þ. komst
oft að orði. Og í þessu máli
reynir alveg sérstaklega mikið
á Framsóknarmenn, að hi'elcja
íriðarspillana, nazista ok komrn
unista af leikvellinum en hjálpa
\ erkamönnum og hinum sönnu
atvinnurekendum til að mætast
sem jafn réttháir aðilar, og
semja um að nota ekki eitur-
gas og sprengjur í viðskiptum
sínum, heldur vinsamlega sam-
vinnu og leikreglur vel siðaðra
manna, þegar ekki verður kom-
ist hjá hörðum átökum um
hagsmunamál beggja.
J. J.
Frá aðalfundí
F£sksölmt»
sambat&dsins
Áhrif KveldúISs
Yf í r 111
yfir tölu sláturdilka 1936 og "meðalkroppþunga þeirra haustin
1936, 1935 og 1934.
Sláturstaður. Dilkatala. M e ð a 1 k r o p p þ y n g d
1936 1935 1934
Borðeyri 7392 15,90 14,73 14,75
Hólmavík 6733 15,79 14,94 14,49
Arngerðareyri 2158 15,48 14,73 14,45
Óspakseyri 541 15,35 15,30 14,75
Króksfjarðarnes 3204 15,33 15,17 14,68
Reykhólar 1009 15,20 innif. í Króksfjarðarnesi
Búðardalur 10941 15,01 14,13 14,72
Vatnsfjörður 1558 14,55 innifalið í ísafirði
Hvaminstangi 20376 14,53 14,28 13,54
Flatey 4369 14,52 14,50 13,97
Reykjarfjörður 403 14,47 12,77 12,78
Salthólmavík 2198 14,26 13,96 12,84
Hellisandur 496 14,19 13,00 12,58
Patreksfjörður 759 14,16 13,90 14,10
ísafjörður 4468 14,11 13,78 13,05
Stykkisliólmnr 11551 14,07 13,58 12,78
Kópasker 9669 14,06 13,77 13,70
Flateyri 1423 13,95 14,02 13,51
Iívalskeri 743 13,70 er með Patreksfirði
Akureyri 27662 13,70 12.65 12,13
Bíldudalur 1088 13,69 13,87 13,00
Sveinseyri 771 13 68 13,65 13,14
Sauðárkrókur 20941 13,60 13,27 12,07
Ólafsvík 404 13,56 13,00 12,58
Þórshöfn 6569 13,54 13,11 12,14
Vopnafjörður 6263 13,52 12,43 11,82
Blönduós 22437 13,47 12.55 11,91
Þingeyri 2870 13,42 13,43 12,45
Akranes 4757 13 40 12,95 12,28
Siglufjörður 3868 13,40 12,18 11,77
Bakki Arnarfirði 1379 13,40 er með Sveinseyri
Norðurfjörður 1459 13,38 12,77 12,35
Seyðisfjörður 1549 13,38 11,92 11,68
Norðfjörður 1075 13,35 11,91 11,34
Borgarnes 34570 13,32 13,22 12,83
Húsavík 12110 13,32 12,81 12,90
Arnarstapi 1147 13,16 13,12 13,15
Minni-Borg 1105 13,09 er með Reykjavík
Svalbarðseyri 2270 13,08 12,47 14,72
Rafnsgyri 700 12,84 13,12 12,93
Þykkvibær 2289 12,84 er með Reykjavík
Reykjavík 42596 12,83 12,09 11,90
Eskifjörður 2064 12,77 12,59 11,91
Skagaströnd, 3688 12,76 12,55 11,91
Hofsós 1699 12,76 12,08 11,22
Reyðarfjörður 17693 12,58 12,59 11,91
Borgarfjörður 3965 12.40 11,47 11,29
Breiðdalsvik 1566 12,38 11,87 10,76
Vík í Mýrdal 13511 12,33 11,50 11,10
Selfoss 565 12,26 er með Reykjavík
Fáskrúðsfjörður 2176 12,25 10,94 10,47
Bakkafjörður 547 12,17 12,51 12,81
Eyrarbakki 755 12,00 er með Reykjavík
Vestmannaeyjar 434 11,87
Stöðvarfjörður 1083 11,83 10,94 10,47
Djúpivogur 5381 11,72 11,50 10,68
Kolkuós 211 11,82 er með Hofsós
Hornafjörður 6687 11,70 10,90 10,47
öræfi 843 11,12 10,21 9,47
Alls 353638 13,46 12,94 12,47
Við þessa skýrslu er það að athuga að heildarskýrslu vantar
enn úr Haganesvík, Bolungarvík, Suðureyri, Hnifsdal, Súðavík og
eins geta nokkrir dilkar enn bæst við á nokkrum af hinum slát-
urstöðunum, af því að einhverju hafi verið slátrað síðan aðal-
slátrun var lokið. Dilkatalan getur því hækkað, kannske urn allt
að 1000 dilkum, en meðalþunginn breytist vart, og alls ekki svo
nokkru nemi- — Slátrað hefir verið í haust um 9 þús. geldfjár
og um 13 þús. mylkum ám,
fara þverrandi
Aöalíundur Sölusambands ísl.
íiskframleiðcnda var haldinn í
i:yrjun j>essa mánaðar. Átti Kveld-
úlfsliðið þar óvenju andstrcymt,
og var sumstaðar ofurliði borið.
Sórstaklega urðu iangar umræður
í sambandi við skýrslu reikninga-
nefndar. Hafði Vilhjálmur þór
framsögu af hálfu nefndarinnar.
Nefndin lagði m. a. fram cftir-
farandi tiilögu:
„Fundurinn beinir því eindregið
til stjórnar S. í. F., að hún geri
sitt ítrasta til lækkunar á öllum
reksirarkostnaði Sölusambandsins
og bendir sérstaklcga á, að at
lmgaðir séu möguleikar með
iækkun starfsmanna og . lækkun
launa hjá starismönnnm, sem
hærri laun hafa nú en greidd eru
sambærilegum starfsmönnum ann-
ara fyrirtækja".
I tilefni af niðurlagi tillögunnar
sagði Vilhjálmur, að nefndin hefði
komizt að raun um það, að launa-
greiðslur hjá S. f. F. væru yfir-
leitt miklu hærri en hjá sambæri-
iogum i'yrirtækjum.
Helztu launagreiðslur S. í. F.
eru þessar:
Reykjavik, 29. nóv. 1936
Páll Zóphoulassou.
Forstjórarnir (þrir) kr. 63.000,00
Skrifstofustjóri — 15.000,00
Bókari — 12.000,00
Gjaldkeri — 8.400,00
Skrifstofum. (þrír) — 21.600,00
Árni frá Múla — 7.200,00
pórður Albertsson — 12.000,00
Vélritunarstúlkur bjá S. f. F.
hafa einnig hæril laun on annars-
staðar.
Nefndi Vilhjálmur síðan nokkur
dæmi um launagreiðslur hjá rlkis-
einkasölunum og S. í. S. til sönn-
unar því, að þær væm miklum
mun lægri.
í sambandi við fækkun starfs-
manna, væri það m. a. til athug-
unar, hvort ekki mætti fækka for-
stjórum.
Mcðal þeirru, sem tóku til máls
i þcssum umræðum, var Jón ÓL-
afsson bankastjóri. Átaldi hann m.
a. hvað miklu væri eytt í ferða-
lcostnað. Tveir af erindrekum S. í.
F. íongju t. d. í ferðakostnað fimm
stcrlingspund (110 kr.) á dag. Slík
eyðsla gætl ef til vill verið rótt-
lætanleg í langferðum á skömm-
um tíma, en i þriggja mánaða
ferðalagi til Miðjarðarhafsland-
anna væri hún ekki réttlætanleg,
en það hofði þó átt sér stað. Sagð-
ist Jón ekki geta álitið „að landið
liði ncitt, þó þesir menn lifðu
ekki alveg á hátoppnum".
þá átaldi Jón ennfrcmur söluna
til Ítalíu, sem gerð var rétt fyrir
gcngisfallið. Vitanlegt vœri, að sal-
an hefði verið gerð cftir áeggjan
ítölsku kaupendanna. Hversvegna
fór stjórnin svona nákvæmlega
.eftir þessum áskorunum, spurði
Jón, og hversvegna samdi hún
ekki um greiðsluna í annari
mynt en líru, oins og alsiða hef-
ir verið?
Thor Thors mótmælti því að
íarið hefði verið eftir neinum á-
skorunum. Hann sagði, að vegna
milliríkjaSamnings milli íslands
og Ítalíu hefði orðið að semja urn
greiðsluna í lírum.
Atvinnumálaráðhcrra sagðist
ekki vita betur en hœgt væri,
Vestnr-ísSirðmg
ar samþykkja
traust á stjórnína
Á nýafstöðnum þing- og hér-
aðsmálafundi Vestur-ísafjarðar-
sýslu var samþykkt eftirfarandi
trúar greiddu ekki atkvæði):
„38. þing- og héraðsmálafundur
Vestur-ísafjarðarsýslu lýsir því yf-
ir, að hann er í aðalatriðum sam-
þykkur afgreiðslu þeirra mála, er
iágu fyrir síðasta Alþingi, svo sem
setningu fræðslulaga, jarðræktar-
laga, laga um fóðurtrygginga-
sjóði, ríkisútgáfu námsbóka, trygg-
ingalaga, laga um garðyrkjuskóla
o. fl. og- lýsir ánægju sinni yfir
því samstarfi, sem verið hefir í
meðfcrð fjármála og hve vel hefir
tekizt að komast hjá greiðsluhalla
fyrir ríkissjóð, og draga úr
greiðsluhalla á erlendum viðskipt-
um á hinum erfiðu tímum."
Þegar íhaldið „borgar af“
skuldum!
ísafold hefir haldið því fram
árum saman, að svo framar-
lega sem þjóðin vildi fela Ólafi
Thors að mynda ríkisstjórn
með „Sjálfstæðis" og „Bænda-
flokks“ meirahluta á bak við
sig, myndi þessi stjórn Sjálf-
stæðisflokksins telja það sitt
fyrsta og æðsta hlutverk að
„borga af“ skuldum ríkisins,
og innan skamms myndi Tsland
verða skuldlaust ríki.
Eru líkur til að Sjálfstæðis-
flokkurinn myndi efna þetta
loforð? Er eðlilegt, að menn
trúi því, að ólafur Thors
myr.di á fáum árum gera ís-
lenzka ríkið skuldlaust?
En nú liggja fyrir glöggar
tölur um það, hvernig Sjálf-
stæðismönnum hefir gengið að
„borga af“ skuldum bæjar-
sjóðs Reykjavíkur seinustu 10
árin.
Árið 1924 voru skuldir bæj-
arsjóðs ca. 1. milj. 290 þús. kr.
Árið 1935 eru þær ca. 4 milj.
801 þús. kr.
1 stað þess að „borga af“
skuldum bæjarsjóðsins, hafa
Sjálfstæðismenn þrefaldað þær
á síðustu 10 árum.
Þetta eru aðeins skuldir
bæjarsjóðsins. Þar við bætist
svo öll skuldasúpan hjá fyrir-
tækjum bæjarins.
Ætli það værí ekki rétt fyr-
ir Sjálfstæðisflokkinn að sýna
einhvern lit á því, að borga af
skuldum höfuðstaðarins, þar
sem honum hefir verið falið að
ráða, — áður en hann fer að
bjóðast til að taka að sér af-
borgun skulda fyrir ríkissjóð-
inn?
vegna þessa samnings, að semja
um sölu við Ítalíu, án þess að á-
kveða verðið í lirum, og vissi
hann til að slíkar sölur hefðu átt
sér stað. Hann benti einnig á það
i því sambandi, að Tlior Thors
hefði sagt að enginn hefði vitað
neitt fyrirfram um gengisfallið á
ítaliu, að eitt aí málgögnum i-
haldsins hér hefði sagt að það
hefði verið vitanlegt öllum hvítum
mönnum, nema þeim, sem ættu
sæti í islenzku ríkisstjórninni!
Að umræðum loknum var til-
laga reikningsnefndar borin upp
og samþykkt, mótatkvæðalaust.
Mölduðu fulltrúar Kveldúlfs og
Itristján Einarsson þó á móti, en
sátu hjá við atkvæðagreiðsluna.
Vildu Kvcldúlfsmenn fá skriflega
atkvæðagrciðslu itl að skippunda
atkvæðin gætu notið sín. En því
var ekki sinnt.
Ritstj.: Gísli Guðmundssoit.
Prontsm. F.dda h. f.