Tíminn - 30.12.1936, Page 4

210
TIMINN
Um vinnulöggjof
og nauðsyn hennar
Framli. af 1. síðu.
skilningur á nauðsyn þessa
máls. Niðurstaðan varð sú, að
þingið féllst á, að eðlilegt væri,
að verkamannasamtökin styddu
að því að leysa málið. Var þá
fallizt á þá tillögu, sem áður
var fram komin frá Framsókn-
armönnum á Alþingi, að sett
yrði milliþinganefnd í málið.
Nefndin skipuð.
Þessi nefnd var svo, eins og
kunnugt er, skipuð af atvinnu-
málaráðherra 15. þ. m.
Að því hefir verið fundið í
blöðum stjórnarandstæðinga,
að fulltrúar frá Sjálfstæðis-
fiokknum eða stóratvinnurek-
endum hafi ekki verið skipað-
3i í þessa nefnd.
En við þessu er það að segja,
að með áðumefndu frumvai-pi
írá síðasta Alþingi, sem sam-
ið var af stjórn Vinnuveitenda-
félags íslands og borið fram og
stutt af Sjálfstæðisflokknum
á Alþingi, liggur þegar fyrir
afstaða þeirra í málinu og ná-
kvæmur tilboðsgrundvöllur.
Hinsvegar liggur ekkert slíkt
fyrir frá verkamönnum og ekki
beldur frá samvinnufélögun-
um, sem eru stór atvinnurek-
andi utan þeirra samtaka, er
að fyrnefndu frumvaii)i stóðu.
Er þessvegna, eins og málið
hefir að borið, eðlilegt, að nú
sé með nefndarskipuninni leitað
eftir sjónarmiði þessara aðila
um málið.
Við lausn málsins verður svo
vitanlega, eftir því sem unnt
er, að taka tillit til allra þeirra
sjónarmiða, er fram hafa kom-
ið. —
Niðurlag.
Þannig stendur málið nú, og
hefir það óneitanlega þokast
verulega í áttina. Ákjósanlegra
hefði raunar verið, að skiln-
ingur aðila á nauðsyn þess
hefði vaknað fyr.
Innan Alþýðuflokksins virð-
ist að vísu enn vera nokkurt
hik í málinu, eftir sumum um-
mælum að dæma, er birzt hafa
opinberlega. Þetta kemur mér
reyndar dálítið einkennilega
fyrir sjónir vegna þess, að
meðal aðalrakanna í ályktun
Alþýðusambandsþingsins, því
til stuðnings, að rétt sé að
styðja vinnulöggjöf, var ein-
mitt það undirstrikað, hver á-
vinningur það væri fyrir verka-
menn, að fá þetta mál afgreitt
einmitt á þeim tíma, þegar
flokkur þeirra hefði aðstöðu til
að leysa það í samvinnu við
frjálslyndan flokk.
Frá sjónarmiði verkamanna
eru þetta rétt og sterk rök. En
samkvæmt þessum rökum ættu
einmitt þeir að vilja leysa mál-
ið sem fyrst.
Hermann Jónasson.
Borgfírzka fjárpestín
Framh. af 1. síðu.
andi á þetta sjúkdómsfyrir-
brigði í smásjám sínum og
vita ekki, hvað þeir eiga að
halda.
Þessi skrif Braga eru því
ekki annað en fljótfæmi, sem
er ósæmandi læknislærðum
manni.
Nú geri ég ráð fyrir því, að
menn langi til að vita eitthvað
jákvætt um þennan sjúkdóm,
það sem hægt er að segja um
hann, eins og nú standa sakir.
Ég hefi undanfariö haft
ágætt tækifæri til að kynnast
þessum sjúkdómi, þar eð ég
hefi unnið við atliuganir og til-
raunir á honum á Rannsóknar-
stofu Háskólans síðan um
miðjan október, en ég vil taka
það strax fram, til þess að
fyrirbyggja misskilning, að það
sem ég segi hér eru aðeins mín
persónulegu ummæli, en engin
tilkynning eða skýrsla frá
Rannsóknastofunni. Það kem-
ur á sínum tíma.
Þegar veiki þessi er hrein í
fé (þ. e. ekki blönduð lungna-
pest) er líðan þess og holdafar
lengi vel góð, það hefir matar-
lyst sæmilega og er hitalaust
(hiti þetta 38,9°—39,5°). Svo
þegar á líður, fer að bera á
hryglu ýmist í barka eða
frammi í nösum, sérstaklega
þegar féð hefir staðið lengi
inni og verður síðan fyrir
hreyfingu. Eykst þá hryglan og
íylgir hósti á eftir. Hóstann
hefir það samt alltaf við og við,
þrátt fyrir kyrstöðu, og er
hann kvalinn, lágur og votur
og varir oft lengi í einu. Renn-
ur oft fín hvítleit froða eða
gráleitur þunnur vökvi fram
úr nösunum, þegar kindin lýtur
iágt eða höfuðið er keyrt nið-
ur á milli framlappa. Kemur
þetta aðeins fyrir hjá kindum,
sem hafa Deildartunguveikina.
Við hlustun heyrist sér-
kennilegt gutlandi hljóð og
urg, ýskur og nuddhljóð (af
stækkun lungnanna). Til þess
að þekkja veikina á byrjunar-
stigi þarf sérþekkingu og mikla
æfingu. Hið sérkennilega gutl-
andi hljóð myndast af hinum
gríðarmiklu vessum, sem eru
samfara breytingunum í lung-
unum, en svo getur allt lungað
verið undirlagt, þótt ekkert
hljóð heyrist, ef lungnapípurn-
ar eru stíflaðar og loftið kemst
ekki inn til þess að setja vess-
ana á hreyfingu. Meinið í lung-
unum vex jafnt og þétt og að
sama skapi minnkar heilbrigði
lungnavefurinn, sem kindin
hefir til súrefnisvinnslu. Ef
hún svo verður fyrir áreynslu
og þarf á meira lofti að halda,
kafnar hún blátt áfram. Þó er
liitt algengara, að lungun verða
svo veikluð, þegar veikin er
komin á hátt stig, að kindin
fær lungnapest ofan í hitt sem
fyrir er, og hækkar þá hitinn,
og holdin, sem fram að því
geta verið góð, tínast af á
skömmum tíma, svo sem tveim
vikum, og að sama skapi
hverfur mátturinn og matar-
lystin. Seinast ýmist þýtur hit-
inn upp í dauðastig eða yfir
færist magnleysi (coma), sem
lýkur með dauða á fáum dög-
um.
Það getur verið erfitt að
þekkja veikina frá vissum
stigum lungnapestar. Fé, sem
búið er að fá og yfirstíga
lungnapest, sem ekki er annað
en smitandi illkynjuð lungna-
bólga, er venjulega lengi að
jafna sig eftir hana. Á þessu
tímabili eru lungun að hreins-
ast, slím að losna, og kemur
þá oft fram 'hrygla, sem minn-
ir á Deildartunguveiki, en þá
er það lungnahljóðið og hitinn,
sem skera úr (hiti þá rétt und-
ir og yfir 40 stig).
Annars gengur lungnapest
þannig yfir, að öll hjörðin sýk-
ist á stuttum tíma og ber þá
mest á hósta í yngra fénu, en
margt af því eldra drepst oft
hóstalaust. Hitinn er þetta 41
—42 stig. Flestar drepast eftir
2—8 sólarhringa og einstaka
dragast upp.
Aftur á móti Deildartungu-
veikin legst á yngra og mið-
aldra fé, og er það oft búið að
ganga mánuðum saman með
veikina, áður en verulega ber
á því. Þetta atriði gerir það
ómögulegt að tína allar veikar
kindur úr einni hjörð, þ. e.
hreinsa hana alveg. Þessi langi
aðdragandi og laumulega yfir-
ferð veikinnar gerir það svo
ákaflega erfitt að varast hana
og verjast henni.
Breytingarnar, sem Deildar-
tunguveikin orsakar í lungun-
um eru mjög sérkennilegar, og
hefi ég eigi séð neitt líkt því
áður. Finnast þær hvar sem er
um lungun, bæði þar sem
ormahnútar eru fyrir og fullt
eins oft þar sem aldrei sést
ormahnútur. Oft eru framlapp-
ar lungnanna undirlagðir, og
svo mismunandi breið rönd
(krans) af aðallöppunum.
Breytingamar eru einnig þung-
ar og þykkar svo að lungun
þyngjast um meir en þrefalt
eða 1500—2000 grömm á móts
við eðlileg ærlungu, sem eru
450—500 grömm. Auk þess
koma ýms form fyrir, svo sem
hnútar frá kríueggs- upp í
karlmannshnefa-stærð, stund-
um flatt þunnt lag undir yfir-
borði lungnanna, stundum lítið
komið út á yfirborðið, en meira
inni og teygir út anga (infii-
trativt). Stundum koma fyrir
hnefastórar vessa- og graftar-
blöðrur og algengt er, að um
alla skemmdina sé eins og sáð
graftarkýlum (abscess) frá
krækibers- og í litla kartöflu-
stærð. Stundum renna þessi
kýli saman í einn daunillan
graftarklasa.
Á litinn eru breytingamar
rauðgráar eða gráglærar og
hveljukenndar, þegar þær eru
nýjar og svo meirar að fing’ur
manns gengur í gegnum þykk-
ildið, ef stutt er all-þétt á það.
Þar sem aftur á móti lungna-
pestin er komin til viðbótar,
verða breytingarnar þéttari.
Þegar skorið er í þykkildin,
líkist skurðurinn einna mest
þykkum, köldum bygggrjóna-
graut, en þó miklu vessameira,
ef um hreina veiki er að ræða.
Þegar sneið úr veiku lunga
er skoðuð í smásjá, sézt að
lungnavefurinn er orðinn afar-
þéttur og hin einfalda öndun-
arslímhúð lungnablaðranna er
crðin margföld með köflum(of-
vöxtur) og vaxa út úr henni
separ, sem stundum eru svo
stórir, að þeir fylla alla blöðr-
una að innan. Aðrar lungna-
blöðrur eru aftur fullar af
dauðum frumum, blóðhlutum
og slími. (Niðurl. næst).
Reykjavík, 22./12. 1936.
Ásgeir ó. Einarson.
Um 5 dögum eftir að ég lauk
við grein mína, barst til lands-
ins bréf frá próf. N. Dungal,
þar sem hann telur víst, að hér
sé um svonefnda „Jaagziekte"
að ræða, sem fyrir kemur í
Suður-Afríku. Hefir birzt út-
dráttur úr þessu bréfi prófess-
orsins í blöðum og útvarpi.
Má þá telja það víst að veik-
in er smitandi frá kind til
kindar, en ekki nein lungna-
ormaveiki, og verður nú al-
mannarómur í Borgarfirðinum
sannur, því engu er hér til að
dreifa nema karakúl-hrútnum,
sem var í Deildartungu.
Hrútur þessi kom fyrst að
Sturlureykjum seinnipart sum-
ars 1934, var hafður þar með
hrútum og bar þá ekkert á
veikindum í honum. Um jóla-
leytið fór hann svo að Deildar-
tungu og var þar það sem eft-
ir var vetrar og var hafður
Þvotftaduftið
PERLA
er bezt
,Nú 8kal ág þvo fyrir mömmu, meðan hún er í burtir, segir Gunna.
Pær konur, sem reynt hafa Perlupvottaduftid,
telja pað langbezta pvottaefnið. Það leysir óhrein-
índin fijótt og vel úr fötunum. Állir blettír hverfa.
Það er pví ótrúlega létt að pvo úr Perlu-pvotta-
efninu Óhreinindin renna fyrirhafnarlaust úr, og
pvotturínn verðnr hvílur og Íallegur. — Þetta er
raunveruleiki.
Húsmæður! Reynið Perlu-pvottaduftið! Það mun
sannfæra ykkur um ágæti pess. Þaðan af notið
pið ekki annað pvottaefni.
Atkvæðagreíðsla
t búnaðarfélögum
Þess var getið hér í blaðinu
17. des., að 84 hreppabúnaðar-
félög hefðu þá lýst sig fylgj-
andi því, að Búnaðarfélag ís-
lands taki að sér framkvæmd
hinna nýju jarðræktarlaga. Síð-
an hafa þessi bæzt við:
Búnaðarfélag Suðureyrar-
hrepps, Vestur-ísafjarðarsýslu.
Búnaðarfél. Hálshrepps, Suð-
ur-Þingeyj arsýslu.
Búnaðarfélag Grýtubakka-
hrepps, S.-Þingeyjarsýslu.
með mislitu ánum. Um vorið
(1935) var hann orðinn afar
móður, þegar rekið var, og
rann froða úr nösum honum.
Hann týndist á fjalli og margt
af ánum (um 200) aðallega af
þeim mislitu. Og svo hélt veik-
in áfram eins og ofan er sagt.
Nú drepur þessi „Jaagziekte“
í Suður-Afríku ekki nema um
1,6 af hundraði og þaðan af
minna, en borgfirzka fjárpest-
in hefir farið upp í 75 af hundr-
aði.
Þessi mismunur stafar af því
að hér á landi blandast lungna-
pestin saman við Deildartungu-
veikina í flestum tilfellum, og
gerir hana svo skæða sem raun
er á.
Ásgeir Ó. Einarson.
Búnaðarfélag Fram-Fnjósk-
dælinga, S.-Þingeyjarsýslu.
Búnaðarfélag Skarðshrepps,
Skagafjarðarsýslu.
Búnaðarfél. Geiradalshrepps,
Barðastrandarsýslu.
Búnaðarfél. Leiðvallahrepps,
V.-Skaptafellssýslu.
Búnaðarfélag Grunnavíkur-
hrepps, N.-ísafjarðarsýslu.
Búnaðarfélag Breiðuvíkur-
hrepps, Snæfellsnessýslu.
Ræktunarfél. Stykkishólms,
Snæfellssýslu.
Búnaðarfélag Suðurfjarða-
hrepps, Barðastrandarsýslu.
Búnaðarfélag Nauteyrar-
hrepps, N.-ísafjarðarsýslu.
Búnaðarfélag Skriðuhrepps,
Ey j aí j ar ðarsýslu.
Búnaðarfélag Dalahrepps,
Barðastrandarsýslu.
Búnaðarfélagið „Örlygur",
Barðastrandarsýslu.
Búnaðarfélag Patrekshrepps,
Barðastrandarsýslu.
Búnaðarfélag Hlíðarhrepps,
Norður-Múlasýslu.
Búnaðarfél. Álftanesshrepps,
Mýrasýslu.
Það er eftirtektarvert, að í
mörgum kjördæmum, þar sera
Framsóknarflokkurinn hafði
ekki meirahluta greiddra at-
kvæða við síðustu kosningar,
hefir nú meirihluti bænda
snúizt gegn „neikvæðu flokk-
unum“ í atkvæðagreiðslunni um
jarðræktarlögin og framkvsemd
þeirra. Þessi kjördæmi eru m.
a. Árnessýsla, Rangárvalla-
sýsla, Norður-Múlasýsla, Skaga
fjarðarsýsla og Strandasýsla. 1
Strandasýslu er atkvæðamun-
i urinn nú sérstaklega áberandi.
Búvísindi liðhlaupanna.
Metúsalem Stefánsson birtir
nýlega í Frey endurbætta út-
gáfu af búreikningi Guðmund-
ar á Hvanneyri. Fyrir skömmu
lagði G. J. fram á búnaðar-
þingi niðurstöður af búreikn-
ingum nálega 20 heimila og átti
það að sýna framleiðslukostn-
að. En þá urðu tveir liðhlaup-
ar á Búnaðarþingi nálega ör-
vita yfir því að þessir reikn-
ingar bænda væru of lágir, og
stukku þeir af fundi. Ráðkænn
maður á fundinum sagði, að
bezt væri að leyna niðurstöðu
Guðmundar á Hvanneyri og
láta orð hans vera sem ótöluð,
sjá hvort ekki mætti reikna
betur. Sefuðust hugir manna
við þetta. Nú hefir G. J. setið
við með sveittan skallann, að
hækka útgjaldaliðina á sveita-
heimilum, svo að húsbændum
hans líki. Og nú eru þau búvís-
indi sett í Frey! En með þessu
verður samanburðurinn milli
ára algerlega rangur, eins og
síðar mun sýnt verða.
Prentsm. Edda h. f.