Tíminn - 28.07.1938, Blaðsíða 1

XXII. ár.
Það er ekki hægt að neita því,
að fremur er dimmt yfir landinu,
þótt sumar sé. Það litur illa út
með síldveiðina, og yfir hefir
gengið þriggja ára aflabrestur á
þoi’skveiðum. Það er lágt verð á
fiskafurðum og markaður þröng
ur. Síldarafurðirnar hafa stór-
lækkað í verði, sömuleiðis ull og
gærur.
Af þessum og ýmsum öðrum á-
stæðum syrtir nú í lofti, hvort
sem sá sorti varir lengur eða
skemur. En alltaf þegar dimmir
að og illa gengur, þá færist líf í
draugana. Þeir fara á kreik.
Þannig er það með ritstjóra í-
haldsblaðanna, Morgunblaðsins
og Vísis. Alltaf þegar illa gengur
færist líf i ritstjóra þessara
blaða, þeir fyllast „starfsgleði“
og rita níð um menn og málefni
meira en endranær. Vonir þeirra
um að geta velt ábyrgðinni af
hinum vaxandi erfiðleikum yfir
á herðar þeirra, sem landinu
stjórna, glæðast. Atorka þeirra
við ritstörfin margfaldast við til-
hugsunina um að geta gert eitt-
hvað illt af sér. Síðustu dagana
hafa skrif þessara manna gengið
mjög úr hófi fram, og sá maður,
sem þeir hafa lagt mest í einelti,
er
Fjármálaráðherraim.,
Það hefir tæpast liðið svo
nokkur dagur í langan tíma, að
íhaldsblöðin hafi ekki ráðizt að
fjármálaráðherranum með per-
sónulegar svívirðingar. Hann
hefir verið kallaður „blygðunar-
laus hræsnari“ og öðrum álika
nöfnum. Sá maður, sem aðallega
mun notaður til þessara nið-
skrifa, er Árni frá Múla! Það er
naumast unnt að hugsa sér meiri
ofdirfsku en að nota Árna frá
Múla til að skrifa nið um Eystein
Jónsson. Um Árna er það vitað,
að hann vinnur aldrei ærlegt
handarvik, hann er ómagi á
þjökuðum atvinnuvegi, aðgerðar
laus niðursetningur íhaldsins
hjá Fisksölusamlaginu, með 10
þúsund króna launum, einskon-
ar ábaggi á hina þrjá fram-
kvæmdarstjóra, sem allir vita að
eru þó hæstlaunuðu menn þessa
lands. Það er kunnugt öllum, er
heima eiga í Reykjavík, að þá
daga, sem Árni er ekki „forfall-
aður“ frá því að mæta i Sölu-
samlaginu, situr hann við skrif-
borð sitt þar, veltir fyrir sér dag-
blöðunum, reykir sigarettur og
ritar níðgreinar eftir íyrirskip-
un. Það er ekki unnt að hugsa
sér meiri andstæður en Árna
frá Múla og Eystein Jónsson
fjármálaráðherra. Og eins ólíkir
og þessir menn eru og þeirra
störf, svo er og ólíkt hvernig þeir
flokkar, sem þeir tilheyra, bregð-
ast við erfiðleikunum, sem steðja
að.
Það vantar ekki að íhaldið
þykist hafa „áhuga“ fyrir einu
og öðru! Það „áhugamál“, sem
einna mest ber á síðustu dag-
ana, er
Rvík, fimmtud. 28. júlí 1938
Frá móttöku krónprinshjónanna á sunnudagskvöldið. Frá vinstri
til hægri sjást á myndinni: Ingrid krónprinsessa, Vigdís Stein-
grímsdóttir forsætisráðherrafrú, Hermann Jónasson forsætisráð-
herra og Friðrik rfkiserfingi.
Ferdamolar
EStir PÁL ZOPHONÍASSON
Iimflutiiingshöftin.
Eins og landsmenn allir vita,
hafa íhaldsblöðin haldið uppi
stöðugum árásum á fjármála-
ráðherra fyrir innflutningshöft-
in. Árásirnar hafa verið fyrir
það, að alltof lítið væri flutt inn. |
Mánuðum og árum saman hafa
verið gerðar kröfur um aukinn
innflutning á allskonar varningi.
Hefir þar ekki verið minnst á-
berandi krafan um meira bygg-
ingarefni og raftæki, svo að
dæmi séu nefnd. Því hefir stöð-
ugt vefið haldið fram, af íhalds-
blöðunum, að hinn litli innflutn-
ingur væri til þess að níðast á
verzlunarstéttinni og koma
henni á kné. Þessi hefir verið
grunntónninn í öllum skrifum í-
haldsblaðanna um innflutnings-
höftin.
Nú eftir aflaleysisár, þegar það
sýnir sig, að gjaldeyriseign þjóð-
arinnar af þeirri ástæðu og öðr-
um, er minni en við höfðum fyr-
irfram rétt til að vænta, og inn-
flutningur þar af leiðandi hlut-
fallslega of mikill, þótt fast hafi
verið á haldið, þá er breytt um
tón hjá íhaldinu og fjármála-
ráðherra ásakaður harðlega fyr-
ir að hafa ekki beitt innflutn-
ingshöftunum nægilega mikið!!
Þar af stafi öll gjaldeyrisvand-
ræðin! Það sýnir sig, segir Mbl.,
að innflutningshöftin hafa verið
kák og af því stafa gjaldeyris-
erfiðleikarnir. En.sömu dagana,
sem Morgunblaðið skrifar á
þessa leið, og deilir fast á fjár-
málaráðherra fyrir slælega fram
kvæmd innflutningshaftanna,
þá ber Vísir fram kröfur um
rneiri innflutning, sérstaklega á
raftækjum. Segir blaðið, að rik-
isstjórninni beri að sjá um að
meira sé flutt inn af þessum
varningi en gert hafi verið hing-
að til. Mörg dæmi mætti nefna
er sýna glundroðann í málfærslu
íhaldsblaðanna.
Annað blaðið ávítar fjármála-
ráðherra fyrir það, sem hitt
blaðið heimtar að sé gert.
Nú fyrir skömmu birtist inn-
römmuð grein í Vísi, þar sem
blaðið lætur í ljós þá skoðun, að
þjóðin væri betur komin, ef alls
engin innflutningshöft hefðu átt
sér stað. Þá hefðu verið fluttar
inn vörur þangað til gjaldeyris-
skorturinn stöðvaði vörukaupin,
segir blaðið. Þessi kenning Vísis
er enn eitt dæmið af mörgum um
ábyrgðarleysi íhaldsins f þjóð-
málum. Blaðinu dylst, það sem
hverju barni er þó ljóst, að ef
innflutningshöft hefðu engin
verið, myndu fyrst og fremst
hafa verið hrúgað óhófsvörum
inn í landið, allskonar munaðar-
vörum, af því að af slíkum varn-
ingi er mestan gróða að hafa
fyrir verzlunarstéttina. Kaupfé-
lögin verzla sáralítið með þess-
háttar varning og kaupmenn
ráða því að heita má verðlagi
hans. Það þarf þvi ekki djúp-
vitran mann til að sjá, að ef
gjaldeyrisverzlunin hefði verið
frjáls, myndu kaupmenn hafa
(Frh. á 2. siöu.)
A víðavangi
Koma krónprinshjónanna.
Friðrik rikiserfingi og Ing-
rid krónprinsessa komu hingað
í heimsókn með Dronning Al-
exandrine siðastl. sunnudags- |
kvöld og munu dvelja hér þang-
að til næstk. mánudag. — Á
sunnudagskvöldið voru þau í
veizlu hjá forsætisráðherra. Á
mánudaginn fó'ru þau í boði
ríkisstjórnarinnar austur að
Gullfossi og Geysi og sáu þar
stórfenglegt og fallegt gos. Þá
um kvöldið lögðu þau af stað
með Dronning Alexandrine
vestur og norður um land. Eru
forsætisráðherrahjónin með í
þeirri för.
Mikill mannfjöldi var saman-
kominn við höfnina, bæði þegar
þau komu á sunnudagskvöldið
og fóru á mánudagskvöldið.
För skipsins var heitið til
Akureyrar, en á leiðinni var
komið við á ísafirði og Siglu-
firði og fengu þau þar hinar
beztu viðtökur.
Til Akureyrar var komið um
fjögurleytið í gær. Skoðuðu þau
þá bæinn og nágrenni hans og
kvennaskólann á Laugalandi. í
dag er för þeirra heitið til Mý-
vatns, en á morgun munu þau
leggja af stað frá Akureyri
hingað suður. og fara landleið-
ina. Eru þau væntanleg til
Reykjavíkur seint á laugar-
dagskvöld.
Á sunnudaginn verða þau við-
stödd íþróttasýningu, sem hald-
in er í tilefni af komu þeirra,
og krónprinsinn mun opná
nýju útvarpsstöðina til afnota.
Annaðhvort þá eða á mánudag-
inn munu þau fara til Þing-
valla. Frá Reykjavík fara þau
heimleiðis með Dronning Alex-
andrine á mánudagskvöld.
Þetta er í fyrsta sinn, sem
Ingrid krónprinsessa kemur til
íslands, en krónprinsinn hefir
komið hingað tvisvar sinnum
áður. — Ingrid krónprinsessa er
sem 'kunnugt er, dóttir Gustafs
Adolfs ríkiserfingja Svíþjóðar,
en Viktoría Bretadrottning er
langamma hennar í móðurætt.
Ingrid er fædd 28. rnarz 1910.
Friðrik ríkiserfingi er fæddur
11. marz 1899 og kvæntist Ing-
rid 24. maí 1935. Fór brúðkaup
þeirra fram í Stokkhólmi.
Síldveiðin.
Síldveiðin er nú að glæðast
verulega og veiðiútlit langt um
betra en verið hefir fyrr í sum-
ar. Veiðiveður hefir verið gott
alla þessa viku.
Síldin veiðist einkum á Þistil-
firði og Skjálfandaflóa, en
einnig er nokkur veiði við
Skaga, í Eyjafjarðarmynni og
út af Ingólfsfirði. Síld er einnig
talin mikil úti fyrir Austfjörð-
um, allt frá Langanesi til Glett-
inganess og nokkur enn sunnar.
Síldveiðin þarf þó mikið að
glæðast til þess að aflinn verði
jafnmikill og í fyrra. í vikulok-
in seinustu var síldveiðin á öllu
landinu 201.679 hl. bræðslusíld-
ar og 5640 tn. saltsíldar, en á
sama tíma í fyrra var bræðslu-
síldaraflinn 767.349 hl. og salt-
síldaraflinn 33505 tn.
Ritstjóri Tímans biður mig
að segja lesendum blaösins eitt-
hvað af ferðum mínum í vor. Þó
raunar sé ekkert sérstakt af
þeim að segja, þá vil ég samt
verða við tilmælum hans og
segja nokkur orð um eitt og
annaö, sem fyrir mig bar.
Fénaðarhöldin í þeim fjórum
sýslum, er ég fór yfir, en það
voru Húnavatnssýslurnar báðar,
Skagafjarðarsýsla, Eyjafjarð-
arsýsla og Suður-Þingeyjar-
sýsla, voru góð, þegar undan eru
skilin vanhöld af völdum mæði-
veikinnar í Húnavatnssýslum
vestan Blöndu.
Tvílembur eru með færra
móti um allt það svæði, sem ég
fór um, en lambahöld góð.
Nokkrir höfðu bólusett með á-
gætum árangri lömb nýborin,
til þess að reyna að verja þau
gegn því að fá „osta“ sem kall-
aðir eru, en sem í raun réttri
er bakteríusjúkdómur, sem
flest lömb drepast af, er hann
fá. í Þingeyj arsýslu höfðu
nokkrir notað meðul, sem lækn-
irinn á Breiðumýri lætur við
þessu sama, og það með góðum
árangri.
Hrossum hefir fjölgað, og er
að fjölga ört í Húnavatns- og
Skagafjarðarsýslu. Vestur-Hún-
vetningar keyptu hryssur í
Skagafirði, en bæði Húnvetn-
ingar og Skagfirðingar seldu
hesta í vor, bæði vestur á Vest-
firði og norður í Þingeyjarsýsl-
ur. Hrossasala var í vor bænd-
um á mæðiveikissvæðinu þó
r.okkur tekjulind. Graðhestar
eru nú margir í Húnavatns-i og
Skagafjarðarsýslum og alla
vega litir. Líður varla langt þar
til þaðan verður hægt að fá
nóg af skjóttum hestum. Til
eru bæir, þar sem nú eru á milli
10 og 20 folöld.
Heyfyrningar voru yfirleitt
litlar, þar til kom í Suður-Þing-
eyjarsýslu. Þar eru fyrningar á
hverjum bæ, og var þó ám gefið
fram yfir sauðburð; frá sumar-
málum til þess tíma, er þeim
var sleppt, var víða eytt I þær
bagga eða meiru. í vestursýsl-
unum öllum var þetta ekki gert,
að undanteknum hluta af Eyja-
fjarðarsýslu, en þó voru þar
litlar fyrningar og víða engar.
Það er vert að gefa því gaum,
hve litlar fyrningar eru eftir
eins góðan vetur og síðastliðinn
vetur var. Hvernig hefði nú far-
ið, ef vetur hefði verið harður
eða enginn gróður komið um
sumarmálin, en vorið að öðru
leyti verið eins og það var?
Þannig spurði ég marga, og þeir
voru því ver fáir, sem gátu gef-
ið mér sama svar og gamall
bóndi í Skagafirði, er sagði:
„Ég hefði átt eitthvað minna
eftir af heyjum, öðru hefði það
ekki breytt hjá mér“. En sama
svar hefðu allir þurft að geta
gefið. Það er ekki vafi á því, að
enn er ásetningsmálið ekki búið
að fá þá lausn, sem tryggir, að
ekki verði fóðurskortur, komi
harður vetur. Það þarf að taka
betur á, um þetta þurfa menn
að hugsa, og í þessu þarf fram-
kvæmdir. Menn þurfa að stofna
og starfrækja fóðurbyrgðafélög.
Byggingar eru miklar í þess-
um sýslum, og lítur út fyrir, að
með sama áframhaldi verði all-
ir sveitabæir endurbyggðir á ca.
20 árum. Má mikið vera, ef hér
er ekki farið full ört, enda þó
þörfin á endurbyggingunum sé
> mikil, og víða alveg nauðsyn-
leg, til þess að fólk geti haldizt
við á jörðunum.
Tvær jarðir, sem báðar liggja
mjög afskekkt, fóru í eyði á
þessu svæði í vor. Önnur er Lát-
ur á Látraströnd. Þar er vel
hýst, raflýst og tún í beztu
rækt. En jörðin liggur yzt bæja
við Eyjafjörð austanvert og
samgöngur eru erfiðar. Hin er
Naustavík í Ljósavatnshreppi.
Þar er nýlega byggt steinhús
með öllum þægindum. En jörð-
in er einangruð og illfært til og
frá nema á sjó eða um fjöru.
Það er af þessum dæmum Ijóst,
hvernig straumhvörfin eru og
hafa verið um nokkurt skeiö.
Fólkið vill búa 1 nábýli. Nýbýlin
koma í þéttbýlli sveitunum, en
fólkið flýr einangrunina. Þetta
er umhugsunarvert og til at-
(Framh. á 4. síðu.)
31. blað.
Uian úr heimi
Þjóöverjar veröa aö
þoka fyrir Bretum á
viðskiptasviðinu
Þýzkaland sækir að smá-
ríkjunum austan við sig eft- *
ir tveimur Ieiðum. Með því að
mynda þar síjórnmálaflokka,
scm vinna í þýzkum anda, og:
með því að gera þau sér háð
um viðskipti og atvinnuhætti.
Flest þessara landa hafa snú-
izt til öflugra varna gegn
hinni fyrnefndu hættu, svo
sem ráða má af viðhorfi Ung-
verja og tiltektum Rúmena
gagnvart Codreanu. Við-
leitni Þjóðverja til þess að
ná tökum á smáríkjum með
fjármagni hefir hinsvegar
mætt harðri mótspyrnu af
hálfu Englendinga. Eftirfar-
andi grein, sem fjallar um
þessa átakaþungu baráttu,
birtist í Social-Demokraten
sænska og er eftir blaða-
manninn Heinricli Múller.
Hún er lítið eitt stytt hér.
Það var Schacht, þýzki rlkis-
bankastjórinn, sem fyrstur
lagði rökrétta áherzlu á mögu-
leika Þjóðverja til þess að gera
smáríkin sér háð með fjár-
magni. Hið óskiljanlega sein-
læti Breta og stjórnmálastefna
Frakka leiddi það af sér, að rík-
in í Austur-Evrópu, sérstak-
lega Balkanlöndin, treysta æ
meir á þýzka markaði. Þannig
hefir útflutningur Rúmena til
Englands rýrnað um 70% á einu
ári, og til Frakklands um 50%.
Hvað eftir annað hefir Chur-
chill bent á þá hættu, sem ægði
smáríkjunum þar eystra.
Nú er hægt að benda á ó-
yggjandi rök, er hnlga að því, að
Frakkar og Bretar ætli að
treysta fjárhagsleg ítök sín í
Balkanlöndunum. — Financial
News í London birti í miðjum
júnímánuði mjög opinskáa
grein, þar sem sagt var a.ð við-
skiptamiðstöð Breta í Mið- og
Austur-Evrópu myndi bráðlega
taka upp ákveðnari starfshætti
en fyrr. 19. júní var tilkynnt í
Pester Lloyd, að enski verzlun-
armálaráðherrann, Oliver Stan-
ley, hefði gefið yfirlýsingu, er
gekk í þá átt, að Bretar myndu
með fjármagni sínu styrkja
verzlunarsamböndin við Aust-
ur-Evrópurikin. Hér standa
Englendingar vel að vigi. Þeir
geta goldið allt með fullgildri
mynt og þurfa ekki að viðhafa
sömu aðferðir sem Þjóðverjar,
er nýlega prönguðu nokkurum
hundruðum þúsunda af munn-
höi’pum út í Rúmeníu, sem
borgun fyrir olíu og hveiti.
Þetta enska fjármagn forðar
líka hlutaðeigandi löndum frá
þeirri hættu, sem áhrif hinna
þýzku ítaka höfðu skapað. Enda
er það ekki aðeins við verzlunar-
samningana við Ungverjaland,
að Þjóðverjar hafa sett fram
kröfur stjórnmálalegs eðlis.
Hinar fyrstu samningaum-
leitanir um þessi mál af Breta
hálfu, hófust við Tyrkland í
byrjun ársins og lyktaði með
þvl, að Tyrkir fengu 16 millj-
ónir sterlingspunda að láni.
(Framh. á 4. siðu.)