Tíminn - 30.12.1936, Síða 3

TlMINN
209
verði, sem hún selst fyrir eða
upp úr því fæst. Þetta er ekki
gert í Sf. Sl. Þar er á hverju
hausti ákveðið innkaupsverð á
kjötinu og það borgað félags-
mönnum eftir því. Stundum er
þetta of hátt, stundum of lágt,
og er þá ýmist, að félagið
græðir eða verður fyrir tapi,
sem svo færist milli ái’a.
Við hvers árs uppgjör hjá
Sf. Sl. kemur hluti af tveggja
ára kjöti, og aldrei kemur því
fram í reikningum, hvað kjötið
xrá einu hausti hefir selst fyr-
ir raunverulega. Því verður
aldrei til hjá því verð, sem er
sambærilegt við verðið hjá hin-
um félögunum. Ég tel, að þetta
sé miður farið, og að réttara
væri að greiða að haustinu
áætlað verð til félagsmanna,
láta hvers árs kjöt síðan koma
út með sínu verði, og borga þá
uppbót eins og hún yrði að
sölu endaðri. En vitanlega er
þetta mál félagsins, og félags-
mönnunum gerir að minnsta
kosti lítið til, hvor aðferðin er
notuð.
Annað er það, að fyrir utan
þenna 81 eyri, er bæði lagt í
séreignarsjóð kjöteiganda og
sameignarsjóð félagsins, o g
má bæta því við verðið.
Þriðja er það, að Sf. Sl.
borgar allt kjötið út að haust-
inu i peningum, en það gera
íæstar aðrar kjötverzlanir. —
Þetta gerir það að verkum, að
félagið verður að fá lán að
haustinu, og því borga vexti
af hinu útborgaða kjötverði,
þar til verð þess kemur aftur
inn gegnum söluna.
Þessi tvö síðasttöldu atriði
gera það að verkum, að til þess
að fá sambærilegt verð við
meðalverðin, sem nefnd eru hér
á undan, þá á að bæta við
verðið hjá Sf. Sl. 5—7 aurum
pr. kg. og verðið til bænda 1935
verður þá ca. 87 aurar.
En hvað er það þá, sem hægt
er að segja að kjötverðlags-
nefnd hafi gert, til að lækka
verðið á þessum svokallaða
bezta markaði í landinu? Þar
getur ekki verið nema um eitt
að ræða, sem sé það að verð-
jöfnunargjaldið 1935 var hækk-
upp í 10 aura pr. kg. eða um
4 aura á kg. frá því, sem það
var, árinu áður.
Það er fyrirgefanlegt, þó að
maður, sem ekki er vel heima
í þessum málum, dragi þá
ályktun af hækkun verðjöfnun-
um þingið, og stýrir nú land-
námsverkinu, gæti átt sæti á
Alþingi.
Með þessu höfðu liðsmenn
Þ. Br. endanlega afhjúpað sinn
innri mann fyrir allri þjóðinni.
xm.
Yngri búnaðarmálastjórinn,
Metúsalem Stefánsson, hafði
komizt lífs af vorið 1984 úr
binni miklu sprengimannasókn
Þ. Br. x húsi Bún. ísl. En ekki
varð lán hans langgætt. Eftir
að Framsóknarflokkurinn hafði
höggvið viðjar Þórarins af fé-
laginu á þingi 1935 og gert þá
skilyrðislausu kröfu, að búnað-
armálastjóri yrði ekki nema
einn, var skilið vel og mildi-
lega við Sigurð Sigurðsson og
honum greiddur heiðarlegur
lífeyrir í noturn þess, sem
liann hafði tekið höndum vel
og myndarlega til gagns fyr á
æfinni, en Metúsalem var gef-
inn kostur á að gefa út bænda-
biað undir umsjón stjómar
Bún. ísl. Forsætisráðherra
gekk inn á að tryggja fé í blað
þetta fyrsta árið.
Nú reyndi á meirahlutann í
stjórn félagsins, þá Magnús á
Blikastöðum og Svavar útibús-
stjóra. Metúsalem var flokks-
L í f try ggingardeild
Það er aðeins eiii ís»
lenzki lifiryegivgarfélag
og það býður beiri kjör
en nokkurt annað líf-
tryggingafélag siarfandi
hér á landi.
Llftryggingardeild
Sitoiisörtli Múí
Eimakip II liæð, herbergi nr. 21
Simi 1700
Bezta
Munntóbakið
er frá
Brödrene Braun
KAUPMANNAHÖFN
kaupmann yðar um
B.B. munntóbakið
Fæst allsstaðar.
♦ Allt með fslenskum skipnm! #
argjaldsins, að innanlands-
verðið til bænda hafi yfirleitt
lækkað. Það hlaut að gera það
á stöku stað, en það þurfti ekki
að gera það í Reykjavík og víð-
ar og gerði það heldur ekki hjá
þeim, sem gerðu hvers árs
kjöt upp sér þessu til sönnun-
má benda á það, að t. d. Kaup-
félag Borgfirðinga, sem selur
á sama markaði og Sláturfé-
lagið, boi-gaði þessi ár til fé-
lagsmanna:
Ái'ið 1933 70 aura
— 1934 82 —
— 1935 84 —
Af þessu sést, að K. B. getur
þrátt fyrir hækkað verðjöfn-
unargjald 1935, borgað 2 aui'-
um hærra pr. kg. til bænda
1935 en 1934.
Sama var líka hjá Kaupfélagi
ísfirðinga, nema verðið hærra
í heild. Og sama hefði komið
út hjá Sf. Sl., hefði það gert
sér upp kjöt hvers árs. Þá
l efði það sýnt sig, að það gat
borgað kjötið frá 1935 hærra
en kjötið frá árinu 1934.
Til þess að sanna þetta, skal
ég benda á það, að hið hækk-
aða verðjöfnunai'gjald á dilka-
kjöti Sf. Sl. nam um kr.
20000. Það voru hin auknu út-
gjöld þess vegna hækkunar
verðjöfnunargjaldsins (af dilka-
kjöti).
Móti þessu fékk það aftur
auknar tekjur samanboi'ið við
árið 1934.
Fyrst fékk það 5 aura °.f
hverju kg., sem það seldi í heil-
um skrokkum, beint til einstak-
linga í sláturtíð.
1 öðru lagi fékk það meiri
liækkun á freðkjöti. í nóvem-
ber 1934 var freðkjötið hækk-
að um 7 aura pr. kg. af I. fl.,
en 17 aura af II. fl. kjöti. 1
nóvember 1935 var það aftur
hækkað um 15 aura pr. kg. af
I. fl., og 25 pr. kg. af II. fl.
Eftir áramótin var það svo aft-
ur hækkað, fyrra árið um 8
aura, en síðara um 10 aura.
Þegar aðgætt er, hvað Sf. Sl.
seldi af kjöti eftir að verðið
var hækkað bæði árin, þá kem-
ur í ljós, að þessi meiri hækk-
un á freðkjötinu frá haustinu
1985 gefur því nokkru meiri
tekjur en kr. 20000, eða svo
mikið meiri, að það eru um 6
aurar pr. kg. af dilkakjötinu,
sem það tók á móti að haust-
inu. Hefði það því gert hvert
ár upp út af fyrir sig, þá gat
það að minnsta kosti haft verð-
ið til bænda 2 aurum hærra
1935 en 1934. Hitt er svo ann-
að mál, hvort það hafi staðið
sig við að borga 86 aura verðið
1934.
Með þessu ætla ég þá, að öll-
um sé ljóst, að því fer fjarri,
að kjötverðlagsnefnd hafi gert
þennan bezta markað í landinu
að versta markaðinum, enda
gat henni ekkert gengið til
þess.
Hitt er svo aftur annað mál,
sem menn eiga að hugsa um og
ræða í bróðerai, hvað sé hægt
að gera til að minnka kostn-
aðinn við kjötsöluna hjá Sf. Sl.
Ilann er mikill, og hann ’parf
að minnka. En það er mál, sem
fyrst og fremst'snertir félags-
mennina, og sem kjötverðlags-
nefnd hefir engin bein áhrif á.
Ég vil vona það fastlega, að
bændur á Suðui’landsundirlend-
inu hafi þann félagsmála-
þroska, að þeir láti ekki flugu-
menn, sem sendir eru til höf-
uðs félagsskap þeii’ra, koma
inn hjá sér klofningi og sundr-
ung.
Hitt er aftur sjálfsagt, að
iaga félagsskapinn eftir tím-
unum, og breyta því, sem fé-
lagsmönnum kemur saman um,
að betur má fara, svo þeir geti
haft hans sem fyllst og bezt
not.
Með þessu hefi ég þá viljað
sýna bændum um allt land
sannleikann í máli þessu. Ég
ætla þeim svo sjálfum að
dæma. Ég er aldrei í vafa um
það, að ósannindin og blekk-
ingarnar halda ekki velli hjá
íjöldanum, þegar þeir sjá og
heyra sannleikann. Og svo
nxun fara hér.
öðrum atriðum í grein þess-
ari og öðrum svipuðum grein-
um mun ég ekki svara. Það er
ofið miklu um gengismál inn í
þessa grein. Um það skal ég
ekkert segja, en aðeins benda
á það, að gengisbreytingar
hafa mjög margþættar breyt-
ingar i för með sér á atvinnu
manna og kaupgetu, og auk
þess gera þær eignafærslu milli
manna, og allar hliðar þess
máls þurfa því að ræðast og
athugast rækilega áður en
hoi'fið er að því ráði, sem sum-
ir þykjast telja bót allra fjár-
hagserfiðleika, að lækka gengið.
Jón í Stóradal hefir nokkrum
sinnum mætt á fundum bænda
«á Suðurlandsundirlendinu. —
Hann hefir reynt að tortryggja
ráðstafanir þær, sem gerðar
hafa vei'ið til að reyna að
liækka mjólkurverðið, en feng-
ið lélegar undii’tektir. Nú velur
hann sér það hlutskipti að
reyna að gera þessa bændur
óánægða með verðjöfnunai’-
gjaldið, kjötverðlagsnefnd,
Sláturfélag Suðurlands og
stjóra þess, og þó sérstaklega
forstjórann, sem á að vei'a með
í því að eyðileggja markaðinn
fyrir vöruna, sem hann sjálfur
er að selja. Enginn mun öf-
unda hann af þessu hlutverki.
Það er ekki gott að láta hafa
sig til slíks. Norðanlands hefir
hann og hans félagar reynt að
gei'a menn óánægða yfir þvi,
hve verðjöfnunargjaldið væii
lágt. Sunnanlands er það of
hátt! Vafasamt er nú, hvort
Jón þorir að sýna sig enn á
Suðurlandsundirlendinu. Geri
hann það, verði hann sendur
þangað, þá gæti ég trúað, að
hann yrði undirleitur. Ég gæti
trúað að hann yrði lúpulegur,
þegar Ágúst í Birtingaholti
færi að spyrja hann um, hvert
verðjöfnunargjaldið ætti nú að
vera, sérstaklega ef t. d. Run-
ólfur á Koi'nsá eða Sveinn á
Egilstöðum væri við. Ég hefi
heyrt það, að óhreinlyndir
menn geti stundum komið sér
í mjúkinn hjá hinum og þess-
um með óhreinlyndi sínu. Ég
liefi aldrei trúað því. Og ég
held, að það væri hyggilegra
fyrir Jón að segja það sama á
íundum norðan- og sunnan-
lands. Og ég held, að það væri
bezt að reyna yfirleitt að segja
satt frá málunum. Ég vildi
biðja Jón í Dal að hugsa um
þetta, og vita, hvort hann fyndi
ekki ástæðu til þess að reyna
að lifa eftir því.
Með þessu tel ég mig þá hafa
sýnt það, að framleiðsluverð á
kjöti er annað nú en 1933. Hafi
kr. 1,12 verið rétt íramleiðslu-
verð 1984, og hafi tilkostnað-
urinn við framfærslu ærinnar
ekki aukizt síðan; þá er kjöt-
verðið nú það hátt, að þegar
tillit er tekið til hækkaðs gæru-
cg ullarverðs, þá fæst fram-
leiðslukostnaður ærinnar mjög
víða greiddur með afui’ðum
hennar.
Með þessu vil ég ennfremur
hafa sýnt það, að kjötverðið til
bænda hefir hækkað stórum
meir en sem nemur verðhækk-
uninni á erlenda markaðinum.
Menn geta hugleitt af hverju
það er, og það er sérstaklega
hollt fyrir þá og hugleiða þetta,
sem á sínum tíma klufu Fram-
sóknai'flokkinn, af því að þeir
vildu ekki vinna með jafnaðax-
mönnum, að þessari hækkun.
Ég hefi ennfremur sýnt það,
að við verðlag Sf. Sl. á kjöti
er ekki hægt að miða, því það
er ekki sambærilegt við verð
annara félaga, og að það gat
gefið hærra verð fyrir kjöt
árið 1935 en 1934.
Þetta eru staðreyndimar. —
Flugumennimir vilja ekki sjá
þær, og rangflytja þær. Varizt
þá, bændur góðir! Þeir hafa
mörgum óhappaverkum komið
af stað flugumennirnir í ís-
lenzka þjóðlífinu. Látið þá ekki
sundra félagsskap ykkai', en
látið heldur tilraunir þeirra í
þá átt verða til þess, að þið
tryggið hann og eflið.
Árið er að enda. Það hefir
fært bændunum erfiðleika, og
sigra, sorg og gleði, eins og
gengur. Við glímuna við erfið-
leikana þroskast menn. Mætti
nýja ái'ið, sem fer í hönd, færa
bændum landsins þá eina erfið-
ieika, sem þeir þroskast á að
glírna við, og geta sigrast á.
20. des. 1936.
Páll Zóphóniasson.
Kofaverzlun
SIGURÐAR ÓLAFSSONAR
Síimi.: EOL. Reykjavík. Siml 1933
bróðir þeirra „sameinuðu“.
Þessir þrír menn höfðu ráð yf-
ir blaði, sem sent var til
bænda út um allt land. Ef hér
hefði verið um að ræða menn
fulla af brennandi liugsjónum,
gædda skapandi afli, og löng-
un til að lyfta landbúnaðinum,
þá var hér glæsilegt tækifæri.
Hér gátu hinir „sameinuðu"
sýnt mátt sinn 1 verki.
Bændur landsins þekkja Frey
síðan hann varð spegiii af getu
þeirra manna, sem nú hafa
völd í Bún. ísl. Það er allra
manna mál, að ekki geti blað,
sem er í dýpri svefni algerðs
andvaraleysis um líf og hag
sveitamanna. Einu átök blaðs-
ins, ef gefa ætti það nafn, er
rógur þess um jarðræktarlögin
nýju og vanmáttugar tilraunir
að þjóna málstað Mbl. á þeirn
vettvangi. Að öðru leyti hefir
Freyr verið augljós viðui'kenn-
ing á því, að ríki Svavars og
Magnúsar er „sofandi félag
með sofandi blað“. Ef með
liefði þurft sérstakra sannana
fyrir því að lyfta þurfi
stjórn búnaðarmálanna úr því
feni, sem þau hafa verið dreg-
in í af íhaldinu og varaliði
þess, þá sýnir Freyr hvers
bændastéttin hefir að vænta
af þessum sjálfskipuðu leiðtog-
um.
XIV.
Það Bún. ísl., sem íhaldið og
vinir þess berjast nú fyrir á
fundum út um allt land, er ekki
einungis það fyrirtæki, sem
ritar og gefur út Frey. Það er
líka það fyrirtæki, sem þeir
Magnús á Blikastöðum og
Svavar Guðmundsson stjóma
saman, og þar sem þeir berjast
um upp á líf og dauða hvor
eigi að vera undir hinum. Bún.
Isl. er fallið svo djupt, að við
borð hefir legið, að Svavar
væri fomiaður þess, og að
hann stýrði því norðan frá
Akureyri, og kæmi við og við
á vinnustöðvar félagsins, eins
cg selstöðukaupmaður í sinni
ótlegðartíð. Sem betur fer, á
Magnús á Blikastöðum að heita
formaður í félaginu. Hann er
þó bóndi og á um vissa hluti
ræktunarmála laglega sögu, þó
að hann sé um öll félagsmál
skammsýnn og eigingjarn. En
hinu verður ekki neitað, að
Svavar Guðmundsson er f
stjóm félags, sem á að hafa
forstöðu allra ræktunarmála í
landinu. Með þeirri ráðstöfun
hefir íhaldið og varalið þess
sýnt, að það lítur á starfsemi
félagsins eins og skopleik um
bændastétt landsins.
XV.
Lesendur Tímans munu nú
skilja, að það er ekki neitt smá-
mál, sem um er að ræða í sam-
bandi við hin breyttu jarðrækt-
arlög. Síðan 1923 hefir Bún.
Isl. verið í meira eða minna
ólagi af sundrung og innri tví-
drægni. Framsóknarflokkurinn
hefir útvegað félaginu meiri-
lilutann af því fé, sem það hef-
ir til umráða. Framsóknar-
flokknum ber skylda til að sjá
um, að þetta fé komi landbúnað-
inum að sem mestu gagni. Eu
sofandi félag með sofandi blað
uppfyllir ekki þessi skilyrði.
Það er jafnmikil þörf að endur-
skapa yfirstjórn jarðræktar-
málanna, eins og það var að
kveða niður njósnarstarfsemi í
landhelgismálum, og að hat’a
sæmilega gæzlu, eða hæstarétt
skipaðan greindum og vel
menntuðum mönnum.
Framsóknarflolckurinn hefir
undir forustu núverandi stjórn-
ar byrjað á þessari endurbót.
Búnaðarmálastjórinn er ekki
nema einn, og í starfinu er mað-
ur, sem hefir miklar gáfur,
góða menntun og mikinn vilja
til að vinna landbúnaðinum
gagn. Hlekkir Þórarins voru
liöggnir sundur á Alþingi 1935.
Jarði’æktarlögunum er breytt
í vil öllum venjulegum bænd-
um, en þrengt að kosti speku-
lanta og braskara.
Enn er óséð hvort núverandi
Búnaðarþing vill afsala sér
rétti og skyldum til að hafa
forstöðu búnaðarmála, undir
yfirstjórn ráðherra. Ef félagið
gerir það, þá sleppir það öllu
umstangi fyrir ríkið. Það verð-
ur félag áhugasami’a manna
um landbúnað. Það verður fé-
lag hugsjónamanna, sem vilja
lyfta landi og þjóð. Mig gi-un-
ar að menn eins og Pétur Otte-
sen og Þ. Briem telji sig þá
ekki eiga heima í félaginu, en
eftir yrðu þá hinir valcandi
rnenn. Þá færu að koma frá
stéttarfélagi bænda djarfar
hugmyndir um mál sveita og
landbúnaðar. En færi svo, að
félagið gefist ekki upp í vetur,
og vilji vinna fyrir þing og
stjórn, þá kemur vakningin
samt. Áhugi er vaknaður í fé-
lagsdeildunum úti um allt land.
Umbótamennirnir velja full-
trúa sér að skapi, og á Bún-
aðarþingi verða átök um kyr-
stöðu og framfarir. Þá er Bún-
aðarþing rétt myndað af
bændastéttinni Margir bændur
vilja framfarir, þróun og bætt
kjör almennings. Aðrir vilja
hið gagnstæða. En þessi átök
verða fyrir opnum tjöldum.
Þeir, sem vilja láta Kveldúlf
fá 48 þús. í jarðræktarverðlaun,
en 80% af öllum bændum
minna en 1000 ki'. verða að
standa fyrir máli sínu opinber-
lega, og taka afleiðingum þess,
hverjar, sem þær verða.
Upp úr deilunni um jarð-
íæktarlögin kemur stórlega
endurbætt Bún. Isl., hvort sem
það fer með fi’amkvæmd jarð-
ræktarmála eða verður hug-
sjónafélag. Og bændastéttin
fær dugandi menn til að vinna
að forstöðu búnaðarmálanna og
verðlaun til jarðabóta, sem
miðast ekki við þarfir fépúka
og braskara, heldur við lífs-
kjör og aðstæður þeirra mörgu
þúsunda af heiðarlegum bænd-
um, sem b.vggja landið.
J. J.
Ferðamenn
ættu að gkipta við Kaupfélag
Reykjavíkur. — Þar hafa þeir
tryggingu fyrir góðum og 6-
dýrum vörum.