Tíminn - 21.07.1938, Blaðsíða 3

TÍMINN
119
| Frú Jósefína Hansen
Frú Jósafína Hansen.
Hún andaðist á Landsspítal-
anum 19. nóv. sl., eftir langvinn-
ar þjáningar, bæði heima og
heiman.
Með frú Jósefínu Hansen er til
moldar gengin á miðjum aldri
ein af allra merkustu og mæt-
ustu húsfreyjum þessa héraðs.
Hún var húnvetnsk að ætt. 24
ára aö aldri giftist hún eftirlif-
andi manni sínum, skáldinu og
kennaranum Friðriki Hansen,
oddvita á Sauðárkróki. Eignuð-
ust þau hjón 8 börn, sem öll lifa,
hið elzta 20, en hið yngsta 8 ára.
Við getum talað um dauðann
með bros á vör, — meðan hann
virðist nógu fjarri. En þegar
hann hittir okkur sjálf í hjarta-
stað, þá vill geðið glúpna. Og
víst er það að vonum. Því að
dauðinn er grimmur gestur — og
jafnframt djúpur harmur að
þeim kveðinn, er hýsa þann gest
í garði. Aldrei er þó dauðinn
grimmari, aldrei geigvænlegri,
en þegar hann í einum svip ger-
ir mörg börn að móðurleysingj -
um. Hlutverk góðrar eiginkonu
og móður er fyrst og fremst að
móta, að gefa. Vafalaust er það
göfugasta hlutverk, er getur á
jörðu hér. Góð eiginkona og
móðir er persónugerfingui' hins
fórnandi kærleika. Hún gefur
allt það bezta af sjálfri sér —
og þær gjafir endast ósjaldan til
æfiloka. Og því er það svo grát-
legt, þegar blessuð börnin eru
svipt móðurinni — henni, sem
allt gefur, en einskis krefst.
Margir kannast við heimili
þeirra Hansenshjóna. Það var
jafnan hlýtt og bjart í húsinu
því. Bjart yfir hjónunum, bjart
yfir börnunum, bjart yfir öllu.
Hlýjan, sem mætti manni, er
inn kom úr dyrunum, var engin
uppgerð. Hún kom beina leið frá
hjartanu — og átti greiða götu
til hjartans. Þar var gott að vera.
Bæði áttu hjónin sinn þátt í
því, samhent og samvalin, enda
bar þar ærið oft gest að garði.
Frú Jósefína var frið kona
sýnum, gáfuð og góð. Yfirbragðið
tígulegt, svipurinn óvenjubjart-
ur, hýr og hreinn. Framkoman
festuleg, svo að af bar, og lýsti
óvenju traustri skapgerð. Það
gat engum dulizt, þegar við
fyrstu sýn, að hér var engin miðl
ungskona á ferð, hvorki að gáf-
um né atgervi. — „Hinn fórn-
andi máttur er hljóður." Störf
konunnar valda ekki að jafnaði
miklum hávaöa. Og vafalaust
eru þeir stórum færri en skyldi,
er gera sér það ljóst, hvílíkan
mátt, andlegan jafnt sem líkam-
legan, þarf til þess að valda
hlutverki góðrar húsmóður á
gestmörgu barnaheimili, — hús-
móður, er setur markið hátt, án
þess að hafa af miklum efnum
að taka, öðrum en gnægð síns
eigin hjarta. Jósefína sál. hélt á
því hlutverki með þeim hætti,
aö færri myndu eftir leika, og
er þó fjarri því, að húsmæður
yfirleitt beri úr býtum þann
hróöur, sem þær í sannleika
eiga.
Og nú er hún horfin. Umskipt-
in eru mikil. Fyrir eiginmann og
blessuð börnin eru þau ægileg.
Hver gegnir nú, þegar kallað er
á mömmu? Enginn getur að fullu
komið í staðinn fyrir mömmu,
beöið með hennar blíöu, bannað
með hennar mildi, skilið með
hennar skilningi. Þess vegna er
missirinn svo mikill, sorgin svo
sár.
Er þá ekkert eftir? Jú, að vísu.
Minningin um mæta konu,
elskulega móður, góða og göfuga
sál — minning, sem eiginmaður
og börn munu varðveita sem
helgan dóm innst við hjartaræt-
ur sínar. Og fyrir minningunni
verður jafnvel sjálfur dauðinn
að lúta í lægra haldi. Fögur
minning fær að vísu ekki sefað
sáran harm. En hins er hún
megnug, að hlú að þeim fræjum,
er í hjartanu var sáð.
Gísli Magnússon.
Kolaverziun
SIGURÐAR ÓLAFSSONAR
Símn.: Kol Reykjavík. Sími 1933
GJaldeyrír og ferðalög
Það er mikið um það rætt, að
ísland geti orðið og eigi að verða
ferðamannaland. Það er jafnvel
talað um það í alvöru, að ís-
lendingar geti aflað sér mikils
erlends gjaldeyris með því að
beina straumi erlendra ferða-
manna til landsins. Hér skal
ek,ki um það rætt, hvort slíkt
geti orðið veruleiki á næstu ár-
um. En það er víst, að til þess
að búa svo í haginn að hægt
sé að taka viðunanlega á móti
erlendum ferðamönnum, sem
líklegir eru til að eyða veruleg-
um gjaldeyri í landinu, þarf að
verja miklum erlendum gjald-
eyri. En venjulegt millistéttar-
fólk, sem kemur hingað til að
eyða hér sumarleyfum sinum,
fer sparlega með fjármuni sína
og skilur þvi ekki mikinn gjald-
eyri eftir. Það er þess vegna var-
legast að gera sér ekki of mikl-
ar vonir um öflun erlends gjald-
eyris í sambandi við komur er-
lendra ferðamanna til landsins,
a. m. k. fyrst um sinn.
Hinsvegar ætti með öðru móti
að vera hægt að bæta aðstöðuna
í gjaldeyrismálunum, það er
með breyttri tilhögun á ferða-
lögum þjóðarinnar sjálfrar.
Þeir, sem kynna sér farþega-
skrár millilandaskipanna, sér-
staklega á sumrin, komast fljótt
að þeirri niðurstöðu að a. m. k.
helmingur þeirra ferðalaga, sem
farin eru héðan til útlanda, eru
skemmtiferðalög. Þar er um fólk
að ræða, sem vitanlegt er um,
aö ekki fer utan í þágu hins op-
inbera, í viðskiptaerindum eða
til náms. Það eru venjulega ætt-
ingjar einhverra vel efnaðra
fjölskyldna, eða fólk í sæmilegri
atvinnu, sem fer utan til þess
að skemmta sér, en kemur heim
aftur að litlu eða engu leyti
færara til þess að verða gagn-
legum málum að liði.
Það er ljóst, að þessi ferðalög
kosta mikinn erlendan gjaldeyri.
Eins og ástandinu í þeim málum
er nú háttað, er það sannarlega
að lifa um efni fram, að eyða
honurn á slíkan hátt.
Það er hægt að halda því fram
að auðvelt sé að stöðva þessi
ferðalög með því að synja mönn-
um um gjaldeyrisleyfi og hafa
eftirlitið meö gjaldeyrisverzlun-
inni nógu strangt. Þaö er ekkert
launungarmál, að megnið af
þeim erlenda gjaldeyri, sem not-
aður hefir verið til þessara ferða,
hefir verið fenginn með óleyfi-
legum hætti. En þó að reglur
þessu viðkomandi hafi verið
auknar og eftirlitið hert, verður
trauðla hægt að vænta þess, að
algerlega takist að stöðva
skemmtiferðirnar til útlanda,
með þeim hætti einum saman.
Leiðirnar til þess að komast
fram hjá lögunum í þessum efn-
um eru svo margar, að þess er
varla hægt að krefjast, að það
takist að halda þeim öllum lok-
uðum í hverju einstöku tilfelli.
Til stuðnings slíkum ráðstöf-
unum þarf að gera annað, engu
þýðingarminna. Það verður að
breyta þeirri tízku, að fínt þyki
og eftirsóknarvert að eyða pen-
ingum á vínkrám og skemmti-
stöðum erlendis, þegar þjóðin í
heild verður að synja sér um
ýmsa hluti vegna gjaldeyris-
skorts. í stað erlendu skemmti-
ferðanna þarf að koma vaxandi
áhugi efnafólksins fyrir því, að
kynnast sínu eigin landi. Það
þarf að skilja, að meiri heilbrigði
og hressing sé í því fólgin að
ferðast um landið og dvelja á
fögrum stöðum, þar sem nátt-
úruskilyrði eru líka hentug, en
að eyða tímanum við lélega
dægrastyttingu i erlendum stór-
borgurn.
Ferðafélagið og íþróttafélögin
hafa þegar unnið merkilegt starf
á þessum vettvangi. En betur má
ef duga skal. Sem allra flestir
aðilar eiga að taka saman hönd-
um um það, að þjóðin vilji
þekkja og kunni að meta sitt
eigið land. Þjóðin þarf að eign-
ast sína eigin ferðamenningu, ef
svo mætti að orði kveða, sem
vinnur beint og óbeint gegn hin-
um gagnslausu og óþörfu
skemmtiferðum til útlanda. Þeg-
ar þessi mál eru komin á það
stig, að almenningsálitið telur
það ekki minna vert, að kynnast
heimalandinu en að sjá 2—3
erlendar stórborgir, getum við
fyrst sýnt það með réttu, að fs-
land sé ferðamannaland og þá
ætti hinn innlendi ferðamanna-
straumur að nafa skapað skil-
yrði til þess, að það væri forsvar-
anlegt að hvetja erlenda ferða-
menn til að heimsækja landið.
En meðan þau eru ekki í góöu
lagi, getur slíkt verið vafasamur
hagnaður fyrir framtíðina.
Gjaldeyrisörðugleikarnir yrðu
til góðs, ef þeir kenndu þjóðinni
þá reglu, að láta þjóðarhags-
munina skapa tízkuna í þessum
og öðrum málum, en ekki þau
öfl, sem beinlíns vinna gegn
þeim. Þ. Þ.
Auglýsíng
Ákveðið hefir verið að taka nokkra menn
til tollgæzlustarfa uú í liaust.
Gert er ráð fyrir, að það vorði helzt menn
á aldrinum frá 21 til 30 ára.
X»eir meirn, sem kynnu að óska að koma
til greina til þessara starfa, sencli um það
umsóten til fjármálarfí&uneytislns fyrir 1.
september nœstteomandi.
Umsóknirnar skulu skrifaðar af umsækj-
anda sjálfum og skal í þeim skýrt frá því,
hver störf umsækjandi hefir stundað áður,
hverja menntun hann hefir hlotið og hvort
haim kunni nokkur erlend mál.
Umsóknunum skal fylgja:
1. Fæðingarvottorð.
2. Heilbrigðisvottorð frá lækni.
3. Ujósmynd.
4. Prófvottorð, ef nokkur eru.
5. Meðinæli eða vottorð frá mönnnm, sem
þekkja umsækjanda eða hann hefir uniiið
hjá.
Reytejaríte, 14. júlí 1938.
FJÁRMÁUARÁÐUNEYTIÐ.
Sigtryggs. Nokkrum mánuðum
áður en Ásgeir Ásgeirsson var
kosinn þm. Vestur-ísfirðinga,
höfðum við Ingólfur í Fjósa-
tungu útvegað 45 þús. kr. fram-
lag úr ríkissjóði í nýbyggingu á
Laugum og bankalán, sem um
munaði fyrir byggingarnefnd.
Tveim árum síðar tókst mér að
ná samtökum í neðri deild um 56
þús. kr. fjárveitingu til endur-
byggingar á Eiðum, eftir að í-
haldið var búið að fella 60 þús.
kr. fyrir þm. Austfirðinga, við 2.
umr. fjárlaganna.
Hvenær fékk sr. Sigtryggur
sína fyrstu verulegu hjálp frá
mannfélaginu, í skólabaráttu
sinni? Ekki fyrr en með héraðs-
skólalöggjöfinni 1929. Þá fékk
skólinn setta tryggingu, fastan
kennslustyrlc og ákveðinn hluta
af byggingarstyrk úr ríkissjóði.
Ef bornar eru saman greinar
mínar um skólamál í Skinfaxa
og Tímanum, má sjá, aö héraðs-
skólalögin voru frá minni hálfu
skipulagsbundin málalok á
langri hugsjónabaráttu. Sigrar
Núpsskóla stafa af tveim orsök-
um. Fyrst af hinni löngu baráttu
sr. Sigtryggs, og hinna mörgu,
bjartsýnu félaga hans í Vestur-
ísafjaröarsýslu, og í öðru lagi af
þeim beina og óbeina stuðningi,
sem Núpur fékk af héraðsskóla-
hreyfingunni og héraðsskólalög-
gjöfinni. Fáum mun koma til
hugar að lagt hefði verið út í að
byggja rafhitaða sundlaug á
Núpi, nema af því að hinir skól-
arnir voru byggðir á jarðhita-
stöðum og höfðu fengið þar sín-
ar hentugu sundlaugar. En' hvar
sem leitað er í annálum þessara
baráttutíma, sjást nöfn tveggja
framangreindra þingmanna
hvergi skráð í sambandi við
skapandi nýjung í þessum efn-
um.
IV.
Mér skilst að til séu menn á
Vestfjörðum, sem áfelli mig fyrir
að hafa ekki blandað mér meira
í málefni Niipsskóla, heldur en
meö forgöngu um almenna lög-
gjöf til handa héraðsskólunum,
að fá vin vinn, Bjarna á Hólmi,
til að gera þar rafstöð, að styðja
að útvegun fjár í því skyni,
og vera á veröi um fjáröflun
til byggingarframkvæmda, þeg-
ar það mál var á dagskrá. Um
hina héraðsskólana var ég yfir-
leitt í stöðugri samvinnu við
byggingarnefndir og húsameist-
ara ríkisins um teikningar og
allt skipulag. En í því efni taldi
ég mig ekki hafa aðstöðu til
samskonar íhlutunar um Núp.
Var þó engin vík milli vina,
hvorki milli mín og Núpverja
eða annarra Framsóknarmanna
í héraðinu. En þm. kjördæmis-
ins var að nafni til flokksbróðir
minn, og auk þess fræðslumála-
stjóri. Viö áttum samt enga
samleið í uppeldismálum, og
eftir beztu samvizku hindraði
hann svo að segja hvert einasta
af áhugamálum mínum eftir
því sem kraftar hans leyfðu,
með stöðugri samvinnu við and-
stæðinga flokksins. Frá hálfu
hans og hans nánustu vina voru
framkvæmdir mínar í uppeldis-
málum aðallega gagnrýndar á
bak og tortryggðar.
Sérstaða Ásgeirs Ásgeirsson-
ar kom fram í því, að hann
leitaði ekki til húsameistara
ríkisins um aðstoð við teikning-
ar af Núpi, þegar nýbygging var
hafin eftir héraðsskólalögunum,
heldur til undirmanns á skrif-
stofunni. Ásgeir Ásgeirsson mun
hafa ráðið miklu um byggingu
þá, sem reist hefir verið á Núpi.
Gerði hann ráð fyrir, að það
yrði hliðarálma út frá mikilli
miðbyggingu. Skyldi síðan önn-
ur álma koma til hinnar hliðar.
Þessi ráðagerð var byggð á lit-
illi hagsýni og nú nýverið kom
fræðslumálastjóri til húsameist-
ara ríkisins og bað um aðstoð
hans við að bjarga málinu. Hefi
ég séð teikningar af Núpi, sem
byggðar eru á þessari endur-
skoðun Guöjóns Samúelssonar.
Núverandi skólahús verður að-
albyggingin, en lítil hús reist
við báða gafla. Verður húsið
snoturt með því lagi og að því
er stærð snertir, miðað við
kringumstæður. Gagnvart þeim
Framsóknarmönnum í Vestur-
ísafjarðarsýslu, sem kynnu að
álíta að ég hefði átt að hafa
hönd í bagga fyr en nú, um að-
gerðir Ásgeirs Ásgeirssonar, vil
ég benda á tvær staðreyndir,
aðra sem snertir mig, hina
gagnvart Framsóknarflokknum.
Um það leyti sem ég var að
starfa að nýskipun um málefni
héraðsskólanna, gagnfræðaskól-
anna og menntaskólanna, var
af helztu andstæðingum mínum
undirbúin gagnvart mér póli-
tísk morðtilraun, einhver hin
sögufrægasta, sem íslenzkir
annálar herma frá. Ásgeir Ás-
geirsson vissi um þennan und-
irbúning, og var sóttur að ráð-
um um framkvæmdir. Ég býst
tæplega við að hann hafi í eig-
legum skilningi verið hvetjandi,
og alls ekki upphafsmaður. En
hann vissi um illræðið og gerði
ekki aðvart, af því honum mun
hafa fundizt málefnið að
nokkru leyti nauðsynlegt. Og
fáum dögum eftir að ég hafði
látið „vítisvélina“ springa í
andlit samsærismanna með
greininni „Stóra bomban“, neit-
aði Ásgeir Ásgeirsson að fylgjast
með öðrum þingmönnum Fram-
sóknarflokksins, þar á meðal
Jóni Jónssyni og Hannesi Jóns-
syni, sem fordæmdu illvirkjana
með sterkum orðum í ávarpi til
mín.
Þetta var framkoman gagn-
vart mér. Og í garð flokksins
voru kveðjurnar skyldar. í skjóli
Framsóknarflokksins hafði hann
fengið alla sína krossa og marg-
ar vegtyllur, þar á meðal að vera
forsætisráðherra landsins í tvö
ár. En hver var viðskilnaðurinn?
Eftir eitt ár hafði hann kosning-
ar og glataði fjórða hluta af
þingsætum flokksins. Eftir ann-
að ár frá laumast hann úr
flokknum daginn áður en fram-
boðsfrestur var liðinn, í því
skyni að sá flokkur sem hann
átti allt að þakka, gæti ekki haft
frambjóðanda í kjördæminu.
Það má leita lengi í hinum
dröfnóttu annálum íslenzkra
stjórnmála, til að finna nokkur
fordæmi um jafn óheppilega
framkomu gagnvart flokki, eins
og þá, sem hér er stuttlega skýrt
frá um Ásgeir Ásgeirsson, í skipt-
um hans við Framsóknarmenn.
Mér verður nú að spyrja: Er
hægt að búast við af mér, að ég
reyndi að gægjast um öxl Ásgeirs
Ásgeirssonar um vinnu hans í
kjördæminu, og fá leyfi hans til
að gera meira fyrir samherjana
þar, heldur en honum sjálfum
datt í hug? Var mér, undir þeim
kringumstæðum, unnt að gera
annað til viðréttingar málum
flokksbræðra minna í Vestur-
ísafjarðarsýslu, heldur en það,
sem leiddi af heildarsókn Fram-
sóknarflokksins um öli málefni
landsmanna? Ég læt sanngjarna
menn í landinu um aö svara
þessum tveim spurningum.
Frh. J. J.