Tíminn - 03.02.1938, Blaðsíða 4

22
TÍM INN
Utanríkísverzlunin
Framh. af 1. síðu.
Þýzkalandi, sem nema hátt á 2.
milljón króna. Ástæðan til þessa
er aftur hin, að mjög mikil ásókn
hefir verið í þaö af hálfu útflytj-
enda, að selja þangað vörur sín-
ar, sumpart vegna þess, að ýms-
ar vörutegundir hefir ekki verið
unnt að selja annarstaðar á
þeim tima, sem óhjákvæmilegt
var að losna við þær, og sumpart
vegna þess, að verðmunur hefir
verið svo mikill, að ekki hefir
þótt fært að synja um sölu þang-
að, þótt fyrirsjáanlegt væri að
inneignir nokkrar myndu skap-
ast þar í bili. Var og af öllum
hlutaðeigendum gert ráð fyrir,
að síldarolían myndi seljast
miklu fyrr en orðið hefir, og
aukning innstæðunnar í Þýzka-
landi þar af leiðandi ekki valda
eins miklum erfiðleikum í gjald-
eyrisverzluninni og raun hefir á
orðið. Þá veldur hér nokkru um,
að gjaldfrestir á vörum, sem
keyptar eru í „clearing“-löndun-
um, hafa verið styttir eða jafn-
vel afnumdir til þess að geta selt
inneignir útflytjendanna sem
fyrst. Er það bersýnilegt, að
þessar ráðstafanir hafa líka ó-
hjákvæmilega orðið til þess að
þyngja á gjaldeyrisverzluninni.
Þá hefir það einnig aukið erfið-
leikana, að skuldir bankanna
hafa lækkað nokkuð frá því árið
áður, vegna minnkandi fisk-
birgða í landinu, eins og áður
hefir verið minnzt á. Til þess að
skýra betur áhrif viðskiptanna
við clearinglöndin á árinu 1937,
vil ég geta þess, að árið 1936
fluttum við inn vörur frá Þýzka-
landi fyrir 2.3 millj. kr. hærri
fjárhæð en við fluttum þangað
út. Árið 1937 höfum við hinsveg-
ar flutt út til Þýzkalands vörur
fyrir 200 þús. kr. hærri fjárhæð
en við fluttum inn þaðan. —
Þannig hafa viðskiptin við
Þýzkaland breytzt um 2.5 millj.
króna á árinu, og tilsvarandi
upphæð minna af frjálsum
gjaldeyri verið til ráðstöfunar á
árinu 1937 en 1936. Ein af þeim
ráðstöfunum, sem óhjákvæmi-
legt verður að gera á þessu ári
til þess að draga úr gjaldeyris-
erfiðleikunum, er að rétta þessi
viðskipti, annaðhvort með lækk-
og firmað A/B Separator í
Stokkhólmi hafa í félagi heitið
verðlaunum þeim bónda hér á
landi, sem hefði nytjabezt kúa-
bú samkvæmt skýrslum eftir-
lits- og nautgriparæktarfélag-
anna. Verðlaunin er Alfa-Laval-
skilvinda og strokkur af beztu
gerð.
Hefir ráðunautur Búnaðarfé-
lagsins í nautgriparækt, Páll
Zóphóníasson, reiknað út hvaða
bú, meðal þeirra, sem eru í
nautgriparæktarfélögunum, hafi
nytjabeztar kýr. Síðustu skýrsl-
ur um þetta efni eru frá árinu
1936. Við útreikninginn var ekki
einungis tekið tillit til nythæðar
kúnna, heldur og kosta mjólk-
urinnar
Tíu beztu kúabúin reyndust
þessir menn eiga:
Ágúst Jónsson á Auðnum í
Eyjafirði, Elías Steinsson á Odd-
hól á Rangárvöllum, Einar Þor-
steinsson í Hallskoti í Fljóts-
hlíð, Guðmundur Jónsson í
Múla við Reykjavík, Guðmund-
ur Sigurðsson í Kluftum í
Hrunamannahreppi, Jón Þórð-
arson á Miðfelli í Hrunamanna-
hreppi, Magnús Blöndal á
Grjóteyri í Kjós, Stefán Guð-
mundsson í Skipholti í Hruna-
mannahreppi, Valdimar Bryn-
jólfsson á Sóleyjarbakka í
Hrunamannahreppi og Vilborg
Guðnadóttir á Reykjavöllum í
Biskupstungum. — Á langflest-
uðum útflutningi til greiðslu í
„clearing“, eða auknum inn-
flutningi frá clearinglöndum,
eða hvorutveggju. Þýðir ekki að
loka augunum fyrir því,að slíkt
gæti haft það í för með sér, að
selja þyrfti einhverjar vörur
lægra verði en ella, til þess að fá
frjálsan gjaldeyri. Reynsla árs-
ins sem var að líða, sannar það
eftirminnilega, að það er tak-
markað, sem við getum selt fyrir
bundinn gjaldeyri og við verðum
að haga okkur eftir því, þó ein-
hver virðist hafa tjón af slíku
fljótt á litið.
Framtíðiu.
Yfirleitt verður að segja það
um afkomu ársins 1937, að hún
hefir verið sæmileg fyrir þjóðina
í heild, þótt minna virðist því
miður ætla að vera úr verðmæti
síldarafurðanna en menn höfðu
almennt búizt við. Erfiðleikarnir
stafa mjög af því, hversu erfitt
er að selja vörur okkar á frjáls-
um markaði. Er afar hætt við
því, að ekki komist afkoma þjóð-
arinnar á öruggan grundvöll
aftur, fyrr en meira verðmæti
verður hægt að gera úr þorskin-
um en verið hefir nú um skeið.
Það er ákaflega erfitt að
segja fyrir um framtíðina, ekki
síður en áður, og mun ég ekki
gera mikið að því, en ýmislegt
bendir til þess, að afurðaverð
fari lækkandi og er sérstaklega
alvarleg sú lækkun, sem orðið
hefir á sildarafurðunum síðan
snemma á síðastliðnu ári. Bend-
ir því allt til þess, að við verðum
að búast við erfiðleikum enn um
hríð og mega menn ekki fremur
en áður kippa sér upp við það,
þótt af því kunni að leiða ýms
óþægindi. Er það hin mesta
nauðsyn á tímum eins og þess-
um, að fyrirtæki, sem auka út-
flutningsverðmæti eða beinlínis
spara innflutning, séu látin sitja
í fyrirrúmi, en óarðgæfar fram-
kvæmdir, sem kosta gjaldeyri,
þótt nauðsynlegar séu, látnar
bíða betri tíma. Er afar áríðandi
að menn láti sér þetta skiljast
og taki tillit til þess við ákvarð-
anir sínar.
um þessara heimila eru 3—4
kýr. Á einu búinu, sem er í bæj-
arlandi Reykjavíkur, eru þó 11
kýr.
Hefir nú samkvæmt þessum
útreikningum verið ákveðið, að
verðlaunin skuli falla í hlut Vil-
borgar Guðnadóttur á Reykja-
völlum. Á hún 4 kýr allar full-
mjólkandi og var meðalnyt
þeirra árið 1936 3428 kg. af
4,14% feitri mjólk eða 14192
fitueiningar eftir kúna. Svarar
það sem næst til 169 kg. smjörs
eftir kúna á ári.
15. jan. sl. var tekinn til af-
nota skíðaskáli, sem starfsmenn
kaupfélagsins í Reykjavík hafa
byggt í Reykjahlíð á Hellis-
heiði. Áður hafa sum íþróttafé-
lög höfuðstaðarins komið sér
upp slíkum dvalarstöðum fyrir
skíðafólk á vetrum. Má það telj-
ast fagnaðarefni, hve skiða-
íþróttin hefir rutt sér til rúms
meðal yngra fólks í Reykjavík á
allra síðustu árum, og er þetta
ásamt hinum öra vexti sundí-
þróttarinnar sennilega þýðing-
armesti liðurinn í menningar-
baráttu höfuðstaðarins á síð-
ustu tímum. Engin borg getur
átt dýrmætari eign en hrausta
æsku með hollar lífsvenjur.
Sýning á málverkasafni ríkis-
ins, er opnuð var milli hátíða
og stóð alllangt fram í síðasta
mánuð, hefir vakið eigi alllitla
athygli í höfuðstaðnum. Var
Hvað hefir verið að
gerast í gjaldeyris-
málnm Islendinga?
Það er ekki óalgengt að heyra
talað um gjaldeyriserfiðleikana,
og er það ekki nema eðlilegt.
Hitt er lakara, að það er yfirleitt
oft og tíðum talað um þá af
litlum skilningi. Hvað er það,
sem hefir verið að gerast á ís-
landi síðustu 3—4 árin? Aðal-
markaðurinn fyrir aðalfram-
leiðsluvöru landsmanna hefir
smátt og smátt nær því lokast og
annar aðalmarkaðurinn minnk-
að um helming, án þess að veru-
legir markaðir hafi opnazt í
staðinn. Á sama tíma hefir verð
saltfisksins lækkað, þótt aðrar
vörur hafi hækkað. Á sama tíma
hefir þorskafli ennfremur brugð-
izt og síðustu tvö árin verið um
helmingur af meðalafla áður.
Annar aðalatvinnuvegur lands-
manna, þorskveiðarnar, hefir af
þessu beðið gífurlegan hnekki.
Þjóðin hefir snúizt til varnar
með miklum myndarskap, opin-
berar ráðstafanir og dugnaður
einstakra manna hafa haldizt í
hendur. Með gífurlegum kostn-
aði hefir verið ráðizt í breytingar
á sjávarútvegi landsmanna, fisk-
og sildariðnaður aukinn stór-
kostlega og auk þess fjölmörgum
öðrum verksmiðju- og iðnaðar-
fyrirtækjum komið á fót. Þessar
breytingar hafa verið gerðar á
sama tima og markaðirnir fyrir
eldri afurðir hafa hrunið og að
mestu án þess, að erlendar
skuldir hafi aukizt í heild sinni,
a. m. k. ekki síðustu tvö árin. Að
vísu hafa lán veriö tekin til
sumra framkvæmdanna, en eldri
lán hafa á sama tíma lækkað
vegna afborgana. Hinsvegar eru
flest lánin til hinna nýrri fram-
kvæmda til skamms tíma og
verða því þungbær og ýmsar
verksmiðjur hafa verið reistar
án þess að verulegir gjaldfrestir
hafi komið til greina. Er það
nokkur furða, að íslendingar eigi
við gjaldeyriserfiðleika að stríöa,
þegar þessar staðreyndir eru at-
hugaðar? Áreiðanlega ekki. Þess-
ar staðreyndir, sem ég nú hefi
rakið, verðum við að hafa í huga,
hvaða stjórnmálaflokki sem við
fylgjum — það verður að vera
sameiginlegt áhugamál okkar
allra, að kynna þær, sem flestum
af þeim, sem þjóðin skiptir við,
sýningin haldin í hinum nýja
markaðsskála, sem byggður hef-
ir verið yfir kartöflukj allara
Grænmetisverziunarinnar. Er
þetta mikill salur lítt eða ekki
notaður á vetrum, en tvímæla-
laust bezti sýningarsalur fyrir
listaverk, sem enn er völ á hér.
Má þar segja, að vel sé fullnægt
tvennu ólíku og fer vel á því.
Ríkið á nú mikiö og fagurt safn
málverka, aðallega eftir íslenzka
listamenn, og hefir það eflst
stórlega síðan lög um Menning-
arsjóð, voru samþykkt á Alþingi
1928, að frumkvæði Jónasar
Jónssonar. Er vel, að íbúum höf-
uðstaðarins og þá ekki siður
skólafólki og öðrum aðkomu-
mönnum gefist kostur á að
njóta þessara fögru listaverka,
sem eru sameiginleg eign allr-
ar þjóðarinnar*).
Á þessum sama stað heldur nú
íslenzk kona, búsett austur í
Kínaveldi, frú Oddný Erlends-
dóttir Sen, sýningu á gömlum
kínverskum listaverkum. Eiga
íslendingar þar kost á aö kynn-
*)Ríkinu hefir í vetur frá
dönskum íslandsvini borizt að
gjöf landslagsmynd forkunnar-
fögur eftir einn af frægustu
málurum Dana: .Uppskeruland í
síðdegissólskini, sem seld hafði
verið þar á eigi minna en 20 þús.
kr. Var hún m.a. á ofannefndri
sýningu.
til þess að skapa þann skilning
og þá samúð annarra, sem okkur
er nauðsynleg í baráttunni gegn
þeim erfiðleikum, sem að okkur
hafa steðjað undanfarið. Við
getum deilt um ráðstafanir
heimafyrir, en við megum ekki
og getum ekki staðið dreifð út á
við, og ekkert okkar má freistast
til þess að nota erfiðleika í því
skyni að ná sér niðri á andstæð-
ingum, á þann hátt að skaðað
geti landið. Ég trúi því, að þjóð-
inni muni takast að vinna bug á
því tjóni, sem erfiðleikar sjávar-
útvegsins hafa valdið. Sú trú
verður að vissu, þegar ég athuga
atburði síðustu ára, og sé hvern-
ig þjóðin hefir snúizt við erfið-
leikunum.
Eysteinn Jónsson.
Utan úr heimi
a
er áætlað paimíg á vorl komandi,
á höfnum peím er skip Eimskipa-
Eélags íslands og Skipaútgerðar
rikisins koma við á s
Kalksaltpétur kr. 19,25 — 100 kg
Kalkammousaltpétur — 21,75 — 100 —
Brennisteinss. Ammoniak — 19,25 — 100 —
Superiosiat — 10,25 — 100 —
KaIí*4O°/0 — 16,75 — 100 —
Nítrophoska 14 • 14 • 18°/o — 28,20 — 100 —
Garðaáburður 15 15 18% — 15,90 — 50
Framh. af 1. síðu.
sterkasta hernaðarþjóð heims-
ins. Aðeins í skjóli þess mikla
valds geti heimsfriðurinn dafn-
að. — Við vígbúumst, hefir hann
líka nýlega sagt í blaðaviðtali,
af meira kappi nú en nokkru
sinni fyr. En við auglýsum
það ekki mikiö, heldur vinnum
mest í kyrþey. Okkur er ljóst
það hlutverk, sem við eigum að
vinna í þágu friðarins, og við
ætlum að vera því vaxnir.
Jördin
Útkot í Kjalarneshreppi
er til sölu. íbúðarhús ný-
byggt. Taða um 300
hestftr, úthey 70 hestar.
Upplýsingnr gefur:
Ólafur Bjarnason
Brftutarholti
Kolaverzlun
SIGURÐAR ÖLAUSSONAR
Símn.: Kol Reykjavík Sími 1983
Ritstjóri: Gísli Guðmundsson.
Prentsm. Edda h.f.
ast eftirtektarverðum þáttum
úr menningarlífi hinnar æfa-
fornu austrænu stórþjóðar, sem
nú er að blæða til ólífis í einum
hinum ægilegasta hildarleik,
sem gengið hefir yfir veröldina'
Mest umtalaði viðburður mán-
aðarins hér innanlands eru
vafalaust kosningar þær til bæj-
ar- og sveitarstjórna, er fram
fóru sl. sunnudag, 30. jan. Er úr-
slitanna nánar getið á öðrum
stað í blaðinu. A. m. k. á þrem
stöðum, Akureyri, Vestmanna-
eyjum og Akranesi, hefir Fram-
sóknarflokkurinn unnið glæsi-
legan sigur. Á Akureyri er hann
nú orðinn næst stærsti flokkur-
inn. í Vestmannaeyjum hlaut
hann nærri 200 atkvæði og kom
manni í bæjarstjórn í fyrsta
sinn. Og á Akranesi fékk hann
oddaaðstöðu í hreppsnefndinni.
Er nú svo komið, sem fæsta hefði
grunað, að íhaldið er orðið i
minnihluta í aðalvígi sínu í
Borgarfjarðarsýslu. Miðað við
atkvæðatölur á sl. vori, hefir
Sjálfstæöisflokkurinn tapað fylgi
í þessum kosningum. Og kosn-
ingabandalög Alþýðu- og Kom-
múnistaflokksins, hafa ekki gef-
ið þeim góða raun. Þar sem þessi
kosningabandalög voru nú, hafa
þau yfirleitt hlotið færri atkvæði
en flokkarnir fengu samtals í
vor. Má það vera Alþýðuflokks-
mönnum þarflegt umhugsunar-
efni.
ABURÐARSALA RÍKISINS.
'Tilkyxiiiixig
Hér með er lagt fyrir alla
fjáreigendur í Skagafjarðar-
sýslu austan Héraðsvatna og
í Rangárvallasýslu að tilkynna
hlutaðeigandí hreppstjóra taf-
arlausþ ef þeir verða varir við
grunsamleg veikindi í fé sínu,
svo sem mæði eða nasarensli.
Ennfremur ber þeim að koma
lungum úr fé, sem lógað er
eða drepst, til hreppsstjóra
eða næsta skoðunarmanns
innan sólarhrings, svo fram-
arlega sem lungun eru að ein~
hverju leyti grunsamleg.
Sé út af þessu brugðið varð-
ar það sektum samkvæmt lög-
um nr. 12 frá 12. mai 1937.
Atvinnu- og samgöngumálaráðu-
neytíð, 26. janúar 1938
F. h. r.
Vigrfús Einarsson
Fasteignastoian á Kárastíg 12 í Reykjavík
hefir ávalt á boðstólum mikið úrval af húsum í bænum, lóðum
og jörðum út um land. Hér eru og innheimtar skuldir og gerð-
ir allskonar samningar. — Tek hús, lóðir og jarðir í umboðssölu.
Legg alla stund á hrein og hagkvæm viðskipti. — Sími 4492.
Viðtalstími 11—12 og 6—7 alla virka daga.
Pétur Jakobsson
HáVNEMðLLEN
Kaupmannahðfn
mælir með sínu alyiðurkexmda RÖGM JÖLI OG H VEITI
Meiri vörugæði ófáanleg
SXS. skíptir eingöngu við okkur.